TVP Dokument Środa, 17.11.2021 06:00 DZIKA POLSKA - MRÓWKI, NA PLAN! Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Bywa, że w filmie fabularnym muszą zagrać zwierzęta. I to całkiem poważne role. Jak je do nich przygotować? I które się do nich nadają? Oto pytanie, które od lat nurtuje Marka Pinkowskiego. Bo to on dobiera i trenuje zwierzęta do ról filmowych. W ośrodku, zwanym Akademią Filmową Zwierząt, wśród budynków mickiewiczowskiego Soplicowa, wzniesionych na użytek filmu "Pan Tadeusz" i przeniesionych tu, do wielkopolskiej wsi, można spotkać wiele zwierząt należących do naszej dzikiej fauny: wilki, wydry, jastrzębie, sokoły, kruki. Ale i zwierzęta domowe, ze swojską krasulą włącznie, dostarczają na planie filmowym, jak i podczas codziennych zabiegów pielęgnacyjnych, mnóstwa wrażeń, o których z pasją opowiada ich gospodarz i opiekun. 06:30 DZIKA POLSKA - DŻENTELMENI PRZYRODY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Do najdzikszych przedstawicieli naszej przyrody należą pszczoły. Choć częściowo udomowione i zaprzęgnięte do pracy na rzecz ludzi, nie zmieniły swoich pierwotnych obyczajów. Zgodnie z nimi wylatują na łąki i pola, zapylając liczne gatunki roślin dzikich i użytkowych. Pożytek z zapylania przez pszczoły wielokrotnie przewyższa zyski z miodu. Odwiedzając jedyną w Europie średnią szkołę pszczelarską pod Lublinem, mamy okazję zajrzeć zarówno do tradycyjnych barci, jak i współczesnych uli, poznać zagadkowe obyczaje pszczół i zrozumieć, czym są dla nas i dla naszej przyrody. 07:05 POWRÓT DZIKA (WILD BOAR - THE COMEBACK / DAS COMEBACK DER WILDSCHWEINE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2017 Reżyseria: Astrid Miller Dokumentalna opowieść o dziku. Jest dobrze znanym i niedocenionym w naszych lasach ssakiem, choć ostatnio wraca do łask. Dziki wynurzyły się z bagien Azji Południowo - Wschodniej, przekroczyły kontynenty i osiedliły się w lasach Europy. Są wszystkożerne, ale muszą się napracować, by zdobyć pożywienie. Spustoszenie jakie sieją - przysparza im wielu wrogów. Kiedyś prawie wymarłe teraz wracają ze zdwojoną siłą. Dobrze zorganizowane lochy rodzą nowe pokolenia. Są inteligentne i łatwo się adaptują, więc nic nie może ich powstrzymać. Są jak szwajcarskie scyzoryki w świecie zwierząt: kompatybilne, niezniszczalne i gotowe na wszystko. Od dawna polowano na dziki, mordowano je i eksterminowano - taki był los dzika w ciągu ostatniego stulecia. Ale teraz ma być inaczej. Jego mocne strony to inteligencja i umiejętność radzenia sobie z ingerencjami społeczeństwa. Zaledwie 20 lat temu spotkanie dzika w środkowej Europie było rzadkością. Ale teraz w niektórych krajach watahy dzików stały się plagą. Dziki najszczęśliwsze są w lasach liściastych w umiarkowanym klimacie. Jesienią orzechy buczyny i żołędzie dostarczają sporo tłuszczu na przetrwanie zimy. 08:10 DZIKA ALBANIA (UNTAMED ALBANIA / WILDES ALBANIEN. NIEUJARZMIONA ALBANIA) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2017 Reżyseria: Barbara Fally - Puskas Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Albanii, kraju uważanego za jeden z najsłabiej rozwiniętych w Europie. Kraj jest położony na południowym końcu naszego kontynentu, górzysty, bogaty w czyste wody i obfitą faunę i florę. Tu znajduje się Jezioro Ochrydzkie - jeden z najbardziej niesamowitych akwenów na starym kontynencie. Jest to najstarsze jezioro w Europie, a zarazem najgłębsze na całych Bałkanach. Krystalicznie czysta i lodowata woda, bujne kolory, które zmieniają się w zależności od głębokości, a do tego niesamowite, soczyście zielone otoczenie sprawiają, że Błękitne Oko możemy z czystym sumieniem uznać za cud natury. Wybrzeże Adriatyku i Morza Jońskiego to siedziby najwspanialszych ptaków, które w innych regionach Europy już dawno nie są spotykane. Na lądzie żyją niedźwiedzie, wilki, rysie i wiele innych zwierząt, których tutaj nie dosięgła jeszcze cywilizacja. Albania to jeziora, laguny, rzeki, przełęcze, parki narodowe. To kraj, którego nie opanowali jeszcze turyści. Dziki krajobraz Albanii w dużej mierze nadal pozostaje nietknięty. Tak kiedyś wyglądała Europa Południowa. Ten kraj wkracza obecnie w nowoczesność, ale ślady biedy i wojny są wszędzie widoczne. Wpłynęły również na świat przyrody. Mimo to natura się odradza i polowań zakazano. Swobodnie płynące rzeki i pradawne jeziora są pod ochroną, a także habitaty na mokradłach. Gatunki, które dawno znikły powracają stopniowo do małego raju na Bałkanach. 09:15 JAPONIA Z GÓRY. ODC. 1 WSPANIAŁA DZIKA PÓŁNOC (JAPAN FROM ABOVE 1. THE GREAT WILD NORTH) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Stephane Milliere, Xavier Lefebvre, Laurent Martein Miniseria dokumentalna (5 odcinków) pokazuje nowoczesną, kolorową i pracowitą Japonię, gdzie w 2020 roku odbędą się igrzyska olimpijskie. Japonia to łańcuch wysp o niezwykłych krajobrazach, w które w miarę upływu czasu wkracza nowoczesność. Wyspy o pradawnej tradycji wciąż obecnej w dniu powszednim mieszkańców, z długą kulturalną i duchową spuścizną. Wyspy nieustannie fascynują. Korzeni tej fascynacji należy szukać w samych Japończykach - ludziach o tajemniczej duszy. Spróbujemy je ukazać w różnych porach roku - od Hokkaido na północy po Okinawę na południu. Będzie to niezwykła podróż do serca Japonii. Zdjęcia kręcono ponad rok, za pomocą helikoptera i dronów w 4K. Poznamy ponad 40 bohaterów - Japończyków. Różne regiony: Hokkaido, North Honshu, Abashiri, Shiretoko, Furano, Biei, Noboribetsu, Hakodate, Yamagata, Góry Dewa, Matsushima, Rikuzentakata oraz Fudżi i miasta: Tokio, Kioto, Osaka. W pierwszym odcinku poznamy dużą wyspę Hokkaido, poczynając od jej wschodniego krańca. Jezioro Mashu to jedno z najładniejszych japońskich jezior i jeden z najsłynniejszych widoków na wyspie. Dalej na południe w Parku Narodowym Akan jezioro o tej samej nazwie - to także była kaldera. Będziemy nad półwyspem Shiretoko, wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Shiretoko oznacza koniec Ziemi i jest to najdziksze miejsce w Japonii. Z Shiretoko lecimy nad pobliski Półwysep Nemuro, zatrzymując się najpierw nad jeziorem Furen. Ostatnim przystankiem na Hokkaido jest dalekie południe w mieście Hakodate. Leży u stóp góry, od której miasto wzięło nazwę. To najbardziej wysunięte na południe miasto i jedno z najstarszych. Nawet przed oficjalną kolonizacją wyspy przez Japończyków od XIV wieku to miejsce zajmowały klany z pobliskiej wyspy Honsiu. Każdej wiosny przez kilka dni mieszkańcy i goście przychodzą tu podziwiać 1600 kwitnących drzew wiśni, zasadzonych wewnątrz fortu. To obraz o wyjątkowej urodzie, słynny na całą Japonię, którym kończy się podróż nad Hokkaido. 10:15 LEGENDY EUROPY ODC. 9 HISZPANIA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 9. SPAIN) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Hiszpanii. 11:15 RODZINY WIELODZIETNE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Cykliczny program, podejmujący różne, bieżące tematy, dotyczące Dolnego Śląska. W tym odcinku opowieść o rodzinach wielodzietnych, których życiorysy zostały ukształtowane przez rozmaite warunki, w jakich wypadło im egzystować. Nie od dziś wiadomo, że rodzina to najważniejsza komórka społeczna, a dobre wychowanie młodego pokolenia to jedno z najtrudniejszych zadań. Dziecko - choćby jedno - wymaga wielu poświęceń ze strony rodziców i opiekunów. A co w przypadku rodzin, gdzie mamy do czynienia np. z pięciorgiem pociech? W materiale poznamy kilka takich rodzin, które choć ledwie "wiążą koniec z końcem", czują się bardzo szczęśliwe. O trudach i radościach życia w licznej familii opowiadają kolejno: Szaryczanowie z Wrocławia, Koncowie ze Zgorzelca, Komsomowie z Modlęcina. Ponadto widzowie, dzięki rozmowom z urzędnikami z różnych organizacji socjalnych, dowiedzą się, czy rodziny wielodzietne mogą liczyć na jakąś pomoc ze strony państwa. 11:45 CO SIĘ WYDARZYŁO NA WYSPIE PAM? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Eliza Kubarska Wyprawa polskich alpinistów na najwyższy klif świata, w południowej Grenlandii. Bohaterowie zakładają bazę na niezamieszkanej wyspie Pam. 12:45 SAHARA, CZĘŚĆ 3, NIGER KRAJ NA BEZDROŻU (SAHARA, EPISODE 3, NIGER STUCK IN THE MIDDLE) Serial dokumentalny, 49 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: David Kleijwegt Seria dokumentalna, opowiadająca o tym, co dzieje się w części świata sąsiadującej z Saharą. Przez wieki kolonizatorzy omijali to miejsce, bo największa piaszczysta pustynia na planecie była zbyt gorąca i zbyt nieprzenikniona. Teraz wydaje się, że Europa przesunęła swoją południową granicę na Saharę, aby zatrzymać migrację i walczyć z terroryzmem. Co mieszkańcy Sahary myślą o tej ingerencji? Reporter Bram Vermeulen przemierza pustynię z zachodu na wschód, od Oceanu Atlantyckiego do Morza Czerwonego. W części trzeciej - Niger. Nasz bohater będzie musiał poradzić sobie z upałem, niebezpieczeństwami związanymi z postępującym dżihadyzmem, desperacją migrantów, ukrytym światem niewolnictwa. Odkryje sieci handlu ludźmi i spotka się z mieszkańcami najbardziej niegościnnych miejsc na ziemi. Niger - kraj na bezdrożu. Niger to kraj o proporcjonalnie najwyższym przyroście naturalnym na świecie. Średnio kobieta rodzi tu siedmioro dzieci. W tej osadzie nawet więcej. Naukowcy z dalekich uniwersytetów przewidują, że wiejskie społeczności spowodują podwojenie populacji Nigru w ciągu piętnastu lat. Poznamy też Agadez - miasto na skrzyżowaniu dawnych, pustynnych szlaków karawanowych, które Europejczycy postanowili zamknąć. Agadez to serce Afryki Zachodniej i ostatni przystanek przed Saharą. Przez wiele stuleci ludzie żyli tu dostatnio z transportu i handlu. Kiedyś wożono tędy sól, złoto i niewolników. Ostatnio migrantów, których celem była Europa. Dziś Agadez jest cieniem dawnej, wspaniałej stolicy przemytu. 13:45 NIEBIAŃSKA RZEKA W HIMALAJACH - BRAHMAPUTRA, NIEBIAŃSKA RZEKA W HIMALAJACH. OD ŹRÓDEŁ DO WIELKIEGO KANIONU YARLUNG ZANGPO (SKY RIVER OF THE HIMALAYAS / BRAHMAPUTRA - HIMMELSFLUSS AUS DEM HIMALAYA) Cykl dokumentalny, 51 min, Austria, 2018 Reżyseria: Klaus Feichtenberger, Heinz Leger, Jeremy Hogarth Trzyczęściowy film dokumentalny o rzece Brahmaputra. Zaczyna się ona w Himalajach jako najwyżej położona rzeka na świecie. Przepływa przez Chiny, Indie i Bangladesz. Ma ponad 2 tysiące kilometrów. Źródłowe potoki znajdują się w lodowcach masywów górskich Himalajów. Nazwa Brahmaputra oznacza "syn Brahmy". Kanion rzeki według niektórych źródeł jest uważany za najgłębszy kanion na Ziemi. W górnym biegu Brahmaputra przyjmuje liczne potoki wypływające z najwyższych masywów himalajskich. Powoduje to, iż na długim, przeszło 1000 km odcinku ma ona charakter rzeki górskiej. W letnim okresie monsunów poziom rzeki podnosi się o 10 - 12 metrów. Wokół rzeki skupiają się gorące obszary różnorodności biologicznej Azji, obfitując w dzikie zwierzęta. Łącząc się z Gangesem, tworzy największą na świecie deltę rzeki. Część pierwsza zabierze nas na lodowce i najwyższe szczyty, na suchą i surową krainę Tybetu z antylopami Chiru. Przejedziemy też przez najgłębszy, najdłuższy i wciąż ledwo zbadany przełom Tsangpo. Część druga to kontynuacja eksploracji dorzecza rzeki, z czerwonymi pandami i odizolowanymi osiedlami ludzkimi, wyłaniającymi się w umiarkowanych lasach Indii, gdzie leniwie wędrują niedźwiedzie i śnieżne lamparty, omijając Himalaje w zielonym monsunowym kraju Assama. Odcinek trzeci prowadzi nas do parnych równin Bangladeszu z ich bagnami i dżunglami mangrowymi. Muł sprowadzony z Himalajów tworzy najbardziej żyzny i zabójczy region świata, spustoszony przez powodzie i patrolowany przez tygrysy, które bywają niebezpieczne dla ludzi. 14:50 MÓJ OJCIEC STAŚ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Dudziński, Magdalena Dygat - Dudzińska Scenariusz: Magdalena Dygat - Dudzińska Subiektywna biografia Stanisława Dygata. Subiektywna, bo opowiedziana przez córkę pisarza, która podąża śladami ojca, starając się do niego zbliżyć i zrozumieć motywy jego postępowania. Magda Dygat przez całe swoje dorosłe życie prowadzi z ojcem artystyczny dialog. Szuka tych momentów i chwil, które miały szczególne znaczenie dla niego i jego twórczości. W filmowej podróży jego śladami spróbuje dotknąć mistycznej klamry spinającej karierę pisarską Dygata. To, jej zdaniem, symboliczne Jezioro Bodeńskie. Właśnie tam, podczas internowania w 1941 roku w obozie dla cudzoziemców narodził się pomysł jego debiutanckiej powieści, która przyniosła mu rozgłos i ugruntowała zawodową pozycję. W filmie Magda Dygat odwiedza miejsca związane z życiem i twórczością pisarza. Poza wykorzystaniem materiałów archiwalnych, kilka epizodów historycznych jest ukazanych inscenizacyjnie. 15:50 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI ODC. 3 DZIEDZICTWO KULTUROWE (SHAPERS OF TOMORROW 03 CULTURE/HERITAGE) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. Dziedzictwo kulturowe nie pozwala nam zapomnieć o historii. Naszym obowiązkiem jest zachowywać bezcenne dzieła sztuki i inne świadectwa minionych epok. Skanery, wirtualna rzeczywistość, lasery. Nowe technologie są kluczowym narzędziem zachowywania skarbów kultury i sztuki. Jak te innowacje wpływają na metody badawcze archeologów? Czy sprawią, że dowiemy się więcej o historii naszej planety? Znaleziska czasami stanowią zagadkę. Naukowcy wciąż głowią się nad tekstami starożytnych papirusów. Te zwoje zawierają bezcenne informacje. Któryś z nich może być zaginionym tekstem greckiego filozofa, Epikura. Od dwustu lat naukowcy próbują odczytać treść papirusów, które z wiekiem stały się czarne jak węgiel. W erze cyfryzacji nasze dziedzictwo może być uwieczniane i udostępniane praktycznie wszystkim ludziom na świecie. Dzięki nowym technologiom możemy ratować bezcenne zabytki. 17:00 LEGENDY EUROPY ODC. 10 BRETANIA (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 10. BRITTANY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Bretanii. 18:05 SINGAPUR - MIASTO PRZYSZŁOŚCI. CZĘŚĆ 2 (FUTUROPOLIS) Film dokumentalny, 46 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hyde Zdjęcia: Simon Nicholls Druga część dokumentu o teraźniejszości i przyszłości Singapuru. Miasto jest swoistym laboratorium rozwoju urbanistycznego i najlepszym miejscem, aby dowiedzieć się, jak będzie wyglądać życie w wielkich miastach pod koniec XXI wieku. Dzięki obszernym obrazom generowanym komputerowo [CGI], dokument bada koncepcje, pomysły i innowacje wymagane do stawienia czoła wyzwaniom nadchodzących dziesięcioleci. To ekscytująca eksploracja miasta jutra, które najprawdopodobniej będzie pionowe i pływające, wykorzystujące każdy centymetr i każde źródło energii, aby umożliwić życie mieszkańcom i przeciwstawić się zmianom klimatu. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - CYKLADY. SKARBY GRECJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Cyklady to archetyp wysp greckich. Noszą ślady 3000 lat historii. Krzyżowały się tu losy ludów i cywilizacji, a wpływy śródziemnomorskie mieszały się z azjatyckimi. Cyklady stanowią przedsmak raju na ziemi - tu ludzie i bogowie są sobie bliscy. Wizytę na Cykladach zaczniemy od wyspy Siros, na której znajduje się stolica archipelagu, Ermupoli. Tu zaczyna się inny, tajemniczy świat, ukształtowany przez historię i mity. Nazwa miasta pochodzi od Hermesa, greckiego boga handlu. Aż do początków XX wieku było tu centrum greckiej żeglugi. Znajdują się tu liczne, neoklasyczne domy. Na wzgórzu Ano Siror leży dzielnica katolicka, a na Vrodado - prawosławna. Tu, na Cykladach, Wschód spotyka się z Zachodem. Spacerując po wąskich uliczkach, wśród bielonych domów, podziwiamy piękne widoki... Miasta archipelagu przypominają labirynty na wzgórzach. W XVI wieku wyspy zostały zaniedbane przez Osmanów i stały się celem piratów. Plątanina uliczek miała zmylić najeźdźcę. 20:10 MŁODZI LEKARZE S.III - ODC. 9 SEZON 3 Telenowela dokumentalna, 44 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Mateusz ubrany w ciężki fartuch ochronny asystuje przy operacji kierownikowi Kliniki Chorób Wieńcowych i Strukturalnych Chorób Serca prof. Marcinowi Demkowowi. W lewym przedsionku serca pacjenta montuje implant. Agnieszka z zespołem udziela pomocy mężczyźnie przetransportowanym na SOR przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Poszkodowany spadł z trzymetrowej naczepy, parę minut przed zakończeniem zmiany. Ania w zaimprowizowanym szpitalu polowym udziela pomocy anglojęzycznej kobiecie w ciąży. Nagle pojawia się nietrzeźwy i agresywny mąż pacjentki. Daria pomaga dr Martynie Dowgierd w przymiarkach protetycznych u mężczyzny z ruchami mimowolnymi twarzy. Aneta kieruje chorującą na czerniaka pacjentkę na immunoterapię. Jest szansa, że po zastosowaniu tej najnowocześniejszej w onkologii metody, czerniak z przerzutami do węzłów chłonnych i płuc z choroby całkowicie nieuleczalnej stanie się chorobą przewlekłą. Wojtek jako młody lekarz przyjmuje czasem w rodzinnym Libiążu. Jakie jego sekrety zdradzą znający go nie tylko jako doktora pacjenci: ksiądz proboszcz czy dyrektorka szkoły podstawowej, której uczniem był dobre kilkanaście lat temu? 21:05 KSIĘGA MORZA (THE BOOK OF THE SEA) Film dokumentalny, 58 min, Rosja, 2018 Reżyseria: Aleksei Vakhrushev Film dokumentalny opowiada historię rodziny z rdzennej społeczności Cieśniny Beringa na Dalekim Wschodzie Rosji, gdzie mieszkają Inuit i Czukczi. Ich historia o codziennym przetrwaniu jest wzbogacona animowanymi, lokalnymi mitami, które czasami dominują w rzeczywistości. To filmowe opowiadanie rodziny i społeczności wokół niej, przez okres ponad dwóch lat. Akcja filmu rozgrywa się w Lorino, wiosce na zachodnim wybrzeżu Cieśniny Beringa. 53 - letni Aleksiej Ottoy jest liderem tej społeczności. On i jego współpracownicy polują i zapewniają podstawowe pożywienie dla ponad 1500 mieszkańców wsi, w większości bezrobotnych. 50 - letnia Galya jest żoną Aleksieja i wielką mamą klanu Ottoy. Jest także profesjonalną pielęgniarką w lokalnej klinice Lorino, a zatem jedną z najbardziej szanowanych osób w społeczności. Śledzimy ojca i syna podczas polowania na foki w zimie, podczas wielorybnictwa w maju oraz podczas zbierania jaj ptaków morskich we wczesnym okresie letnim. Wreszcie zobaczymy ich, gdy zmagają się z dryfującymi, arktycznymi lodami, które blokują im drogę do udanego polowania na morsa pod koniec listopadowego sezonu polowań. W większości przypadków jest to pojedynek z naturą, trudną pogodą, ogromnymi zwierzętami oraz własnymi słabościami i wadami. 22:10 MACEDOŃCZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Petro Aleksowski Film opowiada mało znany epizod z historii Polski. To uratowanie życia i stworzenie nowego domu dla 3500 dzieci, w tym 1750 dzieci pochodzenia macedońskiego, przed którymi Grecja, ze względu na ich słowiańskie pochodzenie, zamknęła swe granice po dziś dzień. 23:00 WYJECHANI ODC. 1 Telenowela dokumentalna, 26 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Kawecka, Jacek Szatański Zdjęcia: Jacek Szatański, Michał Jarosiński, Tomasz Kornat Muzyka: Grzegorz Martecki Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. Autorzy serialu w obiektywny sposób opowiadają o życiu na emigracji widzianym oczami rodaków na obczyźnie. Ekipa telewizyjna towarzyszy im na różnych etapach emigracyjnego życia i wraca do nich w przełomowych momentach. Widzowie oglądają codzienne życie "wyjechanych" z jego blaskami i cieniami: są świadkami ich tęsknoty za krajem, obserwują trudy przystosowania się do nowej rzeczywistości, a jednocześnie kibicują ich radości ze znalezienia pracy, uzyskania awansu, możliwości nauki i rozwoju, zdobycia nowych przyjaciół. Serial ten nie jest przewodnikiem dla emigrantów obecnych i przyszłych, nie potępia "wyjechanych" ani nie zachęca do emigracji. Pozwala jednak bezstronnie spojrzeć na to, jak faktycznie żyje się naszym emigrantom w Europie, jak są przyjmowani, postrzegani i traktowani, gdzie im się żyje najwygodniej i najłatwiej, a gdzie to codzienne życie sprawia przybyszom więcej kłopotów. Uświadamia też, że wyjazd za granicę to nie kres, ale często dopiero początek problemów. Bez znajomości języka, bez konkretnego zawodu wymarzony Zachód wcale nie jest rajem i trudno w takiej sytuacji o wysokie zarobki. Bohaterowie telenoweli to kilkanaście osób, które już wyjechały za granicę lub dopiero myślą o wyjeździe. Jedni wyjechali sami, inni z rodzinami, głównie do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Doświadczenia "starych" i "nowych" emigrantów są zupełnie inne, ale jedne i drugie jednakowo warte poznania. Wśród "wyjechanych" jest młody dziennikarz, właściciel firmy rikszowej, małżeństwo - księgowa i pracownik budowlany, rehabilitantka z mężem, pracownica banku, fryzjerka. 23:35 BARIERY Reportaż, 29 min, Polska, 1986 Reportaż poświęcony historii niepełnosprawnego, 10 - letniego Tomka i jego rodziny z Wrocławia. Materiał rozpoczęty jest krótkim poematem Tadeusza Geniusza, dedykowanym Tomkowi i jego rodzicom. Chłopiec już od najmłodszych lat miał wyraźne problemy z mową, motoryką i zachowaniem równowagi, co okazało się wynikiem dziecięcego porażenia mózgowego. Matka i ojciec Tomka wspominają trudy związane z czasochłonną rehabilitacją oraz z walką o to, aby nie stracić nadziei i wytrwałości do kontynuowania pracy z dzieckiem. Wielu lekarzy załamało ręce i skreśliło chłopca, twierdząc, że jego stan nie rokuje na jakąkolwiek poprawę. W reportażu poznajemy indywidualny system nauczania i rehabilitacji Tomka, a także stopień zaangażowania i pomysłowości jego rodziców w kwestii pozyskiwania sprzętu i dostosowywania domu do potrzeb ich syna. Problemowi dziecięcego porażenia mózgowego poświęcony został Ogólnokrajowy X Dzień Rehabilitacji Dziecka, który zorganizowano 20 września we Wrocławiu. Na sesję przyjechali ludzie, którym na sercu leży dobro dzieci: lekarze, psychologowie, rehabilitanci, przedstawiciele władz administracyjnych, organizatorzy Służby Zdrowia i pedagodzy. Wydarzenie zorganizował Wrocławski Oddział Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem, któremu udanie prezesuje mgr Tadeusz Karolakowski. Wśród gości był prof. Aleksander Huleb, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem. Na sali byli też bohaterowie tego programu, przede wszystkim rodzice Tomka. W materiale specjaliści opisują przyczyny i objawy dziecięcego porażenia mózgowego, a także formy rehabilitacji dzieci nim dotkniętych. Przed kamerą o swoich trudach i problemach opowiadają też rodzice innych dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym. Podziękowania rodzicom i specjalistom składają także dzieci, które dzięki ich ciężkiej pracy odzyskały częściową sprawność i samodzielność. W programie dowiadujemy się również o systemowych i organizacyjnych problemach w dostępie rodzin do fachowej diagnostyki w tej materii. 00:10 NOTACJE: EDWARD MIKOŁAJCZYK. NIE LUBIŁEM TELEWIZJI Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Wójcik Urodzony 20 października 1940 roku w Czechowicach. Jest absolwentem tamtejszego liceum, ukończył Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie w 1964 roku. Kontynuował naukę na podyplomowym studium dziennikarstwa przy Uniwersytecie Warszawskim. Pracę dziennikarską rozpoczął w prasie. Związany był z Tygodnikiem Kulturalnym i Kulturą. W latach 70. związał się z telewizją. Popularność przyniosło mu Studio 2, które współprowadził z Bożeną Walter i Tomaszem Hopferem. Był autorem cyklicznego programu publicystycznego "Wszystko za wszystko". Na początku lat 80. został korespondentem w Jugosławii. Pełnił też funkcję rzecznika PZPN. Na stałe współpracuje z Akademią Telewizyjną TVP, jest członkiem Komisji Języka Mediów Rady Języka Polskiego przy prezydium PAN. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla rozwoju telewizji. 00:25 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Eliza Kubarska Film dokumentalny o kobietach wspinających się na najwyższe górskie szczyty w Himalajach. W 1978 roku Polka Wanda Rutkiewicz stanęła na szczycie Everestu jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie. W kwietniu 1993 roku pierwsza Nepalka Pasang Lhamu Sherpa po trzech nieudanych próbach z poprzednich lat, również zdobywa Everest. Niestety, z tej wyprawy nigdy nie powróciła. Zginęła podobnie jak Wanda, która zaledwie miesiąc później zaginęła na Kanczendzondze - trzecim co do wysokości szczycie świata. Obie stały się ikonami kobiet niezależnych, silnych, dążących do celu. Każda z nich zapłaciła za swoje marzenia najwyższą cenę. Historie Wandy i Pasang, kobiet z odległych kultur, spotykają się nie tylko w Himalajach. Piękne kobiety, które musiały walczyć o swoje prawa i marzenia, które musiały udowadniać mężczyznom, że stać je na realizację swoich pasji. Aby tego dokonać, musiały stać się lepsze i bardziej wytrzymałe niż mężczyźni. Wandę i Pasang spotkamy nie tylko w ujęciach archiwalnych. Obie stały się inspiracją dla młodego pokolenia himalaistek swoich krajów. W Polsce spotykamy przedstawicielkę młodego pokolenia: 25 - letnią Sylwię Bojek, która zainspirowana Wandą, wyruszyła na Everest, aby go zdobyć jako najmłodsza Polka (kwiecień, maj 2017). We wschodnim Nepalu spotykamy Chhurim Sherpa, która pochodzi z wioski pod Kanczendzongą, na której zboczach zaginęła Wanda. Zafascynowana od dzieciństwa bohaterką Pasang Lhamu, Chhurim marzyła o Evereście. Udaje się jej tego dokonać w 2012 roku, ale idzie o krok dalej. Chhurim zdobywa Everest dwukrotnie w jednym sezonie (12 i 19 maja), dzięki czemu wchodzi do księgi rekordów Guinessa. Zderzając historie kobiet z dwóch krańców świata (Polska i Nepal), które łączy pasja gór, tworzymy ciekawy obraz kobiety w górach. Każda z bohaterek musiała walczyć nie tylko z przeciwnościami żywiołów, ale również z porządkiem świata, według którego kobieta miała spędzać czas w domu, opiekując się mężem i dziećmi, a nie zdobywać niebezpieczne szczyty zakazane przez bogów. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 221 Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski W tym odcinku dwie historie: ŻOŁNIERZE - POWSTAŃCOM Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach Powstania Sstyczniowego, niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. ŚLADAMI JEDNEGO Z WIELU Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 01:45 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - DROGA DO KRÓLESTWA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Dokument "Droga do królestwa" ukazuje podbój przez Mieszka I ziem nad Odrą i Wisłą, które stały się fundamentem Polski. Jaki obszar zdołał opanować Mieszko I w czasie swoich rządów? Mapę jego państwa wydedukowano z mało precyzyjnego opisu granic, zawartego w dokumencie zwanym Dagome iudex. Interpretacja ta budzi dziś wiele wątpliwości. Film jest próbą weryfikacji popularnej mapy państwa Mieszka I poprzez poszukiwanie jego śladów archeologicznych w różnych regionach naszego kraju. Po drodze pojawiają się pytania: czy piastowski władca miał strategię podboju ziem nad Odrą i Wisłą? Na jakich terenach szczególnie mu zależało? Skąd czerpał środki na zbrojenia i budowę nowych grodów? I wreszcie - czy mógł mieć wizję budowy Polski? Z filmu wyłania się wizerunek naszego pierwszego historycznego władcy odbiegający od podręcznikowego przekazu. Paradoksem jest, że Mieszka I, który nie wiedział, że jest Polakiem i buduje Polskę, uważamy za twórcę Polski. I słusznie! Obszar, który zdołał sobie podporządkować Mieszko I, przejął, a następnie poszerzył jego syn Bolesław Chrobry, przyjmując nazwę Polska dla swego królestwa. 02:45 GINTROWSKI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2015 Reżyseria: Arkadiusz Bartosiak Film dokumentalny o Przemysławie Gintrowskim. Opowieść o artyście, którego legenda nie przetrwała dziejowej rewolucji, mimo że on sam przyczynił się do jej zwycięstwa. To historia genialnego muzyka, który śpiewając rewolucyjne pieśni, porywał tłumy. Kiedy wreszcie zwyciężył, przestał być potrzebny i popadł w zapomnienie.