TVP Dokument Poniedziałek, 29.11.2021 06:00 DZIKA POLSKA - GALAKTYKA OWADÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor W bezkresnej przestrzeni podmokłej łąki, okrytej ciemnością nocy bieleje płachta, oświetlona dwoma zasilanymi z akumulatora żarówkami. Wokół - wirująca galaktyka owadów. Bohater tego odcinka, entomolog, skupia uwagę na małych nocnych motylach, których obyczaje, do dziś są owiane tajemnicą. Bada ich rozmieszczenie i wędrówki. Ale do jego świetlistej pułapki przylatują tez okazałe, bajkowo kolorowe zawisaki, gamy, gosposie. Kto słyszał o takich motylach? A tymczasem dowiadujemy się, że to właśnie ćmy, czyli nocne motyle, stanowią przeważającą większość. Motyle dzienne - rusałki, niepylaki, modraszki - to tylko kilka procent ogółu. Ale i je poznajemy za dnia dzięki doświadczeniu naszego przewodnika. 06:35 DZIKA POLSKA - POLOT TRZMIELA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Nie bąki, nie gzy, nie robaki i nie osy. To najprawdziwsze pszczoły. Taką informację słyszymy o trzmielach od ich badaczy i obrońców, działających w okolicach Spały w samym centrum Polski. Urządzają budki, w których te owady mogą spokojnie urządzać gniazda. Propagują rośliny, zapewniające trzmielom pożytek. Bo też i trzmiele zapewniają byt wielu roślinom, zapylając je. Są wśród nich gatunki, których nie mogą zapylić popularne pszczoły miodne. Często są to rośliny ważne dla naszej gospodarki. Tymczasem trzmiele giną, a nasi bohaterowie szukają sposobów na przywrócenie rodzimej przyrodzie tych pracowitych, a niedocenianych przedstawicieli owadziego świata. 07:05 LABORATORIUM LUDZKICH ZACHOWAŃ CZĘŚĆ 5 (MEET THE HUMANS EP. CULTURE OF FEAR) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Michael Mosley Cykl filmów dokumentalnych, stawiających ludzkie zachowania pod lupą. Pewien wiejski dom zostaje wyposażony w kamery monitorujące grupę nieświadomych badanych, zaproszonych do wzięcia udziału w różnych zajęciach grupowych, od nocy dla samotnych po niezręczny weekend integracyjny. Z wnętrza sekretnego pokoju obserwacyjnego prezenter Michael Mosley i eksperci analizują każdy ruch uczestników. W piątym, ostatnim odcinku, zajmiemy się strachem, który jest jedną z podstawowych ludzkich emocji. Kiedyś chronił nas przed dzikimi zwierzętami. Dzisiaj świat jest znacznie bezpieczniejszy. Ale ciągle żyjemy w niepokoju. Dlaczego tak się dzieje? Przyjrzymy się dziś biologicznym przyczynom strachu i lęku we współczesnym świecie. Żeby przeprowadzić badania, zmienimy naszą wiejską posiadłość w nawiedzony dom. Naszą przykrywką jest zmyślona firma organizująca straszne wyjazdy integracyjne. Mamy nawet jednookiego lokaja. 08:05 PRAWDZIWA HISTORIA SCIENCE FICTION ODC. 2 (THE REAL HISTORY OF SCIENCE FICTION (MY GOD IT'S FULL OF STARS)) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Ben Southwell Czteroczęściowy dokument o historii science fiction, obejmujący wszystkie jej formy, od podróży w czasie po sztuczną inteligencję, od eksploracji kosmosu po spotkania z kosmitami. Ten niezwykle wciągający serial przedstawia filmowców, pisarzy, aktorów i grafików, których obsesja i wyobraźnia przeniosły w nieznane i których kreacje urzekły publiczność na całym świecie. Zbadawszy przyszłość, przeszłość, wszechświaty równoległe i odległe galaktyki, współautorzy - w tym aktorzy William Shatner, Nichelle Nichols, Rutger Hauer, Zoe Saldana, Nathan Fillion, Richard Dreyfuss, David Tennant, Peter Weller, Christopher Lloyd, Keir Dullea i Edward James Olmos; twórcy filmowi: John Carpenter, Douglas Trumbull, Paul Verhoeven, John Landis i Doctor Who; scenarzysta i producent wykonawczy Steven Moffat; autorzy Ursula K. Le Guin, Neil Gaiman i William Gibson - opowiadają o swoich doświadczeniach. Z pomocą profesorów Briana Coxa i Stephena Hawkinga seria bada również kluczowe koncepcje naukowe leżące u podstaw historii science fiction. 09:05 DZIKI MEKSYK CZ. 3. GORĄCA PÓŁNOC (WILD MEXICO) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Victoria Bromley Meksyk to kraj niespodzianek. Zaskakuje tu ogromna różnorodność kolorów, wspaniałe gatunki i kultura sięgająca najdawniejszych czasów. Tropikalne dżungle, pustynie w kolorze pomarańczy, wulkany ze śnieżnymi wierzchołkami, błękitne jeziora, a do tego kolorowo ubrani ludzie. Ciekawe są łańcuchy gór Sierra Madre, niesamowity Jucatan, Zatoka Meksykańska, malownicza Riwiera Meksykańska. Tu poczęła się kultura Majów i tylko tu można zobaczyć Festiwal w Acapulco i Cancun oraz celebracje Święta Zmarłych. Żyją tu małpy, tapiry, jaguary, które mają również swoje siedliska w wilgotnych lasach południowego Meksyku. Południowa część kraju, słabo zaludniona pozostaje ostoją dla wielu rzadkich odmian zwierząt. Środkowy i północny Meksyk dla odmiany charakteryzuje się dużymi skupiskami ludzi i tutejsze środowisko utraciło swoją pierwotną różnorodność biologiczną. Można tu spotkać niedźwiedzie, jelenie, pumy i kojoty. W zimie do Sierra Madre Zachodnia (Sierra Madre Occidental) przybywają liczne kaczki i gęsi. Na pustynnych i półpustynnych częściach Meksyku występują węże i pancerniki. Mimo podejmowanych przez obrońców środowiska prób w 2004 r. zagrożonych wyginięciem było wiele gatunków ptaków, ssaków, ryb i gadów. 10:10 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ ODC. 3 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 54 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje po Kalifornii, pięknym stanie na Zachodnim Wybrzeżu. To obszar pełen olbrzymich dystansów i kontrastów. Taki widok warto chronić. Zagrożony suszą i pożarem. Prędkość płomieni jest zdumiewająca. Tu jest jak na Dzikim Zachodzie. To jedno z najbogatszych miejsc na świecie. Można przyjechać tu z niczym i zrobić wielką karierę. Rosną tu sekwoje, najwyższe i najstarsze drzewa na Ziemi. Kalifornia Północna to malowniczy krajobraz, w który wpisane są typowe, amerykańskie miasteczka. 11:10 GOPR Reportaż, 22 min, Polska, 1986 Materiał przedstawiający GOPR - jego członków, problemy, z którymi muszą borykać się w swojej codziennej pracy, a także nagrania z akcji ratunkowych. Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe to organizacja prowadząca akcje ratownicze, szkolenia, zapobiegająca wypadkom na terenach górskich Polski. GOPR powstał w 1952 r. w Zakopanem z inicjatywy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W materiale spotkanie młodzieży z ratownikami GOPR. Wspomnienia ratowników z najbardziej zapamiętanych przez nich akcji ratunkowych. Procedury towarzyszące pracy ratowników GOPR. Liczne zdjęcia górskich krajobrazów oraz utrwalone na taśmie filmowej fragmenty akcji ratunkowych, m.in. zakończone sukcesem poszukiwania zaginionego czeskiego turysty. 11:35 WOKÓŁ MÓRZ II ODC. 9 SZKOCJA. ŁODZIĄ PRZEZ KANAŁ KALEDOŃSKI (AROUND THE SEA II EP. 9 ECOSSE, AU FIL DES LOCHS ET DES ECLUSES) Serial dokumentalny, 23 min, Francja, 2018 Reżyseria: Magali Serre Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. Odcinek dziewiąty to Szkocja i kraina dzikich, rozległych przestrzeni. W sercu dziewiczej przyrody wije się Kanał Kaledoński, zbudowany na początku XIX wieku i łączący Morze Szkockie z Morzem Północnym. Biegnie od Fort William do Inverness. Przecina Szkocję od wschodu do zachodu i przepływa przez serię jezior, z których najsłynniejsze jest Loch Ness. Każdej wiosny odbywają się tu tradycyjne regaty, które przenoszą uczestników do dawnej Szkocji, pełnej legend i mitycznych potworów. Choć regaty to świetna rozrywka, wymagają również wysiłku. Podczas wyścigu pogoda sprawi uczestnikom kilka niespodzianek. Żaglowce pokonają trasę długości dziewięćdziesięciu siedmiu kilometrów, aż do Morza Północnego. Pierwszy etap - schody Neptuna, jedna z największych atrakcji Kanału Kaledońskiego: osiem śluz zbudowanych w 1807 roku. W tym miejscu łodzie unoszą się na wysokość dwudziestu metrów nad poziomem morza. Kanał powstał, by żaglowce handlowe nie musiały opływać Szkocji od północy - to bardzo niebezpieczny szlak. Potrzeba dwudziestu minut, by pokonać każdą ze śluz. W sumie - dwie i pół godziny na podziwianie Ben Nevis, najwyższego szczytu Wielkiej Brytanii. 12:00 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Telenowela dokumentalna TVP, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 12:40 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to ich specyfika służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 13:15 POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. 13:50 SZKOCJA. W POSZUKIWANIU DZIKIEJ PRZYRODY (WILD QUEST IN SCOTLAND / ECOSSE, LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Cocherel Film dokumentalny przybliżający Szkocję to wyjątkowa podróż w surowe szkockie krajobrazy i bogatą faunę. Laurent Cocherel jest fotografem przyrody. Przeniesie nas do sekretnych miejsc, abyśmy byli świadkami wspaniałego widowiska natury w różnych porach roku wraz z wydrami, koloniami ptaków morskich, fokami, rekinami i delfinami. Szkocja - jej nazwa to jak odgłos fali gwałtownie uderzającej o skałę, jak ryk rogaczy na bezkresnych wrzosowiskach, jak taniec godowy cietrzewi, jak nurkowanie głuptaków. Laurent Cocherel od 25 lat przemierza tę krainę, fotografując jej dziką przyrodę i pejzaże. To ląd, gdzie jeziora są celem, a morze dostawcą. To tu wydry bawią się w morskich wodorostach i jelenie przekraczają morze. Oglądał te krajobrazy po tysiąckroć i miał tysiąc okazji, by widzieć karnawał zmieniającego się światła. Między burzami to boskie światło rozjaśnia zimny, jałowy krajobraz jak nigdzie indziej na świecie. Poznamy Park Narodowy Cairngorms, zagubioną na morzu wyspę Bass Rock, niezamieszkaną wyspę Lunga, która jest rajem dla morskiego ptactwa. 14:55 DE GAULLE. DROGA DO WIELKOŚCI (BECOMING DE GAULLE / DEVENIR DE GAULLE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier - Marie Bennot Film dokumentalny o generale Charles’u de Gaulle’u - człowieku o wielu obliczach. Dla Francji jest bohaterem, zbawicielem, wiodącą postacią w historii podczas II wojny światowej. Prywatnie był skromnym mężczyzną, który przytulał swoją córkę, kochał prostotę życia rodzinnego i zawsze potrzebował Yvonne, kobiety swojego życia. Jest też mniej znane jego oblicze, mężczyzny, wizjonera nawet od najmłodszych lat. Ten film opowiada historię młodzieńca, który stał się generałem de Gaulle'em, sprostał wielu wyzwaniom, jakie sobie narzucił. Historia zaczyna się 22 listopada 1890 r. , a kończy 18 czerwca 1940 r. w Londynie. 16:00 KORONAWIRUS. GLOBALNE ZAGROŻENIE (CORONAVIRUS) Film dokumentalny, 46 min, Australia, 2020 Reżyseria: Sean Nicholls Zdjęcia: Ryan Sheridan Film dokumentalny o początkach koronawirusa w chińskim mieście Wuhan. Na początku grudnia 2019 mieszkańcy Wuhan zaczynają zapadać na tajemniczą chorobę spowodowaną wirusem. Miejscowi lekarze podejrzewają, że wirus pochodzi z bazarów z owocami morza i mięsem dzikich zwierząt. Pod koniec grudnia, gdy liczba przypadków narasta, lekarze z Wuhan zaczynają dzielić się informacjami na prywatnej grupie czatowej. Wraz z wybuchem epidemii odżyło widmo SARS, innego typu koronawirusa, który w latach 2002 - 2003 spowodował śmierć 774 osób. Prawdopodobnie przez obecne, chwilowe zatajenie prawdy w Chinach straciliśmy dwa, może trzy tygodnie, kiedy wirus w pierwszej fazie rozwoju można było namierzyć i w znacznym stopniu opanować. Nie udało się z powodu chińskiej polityki kontrolowania przepływu informacji. Cztery tygodnie po pierwszych przypadkach zakażeń Chiny powiadamiają Światową Organizację Zdrowia o wybuchu epidemii. Wkrótce sytuacja ma się pogorszyć. Dowiemy się, jak nastąpiły zakażenia i jak choroba rozprzestrzeniała się, powodując pustoszenie miasta. Przymusowe kwarantanny, badania, przerażenie. Usłyszymy relacje osób, które zostały w Chinach i relacjonują, co się dzieje w tych miejscach. Zaraza ogarnia świat. WHO ostrzega, że koronawirus osiąga niebezpieczny punkt zwrotny, obejrzymy najbardziej aktualne i wyczerpujące sprawozdanie z niezwykłego łańcucha wydarzeń, które sprowadziły świat na skraj pandemii. 23 lutego 2020: liczba zakażeń na świecie: 78 811, liczba zgonów: 2 462. 16:55 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY. ODC. 6 SAN MARINO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 6 SAN MARIONO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. 18:00 TAJEMNICE PARYŻA - LEWY BRZEG SEKWANY 6/11 (PARIS BEHIND THE SCENES) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elisa Casta Verchere Legendarny, luksusowy, zapierający dech w piersiach, magiczny, romantyczny - wiele osób na całym świecie nie przestaje zachwycać się francuską stolicą. Każdego roku około 40 milionów turystów przyjeżdża do Paryża i odkrywa jego bogate i niesamowite dziedzictwo. Ta jedenastoodcinkowa seria przybliża najpopularniejsze miejsca i obiekty tego miasta: wieżę Eiffla, katedrę Notre - Dame, Luwr i wiele innych. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIECZNA JAPONIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do zachodniej Japonii. Japonia to kraj kontrastów, osobliwe połączenie tradycji i nowoczesności. Wizyta w zachodniej części Wysp Japońskich jest jak podróż do serca cywilizacji, której duchowość i styl życia pozostały autentyczne i oryginalne. Kolejne etapy podróży odsłaniają przed nami kulturowe bogactwo i przyrodniczą różnorodność Japonii. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. PAWEŁ ŁOZIŃSKI Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Paweł Łoziński. 20:45 NAWET NIE WIESZ JAK BARDZO CIĘ KOCHAM Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Paweł Łoziński Zdjęcia: Kacper Lisowski Film opowiada o dramacie dwóch kobiet, matki i córki, związanych ze sobą trudnym, skomplikowanym uczuciem. Kluczowe dla bohaterek jest spotkanie z kimś trzecim, obcym - doświadczonym terapeutą profesorem Bogdanem de Barbaro. Ekstremalnie bliskie kadry (niezwykłe zdjęcia Kacpra Lisowskiego) wyłapują każdą emocję na twarzach kobiet. Jako widzowie jesteśmy świadkami napięć, łez, żalu i frustracji. Podglądamy sesje w ciągu kilku miesięcy i widzimy, jak ewoluuje relacja matki i córki. Ale przecież to, co dzieje się za drzwiami gabinetu, powinno być owiane tajemnicą zawodową. 22:15 WERKA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Paweł Łoziński Skąd się bierze ludzkie poświęcenie? I gdzie są jego granice? Życie bohaterki dokumentu nie jest usłane różami. Od świtu do nocy jej dzień wypełniają kolejne obowiązki, pośród których praca w fabryce zapałek to tylko epizod. Kobieta pragnie naprawić błędy przeszłości. Wraz z mężem decydują się zaopiekować niepełnosprawną Weroniką. Kameralnie, cicho, z dala od wielkich słów, rozgrywa się codzienna walka wymagająca prawdziwego poświęcenia. 23:05 TAKA HISTORIA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 1999 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Paweł Łoziński Pan Wiesio mieszka w jednym z ocalałych sprzed wojny domów na warszawskim Powiślu. Były dozorca gnieździ się w ciasnym pomieszczeniu koło bramy, w czym towarzyszy mu Żabcia, suczka, którą przygarnął, i gdzie często zagląda jego przyjaciółka, a właściwie prawie żona, Ania, wdowa po przedwcześnie zmarłym koledze. Pan Wiesio ma też zaprzyjaźnionego sąsiada, pana Zdzisia. Schludny staruszek, przedwojenny fryzjer, który czesał wiele sław, między innymi samą Mieczysławę Ćwiklińską, chętnie gawędzi z panem Wiesiem. Wspomina przy tym swoją ukochaną, zmarłą żonę, spędzone z nią szczęśliwe chwile i dawne dobre czasy, a wywody krasi często powiedzonkiem "taka historia". Obaj panowie marzą o wspólnej wyprawie na ryby lub grzyby. Mimo nie najlepszego samopoczucia pan Wiesio nierozsądnie nie stroni od kielicha, żyje zaś z tego, co znajdzie w śmietnikach, które nazywa "peweksami". W codziennych poszukiwaniach przydatnych jeszcze rzeczy, nadających się do spieniężenia na bazarze lub do własnego użytku, asystuje mu nieodmiennie spodziewająca się potomstwa Żabcia. Podczas tych wypraw spotykają trudniącego się takim samym zajęciem pana Miecia, byłego kierowcę, co bywa okazją do pogawędek i wymiany uwag o niewesołej rzeczywistości. Panowie Wiesio i Zdzisław to sąsiedzi Pawła Łozińskiego, z tego samego podwórka. Autor filmu towarzyszył im z kamerą od bardzo wczesnej wiosny do sylwestra. Zapisał na taśmie krótką historię z ich życia, budzącą chwilami nieodparty śmiech, lecz również wzruszającą i skłaniającą do refleksji nad samotnością, upływem czasu i śmiercią. Los bowiem sprawił, że ciężko chory pan Wiesio, a rozwój jego choroby widać nieomal z każdym kadrem, trafił na długo do szpitala. Kiedy wreszcie powrócił, dramatycznie odmieniony, nie zastał już pana Zdzisia. Fryzjer, jak tego gorąco pragnął, połączył się już z ukochaną żoną. Nie pojadą więc już nigdy ani na grzyby, ani na ryby. Zresztą były dozorca chyba przestał o tym marzyć. Na 32. Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Krótkometrażowych w Krakowie film Pawła Łozińskiego został uhonorowany nagrodą główną - Złotym Lajkonikiem. 00:15 INWESTYCJE NA WIŚLE Reportaż, 19 min, Polska, 1978 Autor: Jerzy Ossowski W programie rejs po rzece Wiśle na barce transportującej kruszywa dla przemysłu. Kapitan żeglugi śródlądowej, Edward Wójcik, wspomina trudne warunki pracy w początkowej fazie transportu rzecznego, który odbywał się na galarach. O historii krakowskiej żeglugi mającej początek w 1957 roku opowiada dyrektor żeglugi krakowskiej - Zbigniew Kochan. Informuje, w jaki sposób odbywa się żegluga, opowiada o załadunku węgla, piasku i innych kruszyw. Podkreśla lokalny charakter transportu drogą rzeczną oraz jego ekonomiczny aspekt. Kapitan Edward Wójcik opowiada o skomplikowanej i niezmiernie trudnej sztuce żeglowania po rzece jaką jest Wisła. Inżynier Andrzej Wójcik przedstawia plany usprawnienia żeglugi po Wiśle za pomocą budowy kolejnych stopni wodnych. W programie plac budowy stopnia wodnego na Wiśle - Kościuszko. Inżynier wspomina o kosztach przedsięwzięcia i planach przewozowych na przyszłość, natomiast dyrektor Kochan mówi o konieczności budowy pozostałej infrastruktury, mającej usprawnić żeglugę śródlądową (porty przeładunkowe, zaplecze remontowe). W programie pokaz pracy ciężkiego sprzętu podczas załadunku towarów, wodowanie barki na stopniu wodnym Dąbie oraz widok nabrzeży wiślanych z pokładu barki na trasie Tyniec - Dąbie (lata 70.). 00:40 NOTACJE: DANIEL SZCZECHURA. FILM MUSI MIEĆ DUSZĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2013 Autor: Ewa Urbańska Daniel Szczechura, ur. w 1930 roku w Wilczogębach, reżyser i scenarzysta filmów animowanych, scenograf, pedagog. Studiował na ASP w Warszawie w latach 1951 - 52), w 1958 r. ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, a cztery lata później wydział operatorski łódzkiej szkoły filmowej. Jest profesorem sztuk filmowych. 00:55 OJCIEC I SYN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński, Paweł Łoziński Dwaj znani dokumentaliści, Marcel Łoziński i Paweł Łoziński, wyruszają kamperem przez Europę. Celem podróży jest Paryż, miejsce urodzin Marcela. Ojca i syna łączy nie tylko nazwisko i pokrewieństwo, ale również wykonywany z pasją zawód oraz silna i skomplikowana więź, pełna resentymentów i niedopowiedzeń. Rejestrują kamerą rozmowy, które prowadzą w czasie podróży. Wspominają dawne lata, mówią o pracy, miłości, odpowiedzialności, ojcowskich obowiązakach, rodzinnych sprawach. Dla Marcela Łozińskiego najszczęśliwszym dniem w życiu był 4 grudnia 1965 r. Właśnie wówczas przyszedł na świat w Warszawie jego syn, Paweł. Przemierzając kolejne kraje w drodze do Francji, poszukują odpowiedzi na pytania: czy wykonywanie tego samego zawodu przez ojca i syna jest przekleństwem czy błogosławieństwem? Czy można wykorzystać film, by załagodzić rozmaite rodzinne problemy, wyjaśnić wątpliwości, przyczyny rozwodu rodziców, przybliżyć rodzinne relacje? Dla ojca jest to powrót do miejsca urodzenia, dla syna próba rozliczenia wspólnej przeszłości. W film dokumentalny zostały wplecione fragmenty archiwalnych nagrań z rodzinnej kolekcji Marcela i Tamary Łozińskich. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 229 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:25 TATA ZZA ŻELAZNEJ KURTYNY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Rzączyński Zdjęcia: Michał Popiel - Machnicki Muzyka: Andrzej Panufnik, Jem Panufnik Wykonawcy: Jeremy Panufnik, Camilla Panufnik, Nigel Osborne, Bernard Jacobson, Beata Bolesławska-Lewandowska, Wojciech Michniewski, Bohdan Pociej, Ewa Panufnik-Dworska, Mateusz Dworski, Humphrey Burton, John O'Kehoe Jem (Jeremy Panufnik) jest twórcą muzyki młodzieżowej i animacji, mieszka w Londynie, gdzie jest znany również jako DJ. Gdy jego ojciec miał tyle lat, co on, czyli około czterdziestki, był już uznanym polskim kompozytorem. Komunistyczne władze wybrały go jako wizytówkę polskiej muzyki za granicą. W 1954 roku Andrzej Panufnik postanowił zerwać związki z reżimem. Wyjechał na Zachód jako kompozytor zza żelaznej kurtyny z postanowieniem, że nigdy do Polski nie wróci. Nie wierzył ani wówczas, ani potem, przez długie lata swojego życia w Anglii, że komunizm zostanie kiedyś obalony i w 1990 roku, na krótko przed śmiercią jeszcze raz stanie na ojczystej ziemi. Dla Jema przeszłość ojca była zawsze owiana tajemnicą. Ojciec nie opowiadał mu o Polsce, nie uczył języka, nie wierzył, żeby kiedykolwiek synowi to było potrzebne. W momencie kręcenia filmu Andrzej kończyłby 94 lata. Do domu pod Londynem, gdzie wciąż mieszka jego żona, Camilla, gdzie ciągle istnieje jego dawna, zakurzona dziś pracownia, przyjeżdżają starzy przyjaciele, tak jak kiedyś, na urodziny. Jem chce porozmawiać z nimi o tym, o czym nie zdążył porozmawiać z ojcem. Jednak perspektywa angielska nie wystarcza. Jem wyjeżdża do Polski, żeby zrozumieć dramatyczną biografię ojca, poznać jego dylematy, motywy ucieczki z kraju. Podróż w czasie śladami ojca jest przede wszystkim refleksją nad samym sobą. Jem, nie mając, w odróżnieniu od swojej siostry, klasycznego wykształcenia muzycznego, czuł się w rodzinie zawsze inny. Ale kiedy wraz z nim podróżujemy śladami Andrzeja Panufnika, mamy wrażenie, że syn jest niezwykle bliski ojcu, zarówno poprzez swoją wrażliwość i szczerość, jak i zaskakujące refleksje. W czasie podróży bohater odkrywa w sobie emocje, które do dziś pozostawały w ukryciu. 03:30 ŻYWOT MICHAŁA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Beata Januchta Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Michał Lorenc Jak nisko trzeba upaść, by wreszcie zapragnąć podnieść się z dna? Jak silnym trzeba być, by tego dokonać? Michał Marian Pawełczyk, bohater przejmującego filmu dokumentalnego Beaty Januchty, doświadczył na własnej skórze i skrajnego upodlenia, i cudu odradzania się. Filmowa historia Michała obejmuje dwa i pół roku z jego życia. Michał pije od 30 lat, z czego od 20 lat intensywnie. To alkohol sprawił, że stracił rodzinę: żona odeszła od niego, zabierając dwuletniego wówczas synka, Maćka. Wyjechała z dzieckiem do Szwecji, gdzie Michał ma ciotkę. To ona pomogła Ninie urządzić się w nowym miejscu. Od czasu ich wyjazdu, wkrótce po stanie wojennym, Michał praktycznie nie miał z nimi kontaktu. Ledwo pamięta syna, który teraz jest już dorosły. Z czasem nałóg odebrał mu także pracę i dach nad głową. Michał mieszkał w altankach, kanałach, ruderach do rozbiórki. Bywało, że wypijał 6 - 7 butelek alkoholu dziennie. Gdy nie starczało pieniędzy na wódkę czy wino, pił to, co akurat wpadło w rękę: denaturat, borygo itp. Ten inteligentny i prawdopodobnie wykształcony mężczyzna wstydził się pokazywać na oczy dawnym znajomym, nie chciał czuć smrodu własnego ciała i spoglądać na siebie trzeźwo. Dobrze czuł się tylko wśród takich jak on, bo tylko oni go nie odtrącali. Kilkakrotnie podejmował desperackie próby wyjścia z nałogu, ale po paru tygodniach, spotkawszy się znowu z kumplami od kieliszka, wracał do punktu wyjścia. Kiedy zaczyna się film, jest czerwiec 2000 r. Brudny, zarośnięty, wiecznie zamroczony Michał, budzi bardziej odrazę niż litość. Rok później, po paromiesięcznym leczeniu w poradni AA, znów jest w melinie, praktycznie nie trzeźwieje. Ale podejmuje kolejną próbę wyjścia z matni. Zjawia się we wrocławskim Schronisku św. Brata Alberta, kierowanym przez Dariusza Dobrowolskiego. Dostaje swoje łóżko, czyste ubranie, jedzenie, lekarstwa na odtrucie, a przede wszystko życzliwość i zrozumienie. Powoli wraca do normalnego świata i coraz dotkliwiej odczuwa samotność, brak miłości. Tak bardzo tęskni za synem, tak wiele, by dał, żeby go zobaczyć. Tym razem musi wytrwać. W listopadzie 2001 r. nadal nie sięga po kieliszek. Odzyskał siły, dostał pracę w skupie złomu. Choć wciąż jeszcze balansuje między nadzieją i rozpaczą, wiarą i zwątpieniem, trwa w swoim postanowieniu. Odkłada każdy grosz na podróż do Szwecji. Z niechęcią patrzy na swych dawnych, zapijaczonych kumpli. W październiku 2002 r. składa podanie o paszport, z pomocą Darka kupuje nowe, porządne ubrania na podróż. Nie chce przynieść synowi wstydu, kiedy już dojdzie do spotkania. Bo Michał nie traci nadziei, że Maciek zechce się z nim zobaczyć, tak jak on sam zdecydował się przed laty spotkać z własnym ojcem, który go porzucił. Michał nie robi sobie złudzeń, że chłopak rzuci mu się w ramiona, ale na pewno zechce go wysłuchać, może nawet spróbuje zrozumieć i wybaczyć zmarnowane dzieciństwo? Nie uprzedził go o swoim przyjeździe, chce zobaczyć spontaniczną reakcję Maćka. O planowanej wizycie wie tylko ciotka. Obiecuje pomoc w skontaktowaniu z synem. W połowie grudnia Michał wsiada na prom. Czy spełni się jego największe marzenie? Film Beaty Januchty otrzymał Grand Prix "Białą Kobrę" na łódzkim XIII Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu" w 2003 r.