TVP Historia Środa, 13.10.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1914 - opatentowano pierwszą maskę gazową; 1962 - koniec procesu w Warszawie wytoczonego nielegalnie wówczas handlującym towarami sprowadzanymi z Zachodu; 2001 - zmarł Janusz Szpotański; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 8 ODWET Serial wojenny, 47 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Lena dowiaduje się, że ksiądz Szonert, który przekazywał listy na aryjską stronę, został aresztowany. Karol dokonuje kolejnej prowokacji: Wanda ma ostrzec współpracującą z podziemiem strażniczkę Grażynę z Pawiaka, że został na nią wydany wyrok śmierci. Przerażona Grażyna ma teraz przekazywać grypsy Karolowi. Władek jest przesłuchiwany przez Kellera. Lena nawiązuje kontakt z panią Bittnerową, obywatelką amerykańską, która może przekazywać listy na aryjską stronę. Bronek z Jankiem jadą na wieś, bezskutecznie próbują wyjaśnić sprawę zaginionego złota. Lena dostaje list od Janka. Podwładni Bronka wbrew rozkazom organizują samodzielną akcję likwidacyjną. 08:35 WYGRAĆ Z PRZEZNACZENIEM Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marek Lechowicz Scenariusz: Marek Lechowicz Zdjęcia: Michał Chojak Muzyka: Robert Chojnacki Film o ludzkich losach. O cierpieniu, upodleniu, beznadziei i śmierci. Ale też o sile, wierze w lepszą przyszłość i o dobrym losie. Prawdziwa historia grupy 733 polskich dzieci, które po deportacji na daleką północ ZSRR i Syberię znalazły swój dom w Nowej Zelandii, w Pahiatua, leżącym w południowo - wschodniej części Wyspy Północnej. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 10:50 ZDOLNE BESTIE TE KOSSAKI... Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marta Wegiel Scenariusz: Marta Wegiel Zdjęcia: Maciej Mroziewicz Wykonawcy: Krzysztof Gadacz Film opowiada o życiu i twórczości kilku pokoleń rodziny Kossaków: od Juliusza, Wojciecha i Jerzego, słynnych malarzy - batalistów, po kobiety, literatki, znacznie różniące się w swojej twórczości, Marię Pawlikowską - Jasnorzewską, Magdalenę Samozwaniec i Zofię Kossak - Szczucką. Narratorem filmu jest przedstawicielka piątego pokolenia rodziny: Joanna Kossak, malarka, specjalizująca się w portretach koni. 12:25 KRÓLOWA BONA - ODC. 2 Serial historyczny, 51 min, Polska 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Piotr Fronczewski, Jerzy Kamas, Leonard Pietraszak, Jan Machulski, Andrzej Szczepkowski, Eugenia Herman, Olgierd Łukaszewicz, Henryk Bista, Włodzimierz Boruński, Halina Rowicka, Monika Sołubianka, Renata Fireman - Kryńska, Józef Duriasz, Anna Dymna, Jerzy Trela, Marek Kondrat i inni Zygmunt Stary, powróciwszy z nierozstrzygniętej wojny z Krzyżakami, zastaje już upragnionego syna - Zygmunta Augusta. Dwa lata później królowa uzyskuje zgodę Tajnej Rady Wielkiego Księstwa Litewskiego na wyniesienie królewicza na litewski tron wielkoksiążęcy. W 1524 roku dwór wawelski okrywa się żałobą po śmierci księżnej Izabelli Sforza. Cesarz Karol V, nie uznając praw spadkowych polskiej królowej, zajmuje jej dziedziczne królestwo Bari i Rossano. Bona ponosi więc w walce z Habsburgami pierwszą klęskę. Aby powetować straty, próbuje przyłączyć piastowską dzielnicę Mazowsze do Korony. W tym celu chce wydać córkę Zygmunta z pierwszego małżeństwa, Jadwigę, za księcia mazowieckiego Janusza. 13:30 ZAGADKA GROBOWCA CZYNGIS - CHANA (THE TOMB OF GENGHIS KHAN, THE SECRET REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Cdric Robion Od XIII wieku pokolenia odkrywców, naukowców i historyków fascynuje porywająca tajemnica archeologiczna. Grób Czyngis - chana, największego zdobywcy w historii, ukryty jest gdzieś w Mongolii. Ale gdzie? Film wsparty przez najlepszych ekspertów z historii Mongolii, profesora Johna Wooda (uniwersytet w Chicago), eksplorujący starożytne teksty oraz obrzędy pogrzebowe cywilizacji mongolskiej i chińskiej, przedstawia porywający portret cesarza mongolskiego i odkrywa jedną z wielkich zagadek z przeszłości. 14:35 NORMANDIA. OSTATNI BOHATEROWIE DESANTU - ODC. 1/2 (THE LAST HEROES OF D - DAY) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Tim Dunn Jedną z dat, która zmieniła bieg historii, jest 6 czerwca 1944 - D - Day. Stawką była wolność świata zachodniego. W dwuczęściowej serii Dan Snow bada, jak dwa lata skrupulatnego planowania, szpiegowania i analizy milionów trójwymiarowych zdjęć lotniczych rozpoznawczych wpłynęło na ten dzień. D - Day to również opowieść o heroizmie, poświęceniu i determinacji i to jest być może ostatnia szansa, by usłyszeć niezwykłe świadectwa z pierwszej ręki tych, którzy ryzykowali życie, by uratować świat od nazistowskiej tyranii. Bezprecedensowy dostęp do tysięcy tajnych zdjęć szpiegowskich. 15:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 44. JAN III SOBIESKI. PANOWANIE W CIENIU EKSPANSJI TURECKIEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Lew Lechistanu - największy wódz pośród polskich monarchów. Jan III Sobieski, pogromca tureckiej potęgi, obrońca chrześcijaństwa, wielki znawca sztuki wojennej, biegle znający kilka języków w tym turecki, wielbiciel kobiet. Król legenda. Jan Sobieski szybko zdobył uznanie, walcząc u boku króla przeciwko Kozakom, Tatarom i w czasie wyprawy na Ukrainę. Jego spektakularne zwycięstwa i wielka inteligencja wyniosły go na tron Polski. Z miłości do żony zbudował pałac i pisał listy, które nie mają sobie równych. Jego sława rosła razem z nim w całym współczesnym świecie i żyje do dziś. Jan III Sobieski. Panowanie w cieniu ekspansji tureckiej to temat tego odcinka teleturnieju. 16:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BRANIEWO NA PROGU TAJEMNICY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Braniewo na progu tajemnicy Braniewo ma wszystko, co miasto średniowieczne mieć powinno. Leży nad brzegiem sporej, żeglownej rzeki Pasłęki. Przebiega przez nie szlak handlowy ze wschodu na zachód. Rychło więc to miasto osiągnęło rangę najważniejszego na Warmii i zostało jej stolicą. Patronką tego miasta jest bł. Regina Protmann, która w historii tej miejscowości zapisała się złotymi zgłoskami. Nas jednak interesuje tu coś, co wydarzyło się po śmierci patronki, w roku 1613. 16:50 ŚLADAMI ESKULAPA - PIOŁUN I DIAMENT Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł Nowakowski (prowadzący), Wiktor Szymborski (prowadzący) W tym odcinku opowiadamy o historii ziołolecznictwa. 17:25 SPRAWIEDLIWOŚĆ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Michał Ożek, Andrzej Jaskowski, Włodzimierz Lada W 2009 roku, Instytut Pamięci Narodowej podał, że w czasie II wojny światowej zginęło od 5, 6 do 5, 8 mln obywateli polskich, z czego zdecydowana większość z rąk Niemców. Polska w czasie II wojny światowej poniosła największe straty biologiczne (na każdy tysiąc mieszkańców straciła 220 osób) i materialne, które w przeliczeniu na jednego wyniosły 626 dolarów. Według materiałów przedstawionych na Międzynarodowej Konferencji Reparacyjnej w Paryżu, w roku 1946, straty rzeczowe w Polsce wyniosły 16, 9 mld dolarów. 2/5 dóbr kulturalnych Polski zostało całkowicie zniszczonych. Pod naciskiem mocarstw Polska musiała również odstąpić Związkowi Radzieckiemu 48% swojego terytorium, tracąc na wschodzie około 178 000 km². Większość powstałych strat była skutkiem okupacji niemieckiej, za drugą część strat odpowiedzialny był ZSRR. Polska nigdy nie zrzekła się tych odszkodowań. Od kilku lat przetacza się przez nasz kraj duża, publiczna dyskusja, która dotyczy właśnie historii. Wybijają się dwa tematy. Oba budzą bardzo żywe emocje społeczne. Oba mają szeroki zasięg. Dotykają spraw ważnych dla historii Polski, ale przede wszystkim problemów współczesnych. Mają i będą miały swoje konsekwencje w stosunkach międzynarodowych, ponieważ dotykają nie tylko Polski, ale również Niemiec, Izraela, USA i Unii Europejskiej. 18:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - FAZY ZIMNEJ WOJNY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Zmieniały się amerykańskie doktryny: powstrzymywania, wypierania, wyzwalania, odprężenia. W przeciwnym obozie dywizje, mury, zasieki ucieleśniały doktrynę ograniczonej suwerenności państw Układu Warszawskiego. Strategię eksportu komunizmu na cały świat. O etapach zimnej wojny mówią m.in. historycy prof. Antoni Dudek i pof. Wojciech Roszkowski. Wyjątkowe archiwalia z czasów zimnej wojny. 19:10 CZAS HONORU - ODC. 9 W MATNI Serial wojenny, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Usiłując zdobyć fundusze na wydostanie się z getta, Sajkowscy sprzedają futro, potem obraz Kossaka. W transakcjach pośredniczy Mosler. Sabina podejrzewa jednak, że Mosler jest oszustem. Michał zostaje wysłany na wieś, żeby wyjaśnić sprawę zaginionych pieniędzy. Aktor Gerard Majer proponuje Wandzie występy w teatrze. Kobieta waha się, ale w końcu, pod wpływem matki, odmawia. Bronek bierze na siebie odpowiedzialność za akcję podwładnych. Może czekać go sąd. Korzystając ze sfałszowanej przepustki, Janek dostaje się do getta. Nie udaje mu się jednak spotkać z Leną. 20:10 TAJEMNICE III RZESZY - ODC. 5/6 RODZINA HITLERA (LAST SECRETS OF THE THIRD REICH. HITLERS FAMILY) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Florian Beierl, Thomas Staehler, Oliver Halmburger Nazistowski kult Hitlera opierał się na micie czystości rasowej. Wyznawcy Führera musieli udowadniać, że mają solidne niemieckie pochodzenie. Tymczasem historia jego rodziny daleko odbiegała od ideału nazistowskiej rasy panów. Krążyły pogłoski, że w żyłach Hitlera płynęła żydowska krew. Nigdy tego nie udowodniono, ale jego matka była służącą w żydowskim domu. Poza tym nazwisko Hitler często występowało wśród żydowskich mieszkańców na wschodzie dawnej monarchii habsburskiej. Ojciec Hitlera, Alois, był nieślubnym dzieckiem. Nosił nazwisko matki Schicklgruber. Po śmierci matki dorastał u stryja Johanna Nepomuka Hiedlera, który później zaktualizował rodzinne akta: za ojca Aloisa prawnie uznano Georga Hiedlera, brata Johanna. Miejscowy proboszcz skrupulatnie odnotował szczegóły w księdze parafialnej. Aloisowi Schicklgruberowi nadano nazwisko ojca - Hiedler, chociaż ten nie żył już od 20 lat. Potem nazwisko to uległo zmianie na Hitler. Sam Hitler robił wszystko, by utrzymać w tajemnicy swoje rodzinne sprawy. Nawet dzisiaj niewiele wiadomo o jego bliskich krewnych. Mimo to historycy składają w całość intrygujące szczegóły. Wiadomo, że jego rodzina była kompletnie dysfunkcyjna. Występowały w niej przypadki chorób psychicznych, bigamii, samobójstw. Tajna policja wnikliwie badała przeszłość Hitlera i jego krewnych. W styczniu 1944 roku sekretarz Hitlera Martin Bormann otrzymał niezwykły dokument od szefa SS Heinricha Himmlera: tajne akta dotyczące krewnych Führera. Himmler polecił gestapo sprawdzić pogłoski o krewnych Hitlera w Grazu w Austrii. Agenci odnaleźli niektórych z nich, opisując ich jako półidiotów i szaleńców. Nie wiadomo, czy Führer wiedział, że gestapo sprawdza jego austriackie korzenie. W filmie przedstawione zostają zdumiewające fakty z życia rodzinnego Hitlera oraz historie jego krewnych: rodzonej siostry Pauli Hitler, bratanków Williama Patricka oraz Heinza Hitlera, przyrodniego brata Aloisa, kuzynki Aloisi Veit. Dziś krewni Hitlera chodzą po ulicach Long Island, Nowego Jorku, Niemiec i Austrii. Ich prawnicy blokują każdą próbę nawiązania z nimi kontaktu. Żadne z nich nie życzy sobie rozmów o historii rodziny. Pozostając w cieniu zbrodniarza stulecia, wolą zachować anonimowość. 21:15 THE TRAP. 40 YEARS OF WAR IN AFGANISTAN - AFGANISTAN, PORANIONY KRAJ CZĘŚĆ 2. (THE TRAP. 40 YEARS OF WAR IN AFGANISTAN / AFGANISTAN. STURZ IN DEN ABGRUND/AFGHANISTAN - THE WOUNDED LAND) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Marcel Mettelsiefen, Mayte Carrasco Dwuczęściowy dokument o historii Afganistanu. Na początku lat 70. Afganistan wydawał się rajem dla hipisów poszukujących nieskażonego piękna, tanich narkotyków i egzotycznej przygody. Kobiety miały więcej wolności, a ludzie żyli w pokoju. Pod tą powierzchnią kraj znajdował się jednak na rozdrożu: między Wschodem a Zachodem, islamem i komunizmem, nowoczesnością i tradycją. Kiedy komuniści przejęli władzę, wszystkie te sprzeczności wybuchły i rozpoczęła się niekończąca wojna. Grupa młodych buntowników - mudżahedinów (święci wojownicy) z determinacją przeciwstawiając się armii radzieckiej ostatecznie tę wojnę wygrała. Zachodnie media zwróciły uwagę, kreując niejako legendę, podkreślając zasługi ich kultowego dowódcy Masuda, jako człowieka, który wygrał zimną wojnę. Pozostawiony sam sobie, chcąc zadbać o przyszłość swojej ojczyzny, Masud i inni dowódcy ruchu oporu kontynuowali walkę. Tym razem jednak skierowaną przeciwko sobie. Afganistan opętany chaosem brutalnej wojny domowej stał się też poligonem i bazą treningową dla terrorystycznej siatki Osamy Bin Ladena. Po 11 września miliony Afgańczyków liczyły na powrót złotej ery, ale ich zejście do otchłani trwało nadal. Dawni wojownicy dzisiaj stali się rządzącymi. Naród cały czas dotykała spirala przemocy, która wydawała się nie mieć końca. Poprzez osobiste historie naszych bohaterów - wojowników i cywilów, mężczyzn i kobiet, opowieści z pierwszej ręki świadków wojny 40 - lecia - i materiały filmowe odkryte w Afganistanie, Rosji i świecie arabskim film dokumentalny pokazuje historię konfliktu, który naznaczył świat, w którym dzisiaj żyjemy. 22:15 AUSTERIA Dramat obyczajowy, 103 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz według powieści Juliana Stryjkowskiego: Julian Stryjkowski, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Leopold Kozłowski Występują: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Ewa Domańska, Wojciech Standełło, Liliana Głąbczyńska, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer i inni O filmowej wersji "Austerii" głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie "Konfrontacji", wreszcie: Złote Lwy '84 - główna nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni. Już pierwsze sekwencje dzieła Kawalerowicza wprowadzają widza w świat dla wielu nie znany lub zapomniany, świat, który odszedł bezpowrotnie. Jest nim kultura Żydów polskich - oryginalnej i hermetycznej społeczności o własnej filozofii, obyczajowości, religijności i niepowtarzalnym humorze. "Zawsze wydawało mi się, że tylko w Polsce można nakręcić odpowiednio reprezentacyjny film, poświęcony tej tematyce. Żyją tu jeszcze ludzie, którzy pamiętają ten zaginiony świat, pracują artyści, którzy mają jeszcze w oczach kształt wizualny zamordowanej cywilizacji, którzy słyszą jeszcze dźwięki i melodie tamtych czasów" - mówił w jednym z wywiadów Jerzy Kawalerowicz. "Austerię" okrzyknięto jednym z najważniejszych filmów polskich i najważniejszym, obok "Matki Joanny od Aniołów", w dorobku Kawalerowicza. Znakomite recenzje zebrał Franciszek Pieczka jako odtwórca głównej roli Taga. Bardzo podobały się również sugestywne zdjęcia przedwcześnie zmarłego operatora Zygmunta Samosiuka. "Dzięki niemu "Austeria" jest najlepiej sfotografowanym - oprócz "Doliny Issy" - filmem polskim ostatnich lat" - pisał branżowy "Film". Pojawiły się nawet głosy, że dzieło Kawalerowicza przewyższa swój literacki pierwowzór. Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga. Znajdują w niej schronienie pierwsi uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka, są i chasydzi - mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się wokół dzieje. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada. 00:10 MAŁA MATURA 1947 - ODC. 4 Dramat historyczny, obyczajowy, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Adam Bajerski Muzyka: Tomasz Stańko, Tomasz Stańko Aktorzy: Marian Opania, Adam Wróblewski, Antoni Królikowski, Marek Kondrat, Wojciech Pszoniak, Wiktor Zborowski, Agnieszka Michalska, Artur Żmijewski, Sonia Bohosiewicz, Olgierd Łukaszewicz, Maciej Antoniak, Filip Bochenek, Piotr Bosiacki, Mikołaj Jodliński, Dawid Kot Chłopcy decydują się pójść w grupie do prostytutki. W ostatniej chwili kilku z nich tchórzy, wśród nich Ludwik i Romek. Rok 1947. Dwaj starsi koledzy Ludwika: poznany już Marek i jego przyjaciel Bogdan chcą założyć podziemną organizację i zwalczać komunistów. Ojciec tego ostatniego został bowiem fałszywie oskarżony o współpracę z wywiadem amerykańskim, aresztowany i czeka na proces w ubeckim więzieniu. Bohdan i Marek rozbrajają na ulicy policjanta i uciekają z jego pistoletem, ostrzeliwani przez przypadkowych tajniaków. Marek zostaje trafiony i ucieka do domu. Rodzina natychmiast wywozi go na wieś, aby go ukryć, Bogdan zabarykadowuje się w jakiejś komórce, z której się ostrzeliwuje. Dziwnym trafem dzieje się to koło domu, gdzie mieszka Ludwik, który nie wie kim jest człowiek okrążony przez MO. Po całonocnym oblężeniu, rano milicja przypuszcza szturm. Ostrzał trwa kilkanaście minut, kiedy cichnie, Ludwik przez szparę w zasłonie widzi ciało zabitego nakryte białym prochowcem i wciąż nie rozpoznaje w nim kolegi. Dowiaduje się o wszystkim dopiero w szkole: Bogdan odebrał sobie życie ostatnim nabojem, chociaż był wielokrotnie ranny kulami MO. Marek został znaleziony i osadzony w więzieniu. Znowu pojawia się były krawiec Reiss, który już jako major Trzaska prowadzi śledztwo w sprawie Marka. Ludwik nie jest wprawdzie oskarżony, ale jego nazwisko pojawi się ponownie w aktach milicyjnych, a to może mu zaszkodzić, kiedy będzie chciał iść na wyższe studia. Major Trzaska sugeruje ojcu, żeby dla dobra syna zapisał się do partii, ojciec odmawia, deklarując, że jest wierzącym katolikiem. To zdumiewa majora, był bowiem pewny, że oni są też Żydami. Ludwik głęboko przeżywa te wydarzenia, chodzi na pokazowy proces wytoczony Markowi przed sądem wojskowym, słucha jego przemówień, które zachwycają go godnością i odwagą. Marek staje się jego ideałem. Nadchodzi koniec roku szkolnego, klasa Ludwika pisze małą maturę. W czasie pisemnego egzaminu z matematyki przychodzi wiadomość: Marek został skazany na karę śmierci. Mała matura to jeszcze nie egzamin dojrzałości, ale doświadczenia ostatnich miesięcy spowodowały przyspieszone dojrzewanie tych chłopców, a szczególnie Ludwika. Sceną rozdania świadectw żegnamy się z bohaterami opowieści osnutej na prawdziwych wydarzeniach. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BRANIEWO NA PROGU TAJEMNICY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Braniewo na progu tajemnicy Braniewo ma wszystko, co miasto średniowieczne mieć powinno. Leży nad brzegiem sporej, żeglownej rzeki Pasłęki. Przebiega przez nie szlak handlowy ze wschodu na zachód. Rychło więc to miasto osiągnęło rangę najważniejszego na Warmii i zostało jej stolicą. Patronką tego miasta jest bł. Regina Protmann, która w historii tej miejscowości zapisała się złotymi zgłoskami. Nas jednak interesuje tu coś, co wydarzyło się po śmierci patronki, w roku 1613. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku.