TVP Historia Wtorek, 05.10.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1880 - zmarł Jakub Offenbach; 1964 - ucieczka 57 obywateli NRD tunelem do Berlina Zachodniego; 1978 - Nobel dla Isaaca Bashevisa Singera; 1983 - Nobel dla Lecha Wałęsy; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 2/13 NA POLSKIEJ ZIEMI Serial wojenny, 47 min, Polska 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jan Englert, Katarzyna Gniewkowska, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Krzysztof Stelmaszyk, Krystian Wieczorek, Łukasz Konopka, Michał Kowalczyk, Paulina Chapko, Leon Charewicz i inni Oddział dywersyjny podejmuje kolejną próbę dotarcia nad terytorium Polski. Tym razem się udaje, chociaż cała piątka omyłkowo ląduje ok. 20 km od planowanego miejsca zrzutu. Nie obywa się też bez poważniejszych kłopotów - spadochron Władka zaczepia się o gałęzie drzew, chłopak musi skakać ze sporej wysokości i skręca nogę. Co gorsza, spadochroniarze natykają się na niemiecki patrol: są zmuszeni zabić dwóch żołnierzy, nie wiedząc, że wśród drzew ukrył się trzeci z nich. Zakopują też pasy z przywiezionym złotem i kierują się w stronę Warszawy. Ponieważ przygotowana przez gestapo obława na "zrzut" z Anglii kończy się fiaskiem, rozwścieczony standartenfuhrer Gerd Keller dochodzi do wniosku, że Karol Ryszkowski go oszukał. Oddaje go w ręce sadysty Rappkego, który torturuje go podczas przesłuchań. Niewiele pomaga interwencja majora Halbe z Abwehry. Dopiero kiedy zostaje odnaleziony jeden ze spadochronów, Karol odzyskuje zaufanie Niemców. Wanda prosi doktor Marię o skontaktowanie jej z działaczami podziemia. Chce się włączyć do walki. Lekarka początkowo odmawia, sytuacja zmusza ją jednak do skorzystania z oferty Wandy. Kiedy gestapo przeszukuje szpitale w poszukiwaniu zbiegłego Antka, ciężko ranny i wciąż bardzo osłabiony chłopak zostaje ukryty w mieszkaniu Wandy i jej matki Heleny (Ewa Wencel). Oddział majora Konarskiego trafia do pierwszego punktu kontaktowego, którym jest mieszkanie niejakiego Rogalskiego (Leon Charewicz). Wskutek nieporozumienia dywersanci biorą Rogalskiego za zdrajcę, o mały włos nie dochodzi do strzelaniny. Poznają też łączniczkę Olę (Paulina Chapko), studentkę medycyny i podopieczną doktor Marii, która ma im pomóc w przemieszczaniu się po Warszawie. 08:45 JO BYŁ UKRADZIONY. TRAGEDIA GÓRNOŚLĄSKA Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Grzegorzek Scenariusz: Adam Grzegorzek Zdjęcia: Mateusz Jazowski Wykonawcy: Remigiusz Michalik (prowadzący), Tadeusz Kolorz Film o wydarzeniach z 1945 roku na Górnym Śląsku, o Ślązakach, deportowanych na Wschód. Mimo upływu lat na Górnym Śląsku istnieje nadal wiele ważnych i nieopowiedzianych historii. Tragedia Górnośląska jest jedną z nich. Najpierw powstała książka, potem spektakl teatralny, a teraz film. "Jo był ukradziony" to film dokumentalny opowiadający tragiczną historię deportowanych w 1945 roku Ślązaków, represje, aresztowania, przesłuchania i zsyłki na wschód Związku Radzieckiego. Był to tragiczny czas zniewolenia dla Polski i Polaków, a dla różnych grup etnicznych, zamieszkujących Polskę, a w szczególności dla Ślązaków, okres terroru. Reżyserem filmu jest Adam Grzegorzek, który zrealizował również obraz pt. "Jerzy Malcher - między Londynem a Rybnikiem. Film powstał z inicjatywy Stowarzyszenia Moje Miasto, dzięki pozyskanym środkom z budżetu Miasta Rydułtowy i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, a także prywatnym sponsorom. W filmie zagrało ponad siedemdziesiąt osób, głównie członków amatorskich grup i kółek teatralnych, ale też wiele osób spośród znajomych samego reżysera. 09:35 PRASA DONOSI - JÓZEF PIŁSUDSKI Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska Najważniejszą postacią w prasie II Rzeczpospolitej był marszałek Józef Piłsudski i to on będzie głównym bohaterem kolejnego odcinka cyklu "Prasa donosi". 09:50 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Piotr Grabowski, Marek Barbasiewicz, Z Pędziwiatr, A Wesołowska, P Warszawski, Z Paterak W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 10:40 SPRAWIEDLIWOŚĆ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Michał Ożek, Andrzej Jaskowski, Włodzimierz Lada W 2009 roku, Instytut Pamięci Narodowej podał, że w czasie II wojny światowej zginęło od 5, 6 do 5, 8 mln obywateli polskich, z czego zdecydowana większość z rąk Niemców. Polska w czasie II wojny światowej poniosła największe straty biologiczne (na każdy tysiąc mieszkańców straciła 220 osób) i materialne, które w przeliczeniu na jednego wyniosły 626 dolarów. Według materiałów przedstawionych na Międzynarodowej Konferencji Reparacyjnej w Paryżu, w roku 1946, straty rzeczowe w Polsce wyniosły 16, 9 mld dolarów. 2/5 dóbr kulturalnych Polski zostało całkowicie zniszczonych. Pod naciskiem mocarstw Polska musiała również odstąpić Związkowi Radzieckiemu 48% swojego terytorium, tracąc na wschodzie około 178 000 km². Większość powstałych strat była skutkiem okupacji niemieckiej, za drugą część strat odpowiedzialny był ZSRR. Polska nigdy nie zrzekła się tych odszkodowań. Od kilku lat przetacza się przez nasz kraj duża, publiczna dyskusja, która dotyczy właśnie historii. Wybijają się dwa tematy. Oba budzą bardzo żywe emocje społeczne. Oba mają szeroki zasięg. Dotykają spraw ważnych dla historii Polski, ale przede wszystkim problemów współczesnych. Mają i będą miały swoje konsekwencje w stosunkach międzynarodowych, ponieważ dotykają nie tylko Polski, ale również Niemiec, Izraela, USA i Unii Europejskiej. 12:10 CZARNE CHMURY - ODC. 6/10 - INTRYGA Serial przygodowo - historyczny, 51 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka Krzysztof Dowgird jest już w stolicy. Zamierza oddać czarną sakwę hetmanowi Sobieskiemu, lecz nie zastaje go w pałacu. Pułkownik zaczyna realizować swoją misję. Wzywa do udzielenia pomocy ludności Prus, agituje szlachtę na rzecz powrotu do Polski jej dawnego lenna, utraconego w wyniku traktatów welawsko - bydgoskich. Przybyły do stolicy Hollstein również nie traci czasu. Wskutek obmyślonej przez niego intrygi Dowgird zostaje aresztowany przez straż marszałkowską. Następnego dnia ma być wydany rezydentowi elektorskiemu. Hetmana Sobieskiego nie ma w Warszawie, intryganci czują się pewnie. Zrozpaczony Kacper próbuje zebrać szlachtę, aby odbić pułkownika, ale panowie bracia nie zamierzają odstępować wciąż pełnych kielichów. 13:15 KLEEBERG ODSZEDŁ... KLEBERCZYCY ZOSTALI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2007 Reżyseria: Mirosław Gronowski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Tomasz Smyk Tytuł oddaje pewien fenomen historyczno - społeczny. Oto trzecie już z kolei pokolenie przejmuje swego rodzaju sztafetę pamięci w najróżniejszych formach i z najróżniejszych powodów. Rodzinnych, środowiskowych, sentymentalnych. Żaden fragment kampanii wrześniowej, a być może i polskiej historii ostatniej wojny nie ma tak licznych i tak niezwykłych "strażników pamięci". Film ma dwie zasadnicze warstwy. Pierwszą warstwę "dziś" - cykl różnych działań, które pamięć o czynach SGO "Polesie" napełniają nowymi treściami i warstwę "wrzesień" szkicującą te szczególne epizody niezwykłej "kampanii po kampanii", które być może o tej wyjątkowości zadecydowały. Jest jeszcze trzecia pośrednia warstwa pokazująca, jak w czasach peerelu próbowano historię Kleeberga i jego żołnierzy zatrzeć, zakłamać, zmarginalizować i jak niezwykły i solidarny był opór przeciwko temu zarówno byłych podkomendnych gen. Kleeberga, jak i mieszkańców Podlasia. Film nie opowiada liniowo kampanii SGO, nie jest opowieścią biograficzną. Jest próbą analizy niezwykłego fenomenu zbiorowej pamięci, czasem wspartą pewnym oglądanym z dystansu "teatrem cieni", wszelakoż bez dialogów i nadmiernej teatralności, raczej sprowadzonego do czarno - białego zapisu reporterskiej kamery wojennego korespondenta. 14:25 KISSINGER (KISSINGER) Film dokumentalny, 96 min, Wielka Brytania, 2019 Opowieść o kontrowersyjnym człowieku, który ukształtował powojenną politykę zagraniczną Stanów Zjednoczonych. Film powstał na podstawie 25 godzinnych unikalnych materiałów archiwalnych, w tym wywiadów, których udzielił bohater filmu. Dzięki temu autorzy mogli pokazać prawdziwą twarz tego wszechstronnego człowieka. Dokument nie tylko przybliża sylwetkę Henry’ego Kissingera, pozwala także zrozumieć epokę zimnej wojny, sytuację Stanów Zjednoczonych i całego świata w tamtych czasach i obecnie. 16:05 ŻYWOT SARMACKI - KONFEDERACJA WARSZAWSKA ODC. 4 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W tym odcinku cyklu prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, zmierzy się z wielkim dziedzictwem religijnej tolerancji czasów sarmackich i poszuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego w Polsce udało się uniknąć wojen religijnych, co było fenomenem na skalę ówczesnej Europy. Rzeczpospolita ze względu na swoje położenie była krajem wieloreligijnym. Położone na styku Zachodu ze Wschodem Królestwo Polskie już od samego początku swej kultury podlegało wpływom dwu ośrodków wiary chrześcijańskiej - Rzymu i Konstantynopola, czyli katolicyzmu i prawosławia. Na wschodzie Rzeczypospolitej, szczególnie po 1569 roku, czyli po Unii Lubelskiej, szlachta była prawosławna. Sytuację zdynamizowała Unia Brzeska (1596), czyli próba połączenia Kościołów Wschodniego z Zachodnim. Tak powstało wyznanie unickie. Czyli greckokatolickie. Od średniowiecza na ziemiach polskich osiedlali się Żydzi, a kolejne fale ich prześladowań w Europie Zachodniej powodowały, że pojawiało się tu ich coraz więcej. Stanowili osobny stan w państwie, ze specjalnymi przywilejami, własnym sądem, samorządem i sejmem. Polska była zwana przez żydów Paradisus Judaeorum. Na terytorium Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego było więcej Żydów niż we wszystkich pozostałych państwach Europy razem wziętych. Na terenie Rzeczpospolitej ukształtował się ruch chasydzki, który z czasem rozprzestrzenił się po całym świecie. Współistnienie wielu religii nie obyło się bez konfliktów. Katolicy zarzucali protestantom, że zrabowali dobra kościelne pod płaszczykiem wolności religijnej, a protestanci nie pozostawali dłużni: próbowali wykluczyć biskupów katolickich z udziału w obradach parlamentarnych, widząc w nich poddanych Rzymu. Jednak do eskalacji konfliktu nie doszło, gdyż w okresie największego zagrożenia dla wspólnoty politycznej - w okresie bezkrólewia część przedstawicieli szlachty podpisała akt konfederacji warszawskiej, której postanowienia zawierały klauzulę o zachowanie pokoju między różniącymi się w wierze. Niezwykły jest to fakt, zważywszy na niemieckie wojny religijne wieku czy na Noc Św. Bartłomieja. Dzięki temu aktowi, ale też dzięki afirmacji dla różnych wyznań przez cały okres swego istnienia Rzeczpospolita znana była w Europie jako azyl niespokojnych religijnych duchów. 16:30 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - WIKINGOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Zaczęliśmy od sztormu i wikingowie mieli dość niespokojne charaktery. Zarówno ci prawdziwi jak i ci, których przedstawiono w serialu o losach Ragnara Lodbroka i jego niespokojnych znajomych. "Wikingowie" to dziś jeden z najpopularniejszych seriali historycznych, jakie powstały. Faktycznie, trudno się od nich oderwać, jest dużo krwi i seksu, ale też podróże po całym świecie, kręcone z rozmachem sceny batalistyczne. Te sceny siłą rzeczy, oczywiście, dla milionów ludzi stały się źródłem wiedzy historycznej o Średniowieczu. Michael Hirst, twórca scenariusza do filmu twierdzi, że jest on tak prawdziwy jak się tylko da. Czy naprawdę? Dziś będziemy sprawdzać, a przy okazji opowiadać prawdziwą historię skandynawskich wojowników. Tu zastrzeżenie. Wiemy, że autorzy filmu fabularnego mają prawo do swoich pomysłów, tworzenia fikcyjnych postaci i sytuacji, ale czy świat serialowych wikingów był taki jak świat tych prawdziwych? 17:00 GŁOSY Z DALEKA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1992 Reżyseria: Irena Kamieńska, Andrzej Piekutowski Scenariusz: Irena Kamieńska, Andrzej Piekutowski Wspomnienia Polaków zesłanych w czasie ostatniej wojny do Kazachstanu. Po przyjeździe na miejsce zastali przerażającą swym ogromem pustkę stepu, żadnego drzewa, żadnej nierówności. Zostali rozwiezieni do kołchozów. Ku swojemu zdziwieniu w kazachskich wioskach spotkali wielu Polaków. Byli to dawni mieszkańcy radzieckiej Ukrainy zesłani tu w roku 1936. Zwieziono ich całymi rodzinami, wraz z dobytkiem i zostawiono w szczerym polu. Gnieździli się w szałasach i ziemiankach, umierali masowo z powodu głodu i chorób. Ci przywiezieniu do Kazachstanu w roku 1940 zamieszkali w domach kołchoźników, najczęściej w jednej wspólnej izbie, część z nich musiała sobie jednak wybudować domy - ziemianki z suszonej na słońcu gliny i darni. Pracowali w kołchozach, najczęściej przy uprawie zbóż lub hodowli bydła. Kołchozy były biedne, nieustannie rozkradane przez miejscową ludność. Zresztą w tak ciężkich warunkach kradzież jedzenia była jednym z warunków przeżycia. Najgorsza w Kazachstanie była zima. W czasie burz śnieżnych - "buranów" - zasypywane były całe wioski. Zamarzniętych ludzi znajdowano przy samych domach. Śmierć w zimie oznaczała ogromne kłopoty związane z pogrzebaniem zwłok. W zamarzniętej na kamień ziemi nie udawało się wykopać dostatecznie głębokiego grobu, a płytko zagrzebane zwłoki wywlekane były przez wilki. Ogromnym ciosem dla zesłańców było zerwanie kontaktów z rodzinami w Polsce. Dopiero wtedy w pełni odczuli oderwanie od domu. Szybko nadeszło też coś gorszego - nieustanny głód. Całą żywność z kołchozów oddawano dla potrzeb wojny. Za kradzież jedzenia groziły najsurowsze kary. Nadzieja pojawiła się wraz z tworzeniem się armii Andersa. Matki wysyłały do niej swych synów, mając nadzieję, że to ocali ich od śmierci głodowej. Ksiądz, który jako kapelan w armii Andersa rozpoczął pracę duszpasterską wśród zesłańców, wspomina, że wszędzie, gdzie tylko zdołał dojechać, zastawał ludzi w stanie skrajnego wyczerpania fizycznego i psychicznego. Wielu z nich umierało w osamotnieniu, nędzy i braku jakiejkolwiek nadziei. Oznaką kończącej się wojny były powroty okaleczonych mężczyzn - inwalidów wojennych. Polaków zaczęto też wzywać do siedzib NKWD, gdzie nakłaniano ich do zmiany obywatelstwa z polskiego na rosyjskie. A oni wiedzieli, że dokument z napisem "Polak" jest ostatnią nicią łączącą ich z krajem. Tej szansy nie mieli Polacy zesłani w roku 1936, nie mieli też szansy na powrót do ojczyzny. 18:35 CZAS HONORU - ODC. 3/13 PRZYDZIAŁ Serial wojenny, 47 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Anna Romantowska, Agnieszka Więdłocha, Krzysztof Globisz, Michał Krzysztof Kowalczyk Major Halbe z Abwehry proponuje Karolowi współpracę, szantażując go groźbą uśmiercenia siostry więzionej w Oświęcimiu. Karol ma podawać się za specjalnego wysłannika władz londyńskich przysłanego do Warszawy jako swego rodzaju kontroler. Członkowie oddziału dywersantów zostają rozmieszczeni w różnych kwaterach. Nie wolno im kontaktować się z rodziną i znajomymi. Ten rozkaz nie będzie jednak ściśle przestrzegany. Antek zaprzyjaźnia się z Wandą. Michał widzi ich oboje przez okno, ma wrażenie, że tych dwoje coś łączy. Mówi Bronkowi, że Wanda chyba kogoś ma. Helena odwiedza Marię. Nie chce, aby w jej mieszkaniu ukrywał się ranny człowiek, obawia się, że to zbyt ryzykowne. W takiej sytuacji Maria postanawia przenieść Antka w inne miejsce. Janek odwiedza mieszkanie swojej narzeczonej, Leny Sajkowskiej. Mieszkają tam już Niemcy. Chłopak dowiaduje się, że Lena wraz z rodziną została przesiedlona do getta. Niemcy dogrzebali się w papierach, że Sajkowscy mają żydowskie pochodzenie. Władek, mimo wyraźnych rozkazów, odwiedza matkę w szpitalu. Po wyjściu zostaje aresztowany w ulicznej łapance. Trafia do siedziby gestapo w alei Szucha. Karol po zwolnieniu odwiedza swoją byłą żonę Wandę. Mówi, że jest poszukiwany przez gestapo. Wanda postanawia przez jakiś czas ukryć go u siebie. Karol przedstawia jej swoją sfabrykowaną legendę i wciąga Wandę do konspiracji. Janek zostaje przydzielony do komórki, która zajmuje się produkcją fałszywych dokumentów. Bronek spotyka Helenę. Na prośbę kobiety postanawiają, że lepiej będzie nie mówić Wandzie, że jest on znów w Warszawie, bo dziewczyna już się pogodziła z jego śmiercią. Bronek ma przejąć dowództwo nad oddziałem, który dokonuje egzekucji na zdrajcach. Władek trafia na przesłuchanie do Rappkego. Jest torturowany. 19:50 A WIĘC WOJNA - /35/ Reportaż, 4 min, Polska, 2019 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska 5 października. Czwartek. O godzinie 11:30 na lotnisku Okęcie ląduje samolot z Adolfem Hitlerem. Po przywitaniu z generalicją i wygłoszeniu krótkiego przemówienia do żołnierzy, Führer jedzie do miasta. Hitler ruszył w stronę Al. Ujazdowskich. Tu odbyła się trwająca dwie godziny defilada wojsk niemieckich. Przed Hitlerem przemaszerowało 15 tysięcy żołnierzy. Już rano wstrzymany został ruch uliczny. Mieszkańcy domów, które znajdowały się na trasie przemarszu okupantów, byli pilnowani przez Niemców. Służba Zwycięstwu Polski, przewidując przyjazd Hitlera, przygotowała zamach. U zbiegu Nowego Światu i Alej Jerozolimskich podłożony został ważący kilkaset kilogramów ładunek wybuchowy. W decydującej chwili bomba, która mogła zmienić przebieg wojny, nie została jednak odpalona. Po zakończeniu defilady Hitler pojechał do Belwederu. Tu odwiedził gabinet Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tymczasem trwały walki pod Kockiem. Brak amunicji i zły stan setek rannych zmusza generała Franciszka Kleeberga do podjęcia decyzji o zaprzestaniu walk. Niemcy mordują 38 obrońców Poczty Gdańskiej. Wbrew prawu międzynarodowemu zostali oni uznani za "partyzantów", a nie kombatantów. 20:00 POLA WIELKICH BITEW S.V - LINIA HINDENBURGA (BATTLEFIELDS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Scenariusz: Serge Tigneres Latem 1918 roku, po niemieckich ofensywach wiosennych, ententa odzyskała inicjatywę. Po sukcesie francusko - amerykańskiej kontrofensywy nad Marną - od 18 lipca do 6 sierpnia 1918 roku - Niemcy zostali wyparci na północ od tej rzeki. Głównodowodzący Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych Marszałek Douglas Haig podjął decyzję o ataku nad Sommą. Celem było usuniecie wroga z Pikardii, którą częściowo zajmował od marca. 8 sierpnia wojska francusko - brytyjskie, wspierane przez korpusy australijski i kanadyjski, zaatakowały od strony Amiens. Niemcy, zaskoczeni brakiem przygotowania artyleryjskiego, zostali rozgromieni przez 456 czołgów sojuszniczych. Tylko 8 sierpnia, w czarnym dniu armii niemieckiej - jak napisał w swoich Pamiętnikach marszałek Ludendorff - sojusznicy z ententy posunęli się o 16 km i wzięli do niewoli ponad 6, 5 tys. jeńców. Pod koniec lata ententa zaczęła odzyskiwać wcześniej utracone tereny. We wrześniu wojska francusko - brytyjskie skutecznie przedzierały się na północ. Po odzyskaniu panowania nad Sommą, miały nękać Niemców w odwrocie, ścigając ich aż Linii Hindenburga. Linię obronną zbudowano zimą 1916 - 17, z inicjatywy generałów Paula Von Hindenburga i Ericha Ludendorffa. Rozległy system fortyfikacji miał umożliwić armii niemieckiej wycofanie się i skrócenie frontu. Linię wyznaczono od 10 do 50 km za frontem w jego przebiegu w roku 1916. Rozciągała się od Morza Północnego do Verdun. Podzielono ją na pięć stref operacyjnych. Najpotężniejsza zwana Linią Zygfryda, o długości 160 km, łączyła Lens - na północy, z Reims - na południu. Budowę ukończono w ciągu 5 miesięcy przy udziale pół miliona robotników: niemieckich cywilów oraz Francuzów i Belgów z obozów pracy przymusowej, jak też Rosjan - jeńców wojennych. Linia Zygfryda składała się z okopów o głębokości 5 metrów, w pasie o szerokości 4 km. Przed pierwszą linią ustawiono zasieki. Kazamaty oraz schrony zbudowano z żelbetu i płyt stalowych. Trzy kilometry przed główną linią powstał kordon lżejszych placówek, których zadaniem było spowolnienie atakujących. Pomiędzy tymi liniami znajdował się pas ziemi niczyjej znajdujący się pod ostrzałem artyleryjskim i karabinów maszynowych. Wykopano również rowy przeciwczołgowe. Dziennikarz i historyk Serge Tignres chciał poznać powody, dla których latem 1918 roku Niemcy wycofali się za Linię Hindenburga i w jaki sposób żołnierze ententy pokonali kanał. Jaka była ich taktyka? Jakie siły zaangażowano? Serge gromadził świadectwa i zbierał dane. Pasjonaci historii odtworzyli warunki, w jakich walczono. Wykazali, że latem 1918 roku rozpoczęła się wojna innego rodzaju, nowoczesna, zapowiadająca jeszcze straszniejsze konflikty. Żołnierze wielu narodowości podjęli się jednego z najbardziej ryzykownych zadań I wojny światowej. Otrzymali rozkaz zdobycia Linii Hindenburga! 21:05 GUŁAG - ROZWÓJ. ODC. 2/3 (GULAG, THE STORY) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2019 Reżyseria: Patrick Rotman Niezwykle ważne polityczne, historyczne, ludzkie i gospodarcze zjawisko XX wieku, GUŁag, represyjny system sowieckich obozów pracy przymusowej, pozostaje w dużej mierze nieznany. Historia GUŁagu jest długa, złożona i pod wieloma względami specyficzna. Seria pokazuje funkcjonowanie GUŁagu od czasów rewolucji z 1917 roku do rządów Gorbaczowa, przez wojnę domową w Rosji, okres wielkiego terroru, II wojnę światową, zimną wojnę i śmierć Stalina. Widzowie dowiedzą się, kiedy i dlaczego ZSRS stworzył system obozów pracy przymusowej, w którym miliony ludzi wykonywały niewolniczą pracę często kończącą się śmiercią. Seria przybliża losy zarówno katów, jak i ofiar na podstawie wcześniej niepublikowanych materiałów archiwalnych i badań znanych historyków i ekspertów. 22:10 LOVE STORY (LOVE STORY) Melodramat, 96 min, USA 1970 Reżyseria: Arthur Hiller Scenariusz na podstawie własnej powieści: Erich Segal Aktorzy: Ali MacGraw, Ryan O'Neal, John Marley, Ray Milland, Russell Nype, Katherine Balfour, Sydney Walker, Robert Modica i inni Gdy w 1970 r. 33 - letni wówczas profesor literatury na uniwersytecie Yale Erich Segal wydał niewielką powieść "Love Story", zapewne ani przez chwilę nie przypuszczał, że oto stworzył bestseller światowej miary. I właściwie trudno wyjaśnić, na czym polegał fenomen tej książki? z literackiego punktu widzenia raczej przeciętnej, w dodatku napisanej początkowo właśnie jako scenariusz filmowy, do którego inspiracją stała się ponoć autentyczna historia opowiedziana autorowi przez jednego ze studentów. Przenosząc książkę na ekran, Arthur Hiller pozostał wierny literackiemu pierwowzorowi: stworzył sentymentalną opowieść o zwyczajnej, a przez to tak poruszającej wszystkich miłości dwojga amerykańskich studentów, których dzieli, co prawda, status społeczny, ale łączy młodość, podobne spojrzenie na życie, zainteresowania. Niespodziewanie oboje stają wobec tragedii, której nie jest w stanie pokonać nawet najsilniejsze uczucie. Film otrzymał w 1971 r. Oscara za muzykę oraz sześć nominacji do nagrody Akademii we wszystkich najważniejszych kategoriach: dla najlepszego filmu, za reżyserię, scenariusz, dla najlepszego aktora i aktorki (Ryan O'Neal i Ali McGraw) oraz za drugoplanową rolę męską dla Johna Marleya. Ponadto zdobył pięć Złotych Globów (najlepszy film, reżyser, scenariusz, muzyka i aktorka pierwszoplanowa). Odtwórcy głównych ról z dnia na dzień stali się aktorską sensacją, nigdy później nie udało się im powtórzyć tego sukcesu. Oliver Barret IV, potomek bogatej bostońskiej rodziny, cieszący się wielkim powodzeniem wśród koleżanek przystojny student Harvardu, poznaje w bibliotece uniwersyteckiej Jenny Cavilleri, córkę rzemieślnika, włoskiego imigranta. Dziewczyna imponuje mu nie tylko urodą i inteligencją, ale także pewnością siebie i niezależnością poglądów. Znajomość między nimi wkrótce przeradza się w wielką miłość. Oliver pragnie poślubić Jenny. Przedstawia ją rodzicom, ale spotkanie przebiega w nie najlepszej atmosferze. Gdy ojciec chłopaka sprzeciwia się ich związkowi, Oliver zrywa z rodziną. Młodzi pobierają się, żyją w bardzo skromnych warunkach, ale są szczęśliwi. Jenny, która dla ukochanego zrezygnowała z kontynuowania studiów muzycznych, zarabia na utrzymanie udzielaniem lekcji śpiewu. Dzięki niej Oliver, pozbawiony teraz finansowego wsparcia rodziców, kończy jednak studia i zaczyna odnosić pierwsze sukcesy zawodowe. Oboje coraz częściej myślą o dziecku. Nieoczekiwanie badania lekarskie ujawniają, że Jenny jest śmiertelnie chora. 23:55 MAŁA MATURA 1947 - ODC. 1 Serial historycznym, obyczajowy, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Adam Bajerski Muzyka: Tomasz Stańko, Tomasz Stańko Aktorzy: Marian Opania, Adam Wróblewski, Antoni Królikowski, Marek Kondrat, Wojciech Pszoniak, Wiktor Zborowski, Agnieszka Michalska, Artur Żmijewski, Sonia Bohosiewicz, Olgierd Łukaszewicz, Elżbieta Trzaskoś, Grzegorz Warchoł, Nicolas Kusiak, Dorota Segda, Jan Krzysztof Szczygieł Rok 1945. Do wyzwolonego Krakowa przyjeżdża rodzina repatriantów ze Lwowa, małżeństwo z dwojgiem dzieci, 14 - letnim Ludwikiem i pięć lat młodszą Hanią. Dostają poniemieckie mieszkanie, bo na Tadeusza, ojca, czeka już posada wicedyrektora poczty. Ludwik trafia do dobrego gimnazjum, poznaje nowych kolegów, z jednym z nich, Romkiem, się zaprzyjaźnia. Wojna kończy się, życie zaczyna się stabilizować. Ludwik wrasta w nowe otoczenie, w szkole daje się poznać jako chłopiec inteligentny, ma wyraźnie humanistyczne zdolności, gorzej idą mu przedmioty ścisłe, Zawiera znajomość z dwiema bliźniaczkami z sąsiedztwa i z nimi zaczyna poznawać sekrety sztubackiego seksu. Do Krakowa przyjeżdżają wujostwo Ludwika z dziećmi, zostają przygarnięci przez rodzinę we wspólnym mieszkaniu. Ludwik oprowadza ich po pięknym Krakowie. Na Plantach ciotka Wisia zostaje zaatakowana przez nieznajomą kobietę idącą w towarzystwie sowieckiego oficera, która twierdzi, że rozpoznała w Zosi, córeczce ciotki, swoją córkę Rózię, którą w czasie wojny, po ucieczce z getta, oddała na przechowanie jakiejś polskiej rodzinie. Sytuacja wyjaśnia się, ale przeżycie zostawia ślad i dzieli rodzinę w ocenie tego wydarzenia: mama Ludwika stara się wczuć w uczucia Żydówki, która przez moment miała złudzenie, że odnalazła córkę, ciotka Wisia jest nieprzejednana, jej bezsporne prawa prawdziwej matki zostały zagrożone. Ludwik wyciąga z tego wnioski. Tymczasem biologia coraz bardziej domaga się swoich praw, chłopcy postanawiają pójść do domu publicznego, ale wciąż odwlekają tę decyzję. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - S. O. S. DLA SCHRONÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ S. O. S. dla schronów. Czasem podrywamy się do działania w trybie alarmowym. Dziś mamy do czynienia z taką właśnie sytuacją. Jedziemy na Śląsk. Poruszyła nas wiadomość, że w Rudzie Śląskiej mają zostać zniszczone polskie schrony bojowe, wybudowane przed II wojną światową. Władze miasta podjęły decyzję o sprzedaży tego terenu prywatnemu inwestorowi wraz z historycznymi obiektami. Na całym obszarze warownym Śląska takich obiektów jest około dwustu. Wybudowane gigantycznym, społecznym wysiłkiem, mają zostać zniszczone, a teren przeznaczony na budowę hali logistycznej. Ogłaszamy pospolite ruszenie w celu obrony tego cennego zabytku. 2/ Projekt Karaś. Następnie złożymy sprawozdanie z postępów projektu Karaś. To ciągle bardzo zasłużony polski samolot bojowy, którego nie można ani zobaczyć, ani dotknąć. Wojna pożarła wszystkie maszyny. Pozostaje więc rekonstrukcja. Spotykamy się w bazie projektu, w Wołominie. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Piotr Grabowski, Marek Barbasiewicz, Z Pędziwiatr, A Wesołowska, P Warszawski, Z Paterak W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.