TVP Historia Niedziela, 07.11.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - Alessandro Volta przedstawił pierwszą baterię elektryczną; 1917 - bolszewicy opanowali Piotrogród; 1939 - gen. Władysław Sikorski Wodzem Naczelnym; 1980 - zmarł aktr Steve McQueen; 06:50 BIBLIA - ESTERA CZ. 1 (ESTERA P. 1) Serial religijny, 44 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Louise Lombard, Thomas Kretschmann, Juergen Prochnow, Ornella Mutti Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Król perski Kserkses wydaje ucztę dla swoich poddanych, by zademonstrować swoje bogactwo i władzę. Pozbawia królową godności królewskiej, ponieważ odmawia ona pokazania się gościom. Po czterech latach Kserkses wybiera nową królową. Jest nią Żydówka Estera. Pewnego dnia krewny Estery - Marchodeusz - nie chce złożyć pokłonu Hamanowi. Ten w zemście planuje zagładę wszystkich Żydów. Tylko Estera może uratować swój naród. 08:00 MSZA GRECKOKATOLICKA - LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z PARAFII PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO WE WROCŁAWIU. (07.11.2021) Sprawozdanie, 56 min, Polska, 2021 Transmisja liturgii greckokatolickiej z parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Pańskiego we Wrocławiu. 09:00 JAN SERCE - ODC. 6/10 - CHŁOPAKI Serial obyczajowy, 64 min, Polska 1982 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piwowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Joanna Pacuła, Władysław Kowalski, Marian Kociniak, Anna Nehrebecka, Jan Himilsbach, Czesław Nogacki, Włodzimierz Musiał i inni Janek i Piotr postanawiają założyć drużynę piłkarską. Chcą wziąć udział w turnieju dla oldboyów. Wspólnie z czterema przyjaciółmi z lat szkolnych rozpoczynają treningi. Traktują te zajęcia bardzo poważnie, znajdując w zabawie sposób ucieczki od codziennych kłopotów. Tymczasem Piotr musi na jakiś czas wyjechać razem z żoną. Pod opieką Janka pozostawia 17 - letnią śliczną siostrzenicę. Gabi przyjechała do Warszawy, by zdawać na studia i postanawia zdobyć "wujka" Janka. Ten nie zwraca na nią uwagi, ale nieoczekiwana scena zazdrości, jaką urządza dziewczyna, uświadamia mu, że Gabi nie jest już dzieckiem, lecz atrakcyjną kobietą. 10:15 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GĘŚ JAK MALOWANA Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Czy gotowanie jest sztuką? Starożytni filozofowie uważali, że uczony mąż powinien jadać skromnie, a samo gotowanie było wówczas czynnością przynależną niewolnikom. Ale już filozofowie Oświecenia, tacy jak David Hume, sam doskonały kucharz, czy Immanuel Kant, sporo pisali o jedzeniu. Współcześni myśliciele wiele czasu poświęcają sztuce kulinarnej. Zauważają tu podobieństwo np. malarzem, który starannie dobierając blejtram, farby, pędzle, tworzy obraz, oddziałujący następnie poprzez zmysły na odbiorcę. Podobnie ma się rzecz z mistrzem kuchni, który za pomocą składników i procesów gotowania, tworzy dzieło, działające poprzez zmysł wzroku, węchu, smaku na emocje konsumenta. W tym odcinku Karol Okrasa, tak jak malarz, który rozstawia swe sztalugi w plenerze, rozstawi swoje stanowisko na nadwiślańskich łąkach, po czym spróbuje namalować obrazy swoimi potrawami. Głównym składnikiem będzie gęś. Karol zaprezentuje trzy propozycje: 1/ okrasa z gęsi z wędzonymi ziemniakami; 2/ gulasz z gęsich żołądków z borowikami w sosie z żurku; 3/ łosoś w cieście z kolorowymi salsami. 10:45 ARRASÓW DZIEJE OSOBLIWE - KRÓLEWSKIE MARZENIA. ODC. 1 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Zdjęcia: Wojciech Kursa W 2021 roku obchodzone są trzy ważne rocznice wpisane w burzliwą historię wawelskiej kolekcji arrasów: 450. - licząc od roku 1571 to jest od roku przekazania całej kolekcji narodowi, co dokonało się testamentem Zygmunta Augusta i było aktem niezwykłym i o ogromnych konsekwencjach dla dalszych dziejów unikalnego zbioru, setna zawarcia Traktatu Ryskiego, który otwierał drogę do trwającej przez dekadę wielkiej rewindykacji z Rosji bolszewickiej i wreszcie sześćdziesiąta powrotu arrasów z Kanady po wojennej tułaczce, pełnej dramatycznych zwrotów akcji i ryzykownych operacji ratunkowych. Te trzy ważne wydarzenia, ściśle związane także z Wawelem, tworzą osnowę cyklu audycji telewizyjnych "Arrasów dzieje osobliwe". Jest to barwna, zbudowana zarówno na przekazie faktów jak i na historycznej anegdocie, opowieść o burzliwych losach całej kolekcji rozwijana na tle równie burzliwych dziejów Polski w czasie blisko 500 lat. 11:50 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. LABIRYNT JEZIOR (WILD BRAZIL) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Dokument o Brazylii. Pantanal to największa tropikalna równina bagnista na naszej planecie. Cudowna kraina z mokradłami i źródłami jak sznury klejnotów - jest domem wielu gatunków zwierząt. Wygląda jak raj. Ten raj ma jednak ciemną stronę. Losy żyjących tu zwierząt nieustannie się zmieniają, ponieważ co roku cały region znika pod wodą, a potem znowu wysycha. W Pantanal przetrwanie nawet dla tych najsilniejszych nigdy nie jest stuprocentowo pewne. Pantanal znajduje się w samym sercu kontynentu południowoamerykańskiego. To łagodna niecka w południowo - zachodniej części wyżyny brazylijskiej. Rzeki płyną z otaczających nieckę gór, tworząc labirynt lasów, łąk, rzek i jezior. Pod koniec pory deszczowej Pantanal jest zalana. Staje się wodną krainą, a stworzenia tu żyjące - muszą sobie radzić z nieustannie zmieniającym się krajobrazem. Największe na świecie gryzonie i wydry zdane są na te tropikalne wody. Pantanal jest siedzibą zadziwiająco dużej liczby jaguarów, które polują w labiryncie rzek. To kraina obfitości i głodu. Tu los każdego stworzenia zależy od pory roku, a zagłada jednego oznacza zysk innego. 12:50 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - UROK KSIĘŻYCA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSESY 2. BEWITCHED BY THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na naszej planecie. Są domem dla majestatycznych, pięknych i dziwacznych zwierząt. Położone między Azją i Australią wyspy powstały z ognia. Niemniej istnieje tam także świat równoległy, w którym rządzi księżyc. Tu ryby, uciekając z wody, wspinają się na drzewa. Owady rozświetlają najciemniejszy mrok, a kraby tańczą. Wpływ księżyca jest najsilniejszy na wybrzeżu i na płyciznach. Każdego dnia księżyc oddziałuje na wody oceanu, tworząc pływy. Od milionów lat rośliny i zwierzęta wybrzeża rozwinęły sposoby przetrwania drastycznych zmian środowiska - od słonej wody po suchy ląd. Przypływy zalewają spore obszary przybrzeżnego lasu namorzynowego. To świat podporządkowany rytmowi, narzuconemu przez księżyc. W niektórych miejscach słone wody wpływają na kilka kilometrów w głąb lądu między drzewa, na których śpią nosacze sundajskie, zwane małpami księżyca. By zdobyć swoje ulubione pożywienie, małpy czekają na odpływ, dlatego nigdzie się nie śpieszą. Księżyc, znikając z nieboskłonu, wycofuje wody z namorzyn. W ciągu kilku godzin wodę zastępuje powietrze. Poranne przeciąganie się i drapanki to sygnał nosaczy do wyprawy. W niektórych miejscach las rozciąga się na wiele kilometrów. Przed nosaczami daleka droga na wybrzeże. W ich lesie rośnie nawet tuzin rozmaitych gatunków namorzyn. Każdy gatunek znajduje sposób na przetrwanie w ekstremalnym środowisku, które zabiłoby inne drzewa. Pień korzeniary nie sięga gruntu. Ale wyposażony w plątaninę gigantycznych korzeni, podtrzymujących drzewo w miękkim, błotnistym podłożu. Grunt cuchnie zgniłymi jajami i jest pozbawiony tlenu. Awicenia ma wyrastające pionowo w górę korzenie oddechowe. Pobierają powietrze, by zagłębione w błocie partie się nie dusiły. Tylko tak wyjątkowe przystosowanie się pozwala drzewom przetrwać w dziwnym, amfibiotycznym świecie. Choć księżyc jest siłą, to jednak mocne tropikalne słońce dyktuje roślinom i zwierzętom, jak żyć w najwspanialszych lasach na ziemi. Obejrzymy to w następnym odcinku "Odysei wysp". 13:45 W KOTLE HISTORII - ODC. PRZECŁAW SŁOTA. GRZECZNOŚĆ PRZY WSPÓLNEJ MISIE Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W styczniu 1891 roku Aleksander Bruckner odnalazł i opublikował wiersz "O chlebowym stole" autorstwa Przecława Słoty. Utwór jest najstarszym zabytkiem polskiej poezji świeckiej i jednym z pierwszych tekstów, pod którym podpisał się autor. Na cześć Przecława Słoty jest menu tego odcinka. Na początek aromatyczna gotowana kapusta. Kolejna potrawa pochodzi z książki kucharskiej "Du fait de cuisine" z 1420 roku autorstwa Maistre Chiquarta i jest to wątróbka zasmażana z jajkiem. 14:20 LALKA - ODC. 5/9 - WIDZIADŁO Serial obyczajowy, 79 min, Polska 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski wyjeżdża do Paryża. W tym czasie Rzecki jako jego pełnomocnik odwiedza kamienicę Łęckich. Zaprzyjaźnia się z panią Stawską, jej matką i córeczką i w efekcie wizyty obniża im czynsz. Poznaje także baronową Krzeszowską oraz studentów, którzy w ogóle czynszu nie płacą. Wokulski hula w Paryżu z Suzinem. W wolnych chwilach przyjmuje tłumy interesantów - jako ewentualny "sponsor". Zaciekawiają go dwie postacie: baronowej Saint - Germain zleca odszukanie zaginionego męża pani Stawskiej, a profesor Geist fascynuje go doświadczeniami z metalami, wśród których jest też metal lżejszy od powietrza. Ale serce nie sługa - kiedy otrzymuje list od hrabiny, wraca do Warszawy. 16:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - GAMBIT Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) W odcinku dotyczącym serialu "Gambit królowej" dowiemy się, która kobieta tak naprawdę zagroziła męskim arcymistrzom szachowym, czym jest cudowna zielona tabletka, kto przed meczem wypijał butelkę szampana, oraz jaki jest sekret tego, że Rosjanie tak dobrze grają w szachy? 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 48. CICHOCIEMNI. ELITA POLSKIEGO PODZIEMIA Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Byli wszechstronnie przeszkolonymi za granicą komandosami. Po przerzucie do okupowanej Polski zasilali oddziały Armii Krajowej. Ich specjalnością były dywersja, sabotaż i dezorganizacja życia na terenach zajmowanych przez Niemców. Słynęli z brawurowych akcji, ale i umiejętności zachowania zimnej krwi w najtrudniejszych sytuacjach. Potrafili skoczyć ze spadochronem w nocy, w nieznanym terenie, wtopić się w tłum i przybrać nową tożsamość. Opracowywali plany ataków, likwidowali funkcjonariuszy III Rzeczy, wysadzali mosty i tory kolejowe, a co najważniejsze przekazywali zdobytą w Anglii wiedzę polskim konspiratorom. Było ich nieco ponad trzystu, mimo to jednak sprawiali, że Niemcy nie mogli czuć się bezpiecznie. Cichociemni. Elita polskiego podziemia. W tym odcinku teleturnieju poznamy ich korzenie, spektakularne wyczyny, a także powojenne losy. 17:25 ŻYWOT SARMACKI - DWOREK SZLACHECKI ODC. 9 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Dworek szlachecki to najważniejsze miejsce na ziemi każdego szlachcica w Sarmacji. W nim się rodził i w nim umierał. Oczywiście nie zawsze tak się zdarzało, że mieszkał całe życie w jednym miejscu. Ale dworek to można powiedzieć jedna jedyna szlachecka forma egzystencji. W tym odcinku "Żywota sarmackiego" prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki zbierze fakty dotyczące dworków i barwne anegdoty ich dotyczące. Wyjaśni, co znaczyło, że "Budowało się podług nieba i zwyczaju polskiego". Większość szlachty swoje dwory przejmowała po przodkach. Niektórzy wznosili nowe, zazwyczaj budowali je z drewna miejscowi cieśle. Szlachecki dwór żył razem z zamieszkującą go rodziną. Wciąż trwała jakaś dobudowa, przeróbki, nieustannie poddawany był ludzkiej pieczołowitości. Ganek, ogrodzenie, wieżyczka strzelnicza nad bramą, szerokość wejścia, sień to świadectwa, z których jak z ksiąg wyczytać można tajniki stylu i realiów sarmackiego życia. Wydawałoby się, że szlachcic, mieszkający w swoim wiejskim dworku prowadził życie osiadłe. Z zapisów XVII czy XVIII - wiecznych pamiętnikarzy wynika, że szlachtę charakteryzowała niezwykła ruchliwość. Od wczesnych lat dziecinnych szlachcic aktywnie przemierzał teren Rzeczypospolitej. Cele peregrynacji były różne, niemniej zawsze wyjeżdżał i wracał do swojego domu dworu. Opisy obyczajów i dworów szlacheckich w znakomitych ujęciach Kaspera Miaskowskiego, Mikołaja Reja, Wacława Potockiego, Wespazjana Kochowskiego. 17:45 NOCE I DNIE - ODC. 9/12 - OJCOWIE I DZIECI Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Kazimierz Mazur, Jan Englert, Andrzej Kopiczyński, Ewa Dałkowska, Zdzisław Mrożewski Niechcicowie żyją sprawami swoich dzieci. Agnieszka, która przyjechała na wakacje do Serbinowa, otrzymuje list od swego ukochanego wzywający ją do powrotu do Lozanny. Bogumił rozumie, że traci córkę, dla której marzył o innym losie. Agnieszka wychodzi za mąż za Marcina i wraz z nim przenosi się do Brukseli. Wkrótce jednak, ku radości Barbary i Bogumiła, znów odwiedza dom rodzinny. Tomaszek zaś kradnie, pije, nie uczy się, przysparzając rodzicom kłopotów i zmartwień. 18:50 OPOWIEŚĆ O MIŁOŚCI Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2021 Reżyseria: Rafał Bryll Scenariusz: Rafał Bryll Film o losach Krystyny Geisler i Bogdana Jastrzębskiego, Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Miłość Żydówki i Polaka, wojna, piękne chwile i mrożące krew wydarzenia. Bogdan Jastrzębski - Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, cofa się pamięcią do czasów II Wojny Światowej, kiedy podczas okupacji zakochał się w tej jedynej, na całe życie - Krystynie Geisler, Żydówce. Wspomina pierwsze randki, piękne chwile, ale i dramat Żydów w częstochowskim getcie. Opowiada sensacyjną, pełną iście filmowych wydarzeń historię uwolnienia Krysi ze szponów Holokaustu. Brawurowa akcja na ulicach Częstochowy, tuż pod okiem niemieckich strażników była jedyną szansą na ocalenia życia ukochanej Bogdana. Udało się, żyli długo i szczęśliwie. Film jest połączeniem klasycznego dokumentu oraz filmu animowanego. Animacje - Łukasz Rusinek. 20:50 MATYLDA (MATILDA) Film kostiumowy, historyczny, 104 min, Niemcy/Rosja 2017 Reżyseria: Aleksiej Uczitiel scenariusz: Aleksandr Tieriechow Aktorzy: Michalina Olszańska, Lars Eidinger, Luise Wolfram Historia tytułowej Matyldy, rosyjskiej tancerki polskiego pochodzenia, występującej na scenach Petersburga i Moskwy, którą łączyły bliskie związki z carewiczem Mikołajem, przyszłym carem Rosji. Spotkali się w 1890 roku. On miał wówczas 22 lata, ona 18 lat i kończyła właśnie szkołę baletową. Początkowa fascynacja przerodziła się w płomienny romans. Ich związek przetrwał kilka lat, do koronacji Mikołaja w 1896 r. i jego ślubu z Aleksandrą Fiodorowną. Premiera "Matyldy" odbyła się 23 października 2017 roku w Teatrze Maryjskim w Petersburgu. Jeszcze przed swoją premierą film wywołał skandal w Rosji. Różnymi sposobami próbowano zablokować pierwszy pokaz. Zdaniem wielu film obraża bowiem uczucia religijne i hańbi pamięć rosyjskiego cara, którego wraz z rodziną zamordowali bolszewicy w 1918 r. Po upadku komunizmu car Mikołaj II został kanonizowany na świętego cerkwi prawosławnej. W roli Matyldy wystąpiła polska aktorka, skrzypaczka i wokalistka, Michalina Olszańska (rocznik 1992), która grała m.in. u Władysława Pasikowskiego w thrillerze szpiegowskim "Jack Strong", w "Córkach dancingu" Agnieszki Smoczyńskiej i "Anatomii zła" Jacka Bromskiego, a także w dramacie biograficznym "Ja, Olga Hepnarova", w koprodukcji Czechy/Francja/Polska/Słowacja. 24:00 RÓŻA I JAN Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Reżyseria: Hanna Etemadi Scenariusz: Hanna Etemadi Muzyka: Joanna Fidos Wykonawcy: Danuta Stachyra Druga część filmu dokumentalnego "Dzieci Zamojszczyzny". W tym dokumencie chcemy szczególnie przypomnieć Różę Zamoyską i Jan Zamoyskiego. Film jest kontynuacją zrealizowanego przez tę samą reżyserkę Hannę Zofię Etemadi - filmu dokumentalnego "Dzieci Zamojszczyzny", który powstał w roku 1999 r. Kanwą filmu jest archiwalny, niepublikowany dotąd wywiad z ordynatem Janem Zamoyskim, który uzupełniają wspomnienia dzieci Zamojszczyzny żyjących i pamiętających II etap akcji wysiedleńczej w Zamościu latem 1943 r. Działalność ostatniego ordynata ordynacji Zamoyskiej - Jana Zamoyskiego i jego małżonki Róży w czasie II wojny światowej wymaga przypomnienia i godnego zaprezentowania. Podczas pacyfikacji Zamojszczyzny Jan Zamoyski wraz z żoną Różą, córką Andrzeja i ks. Wandy Czetwertyńskiej, uratowali z hitlerowskiego obozu w Zwierzyńcu 460 zabranych matkom dzieci. W ciągu sześciu tygodni Róża Zamoyska zdołała przekazać do obozu 95 tysięcy porcji zupy, 6 tysięcy litrów mleka dla dzieci, 12 500 kg chleba. To na skutek próśb żony, ordynat zdecydował się na niebezpieczne rozmowy z lubelskim gestapo oraz szefem policji i SS Odilo Globocnikiem, uzyskując to, co było wprost niewiarygodne - zezwolenie na odebranie małych dzieci z obozu. Ordynat załatwiał sprawy, gromadził fundusze na prowadzenie ochronki i szpitala dla dzieci. Róża była duszą wszystkiego na miejscu. Zgromadziła pielęgniarki - ochotniczki, osobiście przyjmowała dzieci z obozu, czuwała nad ich odwiezieniem, opatrzeniem i leczeniem. Film "Róża i Jan" powstał w związku z 70. rocznicą wysiedleń na Zamojszczyźnie. Jego realizacja ma przyczynić się do upowszechnienia wiedzy na temat wydarzeń związanych z wysiedleniami na Zamojszczyźnie oraz przywrócić pamięć o wielkich czynach wielkich Polaków Róży i Jana, ich ofiarności i odwadze. 01:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA UCHODŹCY ORMIAŃSKIEGO W EREWANIU Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż o codziennym życiu ormiańskich uchodźców, będących ofiarami konfliktów etnicznych. Bohaterem jest 53 - letni Gieorgi, który wraz z żoną i dwoma synami uciekł przed pogromem Ormian w Baku i odtąd mieszka w Armenii. Reportaż pokazuje dramat najnowszej historii Ormian i warunki życia uchodźców na tle innych mieszkańców republiki.