TVP Kultura Czwartek, 11.11.2021 08:30 NIEDZIELA Z... ROLAMI WIESŁAWA GOŁASA Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) " Grał role komediowe i dramatyczne, występował na scenie, w filmie i w kabaretach. O podjęciu zawodu aktora zadecydowały dwa marzenia: przeistaczać się w coraz to inne postaci oraz rozśmieszać i bawić ludzi. Spełniły się w stu procentach. Debiutował w 1954 roku w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze rolą Papkina w"Zemście"Aleksandra Fredry w reżyserii Aleksandra Rodziewicza. Gwiazdą stał się w pierwszej połowie lat 60. Trudną tytułową rolę w"Ogniomistrzu Kaleniu"Petelskich oparł na milczeniu. Stało się jedną z jego specjalności, co widać także w poetyckim obrazie"Chudy i inni Henryka Kluby". W"Domu bez okien"Stanisława Jędryki grał z Elżbietą Czyżewską, w filmie"Prawo i pięść"pokazał liryzm i dramat powojennych rozbitków w duecie z Zofią Mrozowską. Zmarł w 2 września wieku 90 lat. Kolejny odcinek programu"Niedziela z... ", poświęcamy Wiesławowi Gołasowi. 09:25 SIEKIEREZADA Dramat psychologiczny, poetycki, Polska 1985 Autor: Edward Stachura Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Edward Żentara, Ludwik Pak, Daniel Olbrychski, Ludwik Benoit, Wiktor Zborowski, Krzysztof Majchrzak, Franciszek Pieczka, Jerzy Block, Jan Jurewicz, Jadwiga Kuryluk, Joanna Sienkiewicz, Anna Milewska, Marta Żentara, Iga Cembrzyńska, Maria Ciunelis i inni Janek Pradera, wrażliwy poeta, nie może odnaleźć swego miejsca w świecie. Nie chce też pogodzić się z obłudą i zakłamaniem świata ani utracić swej niezależności. Dlatego też odchodzi od ukochanej, którą nazywa Gałązką Jabłoni, i z nieodłącznym workiem na plecach podąża w głąb puszczy. Odwiedza filozoficznie nastawionego do życia leśniczego, który zatrudnia go przy wyrębie lasu i kieruje na kwaterę do Babci Oleńki. Żyjący tu ludzie są inni niż w mieście - szczerzy, otwarci, przyjacielscy. Ciężka, fizyczna praca zbliża ludzi. Janek poznaje i zaprzyjaźnia się z Peresadą, Wasylukiem, Selpką i jego stale roześmianą żoną. Razem z nimi spędza czas po pracy. Niedziele spędzają w gospodzie w Hoplance, by przy wódeczce prowadzić długie rozmowy o naturze świata. W czasie wiejskiej zabawy Janek zostaje zaczepiony przez grupę pijanych mężczyzn. Z opresji ratuje go Michał Kątny, obieżyświat, który podobnie jak Janek przyjechał do pracy w lesie i również zamieszkał u Babci Oleńki. Tymczasem rozłąka z Gałązką Jabłoni jest dla Janka Pradery nie do zniesienia. Wyrusza więc z nieodłącznym workiem w drogę powrotną. Do ukochanej jednak nigdy nie dotrze. Scenariusz filmu Witold Leszczyński napisał na początku lat siedemdziesiątych wspólnie z Edwardem Stachurą, autorem powieści "Siekierezada". Jednak wówczas scenariusz nie został skierowany do produkcji. "Nie zdawałem sobie sprawy, jak Edkowi zależało wówczas na filmie. Uznał nawet, że to moja wina, iż scenariusz został odrzucony. Obraził się, nasze stosunki uległy ochłodzeniu, a nawet zostały zawieszone" - wspominał reżyser. Po trzynastu latach Leszczyński wrócił jednak do "Siekierezady", na nowo pisząc scenariusz (Stachura zmarł śmiercią samobójczą w roku 1979). Janek Pradera i Michał Kątny to postacie, które wyrażają wewnętrzne rozdarcie Stachury, którego jedna strona osobowości ciągnęła ku życiu, druga ku śmierci. Reżyser próbował wyrazić to za pomocą konstrukcji fabularnej. Na początku filmu Michał próbuje popełnić samobójstwo, rzucając się pod pociąg, ale szczęśliwym zbiegiem okoliczności nie udaje mu się to. Natomiast Janek Pradera dokonuje tego, kładąc głowę pod nadjeżdżającą białą lokomotywę - symbol śmierci, który występuje w kilku piosenkach Stachury. 11:00 DOM - ODC. 19/25 - JESTEM DLA CIEBIE NIEDZIELĄ Serial obyczajowy, 89 min, Polska 1998 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak, Igor Śmiałowski, Anna Romantowska, Wojciech Wysocki, Beata Krajewska, Ewa Gawryluk, Katarzyna Herman, Maciej Kozłowski, Mieczysław Hryniewicz, Magdalena Wójcik, Adam Ferency, Marek Bukowski, Magdalena Stużyńska, Piotr Fronczewski i inni Służba Bezpieczeństwa prowadzi śledztwo w sprawie przemycenia na Zachód materiałów filmowych dotyczących wydarzeń w grudniu 1970 roku. Przesłuchani zostają Prokop, Halina i pracownicy WFD. Montażystka Lusia, jako jedyna posiadaczka kluczy do archiwum, traci pracę. Wrotek dowiaduje się o wszystkim, odnajduje pokrzywdzoną i obiecuje, że przyzna się do winy. Romans Andrzeja i Niki kwitnie. Dziewczynie jednak to nie wystarcza. Talar obiecuje jej, że opuści żonę i zamieszka razem z nią w nowym mieszkaniu. Zmienia jednak swoje plany, gdy dowiaduje się, że Ewa ma raka piersi i musi być operowana. W przeludnionym mieszkaniu Bawolików składa wizytę Świder, dawny kolega gospodarza, obecnie działacz sportowy. Próbuje przekupić Kostka, by "wydrukował" mecz. Bawolik odmawia. Jednak Teresa w tajemnicy przed mężem dzwoni do Świdra z wiadomością, że jej małżonek przemyślał sprawę i zmienił zdanie. 12:40 NON - STOP KOLOR Film obyczajowy, 35 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Sadowska Scenariusz: Maria Sadowska Zdjęcia: Jeremiasz Prokopowicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Anita Jancia-Prokopowicz Główna bohaterka, 30 - letnia dziewczyna o przezwisku Muza, budzi się rano pod pomnikiem Chopina w Łazienkach. Nie pamięta, skąd się tam wzięła, nie może znaleźć także swojego samochodu, więc jedzie porannym tramwajem do domu na Ursynowie. Pod drzwiami okazuje się, że zgubiła również klucze od mieszkania. Muza rozpoczyna więc długą wędrówkę po Warszawie w ich poszukiwaniu. Film przedstawia środowisko warszawskiego clubbingu - pokolenie kochające muzykę i nieustającą zabawę. 15:05 ZNACHOR Melodramat, 127 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz według powieści Tadeusza Dołęgi - Mostowicza: Jacek Fuksiewicz, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Anna Dymna, Tomasz Stockinger, Bernard Ładysz, Bożena Dykiel, Artur Barciś, Andrzej Kopiczyński, Piotr Fronczewski, Piotr Grabowski, Jerzy Trela, Maria Homerska, Igor Śmiałowski, Arkadiusz Bazak, Jerzy Block, Bogusław Sochnacki "Znachora", jak żaden inny polski film przedwojenny, otacza legenda. Wpłynęła na nią niezwykła popularność książki Tadeusza Dołęgi - Mostowicza, według której został zrealizowany. Już w 1934 roku Michał Waszyński przeniósł na ekran inną powieść tego autora - "Prokurator Alicja Horn", cztery lata później zrealizował "Znachora", a w roku 1939 "Testament profesora Wilczura". Ten ostatni film po raz pierwszy zaprezentowany został w Generalnej Guberni w roku 1942, ale nie zachowała się jego żadna kopia, wiadomo jedynie, że w pierwszej scenie "Testamentu" pojawia się sam Dołęga - Mostowicz. W sumie w latach 1934 - 39 przeniesiono na ekran 10 dzieł tego pisarza i bez przesady powiedzieć można, iż miał on bardzo duży wpływ na oblicze polskiego kina lat 30. Do jego utworów sięgano także po wojnie. W 1956 Jan Rybkowski zrealizował "Nikodema Dyzmę", a w roku 1983 Stanisław Lenartowicz "Pamiętnik pani Hanki". Powodzenie wprowadzonych do szerokiego rozpowszechniania na początku lat 70. przedwojennych kinowych przebojów, takich jak "Znachor" i "Profesor Wilczur", sprawiło, że TVP nakręciła dwa seriale według utworów Dołęgi - Mostowicza - "Doktor Murek" i "Kariera Nikodema Dyzmy". W roku 1982 powstała kolejna adaptacja "Znachora" zrealizowana przez Jerzego Hoffmana z Jerzym Binczyckim w roli głównej. Opuszczony przez żonę Beatę i siedmioletnią córeczkę Marysię znany chirurg, profesor Wilczur, szuka pocieszenia w alkoholu. Zostaje ograbiony i pobity, na skutek czego traci pamięć. Po kilkunastu latach włóczęgi, pod przybranym nazwiskiem Antoniego Kosiby, osiada na wsi i zyskuje sławę jako znakomity znachor. Marysia, którą umierająca matka oddała na wychowanie właścicielce sklepu, wyrosła na piękną pannę i pracuje u swej opiekunki. Zakochuje się z wzajemnością w młodym hrabim, Leszku Czyńskim, ale jego rodzice nie zgadzają się na ślub. Do dziewczyny wzdycha też syn karczmarza, Zenek, który patrzy z zawiścią na jej znajomość z Czyńskim. Kiedy młodzi wybierają się na wycieczkę motocyklem, Zenek zastawia na nich pułapkę i oboje ulegają wypadkowi. Marysia jest umierająca. Życie ratuje jej znachor Kosiba, który kradnie potrzebne do operacji narzędzia chirurgiczne. Trafia za to do więzienia. Tymczasem Leszek Czyński po wyjściu ze szpitala wyjeżdża na rekonwalescencję do Szwajcarii. Matka okłamuje go, że Marysia nie żyje. Hrabia wraca do kraju z zamiarem popełnienia samobójstwa na grobie ukochanej. 17:25 100 NA 100. MUZYCZNE DEKADY WOLNOŚCI - KONCERT Z KATOWIC Koncert, 59 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Iwona Hossa, Ewa Wolak, Polski Narodowy Chór Młodzieżowy, Orkiestra Nospr, Michał Klauza, Wojciech Gierlach, Chór Nfm, Łukasz Załęski Koncert "100 na 100. Muzyczne dekady" wolności współorganizowany jest przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne z okazji 100 - lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. W programie koncertu transmitowanego z Katowic z siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia wykonane zostaną utwory współczesnych polskich kompozytorów. Program koncertu: Krzysztof Penderecki "Fanfara dla Niepodległej" Wojciech Kilar "Bogurodzica: Henryk Mikołaj Górecki"Totus Tuus"' Wojciech Kilar"Te Deum" Wykonawcami koncertu są: Iwona Hossa sopran, Ewa Wolak mezzosopran, Rafał Bartmiński tenor, Wojciech Gierlach bas, Chór NFM, Polski Narodowy Chór Młodzieżowy - Agnieszka Franków - Żelazny kierownictwo artystyczne chórów, Orkiestra NOSPR pod dyrekcją Michała Klauzy. "Te Deum"Wojciech Kilar (1932 - 2013) skomponował w 2008 w rocznicę śmierci ukochanej żony Barbary. Jest to dzieło archaizujące, oparte na uporczywych powtórzeniach motywów. Od coraz bardziej mu obcej awangardy Wojciech Kilar zaczął uciekać już w latach 1970. , między innymi w"Bogurodzicy"(1975), w której architektonika utworu jest uderzająco prosta, a melodyka wokalna skrajnie zredukowana. Podobnym tropem poszedł Henryk Mikołaj Górecki (1933 - 2010), gdy zwrócono się do niego prośbą o napisanie utworu opartego na słowach papieskiej dewizy Jana Pawła II."Totus Tuus"(1987) rozpoczyna się i kończy żarliwym zaśpiewem Maria, przewijającym się wielokrotnie w toku narracji muzycznej. Jestem cały Twój, i wszystko co moje, do Ciebie należy."Fanfarę dla Niepodległej"Krzysztof Penderecki (1933 -) napisał w 2018 roku na zamówienie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - POTOP REDIVIVUS Film historyczny, 177 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jerzy Hoffman Aktorzy: Daniel Olbychski, Małgorzata Braunek, Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Wichniarz "Potop Redivivus" to projekt Filmoteki Narodowej, który powstał z potrzeby zaprezentowania współczesnej widowni "Potopu" na dużym i małym ekranie w doskonałej jakości i nowej, atrakcyjnej formie. Odrestaurowany film został na nowo zmontowany pod nadzorem artystycznym Jerzego Hoffmana i Jerzego Wójcika. Lata 1655 - 1660, okres najazdu szwedzkiego na Polskę. Zaręczony z Oleńką Billewiczówną (Małgorzata Braunek) chorąży orszański Andrzej Kmicic (Daniel Olbrychski) opowiada się początkowo po stronie kolaborującego ze Szwedami potężnego rodu magnackiego Radziwiłłów. Uznany przez szlachtę i narzeczoną za zdrajcę zaczyna poniewczasie rozumieć, że Radziwiłłom chodzi nie o dobro ojczyzny, ale o własne interesy. Aby odkupić winy, porywa księcia Bogusława (Leszek Teleszyński), by zawieźć zdrajcę przed oblicze króla Jana Kazimierza, ale Radziwiłł ciężko rani Kmicica i ucieka. Doszedłszy do zdrowia, Andrzej Kmicic stara się zwrócić honor swojemu nazwisku. 23:10 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - JAN STANGRYCIUK Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Gościem tego odcinka jest Jan Stangryciuk, weteran bitwy o Anglię, lotnik Dywizjonu 300. Urodził się w 1922 roku w Chełmie. W latach 30. razem z rodzicami wyjechał z Polski do Argentyny. W Ameryce Południowej rodzina szukała lepszego życia. Gdy wybuchła II wojna światowa, pan Jan wiedział, że chce i będzie walczyć przeciwko Niemcom w polskich siłach zbrojnych. Kiedy skończył 18 lat, wsiadł na statek płynący z Argentyny do Wielkiej Brytanii i tam zaciągnął się do wojska. Służył w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Został lotnikiem 300. Dywizjonu Bombowego Ziemi Mazowieckiej. Wkrótce, jako strzelec pokładowy, zaczął brać udział w lotach treningowych. Podczas jednego z nich przeżył katastrofę; samolot rozbił się, a pan Jan cudem przeżył. Ciało lotnika zostało poparzone, a połowa twarzy i dłonie wręcz spalone zostały zrekonstruowana dzięki eksperymentalnej terapii nowozelandzkiego doktora Archibalda McIndoe. Po wyjściu ze szpitala pan Jan na własną prośbę wrócił do latania. Obywał loty bojowe nad terytorium nazistowskich Niemiec. Latał na bombowcach i Lancasterach. Cały czas dba o pamięć o polskich lotnikach, przeznacza swoje prywatne fundusze na remont grobów swoich przyjaciół - lotników. Pan Jan został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 23:40 ŚPIEWAJ TYLKO SERCEM - BERNARD ŁADYSZ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Wąsikowska Bernard Ładysz. Borys Godunow, Skołuba, Zbigniew, Król Filip, Faust. Bas - baryton, naturszczyk, jedyny Polak, który śpiewał z Marią Callas. To słyszymy o nim najczęściej. A jakim był człowiekiem? Jak udało mu się połączyć karierę śpiewaka operowego, sukcesy estradowe, życie rodzinne? Jak mówią jego przyjaciele: on po prostu kochał życie. Starał się czerpać z niego wszystko, co najpiękniejsze, jednocześnie doceniając to, co najprostsze. Niewątpliwie złożyły się na to wojenne doświadczenia, wileńskie wspomnienia i droga artystyczna - przez wyboje na sam szczyt. Niewątpliwie droga, którą przeszedł była wyjątkowa: dzieciństwo w Wilnie, trudne doświadczenie wojenne, po największe sceny świata. Ceniony za głos i kochany za otwarte serce. Śpiewać trzeba sercem - tak mówiła mu matka, a on nie tylko to powtarzał, ale po prostu sercem śpiewał. W filmie utwory w wykonaniu Bernarda Ładysza przeplatane wspomnieniami jego bliskich układają się w poruszającą opowieść o jego życiu. 01:20 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - RZEKA (OZEN) Dramat, 108 min, Norwegia/Polska/Kazachstan, 2018 Reżyseria: Emir Baigazin Scenariusz: Emir Baigazin Zdjęcia: Emir Baigazin Muzyka: Justyna Banaszczyk Aktorzy: Bagdaulet Sagindikov, Sultanali Zhaksybek, Kuandyk Kystykbayev, Zhalgas Klanov, Zhasulan Userbayev, Ruslan Userbayev Historia rodziny mieszkającej w małej, oddalonej od świata, kazachskiej wiosce. Spośród pięciorga rodzeństwa najstarszy jest 13 - letni Aslan. Ojciec często wyjeżdża i to jemu powierza opieką nad pozostałymi braćmi i pilnowanie, czy sumiennie wykonują swoje obowiązki. Pozostali chłopcy darzą Aslana podziwem i szacunkiem należnym starszemu bratu. Aslan zabiera ich nad tytułową rzekę. Dla surowo wychowywanych chłopców to idealna ucieczka od codziennych obowiązków i pracy. (...) Pewnego dnia odwiedza ich daleki kuzyn z miasta, Kanat, który przywozi ze sobą tablet, "okno" do zupełnie nowego świata. Chłopiec szybko kradnie sympatię młodszych braci, a elektroniczny gadżet staje się przedmiotem pożądania. W Aslanie narasta złość i zawiść, a napięcie między nim i Kanatem rośnie. Stateczny, przewidywalny świat rodziny zaczyna się rozpadać. [na podstawie opisu dystrybutora] 03:15 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - JAN STANGRYCIUK Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Gościem tego odcinka jest Jan Stangryciuk, weteran bitwy o Anglię, lotnik Dywizjonu 300. Urodził się w 1922 roku w Chełmie. W latach 30. razem z rodzicami wyjechał z Polski do Argentyny. W Ameryce Południowej rodzina szukała lepszego życia. Gdy wybuchła II wojna światowa, pan Jan wiedział, że chce i będzie walczyć przeciwko Niemcom w polskich siłach zbrojnych. Kiedy skończył 18 lat, wsiadł na statek płynący z Argentyny do Wielkiej Brytanii i tam zaciągnął się do wojska. Służył w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Został lotnikiem 300. Dywizjonu Bombowego Ziemi Mazowieckiej. Wkrótce, jako strzelec pokładowy, zaczął brać udział w lotach treningowych. Podczas jednego z nich przeżył katastrofę; samolot rozbił się, a pan Jan cudem przeżył. Ciało lotnika zostało poparzone, a połowa twarzy i dłonie wręcz spalone zostały zrekonstruowana dzięki eksperymentalnej terapii nowozelandzkiego doktora Archibalda McIndoe. Po wyjściu ze szpitala pan Jan na własną prośbę wrócił do latania. Obywał loty bojowe nad terytorium nazistowskich Niemiec. Latał na bombowcach i Lancasterach. Cały czas dba o pamięć o polskich lotnikach, przeznacza swoje prywatne fundusze na remont grobów swoich przyjaciół - lotników. Pan Jan został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.