TVP Historia Niedziela, 10.10.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1929 - premiera operetki Lehara "Kraina uśmiechu"; 1944 - meldunek Eugeniusza Szyra na temat języka rosyjskiego w łączności Wojska Polskiego; 1952 - Charlie Chaplin wyjechał na stałe z USA; 1973 - premiera "Repliki" Józefa Szajny; 06:50 BIBLIA - DAWID, CZ. 3 (THE BIBLE - DAVID P. 3) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Robert Markowitz. Aktorzy: Nathalniel Parker, Sheryl Lee, Jonathan Price, Leonard Nimoy Biblijna historia Dawida, najsławniejszego króla Izraela. Służył na dworze króla Saula, którego gniew i smutek potrafił odpędzić grą na cytrze. Kiedy Dawid dorósł i odniósł zwycięstwo nad Filistynami, Saul zazdrosny o jego sławę i miłość ludu, postanowił go zgładzić. Nie takie były jednak wyroki Pana. Po śmierci Saula, starszyzna Izraela namaściła Dawida na króla. Odtąd panował sprawiedliwie, staczał zwycięskie bitwy i rozpoczął budowę świątyni. Jego najtrwalszym dziełem były psalmy, które po sobie pozostawił. 08:00 LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z PARAFII PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO WE WROCŁAWIU. (10.10.2021) Sprawozdanie, 56 min, Polska, 2021 Transmisja liturgii greckokatolickiej z parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Pańskiego we Wrocławiu. 09:00 TULIPAN - ODC. 4/6 Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1986 Reżyseria: Janusz Dymek Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Monczka, Marta Klubowicz, Jerzy Kryszak, Małgorzata Boratyńska, Krystyna Tkacz, Stanisław Brudny, Hanna Stańkówna, Helena Kowalczykowa, Ewa Konstanciak, Jolanta Gogolewska, Janusz Cywiński, Maria Seroczyńska Tulipan zwierza się matce Doroty z kłopotów ze sprzedażą naszyjnika. Sprytnie prowadzona rozmowa przynosi pożądany efekt: pani Alina pragnie mieć ten naszyjnik i zostawia Tulipanowi pieniądze oraz - jako "resztę" - biżuterię. Naszyjnik okazuje się imitacją. W mieszkaniu Doroty zjawia się kapitan Marek. Ale ojciec dziewczyny, w obawie o własne interesy, najchętniej zatuszowałby całą sprawę. Tulipan z Anią przebywają nad morzem. Wracają do Warszawy, mieszkają w wynajętym mieszkaniu. Ani nie wolno wychodzić samej z domu - Tulipan zabrania jej tego surowo. Dowiedziawszy się, że dziewczyna jest w ciąży, przyozdabia mieszkanie kwiatami. W tym samym czasie rozwija się jego znajomość z bogatą i ekscentryczną panią Niną. Nie znalazłszy w jej mieszkaniu odpowiedniego łupu, Tulipan proponuje damie kupno lisów po okazyjnej cenie. Wywozi Ninę za miasto, po czym zabiera pieniądze i odjeżdża jej samochodem, pozostawiając na pociechę butelkę wódki. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZAPOMNIANE POTRAWY LUBELSZCZYZNY Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Kontynuując swą kulinarną podróż przez Lubelszczyznę, Karol Okrasa zaprosi widzów na spotkanie z zapomnianymi potrawami regionu. Jak się okazuje, nie tylko Polacy z innych stron naszego kraju, ale nawet młodzi mieszkańcy województwa lubelskiego nie znają już dawnych potraw, takich jak golasy, zawijasy czy psiocha. A niegdyś były to przysmaki lokalnych smakoszy. Może wynika to po części z rosnącego dobrobytu, bo były to dania bardzo proste, wręcz biedne. Golasy to pamiątka czasów, gdy na przednówku nie było już mąki na ciasto pierogowe, więc farsz z kaszy gryczanej i ziemniaków podawano sam lub owinięty w liście, na przykład chrzanu. A psiocha to po prostu ziemniaki zaparzane z mąką podawane z odrobiną okrasy. Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane zapomnianymi daniami Lubelszczyzny: 1/opalona psiocha z wędzoną śmietaną i serem, 2/ golasy z kaszy gryczanej z serem, 3/ zawijasy z twarogiem na słodko. 12:00 WE WŁADANIU MONSUNÓW - DZIWNI ROZBITKOWIE ODC. 4/5 (LANDS OF THE MONSOON) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Część 4. Dziwni rozbitkowie Egzotyka, przyroda i kultura południowej Azji zostały ukształtowane przez jedno z największych zjawisk na ziemi: wiatry monsunowe. Przemierzają one ten rozległy region, zamieniając suszę w potop. Życie ludzi i zwierząt zdominowane jest przez to szalejące zjawisko pogodowe. Od północnych wybrzeży Australii po najwyższe szczyty Himalajów, pustynie północnych Indii, do bujnych lasów równikowych Borneo - uczestniczymy we wspaniałej podróży przez ziemie monsunu. Po drodze poznajemy różnorodne smaki i kolory niezwykłej przyrody oraz kultur w różnych regionach. Dowiadujemy się, w jaki sposób mieszkańcy tych terenów radzą sobie z burzliwą pogodą. Film to fascynująca historia relacji między naturą a ludźmi, którzy żyją przez tysiące lat w cieniu monsunu. . 13:00 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (EP. 1) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 14:00 W KOTLE HISTORII - ODC. NOBEL. KUCHNIA KALIFORNIJSKA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku programu przepisy inspirowane kuchnią kalifornijską. Pierwsza potrawa to hamburger z restauracji Oskar ' s w Berkeley. Restauracja Oskar ' s była najdłużej działającym fast foodem. Otwarta w 1950 roku, zakończyła swoją działalność w 2015. W pobliżu restauracji Oscar ' s, na tej samej ulicy otworzyła się restauracja Chez Panisse. Założycielką jej była Alice Waters. Lokal istnieje od 1971 roku. Na początku swojej działalności serwowano tu kalafiora w majonezie z anchois, na którego przepis poznamy w tym odcinku. 14:30 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 4/7 NARZECZENI Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Lucjan Fogiel, Andrzej Precigs i inni Maszko zostaje lekko ranny w pojedynku, co nie przeszkadza mu oświadczyć się pannie Teresie Krasławskiej. Adwokat myśli głównie o posagu przyszłej małżonki, a i panna wraz ze swą matką wiążą nadzieje z materialną pozycją przyszłego oblubieńca. Połaniecki wreszcie prosi o rękę Maryni i zostaje szczęśliwym narzeczonym. Dla obojga zakochanych nastaje radosny okres karnawału, kuligów i podmiejskich spacerów. 16:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - BONA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Uważam, że śmiało można dziś bronić tezy, że najmądrzejszym polskim władcą w historii był, przepraszam, była żona króla Bona Sforza. Z Boną niełatwo było się zmierzyć jej przeciwnikom, ale też nie jest łatwo nam zmierzyć się z polskim, kultowym serialem, z lat osiemdziesiątych z Aleksandrą Śląską w roli głównej. A to dlatego, że w tym przypadku o zgodność z realiami historycznymi zadbano z pieczołowitością, którą dziś rzadko można spotkać w popularnych filmach dokumentalnych, a zdecydowanie to nie była taka prosta historia. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 44. JAN III SOBIESKI. PANOWANIE W CIENIU EKSPANSJI TURECKIEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Lew Lechistanu - największy wódz pośród polskich monarchów. Jan III Sobieski, pogromca tureckiej potęgi, obrońca chrześcijaństwa, wielki znawca sztuki wojennej, biegle znający kilka języków w tym turecki, wielbiciel kobiet. Król legenda. Jan Sobieski szybko zdobył uznanie, walcząc u boku króla przeciwko Kozakom, Tatarom i w czasie wyprawy na Ukrainę. Jego spektakularne zwycięstwa i wielka inteligencja wyniosły go na tron Polski. Z miłości do żony zbudował pałac i pisał listy, które nie mają sobie równych. Jego sława rosła razem z nim w całym współczesnym świecie i żyje do dziś. Jan III Sobieski. Panowanie w cieniu ekspansji tureckiej to temat tego odcinka teleturnieju. 17:20 ŻYWOT SARMACKI - EDUKACJA ODC. 5 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W tym odcinku prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, przybliży tajniki XVI i XVII - wiecznej edukacji szlacheckiej, która miała ogromny wpływ na kształtowanie obyczajowości i polityki polskiego państwa. Przewodnikiem po edukacyjnym systemie czasów sarmatyzmu będą dzieła literackie z epoki. Zgodnie z radami Mikołaja Reja szlachcic zaczynał naukę w domu, pod okiem rodziców i preceptora. Na tym etapie najważniejsze było wpajanie cnót i obyczajów, ale też umiejętności choćby konnej jazdy, zachowania w towarzystwie, podstaw pisania i czytania. Kiedy szlachcic kończył mniej więcej 9 lat, rozpoczynał edukację poza domem. Normą było, szczególnie w wieku XVII, że odbywała się ona w szkołach jezuickich, które pojawiły się w Polsce w 1564 roku i wkrótce jezuici stali się właściwie monopolistami w dziedzinie nauczania. Uczeń, który kończył taką szkołę, znał łacinę, trochę grekę, antyczną literaturę, miał wiedzę z zakresu historii Polski i geografii. Nieobowiązkowo uczono niemieckiego i ruskiego, wykładano też dialektykę, fizykę, i filozofię. Młodzieniec szkolił się też w sztuce retoryki, a także występował w jezuickim teatrze szkolnym, który był ważnym elementem jezuickiej edukacji. Protestanci mieli swoje szkoły: luterańskie w Toruniu, Elblągu i Gdańsku, kalwińską w Pińczowie oraz ariańską w Rakowie. Uczono w nich matematyki, filologii i teologii. O tym dlaczego w owym czasie stawiano na edukację i to edukację praktyczną, przypomną teksty Jana Kochanowskiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Andrzeja Frycza - Modrzewskiego. 17:40 NOCE I DNIE - ODC. 1/12 - BOGUMIŁ I BARBARA Serial obyczajowy, 53 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Władysław Hańcza, Karol Strasburger, Jerzy Kamas i inni Ekranizacja powieści Marii Dąbrowskiej. Akcja toczy się na przełomie XIX i XX wieku, kiedy Polska rozdarta była między trzy sąsiednie mocarstwa. Serial jest epicką opowieścią o dwóch rodzinach: Niechciców i Ostrzeńskich, a na ich przykładzie opowieścią o dziejach części ziemiaństwa polskiego po powstaniu styczniowym 1863 r. Na weselu Daniela i Michaliny pojawia się cała rodzina Ostrzeńskich: matka i rodzeństwo Barbary. Barbara, centralna postać opowieści, jest zakochana w przystojnym panu Toliboskim; wspomnienie o nim będzie ją nawiedzało we wszystkich najtrudniejszch momentach jej życia. Na przyjęciu u Ładów Barbara poznaje Bogumiła Niechcica, byłego powstańca i ziemianina, którego majątki uległy konfiskacie. Mimo wewnętrznych oporów, wychodzi za niego za mąż. Bogumił obejmuje administrowanie majątkiem i oboje zamieszkują w zrujnowanym dworku. Barbara, nawykła do wygodnego, miejskiego życia, musi ciężko pracować w zaniedbanym gospodarstwie. 19:30 DIALOG - ŻYCIE ZAPISANE W LISTACH Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2020 Reżyseria: Justyna Syrek, Wojciech Kursa Scenariusz: Justyna Syrek Zdjęcia: Wojciech Kursa Filmowa opowieść o wyjątkowych, poruszających listach, które św. Jan Paweł II pisał do benedyktyńskiego mnicha, o. Leona Knabita. Ich korespondencja odbywała się regularnie od 28 października 1978 roku, czyli od pierwszego miesiąca pontyfikatu do 17 lutego 2005 roku. Pisali do siebie o sytuacji w Polsce, w polskim Kościele, na świecie, a także o zwykłych, prostych, codziennych sprawach. Listy odkrywają mistyczny świat, w którym autorzy nie odrywają się od spraw ziemskich, a w codziennej walce wspierają siebie słowem i modlitwą. Każdy list zawierał myśl, która nie traci nawet dzisiaj na aktualności i świadczy o prorockim myśleniu św. Jana Pawła II. Telewizja Polska jako pierwsza upublicznia treść tej niezwykłej korespondencji. 20:30 WIELKIE MITY HISTORII - MAO - ZAŁOŻYCIEL WSPÓŁCZESNYCH CHIN. ODC 4/4 (HISTORY UNCOVERED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Cdric Condom, Bernard Georges, Christiane Ratiney Mity, które funkcjonują przez długie lata bardzo trudno obalić. Historia XX wieku nie jest wyjątkiem od tej reguły. Zdarza się, że popularne do dziś przekonania przyjmujemy często za prawdy ewangeliczne. Dlatego uważamy, że zrzucenie bomby na Hiroszimę spowodowało kapitulację Japonii, że plan Marshalla uratował powojenną Europę, że Adolf Hitler był geniuszem wojskowym lub że Mao Zedong był złem koniecznym w modernizacji Chin. Oczywiście twierdzenia te zawierają odrobinę prawdy, ale są zbyt ogólne, by można było je uznać w całości za prawdziwe. Seria, dzięki badaniom powszechnie funkcjonujących mitów, powraca do najważniejszych momentów XX wieku z nowym spojrzeniem i dokładniejszą interpretacją. 21:25 MOST NA RENIE (BRIDGE AT REMAGEN) Dramat wojenny, 112 min, USA 1969 Reżyseria: John Guillermin Scenariusz: Richard Yates, William Roberts Aktorzy: George Segal, Robert Vaughn, Ben Gazzara, Bradford Dillman, E. G. Marshall, Peter Van Eyck, Matt Clark, Fritz Ford, Tom Heaton, Bo Hopkins, Robert Logan i inni Luty 1945 roku, ostatnie dni II wojny światowej. Niemiecki generał Von Brock otrzymuje rozkaz wysadzenia w powietrze jedynego ocalałego mostu na Renie, prowadzącego w głąb Niemiec. Generał zwleka jednak z wykonaniem rozkazu, ponieważ oznaczałoby to pozostawienie 50 tysięcy żołnierzy na pastwę nacierających Amerykanów. Powierza to zadanie majorowi Paulowi Kreugerowi, rozkazując jednocześnie, aby ten utrzymał most jak najdłużej. Tymczasem Amerykanie pod dowództwem generała Skinnera próbują schwytać w pułapkę wycofujących się Niemców, nacierając w kierunku linii Renu. Film Johna Guillermina jest jedną z popularnych w latach 60. superprodukcji dotyczących II wojny światowej. Ten epicki obraz przedstawiający jeden z ostatnich jej epizodów jak wiele mu podobnych bierze stronę zwykłych żołnierzy, solidaryzując się z ich losem, przeciwko manipulacjom wysokich dowódców, którzy tasując karty wojny, nie liczą się z losami jednostek. 23:30 DYNASTIA TUDORÓW III - ODC. 6/8 (THE TUDORS III, EP. 6) Serial historyczny, 52 min, USA/Irlandia/Kanada, 2008 Reżyseria: Jeremy Podeswa Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Cromwell, chcąc zabezpieczyć reformację w kraju, stara się zaaranżować małżeństwo króla z protestantką. Rana nogi znów daje znać o sobie. Życiu Henryka grozi wielkie niebezpieczeństwo. 00:40 SOLIDARNI Z SOLIDARNOŚCIĄ Film dokumentalny, 64 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Turula Scenariusz: Adam Turula Film "Solidarni z Solidarnością" przypomina bezprecedensową akcję niesienia pomocy internowanym w stanie wojennym oraz wspieranie działającego wówczas podziemia, aż do roku 1989. Było to możliwe zarówno poprzez samoorganizację w kraju (z wielką pomocą Kościoła katolickiego) i pomoc organizowaną w Europie Zachodniej, USA i na całym wolnym świecie. Film jest próbą pokazania tego fenomenalnego zjawiska opisywanego przez bohaterów tamtych wydarzeń, zarówno tych wspieranych, jak i organizujących wsparcie. Film został zrealizowany przez Adama Turulę z inicjatywy Andrzeja Rozpłochowskiego dla Stowarzyszenia Pamięci POROZUMIENIA KATOWICKIEGO 1980, przy wsparciu katowickiego Stowarzyszenia POKOLENIE.