TVP Historia Sobota, 20.11.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - wesele w Bronowicach; 1925 - zmarł Stefan Żeromski; 1929 - Paryż, pierwsza wystawa prac malarza Salvadora Dali; 1980 - opublikowanie tajnej instrukcji peerelowskiej prokuratury "o zasadach ścigania uczestników działalności antysocjalistycznej"; 07:05 BIBLIA - JEZUS, CZ. 2 (THE BIBLE - JESUS, P. 2) Serial religijny, 45 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1999 Reżyseria: Robert Young Aktorzy: Jeremy Sisto, Jacqueline Bisset, Luca Zingaretti, Debora Messing Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Nocującemu na pustyni Jezusowi śni się wojna światowa, która będzie mieć miejsce niemal dwa tysiące lat później. Po przebudzeniu zastanawia się, dlaczego żołnierze mordowali się wzajemnie z jego imieniem na ustach. 08:00 ŚLADAMI ESKULAPA - DETEKTYWI W KITLACH Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł Nowakowski (prowadzący), Wiktor Szymborski (prowadzący) W tym odcinku opowiadamy o historii diagnostyki. 08:25 WOJOWNICY CZASU - MAŁA WOJNA, CZYLI POWSTANIE W SANDOMIERSKIEM 1831 Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan 29 listopada 1830 roku wybuchło w Królestwie Polskim powstanie przeciwko Rosjanom, które wkrótce przerodziło się w wojnę polsko - rosyjską. Jeszcze w grudniu tego roku pojawiła się koncepcja podjęcia na obszarze całego kraju partyzanckich działań strategicznych, które znane są jako mała wojna. W tym odcinku programu przypomnimy historię Powstania Listopadowego, największych bitew i potyczek. Rekonstruktorzy przybliżą tajniki uzbrojenia i umundurowania powstańców. 09:00 JAN SERCE - ODC. 9/10 - POŻAR SERCA Serial obyczajowy, 48 min, Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Zbigniew Kamiński, Radosław Piwowarski Zdjęcia: Ryszard Jaworski, Krzysztof Ordon Muzyka: Seweryn Krajewski Występują: Kazimierz Kaczor, Jadwiga Kuryluk, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Władysław Kowalski, Wiesław Michnikowski, Włodzimierz Musiał, Czesław Nogacki, Kasia Zabłocka, Magda Scholl i inni Janek razem z Małgosią jedzie nad morze po jej córki. Są zaprzyjaźnieni od wielu lat, ale po raz pierwszy znajdują się ze sobą sam na sam. Mężczyzna zdaje sobie sprawę, że od wielu lat kochał się właśnie w Małgosi, że to ona jest jego ideałem. Małgosia, porzucona przez Piotra, byłaby skłonna zostać panią Serce. Wtedy właśnie Piotr decyduje się wrócić do żony. Janek odwiedza matkę. Dowiaduje się, że pan Julian przegrał na wyścigach wszystkie jej oszczędności. Janek wszczyna awanturę, matka wyrzuca go z domu. Bohater z wrażenia dostaje ataku serca. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KRÓLOWE CYTRYNY Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zabiera widzów w okolice Grodziska Mazowieckiego. Odwiedzi dwie panie, które są na emeryturze i postanowiły poświęcić się swojej pasji, czyli gotowaniu. To to co tworzą jest dość wyjątkowe. Robią niezwykłe w smaku konfitury z cytryn. Choć cytryna jest owocem egzotycznym, to już w pierwszej polskiej książce kulinarnej to właśnie ona jest chyba najczęściej występującym owocem. Mnogość staropolskich przepisów na przetwory, sosy, lemoniady czy nalewki z cytryn jest imponująca. W takim cytrynowym królestwie, Karol - wykorzystując konfitury stworzone przez nasze bohaterki - przygotuje swoje propozycje. Będzie cytrynowa tarta z gruszkami, chili i pieprzem, będą żołądki gęsie w zupie cytrynowej, a na koniec racuchy dyniowe z cytrynową konfiturą, gruszkami, śmietaną i miętą. 12:25 NA TROPACH PREHISTORII - TAJEMNICE PIERZASTYCH SMOKÓW. ODC. 2 (A NEW PREHISTORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Emma Baus Skąd pochodzą owady, ptaki i ssaki? Dzięki nowym technologiom i ostatnim odkryciom naukowcy mogą teraz odtworzyć brakujące gałęzie w genealogicznym drzewie życia. Ta trylogia, prowadzona jak badanie paleontologiczne, oparta jest o ultrarealistyczną grafikę komputerową. 14:00 LALKA - ODC. 8/9 - DAMY I KOBIETY Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Podczas koncertu skrzypcowego Molinariego panna Izabela wpada w ekstazę, potem przychylnym okiem patrzy na zaloty skrzypka. Urażony Wokulski przestaje ją odwiedzać. Pani Wąsowska podsuwa mu myśl, że był to odwet Izabeli za jego wizyty u Stawskiej. Wokulski pędzi z przeprosinami i wychodzi z domu Łęckich jako narzeczony Izabeli. Pani Stawska wyjeżdża z Warszawy. Baron wraca do żony i wynajmuje na nowo mieszkanie tym samym studentom. Prezesowa umiera, zostawiając Starskiemu 10 tys. rubli. Wokulski z Izabelą, jej ojcem i panną Florentyną jadą do Paryża. W ostatniej chwili dołącza do nich Starski. W pociągu Wokulski jest mimowolnym świadkiem pieszczot Izabeli i Starskiego. Wzburzony wysiada i usiłuje popełnić samobójstwo. 15:50 MARZYCIELE - MATYLDA GETTER Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Matylda Getter, kolejna bohaterka programu z cyklu "Marzyciele", była siostrą zakonną ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. We wrześniu 1939 w klasztorze warszawskim organizowała punkt sanitarny, następnie kuchnię wydającą kilkaset posiłków dziennie, a w 1944 szpital powstańczy. Wykorzystywała sieć sierocińców zgromadzenia do ukrywania żydowskich dzieci. Zdecydowała, że jej zgromadzenie przyjmie każde dziecko z getta. 17:20 SPÓR O HISTORIĘ - PRYMAS TYSIĄCLECIA I MĄŻ STANU Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Antykomunizm każe Wyszyńskiemu wierzyć, że ustrój socjalistyczny w Polsce jest zjawiskiem przejściowym, że kraj nasz przeżywa coś w rodzaju krótkiego interregnum, po którym nastąpi przywrócenie porządków miłych sercu kardynała, porządków, które zachwalał niegdyś na łamach "Ateneum Kapłańskiego". Kościół katolicki w Polsce kardynał chciałby przekształcić w siłę zdolną spowodować nie tylko upadek socjalizmu w naszym kraju, lecz nawet "uratować cały świat kapitalistyczny od groźby rewolucji społecznej". Taką charakterystykę wystawił Prymasowi Tysiąclecia w 1968 roku major Zenon Chmielewski z Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Przyznać trzeba, że była niezwykle trafna. Czy prymas Stefan Wyszyński był politykiem? Co mogło zdecydować o powierzeniu księdzu Wyszyńskiemu sakry biskupiej w 1946 roku? Dlaczego prymas Wyszyński zdecydował się na zawarcie porozumienia z komunistami w 1950 roku? Jak porozumienie zostało przyjęte przez Episkopat? 9 lutego 1953 roku władze wydają dekret o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych; nakazują duchownym składanie przysięgi na wierność PRL. Jak reaguje prymas Wyszyński? ["Non possumus"] Dlaczego Prymas został aresztowany? Jak zachowuje się Episkopat wobec aresztowania prymasa. Prymas został uwolniony jesienią 1956 roku: jakie były warunki uwolnienia? Jaki był stosunek prymasa do nowych władz? Program odnowy religijno - moralnej Narodu opracowany przez Prymasa w czasie internowania [Wielka Nowenna] i jej skutki. Państwo uznało ten program za opozycyjną działalność polityczną. Czy była to działalność polityczna? List biskupów polskich do biskupów niemieckich w czasie Soboru Watykańskiego. Kto był jego inicjatorem? Jak został przyjęty przez Gomułkę? Rola Prymasa w zintegrowaniu Ziem Odzyskanych z resztą państwa i utworzeniu tam polskich struktur kościelnych. Rok milenijny to ostra konfrontacja Państwa z Kościołem. Stanowisko Prymasa wobec tzw. wydarzeń marcowych z 1968 roku i wobec Grudnia ' 70. Relacje Prymasa z ekipą Gierka. [Władze skierowały do Pawła VI prośbę, by nie przyjmował rezygnacji prymasa z pełnionej funkcji, złożonej przez niego po osiągnięciu 75 lat]. Pierwsza wizyta Jana Pawła II w Polsce. Czy to symbol zwycięstwa Prymasa nad komunistami? Goście: prof. Jan Żaryn - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, prof. Antoni Dudek - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, dr Stanisław Królak. 18:05 NOCE I DNIE - ODC. 12/12 - A POTEM NASTĄPI NOC Serial obyczajowy, 56 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth, Grzegorz Kędzierski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Barbara Rachwalska, Zbigniew Koczanowicz, Wanda Łuczycka, Janina Traczykówna, Jan Nowicki, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas i inni Życie Barbary płynie spokojnie i monotonnie. Kaliniec wydaje się sielską wyspą, którą ominą burze wojny rozpoczętej w sierpniu 1914 roku. Wojska rosyjskie opuszczają miasteczko, przychodzą Prusacy. Gdy wydaje się, że to już koniec zawieruchy, na przedmieścia Kalińca wracają jednak Kozacy. Dowódca niemiecki każe rozstrzelać kilkudziesięciu zakładników, zabiera z wojskiem kilkuset, a miasto ogarnia pożar wzniecony przez Prusaków. W tłumie uciekinierów Barbara wraz ze służącą Julką odbywa dramatyczną wędrówkę, przejęta strachem o los własny i najbliższych. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 50. WAZOWIE. SZWEDZKA DYNASTIA NA POLSKIM TRONIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Wazami czuli się w Szwecji, w Polsce panowali jako bezpośredni spadkobiercy Jagiellonów. Tak myśleli oni sami, tak też postrzegali ich ówcześni Polacy. Ich panowanie w Polsce trwało blisko sto lat i był to wiek nieustających wojen z Rosją, Turcją i ze Szwecją. Przyniosły one Rzeczpospolitej wielkie sukcesy. Za czasów króla Zygmunta III, Polska osiągnęła swój największy obszar. Ale jednocześnie polityka zagraniczna Wazów doprowadziła do skrajnego wyczerpania i dalej do rozbiorów - co zresztą przewidział ostatni przedstawiciel dynastii w Polsce, Jan II Kazimierz. Panowanie Wazów to jednocześnie niespotykany dotąd rozkwit kultury w Polsce. Wazowie. Szwedzka dynastia na polskim tronie to temat tego odcinka teleturnieju. 01:25 BITWA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Bartłomiej Maj Student malarstwa - Ireneusz Rolewski porywa się na coś zupełnie szalonego - chce wykonać pierwszą wierną kopię "Bitwy pod Grunwaldem" Jana Matejki (w skali 1:1). Zadanie wykraczające poza wyobrażenia zwykłego śmiertelnika nie jest pierwszą bitwą, do której musiał stanąć nasz bohater. Jest wychowankiem domu dziecka w Strobowie pod Skierniewicami, żyje niezwykle skromnie, nie ma stałych dochodów ani sponsorów. Przeciwności losu tylko wzmagają jego determinację w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów i umacniają w przekonaniu, że warto żyć dla spraw wyższych. Kamera śledziła go przez dwa lata, obserwowała wszystkie etapy powstawania kolejnych fragmentów dzieła (z racji na rozmiar oryginału kopia powstaje w kilkunastu częściach, które na koniec zostaną ze sobą zszyte), od rozpięcia płótna na krośnie, poprzez jego gruntowanie metodami znanymi Matejce, wytwarzania farb według starych recept, nanoszenie pierwszych kresek, po transport gotowych fragmentów z Warszawy do Łodzi zwiniętych na rurach kanalizacyjnych. Niezwykle uzdolniony artysta okazuje się człowiekiem silnym duchem i zarazem bardzo empatycznym.