TVP Dokument Poniedziałek, 04.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - MÓJ PRZYJACIEL KILLER Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marzenna Nowakowska Do niedawna znienawidzone jako konkurenci i wrogowie, dziś coraz częściej cieszące się popularnością i uznaniem, a nawet sympatią. Jastrzębie, sokoły, orły, sowy. bywają wręcz po kontuzjach poddawane rehabilitacji. Przy okazji rehabilitowani zostali też sokolnicy, bo ich metody układania ptaków drapieżnych do łowów okazały się nieocenione przy ratowaniu osobników kontuzjowanych lub odebranych łapiącym je w potrzaski hodowcom gołębi czy kur i zwracaniu szponiastym łowcom wolności. W tym odcinku przypatrzymy się rehabilitacji i wychowywaniu skrzydlatych drapieżników pod okiem fachowców. Naszymi gośćmi będą dr Andrzej Kruszewicz z Ptasiego Azylu w warszawskim zoo oraz Piotr Zadworny - sokolnik. 06:30 DZIKA POLSKA - CZUŁY JAK BASIOR Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marzenna Nowakowska Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są szaleńcy natury ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Tam, gdzie na przestrzeni kilku hektarów żyją najdziksze z naszych zwierząt - wilki, rysie, jelenie, puchacze - można poznać ich prawdziwe, nieraz zaskakujące, zachowania i cechy. Czułość wilczych basiorów, braterstwo samotnych rysi, dzikość swojskich bocianów, inteligencja dziczej lochy ujawniają się tu uważnemu obserwatorowi w całej pełni, o co na łonie natury byłby trudno. Podobnie jak trudno byłoby w dzikiej przyrodzie poznawać życie rodzinne zwierząt. Tę unikalną możliwość ma Jacek Wąsiński, twórca Leśnego Pogotowia w Mikołowie, udzielającego pomocy zbłąkanym i kontuzjowanym przedstawicielom rodzimej fauny. I o tej wciąż zagadkowej stronie życia zwierząt z pasją opowiada. 07:05 FAKTOMANIA (FACTOMANIA) Cykl dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: John Farren, Emma Parkins Popularnonaukowa seria dokumentalna. Dynamiczne połączenie faktów, zabawy, przekomarzania się, animacji, eksperymentów - i rywalizacji. Najbardziej niesamowite fakty świata i wybuchowe eksperymenty, niezwykłe animowane opowieści i dziwne akrobacje. W każdym odcinku gospodarze Dom Byrne (Mr Curious), Fran Scott (Bold Experimentalist) i Greg Foot (Daredevil Scientist) mają trzy szanse na wygraną. Mogą przyznawać sobie nawzajem punkty za maksimum faktów i maksimum zabawy. 08:05 POWRÓT CZARNEJ ŚMIERCI (RETURN OF THE BLACK DEATH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Kenny Scott Czarna śmierć była największym koszmarem średniowiecznego świata. Czarna śmierć, łac. mors nigra, to pandemia dżumy. Zarazki zostały przyniesione do Europy z Azji Środkowej. Czarna śmierć spowodowała ogromne straty demograficzne. Szacuje się, że na dotkniętych nią obszarach zmarło w skali całej Europy, około 1/3 ludności. Film odkrywa tajemnicę, co tak naprawdę spowodowało Czarną śmierć. Czarna śmierć zabijała biednych i bogatych, starych i młodych; ofiary cierpiały na bolesne czyraki, krwawienie z uszu i czarne plamy. Świat nie widział nic podobnego, ani przedtem, ani potem. W filmie naukowcy ponownie badają szczątki, dochodząc do nowych wniosków dzięki nowoczesnej medycynie. 09:05 RODZINA NIEDŹWIEDZI (MEET THE BEARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anuschka Schofield Od potężnego niedźwiedzia grizzly, po pandę jedzącą bambusy i dziwnie wyglądającego niedźwiedzia leniwca, ta niezwykła rodzina zwierząt od dawna pobudza naszą wyobraźnię. Jako jedne z największych ssaków lądowych na naszej planecie, potrzebują wielu zasobów, aby przetrwać i muszą wykorzystać wszystkie swoje umiejętności, siłę i mózg, aby uzyskać to, czego potrzebują - niezależnie od tego, czy napadają na spiżarnię w naturze, stawiają czoła rywalom lub wychowują młode. Będziemy śledzić przygody ośmiu gatunków niedźwiedzi z całego świata, które wykorzystują swoje unikalne adaptacje, aby przetrwać w ciągle zmieniającym się świecie i dowiemy się, co jest tak naprawdę potrzebne, aby być niedźwiedziem. 10:10 OPOWIEŚĆ O CHINACH - PRZODKOWIE ODC. 1/6 (THE STORY OF CHINA) Serial dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Michael Wood wyrusza w wielką historyczną podróż, analizuje historię, ludzi, przyrodę, które tworzyły szczególny charakter Chin i ich geniusz przez ponad cztery tysiące lat. 11:10 GDZIE DIABEŁ MÓWI DOBRANOC - STACJA OSTATNIEJ NADZIEI Cykl dokumentalny, reportaż, 18 min, Polska, 1985 Autor: Ewa Kozik Zdjęcia: Andrzej Sobański Opowieść o ludziach pracujących na lądzie, kórzy znają i rozumieją sprawy tych, co na morzu. Uczestnicy reportażu opowiadają o pracy w stacji, o łączności radiowej ze statkami. W reportażu wypowiadają się pracownicy stacji Witowo, są ze sobą bardzo zżyci, niektórzy z nich poprzez pracę poznali swych współmałżonków. Opowiadają także o szczególnych momentach w swojej pracy, kiedy nadchodzi sygnał Mayday i są świadkami katastrofy statku. W reportażu pokazane są urządzenia nadawczo - odbiorcze, radiowe Stacji Witowo. Są i miłe chwile w pracy, kiedy pracownicy otrzymują od załóg statków pocztówki z podziękowaniami. 11:30 SIENKIEWICZ MNIEJ ZNANY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Maciej Kuszewski, Przemysław Bednarczyk Film przygotowany na 100. rocznicę śmierci Henryka Sienkiewicza, podejmuje jeden z najmniej znanych wątków jego życia i działalności, jakim było zaangażowanie w spraw narodowe oraz jego filiacje polityczne. To pierwsza próba nakreślenia sylwetki tego wybitnego Polaka jako czynnego uczestnika życia społeczno - politycznego w burzliwych dla Polski latach przełomu wieków XIX i XX. To próba przedstawienia stanowisk jakie zajmował wobec ważnych zagadnień politycznych epoki oraz określenia poglądów pisarza i ich ewolucji. Dotyczy to szczególnie okresu I wojny światowej, na którą przypadły ostatnie trzy lata życia pisarza. Były to lata jego szczególnej aktywności na rzecz szeroko rozumianej sprawy polskiej, a przede wszystkim niesienia pomocy ofiarom wojny na ziemiach polskich. To także okres, w którym zauważyć można ewolucję poglądów Henryka Sienkiewicza, od zdeklarowanego przeciwnika orientacji proaustriackiej, po życzliwe uznanie dla Legionów Józefa Piłsudskiego i sprzeciw wobec polityki własnego obozu Narodowej Demokracji. Zamiarem twórców filmu jest też ukazanie kontekstu społeczno - politycznego epoki, którego zasadniczym elementem był polsko - polski spór o drogę do niepodległości. Spór z udziałem dwóch zantagonizowanych formacji, z których jedna bliska była konserwatywno - narodowym koncepcjom politycznym Romana Dmowskiego a druga rewolucyjno - niepodległościowym Józefa Piłsudskiego. Sienkiewicz, choć nie zaangażowany czynnie w politykę, jednoznacznie sympatyzował z obozem narodowym. Jednak z racji swojej pozycji w kraju i za granicą był przedmiotem zabiegów obydwu rywalizujących środowisk. Nikt nie przeceniał bowiem korzyści, jakie przynieść mogłoby poparcie ze strony takiego autorytetu w tzw. walce o rząd polskich dusz. Film ukazuje zatem nieznane szerzej dylematy i decyzje noblisty, który z jednej strony jest człowiekiem o konkretnych poglądach i sympatiach politycznych, z drugiej jednak jak prawdziwy mąż stanu, czuje na sobie odpowiedzialność za losy całego narodu i nie uchyla się od niej. Stąd właśnie bierze się jego decyzja o założeniu Komitetu Pomocowego. Sienkiewicz, który jednak okazał się być pisarzem, a nie politykiem, w ostatecznym rozrachunku potrafił wznieść się ponad podziałami i zweryfikować swoje polityczne oceny. Tym samym przyznał że w przestrzeni publicznej istnieje miejsce, a nawet potrzeba funkcjonowania, często przeciwnych sobie, ale dążących do jednego celu koncepcji i orientacji. Autorzy filmu, oceniając dorobek oraz pozycję pisarza jako wyraziciela dążeń niepodległościowych Polaków w okresie I wojny światowej, stawiają tezę, że gdyby nie przedwczesna śmierć 15 listopada 1916 roku, to zapewne Henryk Sienkiewicz reprezentowałby Polskę na Konferencji Pokojowej w Paryżu w 1919 roku, gdzie godnie z tej roli wywiązał się Ignacy Jan Paderewski. 12:35 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO ODC. 1 Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 13:05 POLSKIE DZIEDZICTWO ODC.1 Magazyn historyczny, 29 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostanie widzom historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane będą najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawią ich historię, a także ciekawostki i legendy dotyczące pokazywanych miejsc. Przybliżą historię Polaków na danym terenie i zachęcą do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. 13:40 TWARDZIELE NA PUSTKOWIU (BADLANDS HARD ROCK, TOUGH LIVES) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Mike Birkhead Producent: Terra Mater Factual Studios and National Geographic Channel in association with Smithsonian Networks produced by Mike Birkhead Associates Ltd. Film dokumentalny, który przeniesie nas w serce Ameryki Północnej na tereny preriowe. W tym przyrodniczym westernie poznamy bezkresny ekosystem z pieskiem preriowym na czele. To także okazja, by przyjrzeć się bliżej tak charakterystycznemu dla tego rejonu świata bizonowi. Wyżyna w Dakocie Północnej. Każdy pas koloru na skałach opowiada o innej epoce. Siedemdziesiąt pięć milionów lat historii uformowało kolejne warstwy skalne. Siły natury nie szanują przeszłości. Wiatr i woda niszczą góry, tworząc przedziwne formy. Świat smagany wichrem i ulewą. Na pierwszy rzut oka wydaje się surową pustynią wrogą życiu. Pomiędzy poszarpanymi szczytami siły natury stworzyły rozległe doliny, które gościnnie przyjmują rośliny i zwierzęta. Mieszkańcy na swój sposób wpływają na otoczenie. Krajobraz zmienia się powoli, oni muszą działać szybko. Wiosną i latem należy mądrze gospodarować, ponieważ te pory roku szybko się kończą. Późna zima na wyżynach Dakoty Północnej. Temperatura oscyluje wokół zera. Czyżby nadchodziła wiosna? Poznamy sekrety życia twardzieli - mieszkańców tej krainy. 14:50 SIENKIEWICZ MNIEJ ZNANY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Maciej Kuszewski, Przemysław Bednarczyk Film przygotowany na 100. rocznicę śmierci Henryka Sienkiewicza, podejmuje jeden z najmniej znanych wątków jego życia i działalności, jakim było zaangażowanie w spraw narodowe oraz jego filiacje polityczne. To pierwsza próba nakreślenia sylwetki tego wybitnego Polaka jako czynnego uczestnika życia społeczno - politycznego w burzliwych dla Polski latach przełomu wieków XIX i XX. To próba przedstawienia stanowisk jakie zajmował wobec ważnych zagadnień politycznych epoki oraz określenia poglądów pisarza i ich ewolucji. Dotyczy to szczególnie okresu I wojny światowej, na którą przypadły ostatnie trzy lata życia pisarza. Były to lata jego szczególnej aktywności na rzecz szeroko rozumianej sprawy polskiej, a przede wszystkim niesienia pomocy ofiarom wojny na ziemiach polskich. To także okres, w którym zauważyć można ewolucję poglądów Henryka Sienkiewicza, od zdeklarowanego przeciwnika orientacji proaustriackiej, po życzliwe uznanie dla Legionów Józefa Piłsudskiego i sprzeciw wobec polityki własnego obozu Narodowej Demokracji. Zamiarem twórców filmu jest też ukazanie kontekstu społeczno - politycznego epoki, którego zasadniczym elementem był polsko - polski spór o drogę do niepodległości. Spór z udziałem dwóch zantagonizowanych formacji, z których jedna bliska była konserwatywno - narodowym koncepcjom politycznym Romana Dmowskiego a druga rewolucyjno - niepodległościowym Józefa Piłsudskiego. Sienkiewicz, choć nie zaangażowany czynnie w politykę, jednoznacznie sympatyzował z obozem narodowym. Jednak z racji swojej pozycji w kraju i za granicą był przedmiotem zabiegów obydwu rywalizujących środowisk. Nikt nie przeceniał bowiem korzyści, jakie przynieść mogłoby poparcie ze strony takiego autorytetu w tzw. walce o rząd polskich dusz. Film ukazuje zatem nieznane szerzej dylematy i decyzje noblisty, który z jednej strony jest człowiekiem o konkretnych poglądach i sympatiach politycznych, z drugiej jednak jak prawdziwy mąż stanu, czuje na sobie odpowiedzialność za losy całego narodu i nie uchyla się od niej. Stąd właśnie bierze się jego decyzja o założeniu Komitetu Pomocowego. Sienkiewicz, który jednak okazał się być pisarzem, a nie politykiem, w ostatecznym rozrachunku potrafił wznieść się ponad podziałami i zweryfikować swoje polityczne oceny. Tym samym przyznał że w przestrzeni publicznej istnieje miejsce, a nawet potrzeba funkcjonowania, często przeciwnych sobie, ale dążących do jednego celu koncepcji i orientacji. Autorzy filmu, oceniając dorobek oraz pozycję pisarza jako wyraziciela dążeń niepodległościowych Polaków w okresie I wojny światowej, stawiają tezę, że gdyby nie przedwczesna śmierć 15 listopada 1916 roku, to zapewne Henryk Sienkiewicz reprezentowałby Polskę na Konferencji Pokojowej w Paryżu w 1919 roku, gdzie godnie z tej roli wywiązał się Ignacy Jan Paderewski. 15:50 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 1 (WILDLIFE SOS EP. 1) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W pierwszym odcinku do Wildlife Aid Centre, pewnego ciepłego, wiosennego wieczoru, zostają przywiezione dwa małe borsuki, a do Simona dołącza ich nowa pielęgniarka weterynarii, Lucy, która dokładnie sprawdza je pod kątem jakichkolwiek problemów zdrowotnych. Są problemy z karmieniem małych borsuków. Poznamy też uroczą wydrę. Podróże Simona zmierzają wyraźnie dalej, tym razem na wschód, kiedy odwiedza The Moon Bear Rescue Center w Wietnamie, aby obserwować cenną pracę wykonywaną w celu ochrony azjatyckiego niedźwiedzia. Simon jest głęboko poruszony tym, co tam znajduje. 16:50 WYBRZEŻE MORZA CZARNEGO. TURCJA - NIESKAZITELNE PIĘKNO I BEZLUDNE PLAŻE (THE BLACK SEA COAST. TURKEY PRISTINE BEAUTY AND DESERTED BEACHES / DIE SCHWARZMEERKÜSTE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Steven Galling Seria dokumentalna opowiadająca o krajach położonych wokół Morza Czarnego. Morze Czarne zawsze fascynowało ludzi, o czym świadczą liczne legendy dotyczące tego regionu. Słynie z pięknych krajobrazów, a niektóre osady na jego wybrzeżu mają historię sięgającą ponad 3000 lat. Region charakteryzuje się kontrastami, które wyłoniły się z burzliwej historii, starych tradycji i euforycznej atmosfery. Wzdłuż słynnego wybrzeża - europejskiego na północy, azjatyckiego na południu - leży sześć sąsiednich krajów, które nie mogłyby się bardziej od siebie różnić: Turcja, Rosja, Gruzja, Ukraina, Rumunia i Bułgaria. Film dokładnie bada te fascynujące regiony, odkrywa ich piękno i podsumowuje wartości, wyzwania i nadzieje, które kształtują życie ludzi z tego w dużej mierze nieznanego zakątka ziemi. Ten odcinek poświęcony jest Turcji. Wśród krajów otaczających Morze Czarne właśnie do niej należy najdłuższe wybrzeże - ma 1500 km wzdłuż Kara Deniz - czyli w języku tureckim - morza śródlądowego. To północne wybrzeże Morza Czarnego. Rybołówstwo jest jedną z podstaw w regionie. Żyzne ziemie natomiast idealnie się nadają do uprawy herbaty, orzechów laskowych i tytoniu. Trabzon jest jednym z najważniejszych ośrodków handlowych w tym regionie. Z populacją 250 tysięcy mieszkańców - to jeden z największych portów tureckich na Morzu Czarnym. Blisko 99 % populacji tureckiej to wyznawcy Islamu. Turcja ma oficjalny rozdział państwa od kościoła od 1928. W Trabzon to głównie wyznawcy dobrej piłki nożnej. Miejscowa drużyna Trabzonspor jest znana na świecie. Piłka nożna jest ulubionym sportem w Turcji. Duże kluby inwestują wielkie pieniądze w trening kolejnego pokolenia. Turcja jest jednym z największych producentów herbaty na świecie. Jednak poza Turcją mało osób o tym wie, bo prawie całą produkcję wypija się w kraju i niewiele zostaje na eksport. Ostatnio większość hodowców przestawiło się na uprawę organiczną. 18:00 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 11 INDIE, SZLAKIEM BUDDY (THE PATH OF MEN EP. 11 INDIA, THE PATH OF BUDDHA) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek jedenasty to podróż szlakiem Buddy przez Indie. Na północy Indii, między pogórzem Himalajów a doliną Gangesu, żył w VI wieku przed naszą erą wyjątkowy człowiek: Budda. Wyruszamy szlakiem od miejsca urodzin Siddharthy do miejsca śmierci Buddy. Obecnie na wszystkich kontynentach mieszka 500 milionów buddystów. Stanowią 8 % światowej populacji. Co roku w maju obchodzi się na całym świecie narodziny Buddy, które miały miejsce ponad dwa tysiące pięćset lat temu. Podróż rozpoczynamy na południu Nepalu. Kraj ten liczy 30 milionów mieszkańców słynących z gościnności. Nepal ma dwóch wielkich sąsiadów: Chiny i Indie. Królestwo, które od niedawna jest republiką demokratyczną, ostrożnie kroczy w przyszłość, starając się zachować oryginalną kulturę. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. MACIEJ CUSKE Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Cuske. Maciej Cuske (ur. 28 marca 1972 roku w Bydgoszczy) reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych. W 2005 roku ukończył kurs dokumentalny w Szkole Wajdy. Jest autorem wielokrotnie nagradzanych dokumentów, wśród których największe sukcesy odnosiły: "Kuracja" (2004), "Antykwariat" (2005), "Na niebie, na ziemi" (2007), "III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" (2008). Maciej Cuske skupia się na człowieku. Oczywiście konstrukcja dramaturgiczna jest przemyślana i Cuske nie zostawia widza samego sobie - prowadzi go przez opowieść, zostawiając jednak wyjątkowo dużo przestrzeni dla widza. Obserwuje twarze, drobne gesty, zamyślenia, ziewanie, czekanie, zagubienie. Z tych drobnych rzeczy składa widzom świat. Charakterystyczne dla jego twórczości jest też poczucie humoru. Nie śmiejemy się z bohaterów, ale widzowi towarzyszy pewnego rodzaju czułe rozbawienie. Czasem więcej jest rozbawienia jak w "Kuracji", innym razem więcej nostalgii jak w "Elektryczne". W każdym jednak przypadku jesteśmy bardzo blisko człowieka. Cuske daje widzowi dużo przestrzeni - pomiędzy scenami, pomiędzy rozmowami nie dzieje się nic, a dzieje się wszystko. Widz ma szansę przyjrzeć się bohaterom i czas, aby pojawiły się emocje - bardzo subtelnie, bez szantażu emocjonalnego. Cuske nie oszczędza też siebie. W "Daleko od miasta" czy "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" słyszymy go i widzimy. Dokładnie takiego, jakim jest - bez wybielania, bez przybierania roli. To również ciekawy zabieg - rzadko reżyser w filmie dokumentalnym zdradza swoją obecność, zazwyczaj jest zupełnie odwrotnie - im mniej widać reżysera, tym wydaje się to lepsze. Tu jedno drugiemu nie przeszkadza. Pretekstem do takich zabiegów jest bliskość bohaterów - Cuske na bohaterów swoich filmów "Daleko od miasta" i "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" wybrał swoich bliskich. Ostatni film Macieja Cuske "Wieloryb z Lorino" jest mocnym punktem zwrotnym w jego drodze twórczej. Poetycka, apokaliptyczna opowieść - czuła i skupiona na opowieści o człowieku. To jest stałym punktem dzieł Macieja Cuske - pokazuje świat bez znieczulenia, ale też bez oskarżania i bez oceniania. Cuske nie stawia tez. Otwiera przed widzem jakiś świat i otwiera pytania. Może najbardziej te do samego siebie. 20:45 ANTYKWARIAT Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Antykwariat kojarzy się najczęściej ze spokojem odwiedzających i ciszą należną starym, pokrytym kurzem książkom. Ten jeden w Warszawie jest jednak zupełnie inny. Tu przychodzi się nie tylko po książki, które z trudem należy sobie samemu wykopać ze stert zalegających w niewielkim pomieszczeniu. Klienci to w większości bywalcy, którzy traktują antykwariat jako miejsce spotkań, rozmów, zwierzeń często wobec obcych sobie ludzi. Przybytkiem kieruje pan Krzyś. Niczym doktor wie, co boli jego klientów i czego potrzebują. Mimo swojego szorstkiego charakteru, zjednuje sobie ludzi, a rozmowy w jego książkowym królestwie toczą się od rana do wieczora. 21:20 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 22:30 DALEKO OD MIASTA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Zdjęcia: Maciej Cuske Film Macieja Cuske to refleksja o upływającym czasie i wchodzeniu w dorosłość z sielskim krajobrazem w tle. Z dala od zgiełku miasta grupa chłopców rozmawia o przyszłym dorosłym życiu. Wszystko to dokumentują kamerą. Przywracają wspomnienia z dzieciństwa, gdy nie było obowiązków, a czas płynął leniwie. Spanie pod namiotem i nocne rozmowy o duchach to tylko kilka z wielu wspomnień z minionych beztroskich lat. 23:30 ONI BYLI WSZĘDZIE Reportaż, 17 min, Polska, 1969 Reżyseria: Tadeusz Kopel Zdjęcia: Tadeusz Tarasin Odkrycie i eksploatacja złóż siarki w II połowie XX wieku zapoczątkowały powstanie potężnego przemysłu siarkowego. Polski przemysł siarkowy zlokalizowany w Tarnobrzeskim Zagłębiu Siarkowym był fenomenem technicznym, technologicznym, cywilizacyjnym i kulturowym. Reportaż pokazuje budowę huty, wiercenia, montaż urządzeń elektrycznych, remonty koparek, zakładanie elektrofiltrów oraz wypowiedzi szefów. 23:50 NOTACJE: JACEK PAŁKIEWICZ. GŁÓD ŻYCIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Jacek Pałkiewicz urodził się w 1942 r. w niemieckim obozie pracy Immensen, ale dorastał w Ełku. Reporter, eksplorator i odkrywca, członek rzeczywisty brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Geograficznego. Karierę podróżniczą rozpoczynał jako oficer na statkach taniej bandery panamskiej (1971 - 72). W 1973 roku pracował jako inspektor kopalni diamentów w Sierra Leone i kopalni złota w Ghanie. W 1975 ukończył Szkołę Dziennikarską w Mediolanie i od tego czasu pracował jako dziennikarz między innymi przez wiele lat w dodatku ilustrowanym "Sette" do "Corriere della Sera". Jest autorem kilkunastu książek oraz filmów dokumentalnych, publikuje reportaże w licznych magazynach europejskich. W Polsce nawiązał współpracę z "Newsweek Polska", "Rzeczpospolitą" i "Uważam Rze". 00:05 KRUZENSHTERN (KRUZENSHTERN) Film dokumentalny, 52 min, Polska/Francja, 2009 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cusce Zdjęcia: Marcin Sauter Film Macieja Cuske, autora emitowanych w TVP dokumentów: "Kuracja", "Elektryczka", "Antykwariat", "Trzecie", pokazuje uczniów dwóch szkół morskich w Kaliningradzie odbywających szkolenie na Kruzenshternie, jednym z największych żaglowców na świecie. Ten czteromasztowy bark wybudowano w 1926 r. w Niemczech, a po II wojnie światowej został on przekazany ZSRR. Od kilkudziesięciu lat pływa jako jednostka szkoleniowa dla przyszłych marynarzy rosyjskiej floty handlowej. Twórca dokumentu rejestruje 70 - dniowy rejs szkoleniowy od momentu wyjścia w morze we wrześniu 2008 r. z Kaliningradu, poprzez krótki postój w Santa Cruz na Teneryfie, po powrót do macierzystego portu. Młodzi adepci, mający po około 17 lat, pod okiem doświadczonej załogi przechodzą prawdziwą szkołę życia, z żółtodziobów stają się mężczyznami. Opływają Bałtyk, Morze Północne i Ocean Atlantycki, poznając od podszewki ciężką służbę na morzu. Nigdy nie zapomną, gdy bark Kruzenshtern odpływał z przystani, wtedy rozpoczęła się ich wielka przygoda. Po raz pierwszy opuszczali bliskich na dłuższy czas, patrzyli na żegnających ich znajomych, rodzinę, zasmucone dziewczyny z trudem ukrywające łzy. Ale muszą trzymać fason, dumnie prężą pierś, dzielnie stawiają czoło wyzwaniu, nie okazując strachu i niepokoju, bo "przecież morze nie lubi słabych ludzi". Nastoletni kursanci są dumni, że płyną legendarnym Kruzenshternem, chlubą rosyjskiej floty, chociaż z drugiej strony zdają sobie sprawę, że kończy się beztroska młodość i swoboda, a zaczyna ciężka harówka, istny obóz przetrwania. Wiedzą, że na morzu mogą przeżyć wspaniałe przygody, ale bywa też bardzo niebezpiecznie: sztormy, wichry, wzburzone potężne fale. Z czasem wszystko jednak normalnieje, da się pokonać lęk, przywyknąć do kołysania, surowej dyscypliny i wojskowego drylu: wstawania na komendę, porannej rozgrzewki i ciszy nocnej o określonej porze. Obok zajęć teoretycznych gros czasu kursanci poświęcają na ciężkie treningi, zaprawy gimnastyczne, wyczerpujące ćwiczenia, na uczenie się, jak pomagać sobie w ekstremalnych sytuacjach. Na początku najtrudniej było wdrapać się na maszt, wejść na najwyższą reję - towarzyszył temu ogromny strach. I mogą przetrwać tylko odporni na stres, zimno, brak snu, pracę od świtu do nocy. Rejs kończy się egzaminem na pełnym morzu, który ma im przynieść przepustkę do samodzielnego życia, spełnienia marzeń o dalekich morskich wyprawach. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POKOLENIOWA SZTAFETA PAMIĘCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:35 AMERYKANIN W PRL - U Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Henryk Janas Muzyka: Przemysław Książek 27 czerwca 1964 r. do Polski przybył z pięciodniową wizytą Robert Kennedy, brat zamordowanego siedem miesięcy wcześniej prezydenta Johna Kennedy’ego, ówczesny prokurator generalny i minister sprawiedliwości w amerykańskim rządzie. Towarzyszyła mu żona oraz trójka dzieci, a wizyta miała charakter prywatny: Amerykanie chcieli tu odwiedzić swoich polskich krewnych z rodziny Radziwiłłów, z którymi się spowinowacili poprzez małżeństwo siostry Jacqueline Kennedy, Lee, z księciem Stanisławem Radziwiłłem. Trudno jednak było mówić o prywatności w sytuacji, gdy amerykańscy goście, gdziekolwiek się pojawili, wywoływali euforię Polaków witających ich entuzjastycznie, wiwatujących na ich cześć. Piękni, eleganccy, błyskający nieskazitelnie białymi zębami, swobodni w zachowaniu uosabiali marzenia naszych rodaków o lepszym życiu na Zachodzie. Rodzina Kennedych była mile zaskoczona takim przyjęciem, zwłaszcza że Polska była pierwszym krajem komunistycznym, jaki odwiedzali. Nie kryli podziwu dla Polaków żyjących w trudnych warunkach, dobrze się wśród nich czuli. Dlatego też chętnie wchodzili w tłum, rozdawali uśmiechy, uściski rąk, a nawet zdjęcia prezydenckiego brata, przyjmowali kwiaty i wręczane im karteczki lub listy. Ochrona Roberta Kennedy’ego starała się nie rzucać w oczy, aby nie zakłócać tych bezpośrednich relacji. Wizyta obfitowała też w nieoczekiwane sytuacje. W Warszawie Amerykanie odwiedzili m. in. restaurację "Krokodyl", gdzie akurat odbywało się wesele i stali się, oczywiście, jego główną atrakcją. Byli też w katedrze św. Jana, spotkali się z pracownikami ambasady USA i władzami Uniwersytetu Warszawskiego, złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, odwiedzili małych pacjentów jednego ze szpitali dziecięcych i bawili się w klubie studenckim Stodoła. Kolejne dni spędzili w Krakowie i na Jasnej Górze, gdzie spotkali się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, by na koniec znów powrócić do Warszawy. Każdy ich krok obserwowali etatowi pracownicy służby bezpieczeństwa i zmobilizowani specjalnie na tę okazję bardzo liczni, wmieszani w tłum tajni współpracownicy. Robili zdjęcia, sporządzali notatki i sprawozdania. Nikt, kto uścisnął rękę Robertowi Kennedy’emu, wręczył mu kwiaty czy, co gorsza, jakiś list, nie pozostał niezauważony. Szybko identyfikowano zuchwalca i niebawem odczuwał na własnej skórze przykre skutki swojego tylko z pozoru niewinnego gestu. Uścisk dłoni czy złożona na ręce znakomitego gościa prośba o pomoc finansową, możliwość wyjazdu do Ameryki czy zagraniczne leczenie, mogła kosztować utratę pracy, wyrzucenie z uczelni, odmowę wyjazdu na staż czy odrzucenie podania o mieszkanie. Stawała się też często pretekstem do szantażowania delikwenta, którego zmuszano np. do zostania tajnym współpracownikiem. Szczególnie surowo obchodzono się z osobami mundurowymi, które poważyły się na taki gest. W reportażu znalazły się wypowiedzi ludzi, którzy byli świadkami tamtej pamiętnej wizyty, chwilowymi bohaterami wydarzeń. Do dziś pamiętają tamte wydarzenia, mają zdjęcia z Robertem Kennedym, ale też doświadczyli z tego powodu zainteresowania służb specjalnych. Ich wypowiedzi są bogato ilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi, fragmentami szyfrogramów i notatek urzędników tajnych służb i T. W. 02:30 OSTATNI BÓJ Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Gajewski Film o historii wojennych zmagań 3. Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego, będącego ostatnią jednostką polskiej wrześniowej armii, jaka zachowała bojową sprawność i nigdy się nie poddała. Kanwą scenariusza tego fabularyzowanego dokumentu są wojenne wspomnienia kilku byłych żołnierzy pułku, których udało się nagrać, zanim odeszli na wieczną wartę. Ich obecność w filmie przesądzająca o autentyzmie narracji, wprowadza sceny realizowane z udziałem aktorów stanowiących porte - parole postaci wypowiadających się weteranów. Autentyczni bohaterowie płk. Zbigniew Makowiecki, rtm. Wilhelm Bilewicz, rtm. Bernard Wasilewski, płk. Antoni Ławrynowicz wprowadzają opowieść, którą następnie podejmują odtwarzający ich aktorzy. Film w linearnej narracji zaprezentuje historię strzelców konnych, których wojenna tułaczka odzwierciedla typowe losy wielu polskich oddziałów miotających się w chaosie niemieckiego Blitzkriegu i niewydolności własnego dowództwa. Wrześniowy szlak bojowy 3. Pułku Strzelców Konnych to 700 kilometrów przemierzonych dróg i bezdroży w walkach obronnych i zaczepnych, w odwrocie i pogoniach za swoimi. "Ostatni bój" prezentuje wszystkie najważniejsze momenty epopei strzelców konnych. Począwszy od wyjścia z garnizonu w Wołkowysku, poprzez znaczone kolejnymi ofiarami potyczki w Dzwonku, Hajnówce, wypad na Kalenkowicze, udział w obronie Woli Gułowskiej pod Kockiem, aż po dramatyczny finał w Kalinowym Dole, będący ostatnią walką pułku, po której przestał istnieć. Ponadto historia pułkowego znaku sztandaru, który ukryty przez garstkę ocalałych z wojennej pożogi, potem odnaleziony dał impuls do odrodzenia pułku w dzisiejszym kształcie.