TVP Historia Poniedziałek, 04.10.2021 Zmiany z dnia 05.10.2021 w stosunku do raportu z dnia 15.09.2021 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:50 EKSPERTYZA - OBŁAWA AUGUSTOWSKA Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: dr Tomasz Kupiec Obława Augustowska Od 10 do 25 lipca 1945 roku na terenie Suwalszczyzny Armia Czerwona przeprowadziła zakrojoną na szeroką skalę obławę, której jedynym celem była eksterminacja zbrojnego niepodległościowego podziemia oraz pacyfikacja nieprzychylnych nastrojów miejscowej ludności. W akcji wzięły udział specjalne jednostki NKWD i oddziały Smiersz, a współpracowali z nimi funkcjonariusze UB z okolicznych jednostek terenowych. Z grupy około 7 tysięcy zatrzymanych w tym czasie osób, z których jedynie część nie była związana z ruchem niepodległościowym, zaginęło około 600. Operacja rozpoczęła się jednocześnie w dniach 11 - 12 lipca, zaś tydzień później zakończyła się jedynie jej pierwsza część. Odnalezione przez śledczych dokumenty potwierdzają, że w kolejnych dniach trwało powtórne przeczesywanie lasów, aresztowania i masowe zabijanie. Podczas śledztwa wykonano m.in. badania geodezyjne, które miały doprowadzić do odnalezienia masowych grobów ofiar obławy Augustowskiej. (dodano pozycję programową) 17:00 TROPIĄC DINOZAURY Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Dorota Kosierkiewicz Historia badań tropów dinozaurów w dolinie Kamiennej w Świętokrzyskiem. Trwają prace nad powołaniem Geoparku Dolina Kamiennej w woj. świętokrzyskim. Rzeka Kamienna ciągnie się strugą przez przedziwną krainę. Setki milionów lat temu mieszkały tu dinozaury i inne przedziwne stwory. Przełom rzeki słynie z naturalnych odsłonięć i starych kamieniołomów. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - PRYMAS TYSIĄCLECIA I MĄŻ STANU Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Antykomunizm każe Wyszyńskiemu wierzyć, że ustrój socjalistyczny w Polsce jest zjawiskiem przejściowym, że kraj nasz przeżywa coś w rodzaju krótkiego interregnum, po którym nastąpi przywrócenie porządków miłych sercu kardynała, porządków, które zachwalał niegdyś na łamach "Ateneum Kapłańskiego". Kościół katolicki w Polsce kardynał chciałby przekształcić w siłę zdolną spowodować nie tylko upadek socjalizmu w naszym kraju, lecz nawet "uratować cały świat kapitalistyczny od groźby rewolucji społecznej". Taką charakterystykę wystawił Prymasowi Tysiąclecia w 1968 roku major Zenon Chmielewski z Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Przyznać trzeba, że była niezwykle trafna. Czy prymas Stefan Wyszyński był politykiem? Co mogło zdecydować o powierzeniu księdzu Wyszyńskiemu sakry biskupiej w 1946 roku? Dlaczego prymas Wyszyński zdecydował się na zawarcie porozumienia z komunistami w 1950 roku? Jak porozumienie zostało przyjęte przez Episkopat? 9 lutego 1953 roku władze wydają dekret o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych; nakazują duchownym składanie przysięgi na wierność PRL. Jak reaguje prymas Wyszyński? ["Non possumus"] Dlaczego Prymas został aresztowany? Jak zachowuje się Episkopat wobec aresztowania prymasa. Prymas został uwolniony jesienią 1956 roku: jakie były warunki uwolnienia? Jaki był stosunek prymasa do nowych władz? Program odnowy religijno - moralnej Narodu opracowany przez Prymasa w czasie internowania [Wielka Nowenna] i jej skutki. Państwo uznało ten program za opozycyjną działalność polityczną. Czy była to działalność polityczna? List biskupów polskich do biskupów niemieckich w czasie Soboru Watykańskiego. Kto był jego inicjatorem? Jak został przyjęty przez Gomułkę? Rola Prymasa w zintegrowaniu Ziem Odzyskanych z resztą państwa i utworzeniu tam polskich struktur kościelnych. Rok milenijny to ostra konfrontacja Państwa z Kościołem. Stanowisko Prymasa wobec tzw. wydarzeń marcowych z 1968 roku i wobec Grudnia ' 70. Relacje Prymasa z ekipą Gierka. [Władze skierowały do Pawła VI prośbę, by nie przyjmował rezygnacji prymasa z pełnionej funkcji, złożonej przez niego po osiągnięciu 75 lat]. Pierwsza wizyta Jana Pawła II w Polsce. Czy to symbol zwycięstwa Prymasa nad komunistami? Goście: prof. Jan Żaryn - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, prof. Antoni Dudek - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, dr Stanisław Królak. (dodano pozycję programową) 00:15 SZEROKIE TORY - POTIOMKINOWSKA WIOSKA Reportaż, 21 min, Polska, 2010 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Potiomkinowska wioska pod Kurskiem Na drodze asfalt, w chałupach plastikowe okna i centralne ogrzwanie, toalety jak w mieście i superszybki interenet. Maleńka wioska Mansurowo pod Kurskiem nie ma w Rosji równych. Bo w ciągu roku z typowej zapadłej rosyjskiej prowincji (tzw. głubinki) przemieniła się w osiedle XXI wieku. A wszystko dlatego, że urodził sie tam... dziadek Dmitrija Miedwiediewa. Czyli pokazówka jak w XVIII wieku, kiedy to książę Potiomkin kazał naprędce budować wsie na trasie przejazdu Katarzyny II, by wzbudzić w niej dobre samopoczucie sprawnie zarządzanym imperium. Mieszkańcy Monsurowa są zdezorientowani. Większość nie umie korzystać z internetu, a aparatu USG, który przywieziono do przychodni - nikt nie potrafił obsługiwać. Jeden dzień spędzony w Monsurowie odkrywa dobre strony, ale także absurdy pokazówek, które w Rosji mają długą tradycję. Pokazuje także warunki życia i mentalność mieszkańców tzw. głubinki. (dodano pozycję programową) 03:30 EKSPERTYZA - OBŁAWA AUGUSTOWSKA Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: dr Tomasz Kupiec Obława Augustowska Od 10 do 25 lipca 1945 roku na terenie Suwalszczyzny Armia Czerwona przeprowadziła zakrojoną na szeroką skalę obławę, której jedynym celem była eksterminacja zbrojnego niepodległościowego podziemia oraz pacyfikacja nieprzychylnych nastrojów miejscowej ludności. W akcji wzięły udział specjalne jednostki NKWD i oddziały Smiersz, a współpracowali z nimi funkcjonariusze UB z okolicznych jednostek terenowych. Z grupy około 7 tysięcy zatrzymanych w tym czasie osób, z których jedynie część nie była związana z ruchem niepodległościowym, zaginęło około 600. Operacja rozpoczęła się jednocześnie w dniach 11 - 12 lipca, zaś tydzień później zakończyła się jedynie jej pierwsza część. Odnalezione przez śledczych dokumenty potwierdzają, że w kolejnych dniach trwało powtórne przeczesywanie lasów, aresztowania i masowe zabijanie. Podczas śledztwa wykonano m.in. badania geodezyjne, które miały doprowadzić do odnalezienia masowych grobów ofiar obławy Augustowskiej.