TVP Dokument Niedziela, 10.10.2021 06:00 DZIKA POLSKA - NASI BRACIA ŻURAWIE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Do niedawna zaliczane do najdzikszych, nieprzystępnych i zagrożonych wymarciem ptaków, ostatnio imponująco się odrodziły i zbliżyły do człowieka. Zachowały jednak swą dzikość i dystans wobec nas, toteż nadal pozostaje w mocy powiedzenie "Ostrożny jak żuraw". Możemy jednak częściej niż dawniej, a nieraz nawet tuż za wiejskim płotem oglądać ich niezwykle efektowne gody i tańce, a także słyszeć donośne trąbienia, nazywane klangorem. Te głosy stanowią hejnał zbliżającej się wiosny. A zarazem - sygnał do wymarszu w teren dla śledzących efektowne ptaki fotografów i filmowców. W tym odcinku zarówno tacy tropiciele, jak i sami prowadzący opowiedzą o emocjonujących spotkaniach z żurawiami - płochliwymi, szaropiórymi rezydentami puszcz i mokradeł. 06:30 DZIKA POLSKA - DIALOG Z PUSZCZYKIEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. W głuchych, naturalnych lasach Roztoczańskiego Parku Narodowego od przedwiośnia pohukują sowy. Obok pospolitego puszczyka bywa tu, a nawet odbywa gody rzadki puszczyk uralski. Ornitolodzy, a wśród nich dr Przemysław Stachyra, inwentaryzują je i śledzą ich losy. Szukają stanowisk sów zarówno w dziuplach wiekowych buków, jak i na strychach kościołów. Naśladują głosy samców, by zwabić prawdziwe samce do rzekomych rywali. Nadawanie sowich pohukiwań z magnetofonu nie jest jednak tak skuteczne, jak pohukiwanie naśladowane przez badacza. Dlatego nasz bohater wciela się w sowę i osobiście pohukuje. Wtajemnicza nas przy tym w zagadki z życia sów, a zwłaszcza w niezwykły świat ich zmysłów. I daje nam szanse pogadania z puszczykiem. 07:00 NOTACJE: WITOLD PYRKOSZ. HRABIA Z INNEGO DOMU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2016 Autor: Krzysztof Tadej Witold Pyrkosz (1926 - 2017), aktor teatralny i filmowy. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Krakowie w 1954 r. Debiut w 1955 r. w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, w sztuce Włodzimierza Perzyńskiego "Lekkomyślna siostra" w reż. Tadeusza Kubalskiego, gdzie wcielił się w postać Janka Topolskiego. Debiut ekranowy w 1956 r. w sensacyjno - wojennym filmie Jerzego Kawalerowicza "Cień". 07:10 WOKÓŁ MÓRZ II ODC. 16 HYDRA (AROUND THE SEA II EP. 16 HYDRA) Serial dokumentalny, 16 min, Francja, 2018 Reżyseria: Jean - Christophe Chatton Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku po dwugodzinnym rejsie z Aten docieramy do wyspy Hydra. To jest wyjątkowa wyspa. Nie ma tu samochodów ani motocykli. Nawet rowery nie są tu dobrze widziane. Wokół wioski rozciąga się dziki raj o długości dwudziestu kilometrów i szerokości trzech kilometrów. Tu czas się zatrzymał. W 1962 roku podjęto decyzję o zakazie ruchu kołowego na Hydrze. Mieszkańcy i turyści przemieszczają się pieszo. Cała wyspa jest wpisana do rejestru zabytków historycznych. Zachowała swój wygląd z czasów, kiedy mieszkali tu wielcy armatorzy. 07:30 OTCHŁAŃ ŻÓŁWIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Limbus oznacza otchłań, pierwszy krąg dantejskiego piekła, do którego trafiały niewinne dusze nieochrzczonych. U wybrzeży dzikiej wyspy Borneo leży maleńki skrawek ziemi - Sipadan. Wysepka to wygasły wulkan, kształtowany w ciągu tysięcy lat przez lawę i pokolenia koralowców. Skrywa mroczną tajemnicę. We wnętrzu wyspy czas i natura ukształtowały niebezpieczną jaskinię. W podwodnej otchłani wypełnionej mrokiem drzemie śmierć. Jaskinia Żółwi ma swoich strażników, jednak można ich ominąć, pogrążając się w całkowitej ciemności. W 1989 roku do jaskini wpłynął zespół Jacques'a - Yves'a Costeau. Ze względu na ograniczenia techniczne spenetrowali jedynie część korytarzy. Nakręcili jednak niezwykły materiał. Tutaj najmniejszy błąd człowieka i zwierzęcia może kosztować życie. "Limbus Chelonidum" to pierwszy na świecie film dokumentalny w pełni odkrywający tajemnicę śmierci tysięcy istnień przez tysiąclecia historii jaskini. Dantejska podróż trójki płetwonurków prowadzi do konfrontacji z największą tajemnicą istnienia, jaką jest śmierć. Z Jaskini Żółwi nikt nie wychodzi takim, jakim był wcześniej. Film zdobył w 2014 r. specjalne wyróżnienie PC - Pro Category (dla profesjonalnych produkcji) na 18. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Podwodnych w Belgradzie. 08:30 NOWE GATUNKI. WYPRAWA STULECIA CZ. 1 (NEW SPECIES. THE EXPEDITION OF THE CENTURY EP. 1 / NOVAS SPECIES) Film dokumentalny, 43 min, Brazylia, 2016 Reżyseria: Mauricio Dias Producent: Grifa Filmes Dokument o nowych gatunkach fauny, które odkryto na terenie Ameryki Południowej. Był to efekt niezwykłej ekspedycji naukowej, która odbyła się w styczniu i lutym 2016 roku. Główną destynacją tej wyprawy były lasy deszczowe Amazonii. Serra da Mocidade National Park to niezwykłe miejsce. Odnaleziono tu około 50 nowych gatunków zwierząt. W samym sercu Amazonii grupa naukowców podejmuje wyzwanie odkrycia tajemnic Parku Narodowego Serra da Mocidade - jednego z ostatnich niezbadanych dotąd miejsc na ziemi. W poszukiwaniu nowych gatunków badacze stawią czoło licznym trudnościom związanym z pracą w środowisku, w którym człowiek jest zaledwie obserwatorem przyrody. Nagrodą za ich wysiłek będzie satysfakcją z niezwykłych odkryć, widok magicznych miejsc i możliwość zapisania nowych rozdziałów w annałach nauki. Wyprawa do Serra da Mocidade jest nie tylko wielkim wyzwaniem, ale i niezwykłą życiową szansą. W kolejnym odcinku badacze staną przed jeszcze większym wyzwaniem. Ekipa powędruje wyżej. Szanse odkrycia nowych gatunków zwiększą się wraz z ryzykiem. Kierownik ekspedycji, Mario Cohn - Haft, nie trafił dotąd na nowy gatunek ptaka. Ponad dziesięć lat marzył o tej wyprawie. Odkrycie nieznanego dotąd gatunku byłoby zwieńczeniem jego kariery naukowej. Czy mu się uda? 09:25 NOWE GATUNKI. WYPRAWA STULECIA CZ. 2 (NEW SPECIES. THE EXPEDITION OF THE CENTURY EP. 2 / NOVAS SPECIES) Film dokumentalny, 43 min, Brazylia, 2016 Reżyseria: Mauricio Dias Dokument o nowych gatunkach fauny, które odkryto na terenie Ameryki Południowej. Był to efekt niezwykłej ekspedycji naukowej, która odbyła się w styczniu i lutym 2016 roku. Główną destynacją tej wyprawy były lasy deszczowe Amazonii. Serra da Mocidade National Park to niezwykłe miejsce. Odnaleziono tu około 50 nowych gatunków zwierząt. Po dziesięciu latach przygotowań ornitolog Mrio Cohn - Haft poprowadził grupę ponad 50 naukowców w samo serce Amazonii. Badacze liczą, że w trakcie wyprawy dojdzie do odkrycia w tym regionie największej liczby gatunków w ciągu ostatniej dekady. Podczas pierwszego etapu ekspedycji odkryto wiele nieopisanych dotąd gatunków zwierząt. W poprzednim odcinku u herpetologa Viniego wystąpiły objawy alergii i wysoka gorączka. Rafael zranił się w palec i uszkodził sobie ścięgno. Ekipa ratunkowa musi dotrzeć z nim na oddział chirurgii urazowej w Manaus. Ekipa zabierze ze sobą drogocenny bagaż. Ponad 1500 opisanych gatunków, 90 nowych dla Brazylii i co najmniej 95 prawdopodobnie nowo odkrytych. Ekspedycja do Serra da Mocidade dobiega końca. Naukowcy jeszcze przez wiele lat będą badali zebrane gatunki i publikowali swoje odkrycia. Wyprawa na tak wielką skalę ma nieocenioną wartość dla nauki. Równie wielką jak tajemnice, które wciąż skrywa Serra da Mocidade. 10:20 SEKRETY WIEŻY EIFFELA (THE SECRETS OF THE EIFFEL TOWER) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Martin Blanchard Film dokumentalny prezentujący słynną, paryską Wieżę Eiffla w jak najszerszym spektrum. Każdego roku to miejsce odwiedzało około 7 milionów turystów. Ponad 120 lat od jej powstania ta wspaniała konstrukcja - symbol stolicy Francji - nadal fascynuje, po prostu dlatego, że jest czymś więcej niż zwykłą wieżą o długości 324 metrów. Wieża Eiffla to radosny symbol, który porusza wyobraźnię wszystkich ludzi. Za tym mitem stoi, a raczej pracuje 300 agentów Socit d'Exploitation de la Tour Eiffel (Sete) i jego wykonawców. Od bunkra zakopanego pod Champ de Mars po najwyższe piętro, codziennie ożywiają i dbają oni o słynną Grande Dame; poznamy ich oraz inne sekrety Wieży. 11:20 WOJOWNICY MARYI Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dariusz Kuciewicz, Jacek Tarasiuk Scenariusz: Dariusz Kuciewicz Jakim jestem mężczyzną? Jakim powinienem się stawać? Co to w ogóle znaczy być mężczyzną? To pytania, jakie współcześnie w naszym Kościele zadaje sobie wielu osobników płci męskiej. Niestety, odpowiedzi często nie są do końca jasne i czytelne. Zanurzeni w zlaicyzowanym świecie i zainfekowani jego fałszywymi genderowymi wyobrażeniami, poszukują prawdziwego ideału męstwa, takiej drogi, która ukształtuje ich duchowy męski charakter. Film dokumentalny o poszukiwaniu męskowści. To ma być dokument z happy endem, bo jak się okazuje, w Kościele katolickim pojawia się coraz więcej formacji i wspólnot, które za cel obrały sobie taką właśnie drogę: formowania mężczyzn w duchu katolickim, który gwarantuje najwyższej jakości ideał męstwa: mężczyzny wojownika. 11:55 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - LIBAN. WYBUCH GNIEWU. Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk To był największy nieatomowy wybuch w historii. W sierpniu 2020 r. w Bejrucie, stolicy Libanu, nad Morzem Śródziemnym - eksplodował magazyn portowy. W jednej chwili część miasta legła w gruzach. Eksplozja pogrążyła kraj nie tylko w żałobie, ale także w niebywałym kryzysie i biedzie. O filmie "Liban. Wybuch gniewu" Barbara Włodarczyk rozmawia z reżyserem Krzysztofem Dzięciołowskim. 12:05 LIBAN. WYBUCH GNIEWU (LIBAN - WYBUCH GNIEWU) Film dokumentalny, 52 min, Liban/Polska/Wielka Brytania, 2021 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Zdjęcia: Andrew Carter Muzyka: Zeid Hamdan, Marc Codsi Wybuch chemikaliów w Bejrucie latem ubiegłego roku niszczy pół miasta, zabija 200 osób i rani ponad 7500. Największa nieatomowa eksplozja XXI wieku szokuje świat. Śledztwo trwa, zmieniają się prokuratorzy, rodziny poszkodowanych czekają na sprawiedliwość. Młode pokolenie Libańczyków wyrosłe 10 lat temu na doświadczeniu arabskiej wiosny czuje tylko wściekłość i żąda od władz zmian. W trybie rewolucji. Wybuch w porcie to dla wielu kulminacja przewlekłego politycznego chaosu oraz olbrzymiej korupcji. W czasie koronawirusa upada służba zdrowia, a instytucje państwa nie spełniają podstawowych potrzeb społecznych. Liban stoi na krawędzi zapaści ekonomicznej i politycznej. Czy kraj ma szansę wyjść z kryzysu? 13:05 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 21 min, Polska, 2020 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 13:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (118) - PERU. SÓL Cykl reportaży, 21 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Dawno temu sól nie była przyprawą lecz pierwszym znanym ludzkości konserwantem. Nikt jej nie sypał do jedzenia, bo to byłoby marnotrawstwo. Zupa robiła się słona, bo gotowano suszone solone mięso. A skąd brali sól Inkowie? Bardzo cenna, dostępna z jednego miejsca wysoko w górach z kopalni królów. Trzeba się było ciężko narobić, aby ją odcedzić z wody. Wojciech Cejrowski pokazuje i objaśnia jak to się robi, bo ta robota trwa do dziś. 14:00 MADAGASKAR ODC. 1 (MADAGASKAR) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2011 Leżący w pobliżu wybrzeży Afryki Madagaskar to jeden z najbardziej tajemniczych lądów świata. Są tu wspaniałe góry, pustynie i lasy deszczowe. Opowieść o tej wyspie cudów, jak nazywany jest Madagaskar, zaczyna się wiele milionów lat temu, kiedy to ogromna płyta lądowa rozdzieliła się, tworząc znane nam dzisiaj kontynenty. Z jednej strony Afrykę, z drugiej - przyszły subkontynent indyjski. Od płyty oderwał się niewielki fragment lądu, który ostatecznie przemieścił się setki kilometrów od najbliższego kontynentu. Ten kawałek lądu to właśnie Madagaskar najstarsza wyspa świata. Na jej brzeg fale morskie wyrzuciły grupę osobliwych rozbitków. To prehistoryczne zwierzęta. Trafiły tu przypadkowo z lądu odległego o setki kilometrów. Odcięte od reszty świata, zawładnęły wyspą, stopniowo ewoluując do postaci osobliwych i jedynych w swoim rodzaju. Przyroda Madagaskaru kształtowała się w kompletnej izolacji od przyrody pozostałych lądów. Dlatego jest tak wyjątkowa. Aż 80 procent spotykanych tu gatunków nie występuje nigdzie indziej na świecie. A żyją tu lemury, owocożerne małpiatki, tenreki będące dalekimi kuzynami jeżów, kameleony doskonale przystosowane do życia na drzewach, drapieżne fossy, skaczące z drzewa na drzewo sifaki, białe i czerwone muchodławki, i będące ich postrachem dziwożony. Żyją tu też najpiękniejsze na świecie żółwie. Na całej długości Madagaskaru ciągnie się masyw górski, dzielący wyspę na dwie części, z których każda ma inny charakter. Zachodnią część pokrywają olbrzymie lasy porośnięte dziwacznymi, potężnymi drzewami o napęczniałych pniach. Zupełnie inny krajobraz dominuje na południu wyspy. Wśród spalonego słońcem piaszczystego pustkowia leży wielkie słone jezioro, wokół którego rosną poskręcane, kolczaste drzewa. Zaś wschodnią część wyspy porasta bujny deszczowy las tropikalny. Pierwsi ludzie przybyli na Madagaskar dwa tysiące lat temu. Niedługo po ich przybyciu wyginęły żyjące na wyspie olbrzymie epiornisy nielotne ptaki z rodziny mamutaków. Trudno powiedzieć, czy ludzie przyczynili się do tego. Wiadomo jednak, że spożywali jaja epiornisów. Na plażach Madagaskaru można znaleźć pozostałości po tych ptakach: szkielety i resztki skorup. Trzyodcinkowa seria opowiada o niezwykłym i wciąż tajemniczym świecie, który ze względu na niszczącą działalność człowieka może wkrótce zaginąć. 15:00 FACTOMANIA - FAKTOMANIA (FACTOMANIA) Cykl dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: John Farren, Emma Parkins Popularnonaukowa seria dokumentalna. Dynamiczne połączenie faktów, zabawy, przekomarzania się, animacji, eksperymentów - i rywalizacji. Najbardziej niesamowite fakty świata i wybuchowe eksperymenty, niezwykłe animowane opowieści i dziwne akrobacje. W każdym odcinku gospodarze Dom Byrne (Mr Curious), Fran Scott (Bold Experimentalist) i Greg Foot (Daredevil Scientist) mają trzy szanse na wygraną. Mogą przyznawać sobie nawzajem punkty za maksimum faktów i maksimum zabawy. 16:00 ŻYWNOŚĆ JUTRA ODC. 1 (TOMORROW'S FOOD) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Helen Thomas Dokumentalna opowieść o jedzeniu. Właściwie ukazuje inspirującą przyszłość jedzenia. Dzięki niesamowitym innowacjom i oszałamiającym wynalazkom z całego świata, które wkrótce znajdą się na wyciągnięcie ręki - od przyszłościowych farm, których uprawy nigdy nie ujrzą światła dziennego, po galerie supermarketów i restauracje z robotami, komputery mogą dać nam zupełnie nowe doznania smakowe; gdzie nasz burger najprawdopodobniej pochodzi z szalki Petriego lub farmy owadów niż z pola i gdzie druk 3D może zmienić sposób, w jaki gotujemy. Ta otwierająca oczy seria zmieni sposób, w jaki myślimy o żywności, którą uprawiamy, kupujemy i jemy - teraz i w przyszłości. Zaczniemy od wizyty w Kent na najnowocześniejszej plantacji w Wielkiej Brytanii. Pod szklanymi dachami, na podłożu bezglebowym o wielkości 49 - u boisk futbolowych, przez cały rok dojrzewają owoce i warzywa. Po tym programie spojrzymy na problem produkcji żywności z innej perspektywy. Zobaczymy, jak inni chronią plony przed kaprysami pogody. Na sam początek nowinka z branży fast food. Gorący posiłek o każdej porze dnia? W Londynie stanął najszybszy na świecie automat serwujący pizzę. 17:00 OPOWIEŚĆ O CHINACH - JEDWABNY SZLAK I CHIŃSKIE STATKI. ODC. 2/6 (THE STORY OF CHINA) Serial dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Przez ostatnich 30 lat w Chinach kształtowało się społeczeństwo konsumpcyjne. Po zerwaniu z rewolucyjnym komunizmem Mao, Chiny rozpoczęły marsz ku przyszłości. Wolni Chińczycy przeobrazili swój świat. Sięgnęli po pradawne wierzenia i ideały, które przez wieki dawały im siłę. Okazuje się, że to, co nowe, jest mało kuszące, a to, co stare - bardzo trwałe. Przeszłość Chin to parę tysięcy lat. Tak daleko wstecz, że nie istnieją żadne teksty pisane, dokumentujące narodziny cywilizacji. Lecz istnieją mity i legendy przekazywane od stuleci. Prowadzą nas one do centrum niziny Żółtej Rzeki, od której Chiny wzięły nazwę: Zhongguo, Kraj Środka. Tam można odnaleźć ślady początków. A kwestią zasadniczą w dziejach chińskiej państwowości było zapanowanie nad niszczycielską Żółtą Rzeką. Archeolodzy odnaleźli ślady wielkiej powodzi sprzed roku 1 900 p.n.e. Można ją powiązać z mitem o pochodzeniu państwa chińskiego, bo do dziś opowiada się o królu, który jako pierwszy, skanalizował wody rzeki po wielkiej powodzi. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO ODC. 2 Magazyn historyczny, 29 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostanie widzom historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłościach, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawią ich historię, a także ciekawostki i legendy oraz omówią polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Zamierzają też przybliżyć historię Polaków na danym terenie i zachęcić każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W drugim odcinku programu Stefan Tompson zabierze nas do niewielkiej miejscowości, leżącej zaledwie 90 km od Lwowa. Wieś położona na wysokim stoku, gdzie na urwisku pasma górskiego znajduje się wyjątkowa budowla. Zamek w Podhorcach należy do najwspanialszych siedzib magnackich, jakie powstały na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W swej długiej historii zamek związany był z wieloma wybitnymi postaciami historycznymi. 18:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 11 LEGENDA "CZARNEJ WOŁGI" Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Czy legendarna czarna wołga faktycznie przemierzała ulice polskich miast i wsi? Czy porywała niewinnych, którzy po zmroku odważyli się wyjść z domu? Ile prawdy jest w tej opowieści? Między innymi o tym Radosław Kotarski opowiada w najnowszych "Podróżach z historią". W programie poznamy również tajemnice samochodu, który oficjalnie nie istniał, a należał do najważniejszych osób w państwie. Dowiemy się także, który polski samochód sprzedawaliśmy zagranicznym odbiorcom za banany. 19:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 70 STRZEGOM Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W gminie Strzegom we wsi Rogoźnica warto odwiedzić Muzeum Gross - Rosen, upamiętniające ofiary byłego nazistowskiego obozu koncentracyjnego, gdzie życie straciło 40 tysięcy osób. 19:30 PORTRETY DOKUMENTALNE - MACIEJ CUSKE Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Maciej Cuske. Maciej Cuske (ur. 28 marca 1972 roku w Bydgoszczy) reżyser, scenarzysta i operator filmów dokumentalnych. W 2005 roku ukończył kurs dokumentalny w Szkole Wajdy. Jest autorem wielokrotnie nagradzanych dokumentów, wśród których największe sukcesy odnosiły: "Kuracja" (2004), "Antykwariat" (2005), "Na niebie, na ziemi" (2007), "III. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" (2008). Maciej Cuske skupia się na człowieku. Oczywiście konstrukcja dramaturgiczna jest przemyślana i Cuske nie zostawia widza samego sobie - prowadzi go przez opowieść, zostawiając jednak wyjątkowo dużo przestrzeni dla widza. Obserwuje twarze, drobne gesty, zamyślenia, ziewanie, czekanie, zagubienie. Z tych drobnych rzeczy składa widzom świat. Charakterystyczne dla jego twórczości jest też poczucie humoru. Nie śmiejemy się z bohaterów, ale widzowi towarzyszy pewnego rodzaju czułe rozbawienie. Czasem więcej jest rozbawienia jak w "Kuracji", innym razem więcej nostalgii jak w "Elektryczne". W każdym jednak przypadku jesteśmy bardzo blisko człowieka. Cuske daje widzowi dużo przestrzeni - pomiędzy scenami, pomiędzy rozmowami nie dzieje się nic, a dzieje się wszystko. Widz ma szansę przyjrzeć się bohaterom i czas, aby pojawiły się emocje - bardzo subtelnie, bez szantażu emocjonalnego. Cuske nie oszczędza też siebie. W "Daleko od miasta" czy "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" słyszymy go i widzimy. Dokładnie takiego, jakim jest - bez wybielania, bez przybierania roli. To również ciekawy zabieg - rzadko reżyser w filmie dokumentalnym zdradza swoją obecność, zazwyczaj jest zupełnie odwrotnie - im mniej widać reżysera, tym wydaje się to lepsze. Tu jedno drugiemu nie przeszkadza. Pretekstem do takich zabiegów jest bliskość bohaterów - Cuske na bohaterów swoich filmów "Daleko od miasta" i "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił" wybrał swoich bliskich. Ostatni film Macieja Cuske "Wieloryb z Lorino" jest mocnym punktem zwrotnym w jego drodze twórczej. Poetycka, apokaliptyczna opowieść - czuła i skupiona na opowieści o człowieku. To jest stałym punktem dzieł Macieja Cuske - pokazuje świat bez znieczulenia, ale też bez oskarżania i bez oceniania. Cuske nie stawia tez. Otwiera przed widzem jakiś świat i otwiera pytania. Może najbardziej te do samego siebie. 20:15 WAŻNIEJSZA OD KRÓLÓW (THE KINGMAKER) Film dokumentalny, 96 min, USA/Dania, 2019 Reżyseria: Lauren Greenfield Muzyka: Jocelyn Pook Imelda Marcos, była żona prezydenta, dyktatora Filipin ma dziś 90 lat. Niezależnie od przeciwności, konsekwentnie dąży do przywrócenia wielkości swojej rodziny. Niewiarygodną korupcję, zamiłowanie do gromadzenia luksusowych dóbr i życie na poziomie niewyobrażalnym dla Filipińczyków zamienia dziś w opowieść o miłości do swojego kraju. Niezrażona swoją przegraną w walce o fotel prezydenta, robi wszystko, by wiceprezydentem został jej syn, Ferdinand "Bongbong". Syn mówi o niej, że to "polityczne zwierzę". Imelda Marcos została pierwszą damą Filipin w 1965 roku i nadal żyje tak, jakby pełniła tę funkcję. Kręcony od 2014 roku dokument splata przeszłość i teraźniejszość. Pokazuje niezachwianą wiarę Imeldy Marcos w swoją prawość. Film bada nieprawdopodobny powrót rodziny Marcos do władzy na Filipinach oraz niepokojącą spuściznę reżimu Marcosa. W czasach, gdy fałszywe wiadomości manipulują wyborami, powracająca historia Imeldy służy jako mroczna bajka. 22:05 RADIO SIRIRI Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Nawrotkiewicz Zdjęcia: Mikołaj Syguda Muzyka: Tomasz Wiracki, Miro Kępiński W Republice Środkowoafrykańskiej, jednym z najuboższych państw świata, które od blisko dekady pogrążone jest w walkach zbrojnych i konfliktach, ponad połowa dzieci jest zmuszana do pracy fizycznej lub wcielana do wojska. Promowanie edukacji wśród najmłodszych mieszkańców tego kraju odbywa się głównie dzięki pracy i zaangażowaniu misjonarzy, którzy starają się pomagać utalentowanym dzieciom w dostępie do profesjonalnej edukacji i oderwaniu się od trudnej codzienności. W filmie odwiedzimy African Music School, wyjątkową szkołę muzyczną założoną przez brata Benedykta Pączkę. Stworzył on miejsce, w którym tutejsze dzieci mają szansę odkryć i rozwinąć swoje talenty oraz poczuć, że ich życie mogłoby wyglądać inaczej. Oczami dwójki uczniów - Hipolita i Godara, zobaczymy przygotowania do koncertu na rzecz Pokoju - Siriri oraz poczujemy z czym wiążą się realia codziennego życia w tym kraju. 22:55 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANDRZEJ TITKOW Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadząca: Marta Perchuć-Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Bohaterem odcinka jest twórca filmów dokumentalnych, scenarzysta i poeta Andrzej Titkow. W programie, oprócz dzieciństwa wspomina także lata studiów w szkole filmowej w Łodzi, przyjaźń z Krzysztofem Kieślowskim i początki pracy w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. 23:30 SAFARI (SAFARI) Film dokumentalny, 87 min, Austria, 2016 Reżyseria: Ulrich Seidl Scenariusz: Veronika Franz, Ulrich Seidl Zdjęcia: Wolfgang Thaler, Ulrich Seidl, Jerzy Palacz Ulrich Seidl wraca do Afryki; ostatnim razem był tu, realizując pamiętną fabułę "Raj: miłość", o seksturystyce starszych, białych kobiet. Tym razem portretuje austriackich myśliwych, zażywających uroków mordowania zwierząt w rezerwacie. Wszystko jest jak najbardziej legalne, każde zwierzę jest odpowiednio wycenione, miejscowa ludność zarabia pieniądze na obsłudze gości (myśliwy w tydzień wydaje tyle, ile normalny turysta w dwa miesiące), tworzą się miejsca pracy i infrastruktura; cały biznes jest prowadzony przez Austriaka, który przeniósł się na Czarny Ląd. Film jest okrutnym rewersem programów przyrodniczych - widzimy śmierć i cierpienie zwierząt, fizyczne podniecenie myśliwych, ludzi, którzy przyznają sobie prawo do panowania nad naturą i czerpią satysfakcję z zadawania śmierci. Jak każda społeczność, tworzą oni swoje magiczne rytuały, które podtrzymują ich wspólnotę. Seidl portretuje ich w swoim stylu bezlitośnie, ironicznie i ze swoistym dystansem. Jego bohaterowie starają się wytłumaczyć, co ich pociąga w polowaniu, dorabiając do pierwotnych instynktów pseudofilozoficzne teorie, będące echem tych, które w połowie ubiegłego stulecia doprowadziły do śmierci milionów ludzi. Seidl zdziera maskę z cywilizowanych Europejczyków, pokazując ledwie skrywany rasizm, obojętność na biedę i fascynację przemocą. Film to przejażdżka po jego stałych motywach: brzydota ludzkiego ciała (zderzona z ciałami umęczonych zwierząt), obraz człowieka realizującego swoje mroczne żądze bez dbania o interes innych. Bohaterowie Seidla to zwykli mieszczanie, emeryci, nastolatki i zamożna klasa średnia. Seidl podchodzi do nich tak blisko, jak to możliwe; opowiadają o swoich emocjach bez żadnych zahamowań. (filmweb) 01:05 WIELORYB Z LORINO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maciej Cuske Muzyka: Michał Jacaszek Film jest opowieścią o ludziach żyjących na prawdziwym końcu świata. Czukotka to ostatni obszar ogromnej Rosji na końcu naszego kontynentu, oddzielony od Alaski. zaledwie 60 - kilometrowym pasmem Cieśniny Beringa. Na wybrzeżu mieszkańcy próbują przetrwać na zgliszczach upadłego imperium ZSRR, który na zawsze odmienił ich dziki, surowy pejzaż. Dzieci bawią się wśród rdzewiejących beczek po ropie, które są rozrzucone po całej tundrze aż po horyzont. Domy mieszkalne niszeczeją pod wpływem surowych zim, śnieżyc i wiatrów. Krajobraz dopełniają dumnie wypięte pomniki Lenina oraz opuszczone ruiny nieczynnych baz wojskowych, fabryk i budynków. Czukcze żyją tu razem z Eskimosami i Rosjanami z głębi lądu. Warunkiem ich przetrwania w tej dzikiej krainie, tak jak od tysiąca lat, jest coroczne polowanie na wieloryby. W filmie przyglądamy się kilku bohaterom, którzy wydają się trwać na przekór logice, w miejscu, które nie jest dla nich przyjazne, nie daje im radości, nie przynosi spełnienia. "Wieloryb z Lorino" to dość postapokaliptyczna wizja świata. Ten świat będzie trwał, dopóki wieloryby będą przepływały obok, podczas swojej odwiecznej wędrówki na północne morza. Niestety, z roku na rok przepływa ich coraz mniej. 02:10 NIENAWIDZĘ ROCK'N ROLLA (MUNIEK STASZCZYK I T. LOVE) Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2005 Reżyseria: Kamil Brzóska Wykonawcy: Muniek Staszczyk, Zespół T. Love Bohaterem filmu jest Muniek Staszczyk i zespół T. Love - jedna z pierwszych polskich grup rockowych. Pretekstem do realizacji dokumentu stała się decyzja lidera o zawieszeniu czy też rozwiązaniu grupy. Film przedstawia wieloletnią historię zespołu i jego członków. Tłem tej opowieści są przemiany społeczno-ustrojowe w Polsce od początku lat 80., czyli od momentu narodzin grupy T. Love. W 2005 roku T.Love podjęła decyzję o zakończeniu działalności muzycznej. Z filmu mamy okazję się dowiedzieć, co sprawiło, że odstąpiono od tego pomysłu i T. Love w dalszym ciągu funkcjonuje, daje liczne koncerty i ma się całkiem dobrze. 03:10 WIENIAWA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Fabularyzowany dokument przedstawia historię życia i śmierci najbarwniejszej postaci II Rzeczypospolitej, jaką był gen. dr Bolesław Wieniawa - Długoszowski, lekarz, literat, oficer kawalerii i dyplomata. W jego biografii streszcza się również cała historia odrodzenia i upadku Polski w okresie "międzywojnia". Narracja filmu rozgrywa się na kilku poziomach - chronologicznie ujętych wydarzeniach zamkniętych fabularną klamrą śmierci i pogrzebu, dyskursu historycznego prowadzonego przez dwóch historyków. Trzeci poziom stanowi warstwa fabularyzowana, na którą składają się sceny aranżowane oraz "zastane" i włączone do filmu na potrzeby scenariusza.