TVP Historia Środa, 03.11.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1903 - pierwszy elektokardiograf; 1948 - kongres zjednoczeniowy PPR i PPS; 1954 - zmarł Henri Matisse; 1984 - pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszki; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 23 "NIEMIECKA RULETKA" S. II Serial wojenny, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Helena już wie, że akcja odbicia Wandy się nie powiodła. Po zaginięciu Lippkego Rappke chce przesłuchać wszystkich Polaków pracujących w Reichsbanku. Na liście do przesłuchania jest także Władek. Rainer otrzymuje pierwsze meldunki od swoich agentów. Janek załatwia u Górki paszport dla Moslera. Na Pawiaku Nina wraca pobita z przesłuchania, decyduje się na udział w ucieczce wspólnie z Wandą. Helena jako gosposia rozpoczyna pracę u Halbego. Woźniak załatwia zwolnienie Danki z aresztu. Władek okazuje Rudej swoje uczucia. Michał, zazdrosny o Celinę, przerywa jej spotkanie z Halbem, dąży też do przerwania całej akcji. Janek i Bronek organizują zasadzkę na Kwapisza. Otto przez przypadek zabija agenta Rainera w szpitalu. W kasynie wybucha strzelanina, Celina zostaje ranna. 08:45 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 09:55 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:50 DOKTOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Jakub Klimaszewski Wykonawcy: Jarosław Perszko (prowadzący) Historię można pisać wielkimi literami, ale najbardziej fascynujące jest odkrywanie jej w losach zdawałoby się zwykłych, a przecież niezwykłych postaci, żyjących tuż obok. Jedną z nich jest Tadeusz Rakowiecki (1878 - 1965) - doktor medycyny, a jednocześnie światowej sławy astronom, krytyk literacki, lekarz wojskowy na frontach wojny rosyjsko - japońskiej, I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. , patriota i społecznik. Oferowano mu objęcie katedry astronomii we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, on jednak wybrał Hajnówkę, na skraju Puszczy Białowieskiej, liczącą 700 mieszkańców, bo twierdził, że tutaj jest bardziej potrzebny. Jego żona Pelagia towarzyszyła powstającym Legionom i była komendantką Oddziału Lubelskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Józef Piłsudski powierzył jej odręcznie napisany rozkaz utworzenia POW na terenie zaboru rosyjskiego, który przewiozła konno przez front do Warszawy. Przez całe życie wspierała męża w jego decyzjach. Razem działali społecznie, dla dobra tych najbardziej potrzebujących. Ich wspólną dewizą życiową było: uczciwość na pierwszym miejscu. "Moim filmem chciałabym przywrócić pamięci te, dziś nieco zapomniane osoby, bo mogą być wzorem nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń i zasługują na najwyższy szacunek". 12:40 PRZYŁBICE I KAPTURY - ODC. 5/9 - W GNIEŹDZIE WROGA Serial kostiumowy, przygodowy, 55 min, Polska, 1985 Reżyseria: Marek Piestrak Scenariusz: Marek Piestrak Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Wojciech Karolak Wykonawcy: Krzysztof Kolberger Aktorzy: Ewa Biała, Maciej Kozłowski, Zbigniew Lesień, Henryk Machalica, Piotr Garlicki, Roch Siemianowski, Marek Frąckowiak, Władysław Komar, Bożena Krzyżanowska, Marta Klubowicz, Arkadiusz Bazak, Emil Karewicz, Stanislaw Zatłoka, Józef Nalberczak, Jerzy Trela Korzystając z pobytu na dworze Witolda Baldwina von Helwensteina i Heinricha von Warmsdorfa Benko zgłasza się do nich jako Jawnuta z Niemierzy z prośbą o pomoc w pomszczeniu śmierci ojca. Po ucieczce z Krakowa Peter Vogelweder dociera do Malborka, ku wielkiemu niezadowoleniu komturów. Czarny i Jaksa jadą do Torunia, by odbić Unę. Dowiadują się, że przed dwoma dniami wywieziono ją z miasta. Muszą jechać do Gdańska i korzystać z pomocy herszta zbojów - Kosookiego. Wywieziony przez Krzyżaków z Litwy Benko dociera do Malborka. Otrzymuje zajęcie przy koniach. Zaprzyjaźnia się z pachołkami Sonnenberga i dowiaduje się, że Zyta żyje - jest jego nałożnicą. Brat Erazm uprzedza Czarnego, że Benko będzie chciał zabić Zytę i każe mu jechać do Malborka, by temu zapobiec... 13:45 LISTOPAD 1956. DNI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT (1956, A FEW DAYS IN NOVEMBER / 1956, QUELQUES JOURS EN NOVEMBRE) Film dokumentalny, 53 min, Szwecja/Francja, 2016 Reżyseria: Marc Besson Film dokumentalny o wydarzeniach, które w 1956 roku ustanowiły nowy porządek świata. Listopad 1956 roku. Od 8 lat trwa zimna wojna. Nagle wybuchają dwa kryzysy. W zbuntowanym Budapeszcie oraz na Kanale Sueskim sytuacja jest przez kilka dni bardzo napięta. W Egipcie Nasser nacjonalizuje francusko - brytyjski kanał. Oba kraje, wraz z Izraelem, postanawiają uderzyć. W Budapeszcie wybucha bunt przeciwko reżimowi; giną tysiące Węgrów. Od blisko stu lat Kanał Sueski łączy Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Dzięki niemu statki nie muszą opływać Afryki. Ten ważny szlak handlowy jest także źródłem dochodów dla zachodnich właścicieli. Nasser uznał, że jest to forma kolonializmu. 26 lipca 1956 r. ogłasza narodowi, że kanał należy do Egipcjan. Trzeci świat się raduje, a Nasser staje się jego bohaterem. Na Zachodzie jawi się jednak jako niewygodna postać. W roku 1945 konferencja w Jałcie wprowadziła nowy podział Europy. Zachód i ZSRR bacznie się sobie przyglądały i zbroili. Trwała zimna wojna. Na Węgrzech rządziła partia komunistyczna. Premier Rakosi był najlepszym uczniem Stalina. Tymczasem u starszego brata zachodziły zmiany. 28 czerwca w Poznaniu robotnicza manifestacja przerodziła się w zamieszki. Zginęły 74 osoby; setki zatrzymano i osądzono. Na Węgrzech sprzeciw wobec reżimu był silny, choć nie tak wyraźny. Wydarzyło się wtedy wiele. Geopolityka rządzi się swoimi prawami, ma swoje meandry i zawiłości. Listopad '56 wyraźnie pokazał, że wyrachowanie i egoizm są częścią stosunków międzynarodowych. Lecz uczestnikom tych zawirowań pozostały wspomnienia, gorzkie lub piękne. 15:50 GIGANCI HISTORII - ODC. 47. JANUSZ KORCZAK. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Dzieciom poświęcił całe swoje życie. Zmarł również tak, jak żył - dla dzieci i z dziećmi. Jego książki należą do klasyki literatury dziecięcej: "Król Maciuś Pierwszy", "Kajtuś Czarodziej", "Bankructwo małego Dżeka". Myśląc o nim, mamy przed oczami jego ostatnią drogę z podopiecznymi: z sierocińca w getcie na Umszlagplatz, skąd wywieziono ich do Treblinki. Janusz Korczak. Twórca podstaw współczesnej pedagogiki opartej na empatii, respektowaniu psychicznych i emocjonalnych potrzeb dziecka. Mówił o prawach dziecka w czasach, gdy wychowanie było w zasadzie tresurą, wpajaniem reguł i obowiązków, zazwyczaj za pomocą kija. Był rzecznikiem praw dziecka, kiedy jeszcze nikt o takiej funkcji nie słyszał. Lekarz, pedagog, publicysta i wychowawca. Janusz Korczak. Jego życie i działalność to temat tego odcinka teleturnieju. 16:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZY DEPOZYT Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Powstańczy depozyt. Zdarzało nam się zwozić do muzeów różne przedmioty znalezione dzięki prowadzonym przez nas poszukiwaniom. Ale prowadzić poszukiwania w muzeum będziemy po raz pierwszy. Jesteśmy na terenie zabytkowego Zespołu Zakładu I Osiedla Przemysłowego SIELPIA WIELKA. Znaleziono tu dokumenty, według których na terenie Zespołu ukryto sztucery z czasów Powstania Styczniowego. Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. 17:15 ŚLADAMI ESKULAPA - DWA WYMIARY ŻYCIA Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Wykonawcy: Wiktor Szymborski (prowadzący), Paweł Nowakowski (prowadzący) W tym odcinku opowiadamy o historii i rozwoju psychiatrii. 17:50 ISKRA NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń W 100. rocznicę odzyskania niepodległości Polski warto przypomnieć, co kształtowało budzenie się poczucia patriotyzmu w Małopolsce i promieniowało na inne zabory. Jakie znaczenie miały wydarzenia o charakterze kulturalnym, które stawały się niejednokrotnie wielkimi manifestacjami patriotycznymi, jak to największe w czasie zaborów odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego ufundowanego przez wybitnego pianistę i polityka Ignacego Paderewskiego w Krakowie, które przyciągnęło ok. 150 tys. Polaków. Dziś możemy powiedzieć, że stało się ono iskrą, która zapaliła w sercach tamtego pokolenia wiarę w odzyskanie niepodległości i obudziła z ponad 120 - letniej niewoli. Za cztery lata młodzi, którzy przyszli na odsłonięcie pomnika w pięćsetną rocznicę zwycięstwa nad niemieckim zakonem krzyżackim, stanęli do walki o Niepodległą i zwyciężyli. 19:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ROZDARTE MIASTO Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opadła żelazna kurtyna w poprzek kontynentu" - mówił Winston Churchill w przemówieniu w 1946 roku. To był początek zimnej wojny. Berlin Zachodni, enklawa wolności na terytorium NRD, był solą w oku reżimu od zakończenia II wojny do upadku komunizmu. Kiedy runął mur, odłamek przywieziono do Westminster College w USA, upamiętniając przemówienie Winstona Churchilla o żelaznej kurtynie. O mieście zimnej wojny mówią m.in. dr Łukasz Kamiński - były prezes IPN i dr hab. Tytus Jaskułowski - politolog. Wyjątkowe zimnowojenne ujęcia dokumentalne. 19:25 CZAS HONORU - ODC. 24 "PRZERWANA DEPESZA" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Margaret twierdzi, że Michał, po uwiarygodnieniu się w oczach Halbego, powinien to wykorzystać w działalności kontrwywiadu. Na Pawiaku Nina z Wandą przygotowują się do ucieczki. Bronek dostaje nowe zadanie: ma zlikwidować Rappkego. Jeden z agentów, Włodek, lokator Heleny, deklaruje jej chęć współpracy z konspiracją. Michał, razem z Halbem i Rainerem, odwiedzają Celinę w szpitalu. Celina mówi Marii, że Krzysztof to jej narzeczony. Janek prosi Michała o zlecenie obserwacji Górki. Helena wpada na trop siatki niemieckich agentów: w domu Halbego znajduje teczkę z ich zdjęciami, dokumenty, specjalne rachunki. Jedna z więźniarek, Lola, przyłącza się do ucieczki Wandy i Niny z Pawiaka. W getcie Sajkowscy zostają wyrzuceni z mieszkania i trafiają do noclegowni. Agent Włodek mówi Rainerowi o akcji z Bronkiem. Rappke szykuje obławę pod domem w Józefowie. Władkowi udaje się uciec, ale Kamil zostaje schwytany przez Niemców. 20:30 TAJEMNICE III RZESZY (SEZON II) - ODC. 2/5 PACJENT HITLER (ODC. 2/5 PATIENT HITLER) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Friedrich Schrerer, Steffi Schlobel, Thomas Staehler Scenariusz: Guido Knopp Na co chorował Hitler i jak jego dolegliwości wpływały na dowodzenie niemiecką armią? Jaki wpływ miał na Hitlera jego osobisty lekarz? Medyczne akta Hitlera w większości zaginęły, ale z tego co odnaleziono wyłania się intrygujący obraz stanu zdrowia fuhrera. Pod koniec wojny uzależniony od silnych leków i narkotyków stał się słaby fizycznie i psychicznie roztrzęsiony. 22:35 KATYŃ. OSTATNI ŚWIADEK (LAST WITNESS, THE) Dramat polityczny, thriller, 89 min, Wielka Brytania/Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Szkopiak Scenariusz: Paul Szambowski, Piotr Szkopiak Aktorzy: Alex Pettyfer, Robert Więckiewicz, Talulah Riley, Piotr Stramowski, Michael Gambon, Will Thorp Akcja filmu rozpoczyna się dwa lata po zakończeniu II wojny światowej. Młody, ambitny dziennikarz z Bristolu, Stephen Underwood, poszukuje tematu, który pomoże mu zdobyć rozgłos i zapewni szybki rozwój kariery zawodowej. Tymczasem jego uwagę zwracają dziwne wypadki w miejscowym obozie dla dipisów. Badając tę sprawę, dociera do informacji o jeńcach wojennych i mrocznej tajemnicy Katynia. Dzięki ostatniemu świadkowi katyńskiej masakry, odkrywa, co naprawdę się wydarzyło wiosną 1940 roku. Ofiarami zbrodni popełnionej przez NKWD było ponad 20 tysięcy polskich oficerów i cywili. Drążąc temat, Stephen Underwood ujawnia niechlubną rolę władz brytyjskich, ryzykując w ten sposób dalszą karierę, a nawet życie. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZY DEPOZYT Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Powstańczy depozyt. Zdarzało nam się zwozić do muzeów różne przedmioty znalezione dzięki prowadzonym przez nas poszukiwaniom. Ale prowadzić poszukiwania w muzeum będziemy po raz pierwszy. Jesteśmy na terenie zabytkowego Zespołu Zakładu I Osiedla Przemysłowego SIELPIA WIELKA. Znaleziono tu dokumenty, według których na terenie Zespołu ukryto sztucery z czasów Powstania Styczniowego. Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. 02:05 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 02:25 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 02:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - TAJEMNICA BARBAROSSY Magazyn, 17 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek przedstawiający genezę ataku Trzeciej Rzeszy na ZSRR. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.