TVP Kultura Czwartek, 29.09.2022 08:30 DZIKA MUZYKA - CZAS WESELA - MUZYKA LUBELSZCZYZNY Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Janusz Prusinowski Wykonawcy: Anna Chmiel, Bronisław Rawski, Ewa Grochowska, Janina Chmiel, Krzysztof Butryn, Stanisław Głaz, Zespół Śpiewaczy Jarzębina W tym odcinku wybierzemy się na Lubelszczyznę. Dotrzemy do śpiewaczek z zespołu Jarzębina oraz Janiny Chmiel - które wprowadzą nas w świat pieśni miłosnych i obrzędowych. Poznamy Stanisława Głaza i Bronisława Rawskiego, którzy ze skrzypcami i bębenkiem prowadzili już niejedno wesele. Usłyszymy także śpiewaczki młodego pokolenia - Ewę Grochowską i jej zespół - które współcześnie prowadzą oczepiny według starej sztuki. Wraz z nimi będziemy mieli okazję poszukać muzycznego pokrewieństwa pomiędzy polskimi i ukraińskimi pieśniami weselnymi. Poznamy też niecodzienny instrument, którego nazwa mówi o pochodzeniu - sukę biłgorajską - i jej budowniczego Zbigniewa Butryna. 09:10 GIUSEPPE W WARSZAWIE Komedia, 95 min, Polska 1964 Reżyseria: Stanisław Lenartowicz Scenariusz: Jacek Wejroch Zdjęcia: Antoni Nurzyński Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Elżbieta Czyżewska, Antonio Cifariello, Zbigniew Cybulski, Jarema Stępowski, Krystyna Borowicz, Aleksander Fogiel, Artur Młodnicki, Wojciech Siemion, Jan Matyjaszkiewicz i inni Już w pierwszej minucie filmu z szyn wylatuje wojskowy pociąg, którym pewien włoski żołnierz jechał na urlop. Włoch, Giuseppe Santucci, wsiada więc do pierwszego odjeżdżającego pociągu pełnego obywateli Generalnej Guberni. W czasie podróży poznaje dziewczynę ubraną, jak na konspiratorkę przystało, w skórzaną kurtkę i beret. Marysia bezskutecznie namawia go, by jej sprzedał - oczywiście za dobrą cenę - swoją broń. Do transakcji nie dochodzi, ale po przyjeździe do nieznanego mu jeszcze miasta, w trakcie zamieszania związanego z uliczną łapanką, Włoch i tak traci automat. Rozwścieczony podąża za dziewczyną, sądząc, że ma ona coś wspólnego ze zniknięciem broni. Trafia do mieszkania, które Marysia zajmuje wspólnie ze swoim bratem, Staszkiem, artystą malarzem jak najdalszym od konspirowania i wystrzegającym się jak ognia wszelkich kontaktów z wrogiem. Tymczasem Giuseppe nie ma zamiaru ruszać się z mieszkania, dopóki nie odzyska swojej broni. Tak rozpoczynają się przygody sympatycznego Włocha w okupowanej Warszawie. "Giuseppe w Warszawie" to komedia jak na lata sześćdziesiąte dosyć śmiała. Niewiele bowiem do tego czasu powstało filmów traktujących okupację na wesoło. Stanisław Lenartowicz przedstawił ją od strony obyczajowej, codziennej, zwykłej, choć także dramatycznej, pokazał, że i w tym tragicznym okresie warszawiaków nie opuszczało poczucie humoru. Film ma wartką akcję, instruktażowo wręcz wykonane zdjęcia - w poszukiwaniu "warszawskich", wojennych plenerów ekipa musiała udać się aż do Wrocławia. W roli tytułowego Giuseppe wystąpił znany z takich filmów, jak "Panienki z międzymiastowej", "Ciao, ciao bambina" czy "Rzymskie opowieści" Antonio Cifariello. Filmowe rodzeństwo zagrali Elżbieta Czyżewska i Zbigniew Cybulski. 12:05 RAFAEL - KSIĄŻĘ SZTUKI (RAPHAEL - THE LORD OF THE ARTS) Film dokumentalny, 85 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Luca Viotto Dokumentalny portret Rafaela Santiego - jednego z najwybitniejszych malarzy renesansu, autora fresków w bazylice św. Piotra. 13:45 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 14:50 NAD NIEMNEM - ODC. 2/4 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Zygmunt Korczyński chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się, z wzajemnością, w Janku Bohatyrowiczu. Jej pierwsza wizyta w zaścianku staje się wielkim wydarzeniem; jedni okazują jej życzliwość, drudzy wylewają przed nią pretensje do dworu. Anzelm i Jan Bohatyrowiczowie prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także mogiłę, w której leżą brat Benedykta Korczyńskiego i brat Anzelma Bohatyrowicza. Tymczasem Teofil Różyc prosi swoją kuzynkę Kirłową, by wybadała, czy Justyna zechciałaby go poślubić. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - OSIEM KOBIET (8 FEMMES) Komediodramat, 106 min, Francja/Włochy 2001 Reżyseria: Francois Ozon Scenariusz na motywach sztuki Roberta Thomasa: Francois Ozon, Marina de Van Muzyka: Krishna Levy Aktorzy: Catherine Deneuve, Isabelle Huppert, Emmanuelle Beart, Fanny Ardant, Danielle Darrieux, Virginie Ledoyen, Ludivine Sagnier, Firmine Richard, Dominique Lamure Komediodramat, kryminał i musical w jednym - dzieło niebanalne, urzekające wdziękiem i urodą występujących w nim aktorek - kilku pokoleń największych gwiazd francuskiego kina, reprezentujących różne typy kobiecości, odmienne temperamenty i osobowości. Za występ w tym filmie uhonorowano je wspólnym Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie w 2002 r. oraz wspólną Europejską Nagrodą Filmową. Za kanwę scenariusza posłużyła Ozonowi wydana w 1964 r. sztuka Roberta Thomasa pod tym samym tytułem i ten teatralno-bulwarowy rodowód swego filmu, nawiązanie do musicali lat 50. i 60., świadomie sztuczną, wystylizowaną rzeczywistość ówczesnych produkcji reżyser z upodobaniem podkreśla. Na tym sztucznym tle tym bardziej prawdziwe - prawem kontrastu - stają się emocje bohaterek, ich skrywane namiętności i cierpienia, pożądanie, zazdrość, rywalizacja, nienawiść, głód uczuć maskowane wystudiowanymi pozami i minami, ściśnięte gorsetem konwenansu. Środek zimy. Do rezydencji na odludziu, gdzie oprócz pana domu, Marcela, mieszka jego żona Gaby, młodsza córka Catherine, szwagierka Augustine, teściowa Mamie, oraz dwie służące - czarnoskóra Chanel i młodsza, ponętna Louise, przyjeżdża rankiem na święta Bożego Narodzenia starsza córka Marcela i Gaby, Suzon, ucząca się na co dzień z dala od domu. Wszystkie panie czekają, aż obudzi się Marcel, który długo w nocy siedział w swoim pokoju. W końcu Gaby posyła do jego pokoju pokojówkę Louise, która ma zanieść mu śniadanie. Louise odkrywa zwłoki Marcela, którego ktoś zamordował w jego własnym łóżku, wbijając mu nóż w plecy. Po pierwszym szoku i nieudanej próbie wezwania policji (ktoś odciął bowiem kabel telefoniczny i uszkodził samochód), panie zaczynają głośno się zastanawiać, jak mogło dojść do tragedii. Rozważają różne możliwości, przypominają sobie, co która z nich robiła ostatniej nocy i która ostatnia widziała Marcela żywego. Dochodzą zgodnie do wniosku, że morderstwa dokonała któraś z nich siedmiu, a właściwie ośmiu, bo chwilę później w rezydencji zjawia się również Pierrette, siostra Marcela, twierdząc, że ktoś wezwał ją telefonicznie do domu brata. Odcięte od świata, zdane tylko na siebie, panie próbują znaleźć winowajczynię. Szukając klucza do kryminalnej zagadki, odsłaniają zaskakujące tajemnice każdej z nich. Okazuje się, że każda miała jakiś powód, żeby zamordować Marcela, a żadna nie ma stuprocentowego alibi. Śmierć pana domu wyzwala w nich emocje, których już nie muszą i nie potrafią dłużej ukrywać. Obnażają swe prawdziwe oblicza. W ciągu jednej nocy dowiadują się o sobie więcej niż przez całe lata życia pod jednym dachem. Ranek przynosi zaskakujące zakończenie. 22:05 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - AISTE BIMBIRYTE - MACKEVICIENE Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Tym razem Jolanta Rzegocka rozmawia z doktor Aiste Bimbiryte - Mackeviciene, kierowniczką Wileńskiej Galerii Obrazów. Galeria mieści się w Pałacu Chodkiewiczów, należącym niegdyś do jednego z najważniejszych rodów magnackich polsko - litewskich. W swych badaniach doktor Bimbiryte - Mackeviciene interesuje się historią kolekcjonerstwa, kulturą dworów litewskich i jej związkami z tradycjami zachodnioeuropejskimi oraz działalnością hrabiów Tyszkiewiczów. 22:45 ORDONKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maria Kwiatkowska Zdjęcia: Krzysztof Pakulski Wykonawcy: Maria Chwalibóg Hanka Ordonówna, aktorka, gwiazda kabaretowa i legenda dwudziestolecia międzywojennego. Jej piosenki wciąż cieszą się popularnością, śpiewa je już czwarte pokolenie. Film przedstawia jej życie od czasów dzieciństwa, aż do momentu, kiedy przeistoczyła się w olśniewającą gwiazdę oraz okres wojenny do ostatnich dni życia artystki z dala od ojczyzny. Ilustracją są zdjęcia, materiały archiwalne, oryginalne nagrania Ordonki. Urodziła się 25 września 1902 roku jako jedyna córka państwaPietruszyńskich, mieszkających wówczas w Warszawie przy ulicy Żelaznej 68. W 1918 roku w stolicy rozpoczęły działalność liczne teatry oraz kabarety "Argus", "Czarny Kot", "Miraż", "Sfinks". Dyrektorem "Sfinksa" był Wacław Julicz, występowali tam Ludwik Sempoliński i "król tanga" Karol Hanusz. Wśród pięciu uczennic przyjętych do baletu była 16 - letnia Marysia Pietruszyńska. W jednym z programów śpiewała piosenkę "Szkoda słów". Następnego dnia w warszawskim dzienniku ukazała się notka "... jesteśmy zdania, że kotów i dzieci na scenie nie trzeba pokazywać". Hanka Ordonówna (na ten pseudonim artystyczny namówił Marysię Karol Hanusz) po nieudanym debiucie w "Sfinksie" wyjechała do Lublina, gdzie związała się z "Wesołym Ulem". Kiedy kabaret zawiesił działalność, wróciła do Warszawy. Tańczyła w "Mirażu", wzięła też udział w wielkiej imprezie artystycznej "Na gwiazdkę dla żołnierzy", która odbyła się w hotelu Bristol. W 1920 roku otrzymała angaż w słynnym "Qui pro Quo", gdzie występowali już "Lopek" Krukowski, Ludwik Lawiński, Mira Zimińska, Zula Pogorzelska i inni. Hanka Ordonówna zdobywała coraz większą popularność (pojawiły się karty pocztowe z jej podobizną, chętnie angażowano ją do reklam). Piosenki pisali dla niej Lechoń, Tuwim, Hemar. 26 marca 1931 roku w kościele św. Krzyża w Warszawie odbył się jej ślub z Michałem hrabią Tyszkiewiczem. Ordonka nie zrezygnowała jednak z dalszej kariery. Występowała w rewiach, teatrach, zagrała też główną rolę w filmie "Szpieg w masce". Losy wojny rzuciły ją za granicę. W czasie choroby w Jerozolimie napisała: "Bezbrzeżna jest moja tęsknota I nic mnie tu nie uleczy Nie płuca moje są chore To serce za krajem krzyczy Och dajcie mi wrócić do Polski To jedno mnie tylko uleczy" Hanka Ordonówna zmarła 25 września 1950 roku, została pochowana na cmentarzu polskim w Bejrucie. Od 12 maja 1990 roku jej prochy spoczywają na warszawskich Powązkach. 23:50 GOMORRA S.I - ODC. 9 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 47 min, Włochy/Niemcy 2014 Reżyseria: Claudio Cupellini Scenariusz: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Daniele to młody chłopak, który dopiero aspiruje do roli kamorysty. W końcu Ciro daje mu poważne zadanie. Ma zabić człowieka, który ponoć nie oddał długu. Okazuje się, że nie był to żaden dłużnik, tylko gruba ryba w klanie Contego. Daniele jest przerażony, szukają go wszyscy. Porywają jego dziewczynę, żeby zmusić ją do powiedzenia, gdzie się ukrywa jej chłopak. 01:30 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - GERMINAL (GERMINAL) Dramat, Film fabularny kinowy, 152 min, Francja, 1993 Reżyseria: Claude Berri Zdjęcia: Yves Angelo Muzyka: Jean-Louis Roques Aktorzy: Miou-Miou, Gérard Depardieu, Jean Carmet, Renaud Ekranizacja głośnej powieści Emila Zoli. Dramat rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku w środowisku francuskich górników, do którego trafia bezrobotny Étienne Lantier. Wkrótce jego socjalistyczne poglądy wyniosą go na czoło strajkujących pracowników kopalni. Jednak ich bunt zostanie brutalnie stłumiony, a nadzieje na polepszenie życia legną w gruzach.