TVP Dokument Czwartek, 07.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - BIELSZY ODCIEŃ DZIKOŚCI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Powszechnie znane, lubiane i dokarmiane, a wciąż tajemnicze. Nadal dzikie, choć bliskie człowiekowi. Łabędzie, najpotężniejsze z ptaków wodnych, opanowały pojezierza, rzeki, a nawet małe sadzawki. Do swojskich łabędzi niemych dołączyły też łabędzie krzykliwe, nacierające z północnych rejonów Europy. Czy oba gatunki pogodzą się wśród rodzimych wód? Na te i inne pytania odpowiadają w kolejnym odcinku telewizyjnej przygody przyrodniczej pilni obserwatorzy królewskich ptaków. 06:30 DZIKA POLSKA - W NIEDŹWIEDZICH CZELUŚCIACH Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Przed kilkudziesięcioma laty w Sudetach, w kamieniołomach marmuru odsłonięto wejście do tajemniczej jaskini. Badania paleontologów wykazały, że miejsce to jest prawdziwym cmentarzyskiem niedźwiedzi jaskiniowych. Z czasem zrekonstruowano tu nawet szkielet niedźwiedzia. Jaskinię nazwano Niedźwiedzią, ale odkryto w niej również ślady innych zwierząt z epoki lodowcowej: czaszki lwów jaskiniowych, wilków i wielu innych. Dziś żyją tu tylko małe i zagadkowe stworzenia - ślepe kiełże, zwane studniczkami. Jaskinia oczarowuje bogactwem form naciekowych, porównywanych do zamarzłych wodospadów i wymyślnych rzeźb. Kryje jeszcze inne tajemnice. O jej poznawaniu opowiadają, zafascynowani swoją pracą, badacze podziemnego świata. 07:00 NOTACJE: JERZY MAKSYMIUK. JAK KROPLE DESZCZU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2014 Autor: Krzysztof Tadej Jerzy Maksymiuk studiował kompozycję pod kierunkiem Piotra Perkowskiego, grę na fortepianie u Jerzego Lefelda, dyrygenturę w klasie Bogusława Madeya. W 1961 r. został zwycięzcą I edycji Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Ignacego Jana Paderewskiego. W 2005 r. został odznaczony przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2011 Polska Akademia Fonograficzna uhonorowała go Złotym Fryderykiem. 07:15 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:15 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 2 (WILDLIFE SOS EP. 2) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W tym odcinku Simon i wolontariusz Alex zostają wezwani do oczyszczalni ścieków, aby uratować łabędzia w jednym ze zbiorników. Simon opowiada inną historię ze swojej ostatniej podróży do Wietnamu, trudną sytuację niedawno odkrytego, nowego gatunku naczelnych w Wietnamie, douc langur. Przy tak małej liczbie tych zwierząt bardzo ważne jest, aby skuteczny program hodowlany rozpoczął się tak szybko, jak to możliwe. Tam odwiedza również ośrodek, który wykonuje cenną pracę, aby chronić gatunek pangolina, znanego również jako mrówkojad łuskowaty, bardzo poszukiwany ze względu na smaczne mięso. Powrót do Surrey - Simon ma wyzwanie dla miejscowego weterynarza, profesora Noela Fitzpatricka, znanego również jako Bionic Vet. Simon ma w klinice jeża, który ma bardzo ograniczone ruchy tylnych łap, więc ma nadzieję, że prof. Fitzpatrick będzie mógł wykorzystać swoją magię i pomóc temu małemu stworzeniu ponownie prawidłowo chodzić. A Simon zostaje wezwany do domu w Surrey, gdzie dwóch robotników odkryło dużego węża, owiniętego wokół silnika. 09:15 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. DALEKI WSCHÓD (AMUR ASIA’S AMAZON. THE FAR EAST) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 10:20 JEDNOŚLADEM W HIMALAJE. ODC. 2 PRZEZ STEP DO CHIN I PAKISTANU (HIMALAYA CALLING - OVERLAND TO THE HIGHEST PASSES ON EARTH EP. 2 THROUGH THE HUNGER STEPPE TO CHINA AND PAKISTAN / HIMALAYA CALLING - AUF DEM LANDWEG ZU DEN HOCHSTEN PASSEN DER WELT) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Erik Peters Seria podróżnicza, 4 - odcinkowa, film drogi. Podróżnicy to motocykliści, którzy odkrywają monumentalne krajobrazy i magię obcych kultur. W ciągu sześciu miesięcy pokonują 28 000 kilometrów z Niemiec do Indii. Zwariowany pomysł? Piekielna przygoda? Być może. Erik i Alain ruszają w trasę pełną niespodzianek nawet dla najbardziej zatwardziałych motocyklistów. Przez Turcję, Kaukaz i dalej w kierunku Azji Środkowej, poprzez przestrzenie kazachskiego stepu aż po ośnieżone szczyty "dachu świata". Pogoda bywa gwałtowna i zmienna. Drogi wyboiste lub pełne chaosu w Indiach. 11:15 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA ODC. 7 REUNION WIDZIANA Z NIEBA (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LA REUNION VUE DU CIEL) Serial dokumentalny, 10 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych, opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Fascynujące krajobrazy z lotu ptaka. Udamy się w rejon południowego Pacyfiku, aby odkryć Polinezję Francuską, która rozciąga się na 118 wysp na obszarze morskim o wielkości 4, 5 miliona km. Będziemy podziwiać niesamowitą różnorodność kształtów, wzorów i odcieni lagun, atoli, lasów i gór. Ta seria opowiada nie tylko historię mórz i lądów, ale także ludzi w ich środowisku. Odcinek siódmy poświęcony jest wyspie Reunion. Po pierwsze wyspa jest ofiarą własnego sukcesu. Liczy 800 tysięcy mieszkańców. Saint - Denis rozrasta się. Jest czymś więcej niż tylko stolicą regionu. Po drugie: Saint - Denis leży na dole, w przeciwieństwie do innych miejsc leżących na górze. Dół jest synonimem korków i galopującej demografii. Góra wręcz przeciwnie. Ulubionym środkiem transportu jest śmigłowiec. 11:25 POLACY U ŹRÓDEŁ NILU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1983 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Sienkiewicz Zdjęcia: Bohdan Sienkiewicz Polskie misje pallotyńskie w miejscowościach Bikondo i Masaka w Rwandzie. Tubylcza ludność zajmuje się głównie rolnictwem i garncarstwem. Księża misjonarze i siostry zakonne mają za cel pomóc mieszkańcom w unowocześnieniu i usprawnieniu codziennego życia. Organizują żywność, pomoc medyczną i szkolnictwo. Prowadzą ośrodek zdrowia i sierociniec. Organizują warsztaty kulinarne, tkackie i szkołę dla matek. Pallotyni dbają o rozwój duchowy mieszkańców. Przy polskim kościele misyjnym skupia się życie lokalnej społeczności. Do dobrego smaku należy na przykład, by ślubowanie małżeńskie składać na ręce przełożonego pallotynów. Przykład Rwandy dowodzi, że tym, co decyduje o poziomie życia mieszkańców w Afryce, jest przede wszystkim spokój, stabilizacja i zaniechanie walk plemiennych. W tym zbożnym dziele mają swój udział Polacy. 11:55 NIELETNI INŻYNIEROWIE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Hanna Polak, Aleksandra Skowron Polscy inżynierowie skonstruowali i testują nowatorski żagiel deorbitacyjny, który umieszczany przy satelitach może stać się przełomem dla branży kosmicznej na całym świecie. Modele do testów żagla przygotowały pod ich nadzorem 12 - 14 - letnie dzieci. I to one właśnie, ze wsparciem Centrum Badań Kosmicznych, dostarcza inżynierom informacji, które przydadzą się w misji. Bohaterów filmu spotykamy w chwili rozpoczęcia edukacji w gimnazjum. Nowa szkoła, nowi koledzy i nauczyciele. Nauka kojarzy im się z przymusem i obowiązkiem. Obserwujemy narodziny pasji, otwieranie się na wiedzę. Przewodnikiem po świecie nauki jest Ignacy, nietuzinkowy nauczyciel przypominający genialną kreację Robina Williamsa z filmu "Stowarzyszenie Umarłych Poetów". Jest on jednak postacią realną i bardziej charyzmatyczną. "Nieletni inżynierowie" to opowieść o tym, jak dzieci współpracują z polskimi inżynierami. Co istotne, w filmie nie ma tzw. Młodych geniuszy, ale dzieci ze zwykłych rodzin. Dzieci, które każdy z naszych widzów może odnaleźć wokół siebie. Film o marzeniach, odkryciu pasji i o tym jak spotkanie odpowiedniej osoby (w tym przypadku nauczyciela fizyki) na swojej drodze, może odmienić nastoletnie życie. 12:55 OPTIMISTA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Kryspin Pluta Zdjęcia: Wojciech Ostrowski, Kryspin Pluta Muzyka: Mikołaj Majkusiak "Optimista" to emocjonująca, subtelna opowieść o tym jak mało odwagi mamy w sobie i jak dużo możemy zyskać, gdy staniemy się odważni - tak mówił o swoim dokumencie w jednym z wywiadów sam autor, Kryspin Pluta. Tytuł filmu pochodzi od nazwy klasy jachtów przeznaczonych dla dzieci. Na takiej właśnie łódce regatowej ćwiczy bohater tej opowieści, 8 - letni Mateusz, uczeń szkółki żeglarskiej dla najmłodszych. Pod okiem swego trenera, Krzysztofa Kociędy, chłopiec zgłębia trudne tajniki żeglowania. Kamera krok po kroku śledzi zmagania młodego żeglarza, od bezpiecznych przygotowań na basenie, do samodzielnej wyprawy na pełne morze, od porażek i zwątpień, po pierwsze sukcesy. Puszczony samotnie na wzburzone fale Bałtyku Mateusz przechodzi prawdziwą szkołę przetrwania, stara się pokonać swoje słabości i strach, próbuje zapanować nad miotaną przez żywioł łódeczką, sam obsługuje żagiel i ster. Czy ośmiolatkowi uda się zdać swój pierwszy życiowy egzamin? 13:45 AMUR. AMAZONKA AZJI. RZEKA CZARNEGO SMOKA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE BLACK DRAGON) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 14:45 MISTRZ CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Machnowski Film dokumentalny o profesorze Andrzeju Kułakowskim, wybitnym chirurgu onkologu o światowej sławie, wychowawcy wielu pokoleń lekarzy. Pan profesor w ciągu 55 lat pracy zawodowej wykonał kilka tysięcy operacji, promował blisko trzydziestu doktorantów, recenzował kilka prac habilitacyjnych, brał udział w kilkunastu przewodach profesorskich. Z ogromnym wzruszeniem i szacunkiem opowiadają o panu profesorze jego pacjenci, a znana pisarka, Barbara Wachowicz, porównała jego osobę do wykreowanego przez Stefana Żeromskiego doktora Judyma. 3 maja 2020 profesor Andrzej Kułakowski został odznaczony Orderem Orła Białego przez Prezydenta RP. 15:45 NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 4 (WILDLIFE SOS EP. 4) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W tym odcinku Simon zostaje wezwany podczas ulewnej burzy, by uratować straumatyzowanego lisa, którego głowa jest wciśnięta między betonowy słup a drewniany płot i któremu grozi powolne uduszenie. Po powrocie do szpitala Simonowi pokazano nowego przybysza, maleńkiego borsuka oddzielonego od swojej mamy. Simon spędza większość nocy z ledwo przytomną sierotą, kusząc go mieszanką mleka i miodu. Międzynarodowe podróże Simona obejmują wyprawę do Tajlandii, gdzie spotyka się z kolegą Edwinem Weekiem, który prowadzi ośrodek zapewniający nowe życie setkom zwierząt uratowanych ze strasznych warunków. Simon dołącza, aby uratować niespokojnego i przestraszonego niedźwiedzia, który od ponad czterech lat jest trzymany w klatce w szokujących warunkach. Ratunek jest niezwykle trudny ze względu na nieprzewidywalność przestraszonego niedźwiedzia. Po powrocie do Surrey Simon korzysta z pomocy lokalnego weterynarza, Guya Heilperna, aby usunąć dużą narośl pod łapą łabędzia. 16:45 NOTACJE: KRZESIMIR DĘBSKI. MUZYKA JEST CZYSTA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2015 Krzesimir Marcin Dębski (rocznik 1953), kompozytor, skrzypek jazzowy i dyrygent, lider zespołu jazzowego String Connection. Studiował kompozycję w poznańskiej Akademii Muzycznej. W roku 1985 znalazł się na liście dziesięciu najlepszych skrzypków jazzowych amerykańskiego pisma Down Beat. Od roku 1988 poświęcił się pracy kompozytora i aranżera. 17:00 JEDNOŚLADEM W HIMALAJE. ODC. 3 KARAKORUM I HIMALAJE (HIMALAYA CALLING - OVERLAND TO THE HIGHEST PASSES ON EARTH EP. 3 IN THE KARAKORAM AND HIMALAYAN MOUNTAINS / HIMALAYA CALLING - AUF DEM LANDWEG ZU DEN HOCHSTEN PASSEN DER WELT) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Erik Peters Seria podróżnicza, 4 - odcinkowa, film drogi. Podróżnicy to motocykliści, którzy odkrywają monumentalne krajobrazy i magię obcych kultur. W ciągu sześciu miesięcy pokonują 28 000 kilometrów z Niemiec do Indii. Zwariowany pomysł? Piekielna przygoda? Być może. Erik i Alain ruszają w trasę pełną niespodzianek nawet dla najbardziej zatwardziałych motocyklistów. Przez Turcję, Kaukaz i dalej w kierunku Azji Środkowej, poprzez przestrzenie kazachskiego stepu aż po ośnieżone szczyty "dachu świata". Pogoda bywa gwałtowna i zmienna. Drogi wyboiste lub pełne chaosu w Indiach. 18:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI. ODC. 14 NAMIBIA, SZLAKIEM BOHATERÓW (THE PATH OF MEN EP. 14 NAMIBIA, ON THE PATH OF THE HEREROS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. Odcinek czternasty to podróż śladami bohaterów w Namibii. Zaczynamy podróż od Cape Cross. W 1486 roku portugalski żeglarz Diego Cao oznaczył to miejsce krzyżem. Przed nim żaden Europejczyk nie zapuścił się tak daleko na południe. Dziś ta plaża należy do Namibii i znajduje się na niej rezerwat uchatek. Region jest częścią słynnego Wybrzeża Szkieletowego, które ciągnie się od Cape Cross do południa Angoli. Wybrzeże usiane jest wrakami. Nad rezerwatem Erindi wstaje świt. Region dotknęła susza. W świetle poranka zaczyna się walka o przetrwanie. Przy wodopoju robi się ścisk. W jednym miejscu tłoczą się hipopotamy, słonie i krokodyle. Ten ekosystem jest jednym z głównych bogactw Namibii. Strażnicy rezerwatu pełnią podwójną rolę: chronią przyrodę i oprowadzają turystów. W porównaniu do takich krajów jak Republika Południowej Afryki namibijska infrastruktura jest mniej rozwinięta. Poniekąd to zaleta, bo możemy zobaczyć tu zwierzęta żyjące na wolności, na przykład gepardy i lamparty. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TOSKANIA. PIĘKNA ITALIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO ODC. 1 Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 20:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO ODC. 2 Serial dokumenalny, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:10 NA PÓŁNOC OD PIEKŁA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Janiszewski Scenariusz: Krzysztof Gutowski Film dokumentalny przedstawia nieznane wydarzenia z przedmieść Warszawy, wchodzących dziś w obszar dzielnicy Białołęka, w okresie od wkroczenia wojsk niemieckich do ich ucieczki we wrześniu 1944 roku. W latach 1939 - 1945 tereny te nie wchodziły w skład Warszawy i ich historia nie została opracowana tak dokładnie, jak dzieje okupacji stolicy. Do tej zbiorowej amnezji przyczynił się fakt, że większość przedwojennych mieszkańców zginęła, uciekła lub została wywieziona. Niewielu wróciło z powrotem. Domy, fabryki i gmachy użyteczności publicznej (szkoły, urzędy) uległy zniszczeniu. Postacie katów odpowiedzialnych za morderstwa, masowe egzekucje i inne formy prześladowania polskiej i żydowskiej społeczności pozostają do dziś anonimowe. 22:10 WIENIAWA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Fabularyzowany dokument przedstawia historię życia i śmierci najbarwniejszej postaci II Rzeczypospolitej, jaką był gen. dr Bolesław Wieniawa - Długoszowski, lekarz, literat, oficer kawalerii i dyplomata. W jego biografii streszcza się również cała historia odrodzenia i upadku Polski w okresie "międzywojnia". Narracja filmu rozgrywa się na kilku poziomach - chronologicznie ujętych wydarzeniach zamkniętych fabularną klamrą śmierci i pogrzebu, dyskursu historycznego prowadzonego przez dwóch historyków. Trzeci poziom stanowi warstwa fabularyzowana, na którą składają się sceny aranżowane oraz "zastane" i włączone do filmu na potrzeby scenariusza. 23:15 WYJECHANI ODC. 1 Telenowela dokumentalna, 26 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Kawecka, Jacek Szatański Zdjęcia: Jacek Szatański, Michał Jarosiński, Tomasz Kornat Muzyka: Grzegorz Martecki Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. Autorzy serialu w obiektywny sposób opowiadają o życiu na emigracji widzianym oczami rodaków na obczyźnie. Ekipa telewizyjna towarzyszy im na różnych etapach emigracyjnego życia i wraca do nich w przełomowych momentach. Widzowie oglądają codzienne życie "wyjechanych" z jego blaskami i cieniami: są świadkami ich tęsknoty za krajem, obserwują trudy przystosowania się do nowej rzeczywistości, a jednocześnie kibicują ich radości ze znalezienia pracy, uzyskania awansu, możliwości nauki i rozwoju, zdobycia nowych przyjaciół. Serial ten nie jest przewodnikiem dla emigrantów obecnych i przyszłych, nie potępia "wyjechanych" ani nie zachęca do emigracji. Pozwala jednak bezstronnie spojrzeć na to, jak faktycznie żyje się naszym emigrantom w Europie, jak są przyjmowani, postrzegani i traktowani, gdzie im się żyje najwygodniej i najłatwiej, a gdzie to codzienne życie sprawia przybyszom więcej kłopotów. Uświadamia też, że wyjazd za granicę to nie kres, ale często dopiero początek problemów. Bez znajomości języka, bez konkretnego zawodu wymarzony Zachód wcale nie jest rajem i trudno w takiej sytuacji o wysokie zarobki. Bohaterowie telenoweli to kilkanaście osób, które już wyjechały za granicę lub dopiero myślą o wyjeździe. Jedni wyjechali sami, inni z rodzinami, głównie do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Doświadczenia "starych" i "nowych" emigrantów są zupełnie inne, ale jedne i drugie jednakowo warte poznania. Wśród "wyjechanych" jest młody dziennikarz, właściciel firmy rikszowej, małżeństwo - księgowa i pracownik budowlany, rehabilitantka z mężem, pracownica banku, fryzjerka. 23:50 POLSKĄ KOLEJĄ W ANDY Reportaż, 17 min, Polska, 1972 Scenariusz: Andrzej Żurowski Czarno - biały reportaż ukazujący wyprawę do Peru. To materiał pokazujący najpiękniejsze zakątki tego kraju - od największych miast, po najmniejsze górskie wioski. W materiale zdjęcia Andów - dolin, pasm górskich - widoków zapierających dech w piersiach, ale także dużych aglomeracji, gdzie życie płynie zdecydowanie szybciej. To niema opowieść o życiu Peruwiańczyków, ale przedstawiona z perspektywy podróży pociągiem - w różnych przedziałach znajdują się różni ludzie, starsi, młodsi i dzieci - każdy z tubylców gdzieś zmierza, podziwiając widoki zza okna. 00:10 NOTACJE: EDWARD KRASIŃSKI. DLACZEGO ZOSTAŁEM POLONISTĄ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Prof. Edward Krasiński ur. 1933 r. w wiosce koło Skaryszewa, wybitny badacz historii teatru polskiego, wydawca, pracownik naukowy Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, długoletni redaktor naczelny kwartalnika Pamiętnik Teatralny, autor wielu monografii, m. in. o Stefanie Jaraczu, Edmundzie Wiercińskim, Wandzie Siemaszkowej, znawca problematyki teatru czasów wojny. 00:25 MOJA MISJA Film dokumentalny, 74 min, Polska, 1996 Scenariusz i reżyseria: Michał Fajbusiewicz, Waldemar Piasecki Zdjęcia: Adam Kaczanowski Muzyka: Jolanta Grzybowska Film przedstawia losy legendarnego kuriera AK. Ukończył dwa fakultety na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, przepracował kilka lat w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, władał płynnie trzema językami, znał Europę i miał bezbłędną pamięć. Właśnie dlatego Komenda Główna AK zleciła mu misję kuriera. Jan Karski - pod takim pseudonimem Jan Kozielewski działał w ruchu oporu - przyjął zadanie bez wahania. W swych misjach był łącznikiem między polskim podziemiem i rządem emigracyjnym. Kilkakrotnie brawurowo uciekał z okupacyjnych wpadek. Zasłynął jako pierwszy człowiek, który przekazał przywódcom Zachodu informacje o holokauście Żydów, żądających podjęcia działań, uniemożliwiających dalszą eksterminację ich narodu. Doskonale znał położenie Żydów w Polsce. Sam wcześniej potajemnie odwiedzał getto w Warszawie oraz obóz śmierci w Izbicy. Przez społeczność żydowską został uznany za najwybitniejszego z Polaków. Od 1946 roku mieszkał w Waszyngtonie, tam też zmarł w 2000 r. Film był realizowany w USA, Francji, Anglii, Izraelu i w Polsce. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA POWSTAŃCZYM SZLAKU Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski W tym odcinku: Historia jednej z tych bitew Powstania Styczniowego, która rozegrała się w najbardziej niedostępnych matecznikach Puszczy Białowieskiej. Trudna topografia, skomplikowane badania, ale stawką jest odnalezienie mogił 32 poległych powstańców. A za wskazówkę służy nam pamiętnik Ignacego Aramowicza, uczestnika boju. Do akcji mobilizujemy poszukiwaczy z całej Polski i najnowszy sprzęt elektroniczny. 02:15 ŚLADY - TADEUSZ GAJCY Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1994 Scenariusz i reżyseria: Hanna Etemadi Zdjęcia: Jan Muszyński, Tadeusz Roman Wykonawcy: Danuta Stachyra, Wojciech Gąssowski Aktorzy: Andrzej Butruk Jest to obraz życia Tadeusza Gajcego - od dzieciństwa do pogrzebu po ekshumacji w 1945roku. Poetę wspominają: młodszy brat - Mieczysław, nauczyciel polonista, koledzy z gimnazjum oo. marianów, naoczny świadek śmierci. Wykorzystano bogatą ikonografię, wiele niepublikowanych zdjęć i dokumentów ze zbiorów prywatnych i państwowych oraz fragmenty najpiękniejszych wierszy. 03:15 KRUZENSHTERN (KRUZENSHTERN) Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cusce Zdjęcia: Marcin Sauter Film Macieja Cuske, autora emitowanych w TVP dokumentów: "Kuracja", "Elektryczka", "Antykwariat", "Trzecie", pokazuje uczniów dwóch szkół morskich w Kaliningradzie odbywających szkolenie na Kruzenshternie, jednym z największych żaglowców na świecie. Ten czteromasztowy bark wybudowano w 1926 r. w Niemczech, a po II wojnie światowej został on przekazany ZSRR. Od kilkudziesięciu lat pływa jako jednostka szkoleniowa dla przyszłych marynarzy rosyjskiej floty handlowej. Twórca dokumentu rejestruje 70 - dniowy rejs szkoleniowy od momentu wyjścia w morze we wrześniu 2008 r. z Kaliningradu, poprzez krótki postój w Santa Cruz na Teneryfie, po powrót do macierzystego portu. Młodzi adepci, mający po około 17 lat, pod okiem doświadczonej załogi przechodzą prawdziwą szkołę życia, z żółtodziobów stają się mężczyznami. Opływają Bałtyk, Morze Północne i Ocean Atlantycki, poznając od podszewki ciężką służbę na morzu. Nigdy nie zapomną, gdy bark Kruzenshtern odpływał z przystani, wtedy rozpoczęła się ich wielka przygoda. Po raz pierwszy opuszczali bliskich na dłuższy czas, patrzyli na żegnających ich znajomych, rodzinę, zasmucone dziewczyny z trudem ukrywające łzy. Ale muszą trzymać fason, dumnie prężą pierś, dzielnie stawiają czoło wyzwaniu, nie okazując strachu i niepokoju, bo "przecież morze nie lubi słabych ludzi". Nastoletni kursanci są dumni, że płyną legendarnym Kruzenshternem, chlubą rosyjskiej floty, chociaż z drugiej strony zdają sobie sprawę, że kończy się beztroska młodość i swoboda, a zaczyna ciężka harówka, istny obóz przetrwania. Wiedzą, że na morzu mogą przeżyć wspaniałe przygody, ale bywa też bardzo niebezpiecznie: sztormy, wichry, wzburzone potężne fale. Z czasem wszystko jednak normalnieje, da się pokonać lęk, przywyknąć do kołysania, surowej dyscypliny i wojskowego drylu: wstawania na komendę, porannej rozgrzewki i ciszy nocnej o określonej porze. Obok zajęć teoretycznych gros czasu kursanci poświęcają na ciężkie treningi, zaprawy gimnastyczne, wyczerpujące ćwiczenia, na uczenie się, jak pomagać sobie w ekstremalnych sytuacjach. Na początku najtrudniej było wdrapać się na maszt, wejść na najwyższą reję - towarzyszył temu ogromny strach. I mogą przetrwać tylko odporni na stres, zimno, brak snu, pracę od świtu do nocy. Rejs kończy się egzaminem na pełnym morzu, który ma im przynieść przepustkę do samodzielnego życia, spełnienia marzeń o dalekich morskich wyprawach.