TVP Dokument Wtorek, 05.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - BALETNICA Z PRZERĘBLI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Malinowski, Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marzenna Nowakowska Cykl pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy odcinek to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklicznego programu są "szaleńcy natury" - ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, gatunkiem żywych organizmów czy przejawem życia. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marzenna Nowakowska spotykają ich w terenie. Ten odcinek jest poświęcony wydrom. Trudno je oswoić. Zresztą i tak nie wolno, bo są pod ochroną. Tylko taki awanturnik, jak Jan Chryzostom Pasek z czasów króla Jana III Sobieskiego mógł sobie pozwolić na udomowioną wydrę, co nie skończyło się dobrze ani dla wydry, ani dla niego. Dziś tylko nieliczni mają pisemne prawo trzymania wydr w otoczeniu człowieka dla celów badawczych. Korzystamy z tego, ale przede wszystkim wyruszamy śladami dzikich wydr. Gośćmi programu są: dr Marcin Brzeziński, dr Paweł Świątkiewicz oraz Adam Wajrak. 06:35 DZIKA POLSKA - BÓBR Z WAMI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Krystian Matysek Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Bobry nieomal cudem uratowane. Do niedawna jeszcze prawie nieobecne w krajobrazie naszych wód, dziś już ten krajobraz nawet kształtują. Ścinają drzewa, zatykają rowy, zatapiają lasy. Bobry przeżyły u nas nieopisane odrodzenie i wielką ekspansję, co jednych cieszy, innych martwi. Wciąż są tajemnicze, obrosły mitami i zaskakują zwyczajami. Choćby tym, że gody odbywają w zimnej lutowej wodzie. O ich zwyczajach opowiadają Katarzyna Ramotowska i Wojciech Misiukiewicz, którzy te zwierzęta widują na co dzień w najdzikszych zakątkach naszego kraju. 07:00 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:30 SIWA - WROTA PUSTYNI ODC. 7 OSTATNIA PODRÓŻ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Andrzej Misiuk Seria dokumentalna, która stanowi dokumentację niezwykłej wyprawy do Egiptu śladami ludzi, władców i ich bogów. Kiedy kosmiczny wiatr przygody, omiatający planetę Ziemia, rzuca wędrowca na brzeg Wielkiego Oceanu Piasku, perspektywa, z jakiej oglądał do tej pory wszechświat nieodwracalnie zmienia się. Szlak słońca i wiatru bierze swój początek w oazie Siwa, położonej na krańcach Egiptu. To właśnie tu znajduje się wyrocznia Amona - Ra, gdzie pielgrzymujący Aleksander Wielki został obwołany boskim synem, a także słynne źródło Kleopatry. Starożytni władcy upodobali sobie Siwę. Czy odsłoni przed nami swoje tajemnice? Co spotka nas na Górze Umarłych? Wyruszając na wyprawę, wędrowiec miał nadzieję, że pustynia okaże mu więcej łaski niż zaginionej pięćdziesięciotysięcznej perskiej armii, wysłanej przez króla Kambyzesa. Siwą nie można władać, od Siwy można się jedynie uczyć. Pokora, z jaką udał się na zamieszkały przez tajemniczych ludzi kraniec świata, została nagrodzona. 08:05 DZIKIE OPOWIEŚCI. ODC. 6 WĘDRÓWKA EMU (WILD TALES. EP. 6 JOURNEY OF THE EMU) Serial dokumentalny, 51 min, Australia, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie kultowych, australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. Odcinek szósty to opowieść o emu, który zajmuje szczególne miejsce w mitach australijskich Aborygenów. Te gigantyczne ptaki były uważane za duchy stwórców, którzy latali i patrzyli na całą krainę. Legendy przynajmniej częściowo były prawdziwe. Przemierzyły one Australię w niekończącym się poszukiwaniu jedzenia i wody. W tym odcinku prześledzimy podróż jednego samca emu w poszukiwaniu partnerki, zobaczymy, jak strzeże jaj przed drapieżnikami i chroni małe pisklęta przed niebezpieczeństwem. Po drodze walczy z dingo, orłami, gigantycznymi jaszczurkami, ogniem i głodem. Emu to prawdziwy koczownik, który może dostrzec burzę z odległości 100 kilometrów. 09:05 ANTYKWARIAT Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Antykwariat kojarzy się najczęściej ze spokojem odwiedzających i ciszą należną starym, pokrytym kurzem książkom. Ten jeden w Warszawie jest jednak zupełnie inny. Tu przychodzi się nie tylko po książki, które z trudem należy sobie samemu wykopać ze stert zalegających w niewielkim pomieszczeniu. Klienci to w większości bywalcy, którzy traktują antykwariat jako miejsce spotkań, rozmów, zwierzeń często wobec obcych sobie ludzi. Przybytkiem kieruje pan Krzyś. Niczym doktor wie, co boli jego klientów i czego potrzebują. Mimo swojego szorstkiego charakteru, zjednuje sobie ludzi, a rozmowy w jego książkowym królestwie toczą się od rana do wieczora. 09:40 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 10:40 ONI BYLI WSZĘDZIE Reportaż, 17 min, Polska, 1969 Reżyseria: Tadeusz Kopel Zdjęcia: Tadeusz Tarasin Odkrycie i eksploatacja złóż siarki w II połowie XX wieku zapoczątkowały powstanie potężnego przemysłu siarkowego. Polski przemysł siarkowy zlokalizowany w Tarnobrzeskim Zagłębiu Siarkowym był fenomenem technicznym, technologicznym, cywilizacyjnym i kulturowym. Reportaż pokazuje budowę huty, wiercenia, montaż urządzeń elektrycznych, remonty koparek, zakładanie elektrofiltrów oraz wypowiedzi szefów. 11:20 ANTYKWARIAT Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Antykwariat kojarzy się najczęściej ze spokojem odwiedzających i ciszą należną starym, pokrytym kurzem książkom. Ten jeden w Warszawie jest jednak zupełnie inny. Tu przychodzi się nie tylko po książki, które z trudem należy sobie samemu wykopać ze stert zalegających w niewielkim pomieszczeniu. Klienci to w większości bywalcy, którzy traktują antykwariat jako miejsce spotkań, rozmów, zwierzeń często wobec obcych sobie ludzi. Przybytkiem kieruje pan Krzyś. Niczym doktor wie, co boli jego klientów i czego potrzebują. Mimo swojego szorstkiego charakteru, zjednuje sobie ludzi, a rozmowy w jego książkowym królestwie toczą się od rana do wieczora. 12:20 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 13:45 PINGWIN AFRYKAŃSKI CHAPLIN (PENGUINS: THE AFRICAN CHAPLIN) Film dokumentalny, 51 min, Republika Południowej Afryki, 2014 Reżyseria: Claudio Velsquez Rojas Film dokumentalny o pingwinie przylądkowym, który jest wyjątkowo uroczym zwierzątkiem. To jedyny gatunek pingwina, który mieszka na kontynencie afrykańskim. Na lądzie jest niezdarnym, pierzastym Charlie Chaplinem. Porusza się w zabawny, niemal ludzki sposób. Ale kiedy znajdzie się w wodzie, jest szybki i zwrotny. Co roku dorosłe pingwiny wspólnie wychowują młode na malowniczych wyspach wzdłuż południowo - zachodniego wybrzeża Afryki. Pingwiny przylądkowe są w niezwykle trudnej sytuacji. Zagraża im wiele niebezpieczeństw. Mimo że te ptaki są ściśle chronione przed ingerencją ze strony człowieka, jest ich coraz mniej. Wkrótce może im grozić wyginięcie. Badacze wyposażyli pingwiny w nowoczesne urządzenia, dzięki którym opracowali sposoby ratowania jednych z najwspanialszych ptaków wodnych południowej Afryki. Największa populacja pingwinów przylądkowych występuje na południowym krańcu Afryki, w Zatoce Algoa. Na Bird Island znajduje się największa na świecie kolonia głuptaków przylądkowych. Co roku w okresie lęgowym przylatuje tu około 200 000 tych ptaków. Nieco dalej leży wyspa St. Croix, która również jest skarbem przyrody. Żeby ochrona przyniosła oczekiwane efekty trzeba ratować nie tylko ptaki. Cały ekosystem, w którym żyje ostatnia zagrożona populacja pingwina przylądkowego musi być pod ochroną. Trzeba chronić ekologiczną integralność całej Zatoki Algoa. Nowe badania pomagają nam naprawić zniszczenia, których dokonaliśmy w przeszłości. Mamy wyjątkową okazję pomóc jednemu z najpiękniejszych ptaków morskich na kontynencie afrykańskim. Tylko od nas zależy, czy ten pierzasty Chaplin nadal będzie ozdobą naszych wybrzeży i wysp. 14:45 UWOLNIĆ MOTYLA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Joanna Frydrych Poruszający dokument Joanny Frydrych przedstawia historię Katarzyny Rosickiej - Jaczyńskiej, zmagającej się przez 12 lat ze stwardnieniem zanikowym bocznym. Dziś wiadomo, że ostatecznie przegrała tę nierówną walkę. Katarzyna Rosicka - Jaczyńska jest autorką książki, w której opowiada o własnych doświadczeniach, wspomina o tym jak losowe wydarzenia podzieliły jej życie. Pisze o sobie jako o kobiecie biznesu, właścicielce agencji modelek. Z drugiej jednak strony jako o osobie zamkniętej w swoim ciele pełnym niemocy. "Uwolnić motyla" to film o niezwykłej kobiecie i o nadprzyrodzonej woli przetrwania. Kiedyś cały świat leżał u jej stóp, miała pieniądze, urodę i sławę. Potem przyszła choroba. Stwardnienie zanikowe boczne zabija średnio po czterech latach, ale bohaterka filmu żyje z tym dwanaście lat. Ta choroba nie daje szans na jakikolwiek ruch, a ona cały czas jest niezwykle aktywna. Nie może wymówić ani jednego słowa, ale napisała książkę, która stała się bestsellerem. Jak się jej to wszystko udało, o tym będzie mowa w dokumencie. 15:45 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 2 (WILDLIFE SOS EP. 2) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W tym odcinku Simon i wolontariusz Alex zostają wezwani do oczyszczalni ścieków, aby uratować łabędzia w jednym ze zbiorników. Simon opowiada inną historię ze swojej ostatniej podróży do Wietnamu, trudną sytuację niedawno odkrytego, nowego gatunku naczelnych w Wietnamie, douc langur. Przy tak małej liczbie tych zwierząt bardzo ważne jest, aby skuteczny program hodowlany rozpoczął się tak szybko, jak to możliwe. Tam odwiedza również ośrodek, który wykonuje cenną pracę, aby chronić gatunek pangolina, znanego również jako mrówkojad łuskowaty, bardzo poszukiwany ze względu na smaczne mięso. Powrót do Surrey - Simon ma wyzwanie dla miejscowego weterynarza, profesora Noela Fitzpatricka, znanego również jako Bionic Vet. Simon ma w klinice jeża, który ma bardzo ograniczone ruchy tylnych łap, więc ma nadzieję, że prof. Fitzpatrick będzie mógł wykorzystać swoją magię i pomóc temu małemu stworzeniu ponownie prawidłowo chodzić. A Simon zostaje wezwany do domu w Surrey, gdzie dwóch robotników odkryło dużego węża, owiniętego wokół silnika. 16:45 NOTACJE: ADAM HARASIEWICZ. CHOPINA NALEŻY GRAĆ W SPOSÓB PROSTY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2015 Adam Harasiewicz ur 1932 r w Chodzieży, pianista, jeden z najwybitniejszych interpretatorów muzyki Chopina, uczeń prof. Zbigniewa Drzewieckiego, zwycięzca Konkursu Chopinowskiego w 1955 r. Koncertował na wszystkich kontynentach, grał z wybitnymi dyrygentami i orkiestrami. Dla firmy Philips nagrał prawie wszystkie utwory Chopina. Uczestniczy w pracach jury międzynarodowych konkursów pianistycznych m.in. w Bolzano, Saragossie i w Konkursach Chopinowskich. 17:00 JEDNOŚLADEM W HIMALAJE. ODC. 1 Z NIEMIEC NAD MORZE KASPIJSKIE (HIMALAYA CALLING - OVERLAND TO THE HIGHEST PASSES ON EARTH EP. 1 FROM GERMANY TO THE CASPIAN SEA / HIMALAYA CALLING - AUF DEM LANDWEG ZU DEN HOCHSTEN PASSEN DER WELT) Serial dokumentalny, 56 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Erik Peters Seria podróżnicza, 4 - odcinkowa, film drogi. Podróżnicy to motocykliści, którzy odkrywają monumentalne krajobrazy i magię obcych kultur. W ciągu sześciu miesięcy pokonują 28 000 kilometrów z Niemiec do Indii. Zwariowany pomysł? Piekielna przygoda? Być może. Erik i Alain ruszają w trasę pełną niespodzianek nawet dla najbardziej zatwardziałych motocyklistów. Przez Turcję, Kaukaz i dalej w kierunku Azji Środkowej, poprzez przestrzenie kazachskiego stepu aż po ośnieżone szczyty "dachu świata". Pogoda bywa gwałtowna i zmienna. Drogi wyboiste lub pełne chaosu w Indiach. 18:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 12 INDIE, SZLAKI WARANASI (THE PATH OF MEN EP. 12 INDIA, ON ROUTE TO MYSTICAL VARANASI) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W odcinku dwunastym odwiedzimy Waranasi, to jedno z najbardziej niezwykłych miejsc w Indiach. Nie można pozostać wobec niego obojętnym. Budzi skrajne emocje - w tej samej chwili pragnie się jak najszybciej je opuścić i jednocześnie zostać jak najdłużej. Jest odstraszające i zachwycające. Leżące nad Gangesem Waranasi uważane jest za najstarsze zamieszkane miasto na świecie. Jest też jednym z siedmiu świętych miast hinduizmu. To stolica duchowa i kulturalna Indii. Brahma - hinduistyczny bóg stworzenia - rzekł: Musiałem po wielokroć tworzyć świat, ale Waranasi jest inne, zostało stworzone osobiście przez Śiwę. Gdy nadejdzie apokalipsa i wszystko zniszczy, Waranasi przetrwa. O świcie na osiemdziesięciu ośmiu gathach wierni dokonują ablucji i modlą się. Wędrowny asceta sadhu udziela pierwszych nauk. Sadhu Ganga jest boginią. Zapewnia utrzymanie tysiącom ludzi. Daje im długie życie. Bierze swoje źródła w Gangotri w Himalajach. Wypływa z głowy Śiwy pana świata, potężnego boga o wielkich mocach. Następnie spływa do stanu Bengal, a potem wpada do morza. Ganges jest absolutnie cudowny. Gdy raz go zobaczysz, nigdy o nim nie zapomnisz. Jest taki cenny! Można stać się shadu, ofiarować swe życie Śiwie i codziennie dziękować mu za wszystko. Dzięki głowie Śiwy dokonuje się tyle cudów. Ale też dzięki Gangesowi, żonie Śiwy, Parwati i dzięki jego synowi Ganeszy. Trzeba wielbić Śiwę, pana wszechświata, zwłaszcza podczas miesiąca shravan. Teraz mamy shravan, najświętszy miesiąc całego roku. To ważny miesiąc poświęcony Śiwie... 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 20:10 KUBA - REWOLUCJA OD KUCHNI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Witold Szabłowski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm? 21:05 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - "LIBAN - WYBUCH GNIEWU" Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk To był największy nieatomowy wybuch w historii. W sierpniu 2020 r. w Bejrucie, stolicy Libanu, nad Morzem Śródziemnym - eksplodował magazyn portowy. W jednej chwili część miasta legła w gruzach. Eksplozja pogrążyła kraj nie tylko w żałobie, ale także w niebywałym kryzysie i biedzie. O filmie "Liban. Wybuch gniewu" Barbara Włodarczyk rozmawia z reżyserem Krzysztofem Dzięciołowskim. 21:15 LIBAN. WYBUCH GNIEWU (LIBAN - WYBUCH GNIEWU) Film dokumentalny, 52 min, Liban/Polska/Wielka Brytania, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan , Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny czuje tylko wściekłość i żąda od władz zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 22:10 SZEROKIE TORY - PLAC CZERWONY Cykl reportaży, 25 min, TVP, 2010 Scenariusz i realizacja: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Walentyn Bodrow Pierwszy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk pokazujących codzienne życie mieszkańców byłego ZSRR przez pryzmat zmian, jakie się tam dokonały po przemianach ustrojowych. Każdy z reportaży opowiada o jednym dniu z życia wybranego bohatera, którego losy odzwierciedlają znaki czasu i przemian. Tym razem autorka cyklu towarzyszy z kamerą 57 - letniemu Aleksandrowi Karbyszewowi, który od kilkunastu lat codziennie wciela się w postać wodza bolszewickiej rewolucji, Włodzimierza Lenina. W centrum Moskwy, na placu Maneżowym, przylegającym do placu Czerwonego, w przebraniu pozuje do zdjęć. Oczywiście robi to za pieniądze, bo jak sam mówi: "teraz mamy kapitalizm i za wszystko trzeba płacić"!. Na jego uderzające podobieństwo do Lenina zwrócili Karbyszewowi uwagę koledzy, a on postanowił wykorzystać daną mu przez los szansę. Miał trzydzieści kilka lat, kiedy porzucił pracę w Taszkiencie w fabryce futer i jako wódz rewolucji ruszył na podbój Moskwy. Jest w stolicy doskonale znany, jedni go podziwiają, ale są i tacy, którzy nienawidzą. Aleksander Karbyszew zaczyna dzień od niewielkiej w sumie charakteryzacji, potem jedzie na plac metrem (oczywiście jest przepuszczany przez bramkę bez biletu). "Lenin" zjawia się tu około południa i zostaje aż do wieczora, z krótką przerwą na gorącą kawę. Dopiero po skończonej pracy je kolację zakrapianą kieliszkiem czystej wódki, bo granie wodza według niego to stresujące zajęcie. Chętnych do sfotografowania się z "Leninem" nie brakuje, ale Karbyszew nie chce powiedzieć, ilu ma klientów, by nie zdradzać swoich zarobków. Kiedyś Zachód kusił go znacznie większymi pieniędzmi, ale nie skorzystał z tej propozycji. W Szwajcarii jest kawiarnia - bistro, do której Lenin wpadał na piwo. Nadal jest tam jego ulubiony stolik, przy którym teraz mógłby zasiadać sobowtór wodza, ale Karbyszew wolał pozostać w ojczyźnie. Nadal można go więc spotkać na placu Maneżowym. Nie ma jednak prawa wstępu w przebraniu na plac Czerwony, nie mówiąc już o robieniu tam zdjęć. To dla wielu święte miejsce, tu znajduje się mauzoleum Lenina, w którym wódz spoczywa od 1924 roku. Ekipa telewizyjna towarzyszy Aleksandrowi Karbyszewowi przez cały dzień, podpatruje go przy pracy, rejestruje jego rozmowy z przypadkowymi przechodniami na temat Lenina, obecnej sytuacji w kraju i w ogóle nowej rosyjskiej rzeczywistości. Do swojego niewielkiego pokoju z kuchnią bohater dokumentu wraca dopiero o dziesiątej wieczorem. Jako wychowanek domu dziecka na Uralu nigdy nie zaznał luksusów, nadal więc żyje bardzo skromnie, choć mógłby sobie pozwolić na znacznie więcej. Co miesiąc część zarobionych pieniędzy przeznacza dla wychowanków swego dawnego sierocińca, wspomaga też cerkiew w miasteczku, gdzie przyszedł na świat. Na zakończenie Barbara Włodarczyk zadaje jeszcze Karbyszewowi dwa pytania: Co jego zdaniem czeka Rosję? I czy kraj potrzebuje nowego Lenina? 22:40 ZAPACH RAJU CZ. 2 (ZAPACH RAJU CZ. 2) Film dokumentalny, 49 min, Polska/Niderlandy (Holandia), 2004 Scenariusz: Mariusz Pilis, Marcin Mamoń "Zapach Raju" jest filmem, w którym odbywamy podróż po pograniczu islamu i naszej, zachodniej kultury. Autorzy zabierają nas do Pakistanu, Afganistanu, Czeczenii, Iraku i Kataru. Jest to "film drogi" ukazujący zachodzące w świecie przemiany z drugiej strony, widziane oczami ludzi wychowanych i głęboko tkwiących w kulturze islamu. Czy świat ten ewoluuje, czy reaguje na coraz szybciej zachodzące zmiany? Jak ludzie widzą dzisiaj samych siebie po tragedii 11.09.2001? W jaki sposób tradycjonaliści czy wspólnoty feudalne wchłaniają nowoczesny świat? Czy współpracują z nim, czy wciąż pozostają nań zamknięte? Wreszcie, czy islam i Zachód "prą z całą siłą kursem na zderzenie cywilizacji"? 23:40 ZIELONA KARTA 21 Telenowela dokumentalna, 22 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Sławomir Grunberg, Jarosław Sypniewski Muzyka: Michał Sęk, Urszula Dudziak, Mika Urbaniak Opowieść o losach trzech rodzin z różnych stron Polski, które wylosowały "zieloną kartę" i decydują się na emigrację do USA. 00:05 NOTACJE: MICHAŁ JAGIEŁŁO. NAMIOCIK Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Michał Jagiełło (ur. 23 sierpnia 1941 r. w Janikowicach koło Miechowa) - taternik, alpinista, ratownik TOPR - u, przewodnik tatrzański, pisarz, poeta, eseista, publicysta. W jego twórczości częste są motywy górskie. Ukończył Uniwersytet Jagielloński w Krakowie na wydziale polonistyki, pracę magisterską pisał na temat: "Tatrzańska literatura turystyczna". W trakcie studiów był aktywny w Zrzeszeniu Studentów Polskich; uzyskał uprawnienia przewodnika górskiego w Studenckim Kole Przewodników Górskich w Krakowie. 24 października 2009 r. za wybitne zasługi dla rozwoju ratownictwa górskiego, za wykazaną odwagę i poświęcenie w ratowaniu zdrowia i życia ludzkiego, za działalność w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym został odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 00:20 PERŁA - BALLADA O SZCZĘŚLIWYCH PIŁKARZACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jan Sosiński Jest to film o miłości do piłki. "Perła" to wiejski klub piłkarski. Z uporem, a czasami i ze złością, co tydzień wybiegają na wiejskie boiska, którym daleko do prawdziwych stadionów. Oczami piłkarzy z VII ligi oglądamy mękę i popisy reprezentacji Polski, w czasie gdy ta kompromitowała się na Mundialu. To oni, dekarze, stolarze, uczniowie i gołębiarze są piłkarzami, bo z pasją i nadzieją po prostu grają w piłkę. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA PUSTELNIKA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:45 TAJEMNICA ŚMIERCI WOJEWODY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Jacek Grzelak W 2017 r. przypadła 700 - letnia rocznica lokacji Lublina, miasta o bogatej historii obfitującej w godne przypomnienia wydarzenia. Także i nowoczesna historia Lublina, zwłaszcza tragiczne lata okupacji to wiele faktów heroicznych a zapomnianych, będących tłem działania wybitnych osobowości. Jedną z nich - może najbardziej znaczącą - jest ostatni wojewoda lubelski II Rzeczypospolitej Jerzy Albin de Tramecourt, zamordowany przez Niemców jesienią 1939 roku w nieznanych dotąd okolicznościach. Autorzy filmu postawili sobie za cel wydobycie z zapomnienia jego postaci. Był to człowiek od szesnastego roku życia związany z ruchem niepodległościowym, bohaterski legionista, wybitny żołnierz, społecznik, wreszcie starosta wileńsko - trocki i radomski, później wicewojewoda poleski, a od września 1937 roku do tragicznej śmierci w 1939 roku wojewoda lubelski. Dzięki dostępowi do unikalnego archiwum rodzinnego został zilustrowany nie tylko życiorys bohatera filmu, ale i życie miasta Lublina od początku XX wieku do 1940 roku. Praca nad filmem miała też na celu wyjaśnienie tajemnicy śmierci wojewody, ustalenie miejsca i czasu, bo powód: odmowa współpracy z okupantem, znany jest z przekazu jego współpracowników. 02:50 ROMAN DMOWSKI Film dokumentalny, 50 min, TVP, 1995 Autorzy: Marian Kubera, Krzysztof Kawęcki Reżyseria: Marian Kubera Filmowa biografia jednego z najwybitniejszych polskich polityków mijającego stulecia. Roman Dmowski był synem brukarza i dobrze rozumiał, że naród nie składa się tylko z jednej warstwy szlacheckiej, ale także z chłopów, robotników, rzemieślników, inteligencji. Stworzony przez niego obóz polityczny zakładał, że udział w rządzeniu krajem powinny mieć wszystkie warstwy społeczne. Sam Dmowski już od młodzieńczych lat przejawiał skłonności do działalności politycznej. Był m. in członkiem Związku Młodzieży Polskiej, tzw. "Zetu", co ułatwiło mu wejście w szeregi konspiracji dorosłych. Szybko dołączył do tajnej Ligi Polskiej, przekształconej później w Ligę Narodową. Kiedy wybuchła I wojna światowa Dmowski podjął szczególnie aktywną działalność na rzecz niepodległości ojczyzny. Zorganizował Komitet Narodowy Polski, który z czasem uznany został przez mocarstwa zachodnie za oficjalną reprezentację Polski. Dmowski był delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie usilnie zabiegał o przwrócenie Polsce Górnego Śląska, Pomorza z Gdańskiem, Warmii i Mazur oraz inkorporację Litwy i części Białorusi i Ukrainy. Po zakończeniu wojny był m. in. posłem na sejm, ministrem spraw zagranicznych. W roku 1926 po przewrocie majowym, w celu konsolidacji rodzimej prawicy założył Obóz Wielkiej Polski. Był człowiekiem oczytanym, o nieprzeciętnej inteligencji. Znał dobrze rosyjski, angielski, niemiecki i francuski, czytał więc wiele w oryginale. Lubił klasyczną tragedię grecką, twórczość Szekspira, a także Mickiewicza. Zmarł na początku 1939 roku, los oszczędził mu więc widoku wrześniowej klęski.