TVP Historia Niedziela, 17.10.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1849 - zmarł Fryderyk Chopin; 1947 - spadek słyszalności nowo uruchomionego Programu II PR wskutek działania ubeckich zagłuszarek; 1960 - wielka rola Jacka Woszczerowicza w Ryszardzie III w warszawskim "Ateneum"; 1973 - sławny mecz Anglia - Polska na Wembley i awans "Orłów Górskiego" do Mistrzostw Świata w piłce nożnej w RFN. 06:50 BIBLIA - SALOMON, CZ. 1 (THE BIBLE - SOLOMON, PART 1) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1997 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Max Von Sydow, Anouk Aimee, Richard Dillane, David Suchet Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Król Salomon był synem Dawida. Tuż przed śmiercią Dawida wybucha spór o sukcesję tronu. Salomon pokonuje swojego starszego brata i zostaje królem Izraela. Słynący z mądrości, sprawiedliwości i umiłowania pokoju Salomon zdobywa szacunek ludu. 08:00 LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z PARAFII PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO WE WROCŁAWIU. (17.10.2021) Sprawozdanie, 56 min, Polska, 2021 Transmisja liturgii greckokatolickiej z parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Pańskiego we Wrocławiu. 09:00 TULIPAN - ODC. 6/6 Serial obyczajowy, 60 min, Polska, 1986 Reżyseria: Janusz Dymek Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Monczka, Marta Klubowicz, Anna Milewska, Artur Barciś, Włodzimierz Kwasowski, Pola Raksa, Grażyna Marzec, Marek Kondrat, Maria Probosz, Mariusz Gorczyński, Jacek Domański, Kazimierz Wysota, Jan Suzin Tulipan zostaje aresztowany podczas próby porwania swojego dziecka. Ucieka konwojentom, ale Ania nie daje się już przekonać. Bohater udziela wywiadu dziennikarce telewizyjnej z Krakowa, zaprasza ją na kolację. Jest z nimi również koleżanka dziennikarki. W mieszkaniu nowej znajomej Tulipana zjawia się kapitan milicji, ale oszust zdążył już wyjechać z Krakowa z pieniędzmi i biżuterią właścicielki. Znów bawi w Warszawie, przychodzi do szewca, aby odebrać buty. Podczas przymiarki pomocnik starego szewca, brat Kasi wielkim gwoździem przybija stopę Tulipana do podłogi. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZIEMNIAKI, KAPUSTA I KASZA Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa opowie o Festiwalu Ziemniaka, który co roku odbywa się w radomskim skansenie. Uczestniczą w nim koła gospodyń wiejskich, zespoły folklorystyczne, które przygotowują dawne potrawy ziemniaczane ze swoich regionów. Tym razem wystąpią panie spod Zwolenia, które pokażą zawijańce z kapusty faszerowane ziemniakami, kaszą gryczaną i grzybami. To danie wygrało festiwal, a pochodzi zapewne z czasów, gdy w prostej wiejskiej kuchni królujące do połowy XIX wieku kasze były zastępowane przez ziemniaki. Karol potraktuje zwycięską potrawę jako inspirację i korzystając z podobnych składników przygotuje swoje propozycje. Kucharz pokaże, jak przyrządzić zapiekankę z kapusty, kaszy, ziemniaków i żeberek wieprzowych. Zaprezentuje także siekany befsztyk tatarski z ziemniaczanym chrustem oraz szaszłyki z łososia z ziemniakami i kapustą. 12:05 WE WŁADANIU MONSUNÓW - LUDZIE MONSUNU ODC. 5/5 (LANDS OF THE MONSOON) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Część 5. Ludzie monsumu Egzotyka, przyroda i kultura południowej Azji zostały ukształtowane przez jedno z największych zjawisk na ziemi: wiatry monsunowe. Przemierzają one ten rozległy region, zamieniając suszę w potop. Życie ludzi i zwierząt zdominowane jest przez to szalejące zjawisko pogodowe. Od północnych wybrzeży Australii po najwyższe szczyty Himalajów, pustynie północnych Indii, do bujnych lasów równikowych Borneo - uczestniczymy we wspaniałej podróży przez ziemie monsunu. Po drodze poznajemy różnorodne smaki i kolory niezwykłej przyrody oraz kultur w różnych regionach. Dowiadujemy się, w jaki sposób mieszkańcy tych terenów radzą sobie z burzliwą pogodą. Film to fascynująca historia relacji między naturą a ludźmi, którzy żyją przez tysiące lat w cieniu monsunu. 13:05 300 MILIONÓW LAT - ZIEMIA CZŁOWIEKA - ODC. 2 (300 MILLION YEARS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu, Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i spektakularnych zdjęć, film ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 14:05 W KOTLE HISTORII - ODC. NIE TYLKO SAMOSIERRA. CESARSKIE MENU. Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kolejnym odcinku programu staramy się zrekonstruować to, co po zwycięskiej bitwie szarży trzeciego szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej mógł zjeść Napoleon, Wiadomo, że Napoleon jadł bardzo szybko i nie przywiązywał wagi do tego, co je. Miewał jednak swoje ulubione dania. Należały do nich m.in. napoleońskie tymbaliki makaronowe i tę odtwarzamy w naszym programie. Nie wiemy dokładnie, co jadł Napoleon pod Samosierrą, wiemy natomiast, co jadł osiem lat wcześniej po bitwie pod Marengą. Był to oczywiście kurczak Marengo i kurczak Marengo jest kolejną potrawą w tym odcinku. 14:35 RODZINA POŁANIECKICH - ODC. 6/7 ZDRADA Serial obyczajowy, 81 min, Polska 1978 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Bożena Hlebowicz na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza "Rodzina Połanieckich" Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Anna Nehrebecka, Andrzej May, Andrzej Chrzanowski, Teresa Lipowska, Jan Englert, Czesław Wołłejko, Bronisław Pawlik, Ewa Żukowska, Ewa Szykulska, Anna Milewska, Andrzej Seweryn, Leonard Pietraszak, Alicja Jachiewicz, Lucjan Fogiel, Andrzej Precigs i inni Lato przynosi wiele wydarzeń w życiu zaprzyjaźnionych rodzin. Marynia spodziewa się dziecka, stary pan Pławicki oddaje się uciechom wielkomiejskiego życia. Stanisław Połaniecki zostaje pewnej nocy z powabną Teresą Maszkową pod nieobecność pana domu. Po tej przygodzie pozostają jednak Połanieckiemu niesmak i wyrzuty sumienia. Dochodzi do tragedii; Ignacy Zawiłowski, poeta, zarabiający jako kancelista u Połanieckiego, zastaje swą narzeczoną, pannę Castelli, w ramionach bawidamka, pana Kopowskiego. Młody człowiek strzela do siebie z rewolweru. 16:05 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - THE CROWN Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Czy królowa Elżbieta czasem płacze? Czy ma braki w wykształceniu? Co łączy wielki smog, Winstona Churchilla i pewną uroczą sekretarkę? Odpowiemy na te pytania, a także porozmawiamy o czarnych owcach rodziny królewskiej z gośćmi kolejnego odcinka, w którym to przyjrzymy się serialowi "The Crown". 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 45. DYNASTIA WINSDORÓW Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Dynastia Windsorów. Silne, niezwykłe i niepokorne kobiety. Pozostający w ich cieniu, mniej zdecydowani mężczyźni. Choć Zjednoczone Królestwo dawno utraciło status imperium, a mentalność poddanych zmieniła rewolucja obyczajowa, Windsorowie wciąż doskonale prosperują. Można by rzec, że ich popularność rośnie odwrotnie do posiadanej władzy. Z majestatycznych ikon zmienili się w bohaterów masowej wyobraźni. Dziś są częścią popkultury, celebrytami, a ich rodzinne waśnie, śluby, zdrady i rozwody sprzedają się znakomicie, nawet poza królestwem. - Nie jesteśmy rodziną, lecz firmą - miał powiedzieć niegdyś król Jerzy VI, ojciec Elżbiety II. Były to słowa prorocze. W tym odcinku teleturnieju poznamy fakty, rozprawimy się z mitami i odkryjemy niejedną skrywaną za murami Pałacu Buckingham tajemnicę dynastii Windsorów. 17:25 ŻYWOT SARMACKI - KARIERA ODC. 6 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler(Prowadzący) Prof. Krzysztof Koehler poeta, historyk literatury, krytyk literacki, w tym odcinku "Żywota sarmackiego" przedstawia ścieżki kariery, jakie czekały młodego szlachcica w XVI i XVII wieku. Mógł zostać kapłanem, ale raczej miał być ziemianinem, jak jego ojciec czy dziad. Jednak zanim osiadł na swoich włościach, poznawał wielki świat: wstępował na służbę dworską albo doskonalił się w rzemiośle rycerskim; niektórzy młodzieńcy oddawani byli do palestry, by być przydatnymi rodzicom w różnych, niekończących się sądowych sprawach, które w owym czasie były codziennością. Każdy z obywateli Rzeczypospolitej, czyli każdy ze szlachty był w świetle prawa w czasach sarmackich równy. Do XVI wieku krajem współrządziły z monarchą wielkie i stare rody możnowładcze. Z nich w XVI wieku wyłoniła się magnateria. Magnackie rody były bogate i właśnie z bogactwem wiązała się ich pozycja w państwie. Skupiała się głównie w senacie, dzierżąc tytuły wojewodów, kasztelanów czy starostów. Najwyższe urzędy w państwie zazwyczaj były obsadzane przez magnatów. Unia Polski z Litwą wprowadziła na arenę polityki Rzeczypospolitej wielkie rody litewskich bojarów. Kolejny po unii wiek to pojawienie się w Polsce niewyobrażalnie bogatych rodów kresowych takich jak Radziwiłłowie, Pacowie, Sapiehowie, Wiśniowieccy, Sobiescy, Czartoryscy, Poniatowscy itd. Oni odgrywali zasadniczą rolę w wieku XVII czy XVIII. To właśnie przedstawiciele magnackich rodów stawali się mecenasami szlacheckiej młodzieży na ich dworach, ale także na dworach biskupich młodzieńcy odbywali służbę i poznawali wielki świat. Osobnym miejscem była kancelaria królewska. Z nią związana była cała elita polityczna i artystyczna polskiego renesansu. Teksty Klemensa Janickiego, Łukasza Górnickiego i Jana Kochanowskiego przybliżą klimat tamtego czasu. 17:45 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial obyczajowy, 51 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kozanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin i inni Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 19:10 OSTATNIE ZDJĘCIA (ANDRZEJ MUNK) Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2000 Autor: Andrzej Brzozowski Reżyseria: Andrzej Brzozowski Wykonawcy: Roman Polański, Anna Ciepielewska, Andrzej Brzozowski, Andrzej Wajda Wsiadł do samochodu i pojechał do Warszawy. Nim ruszył, krzyknął jeszcze: "Spotkamy się w środę!". Ale do spotkania z ekipą realizatorów "Pasażerki" już nigdy nie doszło. Nie zginął natychmiast na miejscu wypadku. Żył przez jakiś czas. Powtarzał próbującym ratować go ludziom: "Łódź - telefon..." "Pasażerka" weszła na ekrany już po tragicznej śmierci reżysera. Pracę nad filmem zakończył Witold Lesiewicz. Jednak najbardziej przejmujące epizody kręcone w obozie oświęcimskim wyszły spod ręki Andrzeja Munka. Praca nad nimi była szczególnie trudna, nie tylko i nie przede wszystkim, z powodów technicznych. Od zakończenia wojny upłynęło zaledwie szesnaście lat. Upływający czas nie zdążył zatrzeć pamięci straszliwych wydarzeń rozgrywających się przecież na oczach pokolenia realizatorów filmu. Ludzie pracowali i mieszkali na terenie kacetu, w przerażającym, klaustrofobicznym miejscu pełnym duchów i zjaw. Do dziś wspominają szczególny dźwięk niosący się ponad obozem - jękliwy płacz poruszanych wiatrem kolczastych drutów. Atmosfera gęstniała po zmroku, gdy wokół rozkołysanych latarni rozpoczynał się taniec upiornych cieni. Aby dodać otuchy zestresowanym paniom, Munk przynosił im na kwaterę obozowego kota. Sam rezydował w dawnym gabinecie Hoessa. Kiedy reżysera odwiedziła w Oświęcimiu żona, współpracownicy zadbali o przystrojenie surowego pomieszczenia bukietami kwiatów. Przedobrzyli. Wnętrze wyglądało jak cmentarna kaplica. Czyżby zły omen? Ostrzeżenie od losu reżyser otrzymał już wcześniej, gdy po motocyklowej kraksie wylądował na kolczastych drutach. Mocno poharatany, martwił się głównie o porwaną koszulę - prezent od małżonki. Uczynna charakteryzatorka zdążyła przed wizytą artystycznie pocerować przyodziewek. Dokument Andrzeja Brzozowskiego, drugiego reżysera "Pasażerki", opowiada nie tylko o ostatnich tygodniach pracy Munka nad tym filmem. Autor przedstawia także wcześniejsze koleje losów bohatera - krakowską młodość, trudne lata okupacji spędzone w Warszawie, epizod zakopiański, kiedy przyszły filmowiec pracował przy obsłudze kolejki linowej, przerwane chorobą studia architektoniczne, pobyt w łódzkiej Szkole Filmowej. Po fabularyzowanych dokumentach "Gwiazdy muszą płonąć" i "Błękitnym krzyżu" Andrzej Munk zrealizował głośne, będące dziś kanonem filmu polskiego obrazy: "Człowiek na torze", "Eroica", "Zezowate szczęście", wreszcie opartą na powieści Zofii Posmysz "Pasażerkę". O niezwykłej osobowość i profesjonalnych talentach reżysera opowiadają przyjaciele i współpracownicy tragicznie zmarłego artysty, m. in. Anna Ciepielewska, Andrzej Wajda i Roman Polański. Wspomnienia ilustrują materiały archiwalne z planu zdjęciowego w Auschwitz, fragmenty listów Munka i przejmujące kadry "Pasażerki". 21:05 EL DORADO (EL DORADO) Western, 121 min, USA 1967 Reżyseria: Howard Hawks Scenariusz na podstawie powieści Harry'ego Browna: Leigh Brackett Występują: John Wayne, Robert Mitchum, James Caan, Charlene Holt, Michele Carey, Arthur Hunnicutt, R. G. Armstrong, Edward Asner i inni Nakręcona w plenerach Arizony ekranizacja powieści Harry'ego Browna z 1960 roku z udziałem takich gwiazd ekranu, jak John Wayne ("Dyliżans", "Rio Bravo", "Fort Apaczów", "Nosiła żółtą wstążkę", "Rzeka Czerwona", "Prawdziwe męstwo" - Oscar za główną rolę), Robert Mitchum ("Krzyżowy ogień", "Rzeka bez powrotu", "Noc myśliwego", "Przylądek strachu") oraz James Caan ("Deszczowi ludzie", Ojciec chrzestny","Elita zabójców","Misery"). Podobnie jak inne"kowbojskie"filmy Howarda Hawksa -"Rio Bravo"czy"Rio Lobo" - także i ten ukazuje dramatyczny proces starzenia się zarówno bohaterów Dzikiego Zachodu jak i westernu jako gatunku filmowego. Doświadczony rewolwerowiec Cole Thornton (Wayne) zostaje wynajęty przez bogatego posiadacza ziemskiego Barta Jasona do wykonania pewnego zlecenia. Zgodnie z instrukcją Thornton udaje się do miasteczka El Dorado na granicy z Meksykiem. Na miejscu rezygnuje jednak z wykonania zlecenia. Dowiaduje się bowiem, że miałby siłą usunąć rodzinę MacDonaldów z ich farmy, którą Jason chce przejąć ze względu na znajdujące się tam źródła wody. Dodatkowym argumentem jest fakt, że podejmując walkę z MacDonaldami Thornton musiałby się przeciwstawić swemu dawnemu przyjacielowi, J. P. Harrahowi, który jest obecnie szeryfem w El Dorado. Wracając z posiadłości Jasona, Cole Thornton niechcący rani najmłodszego z czterech synów Kevina MacDonalda, Luke'a, doprowadzając w efekcie do jego śmierci. Ojciec chłopaka przyjmuje jego wyjaśnienia i przeprosiny, ale zrozpaczona siostra Luke'a, Joey, usiłuje w odwecie zabić rewolwerowca. Wystrzelona przez nią kula zatrzymuje się w ciele Thorntona, w pobliżu kręgosłupa. Miejscowy doktor nie podejmuje się wyjęcia jej i odsyła kowboja do innego lekarza. Cole, odczuwając dotkliwy ból i nawracający paraliż ręki, rusza w drogę. Niebawem zawiera znajomość z młodym włóczęgą o przezwisku Mississipi i dowiaduje się, że Jason wynajął nowego rewolwerowca na jego miejsce, młodego i bezwzględnego Nelse'a McLeoda oraz jego bandę. McLeod próbuje skaptować Thorntona do pomocy, przekonując go, że rozprawa z farmerami będzie dziecinną igraszką, a nieszczęśliwie zakochany i pijany z udręki szeryf nie przeszkodzi im w wykonaniu dobrze płatnego zadania. Cole Thornton i Mississipi rzeczywiście wracają do El Dorado. Z pomocą szeryfa Harraha, którego udaje im się nakłonić, by odstawił alkohol, szykują się do ostatecznej rozprawy z Jasonem i wynajętymi przez niego bandytami. 23:15 DYNASTIA TUDORÓW III - ODC. 7/8 (THE TUDORS III, EP. 7) Serial historyczny, 50 min, USA/Kanada/Irlandia, 2008 Reżyseria: Jeremy Podeswa Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Anglia staje w obliczu zagrożenia ze strony Francji i Hiszpanii, które zawarły sojusz. Henryk, chcąc umocnić królestwo, zgadza się na ślub z Anną, niemiecką protestancką księżniczką... 00:20 TOWARZYSZ WIESŁAW: OD AGITATORA DO DYKTATORA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2014 Reżyseria: Piotr Boruszkowski Scenariusz: Piotr Boruszkowski Sylwetka Władysława Gomułki, towarzysza Wiesława - pierwszego sekretarza KC PZPR w latach 1956 - 1970. Oczywiście życiorys polityka nie może być oderwany od czasów i wydarzeń, w których brał on udział, czy też które sam kształtował swoimi decyzjami, stając się za nie odpowiedzialnym. Dlatego biografia Gomułki została ukazana na tle najważniejszych wydarzeń jego epoki: rok 1956 (objęcie władzy, wielkie nadzieje wiązane przez społeczeństwo z Władysławem Gomułką); rok 1968 (zamieszki na uczelniach, wkroczenie wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji; prowadzona od 1967 r. pod hasłem walki z syjonizmem nagonka na Żydów; samospalenie się Ryszarda Siwca podczas uroczystości dożynkowych); rok 1970 (uznanie przez RFN zachodniej granicy PRL; wydarzenia na Wybrzeżu - użycie broni wobec robotników; odwołanie Gomułki z piastowanych przez niego stanowisk.