TVP Historia Wtorek, 02.11.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 998 - św. Odilon, opat benedyktyńskiego klasztoru w Cluny, wprowadził do mszy św. zwyczaj wspominania zmarłych; 1947 - pierwszy i jedyny lot największej w historii łodzi latającej znanej jako "Świerkowa gęś"; 2000 - zmarła lady Sue Ryder of Warsaw; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 22 "STRZAŁY NA PAWIAKU" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał melduje Margaret, że Halbe chce się spotykać z Celiną. Dla dziewczyny udział w tej akcji to rozkaz, nie chce tylko, by dowiedział się o tym jej narzeczony. Dla kamuflażu Michał i Celina wprowadzają się do wspólnego mieszkania. Bronek wie od Heleny, że Wanda wyszła z izolatki na Pawiaku. Janek odwiedza Lenę w kryjówce, przynosi jej jedzenie. Władek próbuje wykraść mundury kierowców Reichsbanku, przyłapany przez nadzorcę Lippkego, zabija go. W tej sytuacji Doktor odwołuje akcję napadu na bank. Janek prosi Bronka o kontakt z fałszerzem, który ma dostęp do lewych papierów. Trafia na Kercelak i poznaje Wysockiego, jednego z niemieckich agentów. Wanda dowiaduje się od Grażyny o terminie organizowanej ucieczki. Bronek przebija się na Pawiak. Rappke informuje Rainera, że pelengator namierzył radiostację w rejonie Józefowa. Halbe poznaje Michała i Celinę z Rainerem. Danka prosi Helenę, by ta pomogła jej kuzynowi, Włodkowi. Helena nie wie, że to jeden z agentów Rainera. 08:15 ROTUNDA ZAMOJSKA. NIEZATARTA PAMIĘĆ Reportaż, 21 min, Polska, 2021 Scenariusz: Izabela Fatalska, Bartłomiej Wieczorek Reportaż z uwagi na dokonaną rewitalizację obiektu opowiadać będzie o Rotundzie w ujęciu historycznym oraz jako miejscu pielęgnowania pamięci i edukacji. W programie wypowiedzi udzielą m.in.: Andrzej Urbański - - zastępca dyrektora Muzeum Zamojskiego w Zamościu oraz Marcin Grabski - sekretarz Urzędu Miasta Zamościa. 08:50 SKARBY KSIĘDZA JANA (KS. JAN TWARDOWSKI) Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2006 Autor: Alicja Albrecht - Mroziewicz Reżyseria: Alicja Albrecht - Mroziewicz Scenariusz: Alicja Albrecht - Mroziewicz Wykonawcy: Ks. Jan Twardowski Filmowy portret Jana Twardowskiego, księdza - poety, zbudowany z wypowiedzi zarówno samego księdza Jana, jak i jego najbliższych przyjaciół. Niezwykle ciepła opowieść o człowieku, który tak kochał ludzi. Ksiądz Jan Twardowski, przedstawiciel współczesnej liryki religijnej, urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawie. W gimnazjum, w latach 1933 - 1935, współredagował międzyszkolne pismo młodzieży gimnazjalnej "Kuźnia Młodych". Na łamach gazetki odbył się jego debiut poetycki i prozatorski. Od 1937 roku studiował na wydziale polonistyki UW. Studia przerwane przez wojnę ukończył w 1947 roku. W czasie wojny był żołnierzem AK, uczestniczył w powstaniu warszawskim. W 1945 roku podjął naukę na pierwszym, tajnym kursie Seminarium Duchownego w Warszawie, które ukończył w 1948 roku i 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie. W 1959 r. ukazał się jego pierwszy tom zatytułowany po prostu "Wiersze" wydany przez Pallottinum w Poznaniu, który otwiera obszerną listę wydań kolejnych tomów poety. Poezja ks. Twardowskiego, popularne nie tylko w kraju, ale również za granicą, doczekała się przekładu na wiele języków. Jan Twardowski był również laureatem wielu nagród i odznaczeń. Pierwszą z nich, Nagrodę im. Brata Alberta za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki sakralnej, otrzymał w 1978. Jako poeta ksiądz Twardowski cieszył się ogromną popularnością wśród różnych pokoleń czytelników. Mówił bowiem o tym, co uniwersalne i tak samo ważne dla każdego z nas. 09:45 PRASA DONOSI - BUDOWNICTWO W II RP Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska W okresie międzywojennym brak mieszkań najbardziej odczuwany był w dynamicznie rozwijających się miastach. W kolejnym odcinku serii "Prasa donosi" opowiemy, jak rząd i samorządy starały się rozwiązać ten problem. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 12:25 PRZYŁBICE I KAPTURY - ODC. 4/9 - PRZERWANE OGNIWO Serial kostiumowy,przygodowy, 52 min, Polska, 1985 Reżyseria: Marek Piestrak Scenariusz: Marek Piestrak, Jerzy Diatłowicki Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Wojciech Karolak Wykonawcy: Krzysztof Kolberger Aktorzy: Ewa Biała, Bożena Krzyżanowska, Władysław Komar, Henryk Machalica, Piotr Garlicki, Roch Siemianowski, Marek Frąckowiak, Marta Klubowicz, Maciej Kozłowski, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Lesień, Bruno O'Ya, Józef Fryźlewicz, Andrzej Wilk, Iwona Bielska W klasztorze w Trokach Benko przechodzi szkolenie jako przyszły agent polskiego wywiadu. Weronika Vogelweder zakochuje się w Czarnym. Peter Vogelweder zaczyna coś podejrzewać. Nocą razem z Brunonem Brennerem zwabia Czarnego w pułapkę. Widzi to Dzieweczka. Zawiadamia Jaksę i uwalniają przyjaciela z lochów w domu Brennera. Vogelweder rozpoznaje jednak Dzieweczkę, czyli swojego służącego. Wspólnie z bratem Johannem zabijają nieszczęśnika. Następnie Peter ucieka z Krakowa do Malborka. Przełożony klasztoru, brat Erazm, wysyła Benka do Wilna. Pod imieniem Jawnuty z Niemirzy, wroga Jagiełły, Benko ma przeniknąć w otoczenie rycerza Sonenberga. 14:35 BRYGADY MIĘDZYNARODOWE W HISZPANII (THE TRAGEDY OF THE INTERNATIONAL BRIGADES) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2016 Reżyseria: Patrick Rotman Film przedstawia prawdziwą historię Brygad Międzynarodowych, 40 000 wojowników z ponad 50 różnych krajów, którzy wsparli jedną ze stron konfliktu w hiszpańskiej wojnie domowej w latach 1936 - 1939. 16:20 ŻYWOT SARMACKI - MAŁŻEŃSTWO - OSADZENIE SIĘ ODC. 8 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Kolejnym po służbie wojskowej lub dworskiej, etapem życia szlachcica w czasach sarmackich było małżeństwo i osadzenie się na swojej ziemi. Zaczynał gospodarować i zmieniał status z człowieka drogi, homo viator, w człowieka osadzonego na swoim, jak się mówiło, szpłachciu. Był to status życia w pełni niezależnego. Osłaniało ową niezależność prawo własności, przywilej neminem captivabimus. Dlatego mawiano: szlachcic na zagrodzie, równy wojewodzie. Owa osiadłość i niezależność była zarówno powodem do dumy jak i drwin, o czym świadczą teksty Jana Kochanowskiego czy Wacława Potockiego. Jak było naprawdę? - wyjaśni prof. Krzysztof Koehler, poeta, historyk literatury, krytyk literacki. 16:40 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - KRÓL Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Ile jest prawdy w wizji sanacyjnej Polski, jaką zaoferował widzom i czytelnikom Szczepan Twardoch, dowiemy się z odcinka poświęconego "Królowi". Czy marszałek Edward Rydz - Śmigły popierał rządy w stylu Hitlera, czy mieliśmy polską Noc Kryształową, i czy naprawdę planowano zabójstwo córki Piłsudskiego? 17:15 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 18:50 CZAS HONORU - ODC. 23 "NIEMIECKA RULETKA" S. II Serial wojenny, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Helena już wie, że akcja odbicia Wandy się nie powiodła. Po zaginięciu Lippkego Rappke chce przesłuchać wszystkich Polaków pracujących w Reichsbanku. Na liście do przesłuchania jest także Władek. Rainer otrzymuje pierwsze meldunki od swoich agentów. Janek załatwia u Górki paszport dla Moslera. Na Pawiaku Nina wraca pobita z przesłuchania, decyduje się na udział w ucieczce wspólnie z Wandą. Helena jako gosposia rozpoczyna pracę u Halbego. Woźniak załatwia zwolnienie Danki z aresztu. Władek okazuje Rudej swoje uczucia. Michał, zazdrosny o Celinę, przerywa jej spotkanie z Halbem, dąży też do przerwania całej akcji. Janek i Bronek organizują zasadzkę na Kwapisza. Otto przez przypadek zabija agenta Rainera w szpitalu. W kasynie wybucha strzelanina, Celina zostaje ranna. 20:55 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - ŚCIEŻKA DO WŁADZY ODC. 2/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 21:45 TRĘDOWATA Melodramat, 91 min, Polska 1976 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Stanisław Dygat Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Elżbieta Starostecka, Leszek Teleszyński, Jadwiga Barańska, Czesław Wołłejko, Lucyna Brusikiewicz, Irena Malkiewicz, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Mariusz Dmochowski, Piotr Fronczewski, Zbigniew Józefowicz, Janusz Bylczyński, Barbara Drapińska, Aleksander Gąssowski, Wiesława Kwaśniewska Trzecia ekranizacja wydanej w 1908 r. powieści Heleny Mniszkówny (do 1939 r. książka była wznawiana przeszło 20 razy). Tytuł "Trędowata" stał się w powszechnej świadomości symbolem kiczu, hasłem wywołującym charakterystyczne reakcje - miażdżące opinie krytyków i aplauz tzw. szerokiej publiczności. Z takim przyjęciem spotkały się obie przedwojenne adaptacje filmowe - niema z 1920 r. , w reżyserii Edwarda Puchalskiego i Józefa Węgrzyna, z Jadwigą Smosarską i Bolesławem Mierzejewskim, oraz dźwiękowa z 1936 r. , w reżyserii Juliusza Gardana, z Elżbietą Barszczewską i Franciszkiem Brodniewiczem w rolach nieszczęśliwych kochanków. Po wojnie powieść Mniszkówny, długo niewydawana, staje się mitem, na czarnym rynku za odbitki maszynopisowe płacono horrendalne sumy. Gdy wreszcie książkę w 1973 r. wznowiono, zniknęła z księgarni błyskawicznie, a jej adaptacje sceniczne zaczęły ratować budżet teatrów, które zdecydowały się wprowadzić na afisz tytuł niezawodnie przyciągający masową publiczność. Wreszcie z fenomenem "Trędowatej" zmierzył się twórca "Potopu". Już w czasie realizacji Jerzy Hoffman podkreślał, że nie chce robić pastiszu ani parodii, tylko zwyczajny melodramat, film całkiem serio o nieszczęśliwej miłości. Wykreślił z tekstu wiele wątków ubocznych, zredukował do minimum egzotyczną otoczkę "z życia wyższych sfer". Zrealizował kulturalny film w stylu retro, z pięknymi zdjęciami Stanisława Lotha (wnętrza pałacu w Łańcucie, powozy, parki i ogrody, m.in. w Książu) i dobrą muzyką Wojciecha Kilara. W pierwszoplanowych rolach wystąpili Elżbieta Starostecka (piękna, wrażliwa Stefcia Rudecka), Leszek Teleszyński (zabójczo przystojny ordynat Waldemar Michorowski), Czesław Wołłejko (bardzo prawdziwy w roli starego ordynata), Jadwiga Barańska (trochę z przymrużeniem oka zagrana baronowa Elzonowska), Irena Malkiewicz (godna księżna Podhorecka; w "Trędowatej z 1936 r. debiutowała rolą Melanii). Ordynat Michorowski poznaje guwernantkę swej kuzynki Luci. Zakochuje się w pannie Stefanii Rudeckiej, zdobywa jej wzajemność. Ich miłość bulwersuje arystokratyczne środowisko. Szlachetnie urodzone damy i wykwintni panowie podczas balu jednoznacznie dają odczuć ubogiej dziewczynie, że wśród nich zawsze będzie trędowata, a jej małżeństwo z panem na Głębowiczach byłoby niewybaczalnym mezaliansem. Zrozpaczona Stefcia biegnie w strugach ulewnego deszczu przez park. Wkrótce spełni się to, co jej przeznaczone. 00:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - MIEDWIE - SKARBIEC PEŁEN TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Miedwie - skarbiec pełen tajemnic Jesteśmy kolejny raz nad jeziorem Miedwie. Poprzednia wyprawa zostawiła w naszej wyobraźni spory zamęt. Wyobrażaliśmy sobie już dno jeziora, potopione kutry i łodzie. Wracając jednak do rzeczywistości, wraz z kolegami z Projektu Strefa Miedwie rozpoczynamy kolejną poszukiwawczą przygodę. Mamy zlokalizowaną ćwiczebną torpedę lotniczą na głębokości 24 metrów. Mamy nadzieję, że uda się ją wydobyć. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 01:35 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom.