TVP Historia Poniedziałek, 11.10.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1830 - ostatni koncert Chopina w Warszawie; 1919 - ponowne otwarcie Uniwersytetu Wileńskiego; 1963 - zmarła Edith Piaf; 1969 - zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 6 PAWIAK Srial wojenny, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski Karol żąda od Wandy kopii grypsów. Mówi, że próbuje wykryć niemieckich agentów. Mąż Wisi zaczyna być o nią zazdrosny. Janek spotyka się z Antkiem. Razem przeszukują opieczętowane mieszkanie. Wanda dostaje od Grażyny grypsy. Bronek wykonuje pierwszy wyrok na konfidencie - kobiecie. Zostaje lekko ranny. Po powrocie do domu znajduje ukojenie w ramionach Wisi. Major Halbe i standartenfuhrer Keller spędzają razem czas na polowaniu. Zapada decyzja o przeniesieniu Władka na Pawiak. Niemcy liczą, że dowiedzą się czegoś o jego kontaktach, bo teraz dzięki Karolowi mogą przechwytywać grypsy. Keller przewraca się i skręca sobie nogę. Trafia do szpitala, gdzie zajmuje się nim Maria. Sajkowski spotyka swojego doktoranta, Moslera. Ten obiecuje, że pomoże Sajkowskim wydostać się z getta. Maria dowiaduje się, że Władek jest więziony na Pawiaku. 08:40 TADEUSZ RÓŻEWICZ - TWARZE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2012 Reżyseria: Piotr Lachmann Od roku 1980 Tadeusz Różewicz i Piotr Lachmann, spotykając się w różnych miejscach (Kraków, Gliwice, Wrocław, Warszawa, Konstancin), kontynuowali swój zamiar nakręcenia materiałów, które miały posłużyć pierwotnie jako "kulisy" spektakli videoteatralnych z żywym udziałem samego poety. Materiał jednak stawał się coraz bardziej obfity i wykraczał daleko poza pierwotnie założone ramy. Tak więc narodziła się myśl wygenerowania z niego oddzielnego dokumentu, z natury rzeczy poetyckiego, w którym Różewicz ukazałby twarz inną od tej, którą prezentował na oficjalnych wieczorach autorskich, które ograniczają amplitudę jego nie tylko poetyckiego przesłania. Nazywa je "pogrzebowymi ceremoniałami", na których aż za bardzo potwierdza się jego teza o "śmierci poezji". Dążył zawsze do żywej poezji mówionej. Okazało się, że materiały nakręcone zawierają długie sekwencje, w których poezja publikowana, na nowo odczytana i komentowana przez poetę i poezja jakby tworzona w obecności kamery i operatora (w roli miniwidowni i niekiedy rozmówcy) jest właśnie pierwszym i jedynym zapisem tego rodzaju "poezji mówionej". Można więc mówić o dokumencie poetyckim, który demonstruje proces rodzenia się poezji i jej końcowy rezultat. W odpowiedniej aranżacji, po uprzedniej selekcji i montażu pod kątem określonym w (roboczym) tytule "Twarze Różewicza" ma powstać podmiotowy dokument, którego bohater jest jednocześnie dyskretnym sterownikiem kierunku i metody samego filmu. Sugeruje szczegóły, aż po sprawy montażu. Z drugiej strony zostawia reżyserowi wolność, potrzebną do spełnienia jasno wyrażonych postulatów. Dyskursy dotyczą najbardziej dramatycznych, nurtujących poetę problemów: religii, wiary i odchodzenia od niej, pustki społeczeństwa po "śmierci Boga", wojny i związanych z nią dylematów byłego partyzanta, który jako jeden z pierwszych (jeśli nie jako pierwszy) wyciągnął rękę w stronę byłych wrogów, poezji skierowanej na "istotę słowa", a nie na obraz i metaforę. W jedenastu oddzielnych scenach, które przechodzą jedna w drugą na zasadzie asocjacji i kontrapunktów, ujawnia się nieznana dotąd twarz poety, dla którego problematyka twarzy i jej metafizyka jest jednym z elementarnych i jednocześnie ewidentnie filmowych motywów, które konstruują również strukturę tego dokumentu. Będzie tu okazja do ujawnienia nagrań, które od początku miały ambiwalentny status: pozornie prywatne, z fascynującymi scenami wypowiedzi improwizowanych, miały jednak od początku za cel pokazanie się poety przyszłej widowni od zupełnie innej strony, o czym świadczy zacytowany w prologu wiersz "Do Piotra", w którym autor wręcz domaga się od Piotra (Lachmanna) "zakończenia filmu o mnie, o mojej poezji". 09:50 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 10:45 DZIKIE KRAINY AUSTRALII. ALPY AUSTRALIJSKIE (AUSTRALIA’S WILD PLACES.) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory Mcguinness Pięcioczęściowa dokumentalna opowieść o dzikich krainach Australii - prastarego kontynentu, pełnego skrajności. Kraju najbardziej jadowitych węży, osobliwych gatunków zwierząt i roślin. Przez dziesiątki tysięcy lat ludzie przystosowywali się tu do życia. Znosili ekstremalne warunki środowiskowe tej nieokiełznanej krainy, by z czasem ją pokochać. Od bujnych lasów deszczowych po spieczone słońcem pustynie i ośnieżone góry. Dzikie piękno tego kontynentu do dziś zachowało się w parkach narodowych. Zima w Alpach Australijskich. Zimne fronty atmosferyczne, nadciągające znad Oceanu Południowego, pokrywają białą powłoką stare drzewo, zwane śnieżnym eukaliptusem. Najbardziej odporne z eukaliptusów rozwijają się w chłodnym klimacie na dużych wysokościach. Rosną powoli, osiągając nieco ponad trzydzieści metrów. W rejonie Góry Kościuszki, najwyższego szczytu Australii, temperatura spada zimą do minus 20 stopni Celsjusza. Ponadto wieje tu silny mroźny wiatr. Tutejsze zwierzęta i rośliny przechodzą ciężki test wytrzymałości. Podczas gdy niektóre zwierzęta zapadają w sen zimowy, wombat jest aktywny przez całą zimę. Prowadzi głównie nocny tryb życia, ale teraz, z powodu braku pożywienia, wyszukuje je w ciągu dnia. Wieczorem jest zbyt zimno. Gruba warstwa śniegu utrudnia odnalezienie i dotarcie do pokarmu, jednak tego dnia pogoda mu sprzyja. Słońce ogrzewa jego gęste futro, a postępująca odwilż odsłania skrawki ziemi i rwący potok. Wombaty są bardzo silne. Ostrymi pazurami wykopują podziemne tunele. By dotrzeć do pożywienia, potrafią przebić się przez twardą lodową skorupę. Góry Śnieżne to najwyższa część łańcucha Wielkich Gór Wododziałowych, ciągnących się 3500 kilometrów wzdłuż wschodnich wybrzeży Australii od północnej, tropikalnej części stanu Queensland po stan Wiktoria. To trzeci pod względem długości łańcuch górski na świecie. Ale tylko w tej części wznoszą się wysokie szczyty i leży śnieg. W Górach Śnieżnych żyją tysiące dzikich koni sprowadzonych tu niegdyś przez osadników z Europy. W Alpach Australijskich konie te nazywane są brumby. Właśnie w tej górskiej krainie narodziła się legenda o Człowieku znad Śnieżnej Rzeki. Pod koniec września śnieg topnieje. Woda spływa rzekami, zasilając zieloną roślinność. Parki Narodowe Alp Australijskich to jedenaście obszarów chronionych na jedynych terenach wysokogórskich na tym rozległym kontynencie. Gdy na alpejskich pastwiskach znika lód i śnieg, powracają zgłodniałe kangury olbrzymie. Wiosną również płazy wyłaniają się na powierzchnię. Korobory z rodziny żółwinkowatych występują tylko w Alpach Australijskich. Wzory na ich ciele przypominają rysunki na ciałach aborygenów. W przeciwieństwie do większości gatunków żab, te nie skaczą i nie pływają. Niestety trafiły na australijską listę gatunków najbardziej zagrożonych wyginięciem. Kakadu żółtoczuba to duża papuga występująca na wschodnich obszarach Australii. Początki Alp Australijskich sięgają czasów, kiedy rozpadł się superkontynent Gondwana, z którego wyodrębniły się Australia, Ameryka Południowa, Indie, Afryka i Antarktyda.Olbrzymi bąbel wulkanicznej magmy uniósł skorupę ziemską, tworząc gigantyczny płaskowyż, który zapadł się w środkowej części. Jeden fragment pochłonęło morze, ale krawędź uskoku zachowała się w postaci wschodniego wybrzeża Australii. Po rozpadzie Gondwany poszczególne płyty kontynentalne zderzały się, powodując wypiętrzanie się gór. Przez całe epoki geologiczne postrzępiony, nowo powstały łańcuch górski był rzeźbiony przez wiatr, wodę i lód. Potem w dolinach rzek zamieszkali aborygeni. Co roku latem plemiona spotykały się wśród górskich szczytów, by pożywiać się ćmami. Wykurzali dymem owady z jaskiń, a potem wytwarzali z nich bogate w białko placki, które służyły im za pożywienie całe miesiące. Karłowaty opos górski. Jest symbolem Alp Australijskich. Jako jedyne australijskie zwierzę żyje ponad linią śniegu. Wyspecjalizowany, żywi się miejscowymi ćmami, które przybywają tu latem i odlatują zimą. Zjada także nasiona roślin rosnących tylko na okolicznych skałach. Karłowate oposy górskie, ćmy i drzewa Podocarpus lawrencei tworzą mały unikatowy ekosystem. Narodowe parki i rezerwaty na obszarze Alp Australijskich chronią jedyne wysokogórskie środowisko na kontynencie. Wszystko to w jedynej części Australii, którą można nazwać alpejską. 12:20 CZARNE CHMURY - ODC. 10/10 - POŚCIG Serial przygodowy, historyczny, 54 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy:: Leonard Pietraszak, Anna Seniuk, Elżbieta Starostecka, Mariusz Dmochowski, Stanisław Niwiński, Maciej Rayzacher, Józef Nalberczak i inni Porwanie szlachcica i pułkownika w biały dzień, w stolicy wolnego państwa, pod bokiem hetmana i króla, oburza brać szlachecką. Rusza pogoń. Tymczasem w nadgranicznym klasztorze na przyjazd czarnego powozu czeka kapitan Knothe ze swymi rajtarami. Jest tu również rotmistrz Zaremba, zaciekły wróg Dowgirda. Rotmistrz zrozumiał wreszcie, jakiemu panu służy, i postanowił rzucić służbę u elektora brandenburskiego. Dowiedziawszy się o porwaniu Dowgirda, pragnie go odbić, zostaje jednak pojmany i wtrącony do lochu, w którym wcześniej uwięziono pułkownika. Na szczęście, do akcji przystępuje wachmistrz Kacper i jego towarzysze. Przebrani za mnichów organizują zasadzkę na rajtarów i niespodziewanie atakują ludzi elektora. Kapitan Knothe ginie z jego ręki, pan Krzysztof jest wolny. Niebawem popadnie w inną, słodką niewolę. W pałacu hetmana Sobieskiego trwają przygotowania do ślubu dwóch szczęśliwych par - pana Krzysztofa Dowgirda z piękną wychowanicą hetmana Anną, i dzielnego wachmistrza Kacpra z rezolutną Magdą. 13:25 40 KARABINÓW (40 GUNS TO APACHE PASS) Western, 91 min, USA 1967 Reżyseria: William Witney Scenariusz: Mary Willingham, Willard W. Willingham Aktorzy: Audie Murphy, Kenneth Tobey, Michael Keep, Michael Burns, Kenneth MacDonald, Byron Morrow Arizona, rok 1868. Po zakończeniu wojny secesyjnej olbrzymie terytoria Arizony stają się terenem walk Apaczów, którymi dowodzi Cochise. Znany ze swej bezwzględności kapitan Bruce Coburn wraz ze swym oddziałem otrzymuje zadanie eskortowania białych osadników. Próbując dotrzeć do obozu, zostają zaatakowani przez Apaczów. W starciu z Indianami ginie jeden z osadników, Harry Malone. Jego dwaj synowie Mike i młodszy Doug zaciągają się do oddziału Coburna. Żołnierze, którym brakuje broni czekają na transport 40 nowoczesnych karabinów. Najpierw jednak muszą przedrzeć się przez tereny opanowane przez Apaczów i zrobić wszystko, by broń nie dostała się w ręce wroga. Misji podejmuje się Coburn wraz z grupą ochotników. Niedoświadczeni w bojach bracia Molone mają zostać na czatach przy koniach. Mike pali się jednak do walki i postanawia na własną rękę pokonać Apaczów. Kiedy jest w opałach, prosi o pomoc Douga, ale okazuje się, że ten stchórzył. W końcu oddziałowi udaje się przejąć transport broni. W drodze powrotnej do obozu jeden z żołnierzy Coburna, kapral Bodine i czterech innych wiarusów wykradają karabiny, by je sprzedać i zdezerterować do Meksyku. Wściekły Coburn chce wyruszyć z odsieczą, ale sprzeciwia się temu pułkownik Reed, który nie chce narażać więcej swoich żołnierzy, do tego grozi kapitanowi sądem wojskowym za niepowodzenie misji. Mimo wyraźnego zakazu Coburn rusza jednak przeciwko Bodine'owi, który tymczasem usiłuje wymienić z Apaczami skradziną broń na złoto. Nieoczekiwanie z pomocą kapitanowi przychodzi Doug, który chce zmyć z siebie piętno tchórza. 15:10 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (EP. 1) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 17:10 KAZIMIERZ PUŁASKI - BOHATER DWÓCH NARODÓW Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jolanta Kessler-Chojecka Scenariusz: Jolanta Kessler-Chojecka Zdjęcia: Jacek Knopp, Łukasz Starek, Marko Stojanovic, Richard Adams Muzyka: Christoph Voise Kazimierz Pułaski lepiej jest znany w Stanach Zjednoczonych aniżeli w Polsce. W dziesiątkach amerykańskich miast są ulice imienia Pułaskiego, ma on w Stanach kilkadziesiąt pomników, z których najważniejszy stoi w centrum Waszyngtonu. Nasz rodak znany jest Amerykanom jako twórca kawalerii. Ale Kazimierz Pułaski jest także polskim bohaterem, jednym z najważniejszych dowódców konfederacji barskiej. 18:55 CZAS HONORU - ODC. 7 WIELKANOC 41 Serial wojenny, 43 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Złoto, zakopane przez dywersantów zaraz po przybyciu z Anglii, zniknęło. Dowództwo nakazuje przeprowadzić śledztwo i odnaleźć zgubę. Karol przekazuje majorowi Halbe grypsy od Wandy. Halbe oczekuje jednak od niego większych osiągnięć. Mosler obiecuje załatwić przyjazd komisji, która zwolni Sajkowskich z getta. Oczywiście, będzie to dużo kosztować. Maria przekazuje Czesławowi wiadomość, że Władek jest na Pawiaku. Oddział chce odbić Władka. Czesław prosi dowództwo o zgodę na przeprowadzenie akcji, ale nie otrzymuje jej. Janek nawiązuje kontakt z księdzem Adamem, będzie mógł przez niego przekazać list do getta. Nadchodzą święta wielkanocne, we wszystkich domach są one pełni troski i bólu, ale i nadziei. 19:45 PRASA DONOSI - PARTIE POLITYCZNE W II RP Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska Partie polityczne w II RP. "Głos Poranny" ukazujący się w Łodzi w okresie międzywojennym, naliczył w Polsce 108 istniejących partii politycznych. O tym czyje interesy reprezentowały i jaki miały realny wpływ na sytuację w Polsce, opowiemy w kolejnym odcinku cyklu "Prasa donosi". 20:00 ZMIANA (THE EVENT) Film dokumentalny, 70 min, Belgia/Niderlandy (Holandia), 2015 Reżyseria: Siergiej Łoźnica Scenariusz: Siergiej Łoźnica Zdjęcia: Vadim Vadim Donets, Vladimir Dyakonov, Alexander Ivanov, Sergei Lando, Vladimir Morozov, Igor Petrov, Lev Rozhin, Vladimir Glazkow Film Siergieja Łoźnicy z 2015 roku. Łoźnica, obok Andrieja Zwiagincewa i Aleksandra Sokurowa, to jeden z najważniejszych obecnie rosyjskich reżyserów. Film ten, podobnie jak pamiętna "Blokadę" z 2005 roku w całości oparty jest na materiałach archiwalnych, w które Łoźnica reżyser tchnął nowe życie. Leningrad, gorące dni sierpnia 1991 roku. Na wieść o odbywającym się w Moskwie zamachu stanu twardogłowego pułkownika Janajewa, na ulice i place wylegają nieprzebrane tłumy. Mieszkańcy wyszarpują sobie z rąk ulotki, próbując uzyskać jakąkolwiek informację. Przez morze ludzi co chwila, niczym impulsy elektryczne, przebiegają sprzeczne komunikaty, mnożą się plotki o śmierci Gorbaczowa i Jelcyna. Gdy w kontrolowanej przez puczystów telewizji można oglądać balet "Jezioro łabędzie" (już wcześniej pokazywany przy zmianie władzy w ZSRR), tłum donosi o zabitych na ulicach stolicy i w republikach nadbałtyckich. Do ludzi wypełniających plac przed Pałacem Zimowym, gdzie bolszewicy w 1917 roku wszczęli rewolucję, przemawia Anatolij Sobczak, mer zbuntowanego miasta. Rozbrzmiewają pieśni Władimira Wysockiego i Wiktora Coja, lidera kultowej grupy Kino. Z trybuny recytowane są wiersze, a sztandary z hasłami "precz z komunizmem" czy "faszyzm nie przejdzie" udowadniają, że była kiedyś szansa na inną, antytotalitarną Rosję, która miała swój Majdan. "Łoźnica" w mistrzowskim stylu analizuje proces przewrotów społecznych. Podobnie jak w niedawno zrealizowanym podczas ukraińskiej rewolucji filmie dokumentalnym skrzętnie omija to, co zwykle przyciąga media. Tworzy poruszający portret zbiorowości, która po 73 latach niewoli miała odwagę stanąć i zaprotestować przeciwko powrotowi do władzy komunistów. Potrafi spojrzeć na wydarzenia sprzed ćwierć wieku z dystansem - podniosły nastrój barykad przełamuje wywiadem z popem, który twierdzi, że do wrogów można strzelać, byle bez nienawiści. Film jest jak haust świeżego powietrza, pokazuje, że jeszcze niedawno byli w Rosji ludzie, którzy ryzykowali życiem w obronie demokracji i praw człowieka. Wśród setek tysięcy demonstrantów powiewają nawet flagi anarchistów, którzy zdecydowali się poprzeć reformatorski rząd. Czy dziś podobny zryw byłby możliwy? Odpowiedź kryje się w jednym z ujęć, na którym wśród oklaskiwanych przez demonstrantów oficjeli sprawne oko wyławia młodziutkiego Władimira Putina. 21:15 JASTRZĄB - ŻOŁNIERZ ŁUPASZKI Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2016 Reżyseria: Dariusz Walusiak, Dariusz Walusiak Scenariusz: Dariusz Walusiak, Dariusz Walusiak Zdjęcia: Dariusz Walusiak, Bogdan Czermiński Wykonawcy: Jakub Kosiniak Film "Jastrząb - żołnierz Łupaszki" opowiada historię żołnierza wyklętego - niezłomnego por. Józefa Bandzo ps. , "Jastrząb". W sposób barwny i ciekawy pokazuje jego losy na wileńszczyźnie w szeregach AK 3. Brygady "Szczerbca" i 5 Brygady "Łupaszki" na Podlasiu i białostocczyźnie. "Jastrząb" to wręcz ikona polskich bohaterów na równi z Zdzisławem Badochą "Żelaznym" czy Henrykiem Wieliczko "Lufą". Był ranny w bitwie pod Murowaną Oszmianką. Jako dowódca patrolu dywersyjnego dokonał wielu brawurowych akcji na terenie całej Polski. Film o nim pokazuje również jego późniejszą walkę o odkłamywanie polskiej historii m.in podczas spotkań z młodzieżą. Mówi o jego przemyśleniach na temat wartości i miłości do Ojczyzny. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - RZEŹ GALICYJSKA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 21 lutego 1846 roku rozpoczęło się powstanie krakowskie. Powołano Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej. Do zduszenia powstania narodowego Austriacy wykorzystali chłopów. Ogłosili, że wystąpienie szlachty ma charakter antychłopski. Aby zachęcić chłopów, Austriacy wyznaczyli nagrody: za każdego zabitego polskiego szlachcica płacili 10 zł, za rannego 8, a za związanego 5. Tych ostatnich więc prawie nie było. Chłopi ruszyli na dwory, mordując szlachtę i atakując oddziały powstańcze. Goście: prof. Tomasz Kargol Uniwersytet Jagielloński, dr Adam Buława Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 22:40 THE TRAP. 40 YEARS OF WAR IN AFGANISTAN - AFGANISTAN, PORANIONY KRAJ CZĘŚĆ 2. (THE TRAP. 40 YEARS OF WAR IN AFGANISTAN / AFGANISTAN. STURZ IN DEN ABGRUND/AFGHANISTAN - THE WOUNDED LAND) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Marcel Mettelsiefen, Mayte Carrasco Dwuczęściowy dokument o historii Afganistanu. Na początku lat 70. Afganistan wydawał się rajem dla hipisów poszukujących nieskażonego piękna, tanich narkotyków i egzotycznej przygody. Kobiety miały więcej wolności, a ludzie żyli w pokoju. Pod tą powierzchnią kraj znajdował się jednak na rozdrożu: między Wschodem a Zachodem, islamem i komunizmem, nowoczesnością i tradycją. Kiedy komuniści przejęli władzę, wszystkie te sprzeczności wybuchły i rozpoczęła się niekończąca wojna. Grupa młodych buntowników - mudżahedinów (święci wojownicy) z determinacją przeciwstawiając się armii radzieckiej ostatecznie tę wojnę wygrała. Zachodnie media zwróciły uwagę, kreując niejako legendę, podkreślając zasługi ich kultowego dowódcy Masuda, jako człowieka, który wygrał zimną wojnę. Pozostawiony sam sobie, chcąc zadbać o przyszłość swojej ojczyzny, Masud i inni dowódcy ruchu oporu kontynuowali walkę. Tym razem jednak skierowaną przeciwko sobie. Afganistan opętany chaosem brutalnej wojny domowej stał się też poligonem i bazą treningową dla terrorystycznej siatki Osamy Bin Ladena. Po 11 września miliony Afgańczyków liczyły na powrót złotej ery, ale ich zejście do otchłani trwało nadal. Dawni wojownicy dzisiaj stali się rządzącymi. Naród cały czas dotykała spirala przemocy, która wydawała się nie mieć końca. Poprzez osobiste historie naszych bohaterów - wojowników i cywilów, mężczyzn i kobiet, opowieści z pierwszej ręki świadków wojny 40 - lecia - i materiały filmowe odkryte w Afganistanie, Rosji i świecie arabskim film dokumentalny pokazuje historię konfliktu, który naznaczył świat, w którym dzisiaj żyjemy. 23:40 ŚLADAMI ESKULAPA - CHŁOPIEC CZY DZIEWCZYNKA Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł Nowakowski (prowadzący), Wiktor Szymborski (prowadzący) W tym odcinku opowiadamy o historii i rozwoju położnictwa. 01:30 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - JAPONIA Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański "Jeśli pragniesz zaatakować przeciwnika, uczyń to o trzeciej nad ranem, w oślepiającej zamieci śnieżnej..." Japończycy z pewnością studiowali pilnie idee klasyka strategii chińskiej, Sun - tsu. Jednak wymogi techniki i dwudziestowiecznej sztuki wojennej sprawiły, że dopiero o godzinie szóstej samoloty z lotniskowców grupy uderzeniowej admirała Magumo zaczęły zapuszczać silniki. Mimo zwłoki atak zaskoczył amerykańską Flotę Pacyfiku: po nalocie w Pearl Harbor zostały ruiny, wraki i zgliszcza. Dalsze wydarzenia potoczyły się zgodnie ze scenariuszem opracowanym przez głównodowodzącego Połączonej Floty, admirała Yamamoto. Japońskie lotnictwo rozniosło w strzępy brytyjskie siły morskie pod Kuantanem, padły amerykańskie bazy Guam, Wake i Tarawa, poddał się Singapur, Sprzymierzeni wycofali się z Filipin i Indii Holenderskich. Srogie cięgi przyjęła flota amerykańska w bitwie na Morzu Koralowym. Kolejnym etapem japońskiego blitzkriegu był Midway, atol leżący na zachód od Wysp Hawajskich, zgodnie z nazwą - w połowie drogi ze Stanów Zjednoczonych do Japonii. Do zajęcia wyspy Japończycy wyznaczyli ogromne siły zahartowane w bojach z przeciwnikiem. Amerykanie przeciwstawić im mogli zaledwie trzy lotniskowce, w tym jeden prowizorycznie naprawiony stolarskimi metodami, po ciosach na Morzu Koralowym, i kilka krążowników. Początek bitwy pod Midway, przełomowego etapu zmagań na Zachodniej Półkuli, nie był dla Sprzymierzonych obiecujący. Kolejne eskadry lotnicze atakujące flotę japońską, ginęły w ogniu japońskiej osłony. I nagle zdarzył się cud: kilkanaście powolnych samolotów torpedowych zespołu kapitana McCluskiego zaskoczyło siły przeciwnika podczas przezbrajania maszyn pokładowych z bomb na torpedy lotnicze. W ciągu paru minut dumne lotniskowce cesarskiej floty przemieniły się w płonące wraki. Środek Drogi - Midway - stał się symbolem przełomu w wojnie na Pacyfiku.