TVP Historia Piątek, 03.12.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1857 - urodził się Teodor Józef Korzeniowski - Joseph Conrad; 1925 - premiera koncertu F - dur G. Gershwina; 1935 z "Dziennika" Marii Dąbrowskiej; 1967 - pierwsza operacja przeszczepu serca; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 45 "NOWY ŚWIADEK" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Osmańska budzą się po wspólnie spędzonej nocy. Władek wypytuje Janka o Rudą. Dowiaduje się, że Ruda została w podziemiu likwidatorką, wykonuje wyroki sądów. Prosi Janka, by załatwił mu udział w akcji jako jej obstawa. Brehm melduje Rainerowi, że zamachowiec pod restauracją został podstawiony przez Stocka. W lokalu konspiracyjnym Władek, Brodowicz i Tokarz oglądają element przywieziony przez Władka z Pustkowa. Mechanizm wygląda na część układu sterującego lotem. Polacy chcą szybko przerzucić go do Anglii. Tokarz przypuszcza, że do Pustkowa został przeniesiony poligon z Peenemunde. Helena trafia do gospodarstwa Heiricha, gdzie poznaje jego córkę, Gizelę i drugą robotnicę, Rosjankę, Walę. Brehm i Rainer doprowadzają do aresztowania Falkenheima. W czasie przesłuchania zastraszony Falkenheim wyjawia, że to nie on mordował SS - manów na zlecenie Stocka. Mordercą był Johann Blazer. Zeznaje również, że to on, na polecenie Stocka, wystawił Polakom Schoebbla. Osmańska daje Władkowi, Michałowi i Bronkowi fragmenty pism swojego szefa do Ministerstwa Gospodarki Rzeszy, w którym są szczegóły zapotrzebowania związane z planami rozbudowy obozu. Otto Kirchner odwiedza Fischerową. Zauważa u niej wyraźną poprawę nie tylko stanu zdrowia, ale i samopoczucia. Maria, korzystając z okazji, prosi Otta o przekazanie wiadomości jej synom. Otto odmawia. Osmańska przekazuje plany obozu Władkowi, Michałowi i Bronkowi. Bronek decyduje się zawieźć je do Warszawy. Żegna się z Bogusiem. Skotnicki powołuje grupę do przechwycenia planów nowej niemieckiej broni V 2. Przydziela Alana i Lolka do Michała, Władka i Bronka. Oddział ma przeprowadzić akcję wywiadowczą w obozie. Do obstawy oddeleguje pobliskie oddziały partyzanckie. Lena znajduje kennkartę ojca. Ma pretensje do Janka, że nie powiedział jej o śmierci rodziców. Rainer i Brehm jadą do magazynu, na który nakierował ich Falkenheim. Znajdują w nim skrzynie pełne sztab złota. 08:10 TAŚMY BEZPIEKI Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz, Grzegorz Majchrzak Zdjęcia: Maciej Figurski, Michał Gmyz, Temistokles Brodowski Muzyka: Michal Rawicz Cezary Gmyz rozmawia z Grzegorzem Majchrzakiem o nagranej przez SB "Rozmowie braci". Program jest ilustrowany archiwalnymi nagraniami SB. 08:40 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - ARTYŚCI WIZUALNI - RAJMUND ZIEMSKI, EUSTACHY KOSSAKOWSKI Reportaż, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) W tym odcinku bohaterami są artyści wizualni - Rajmund Ziemski i Eustachy Kossakowski. 08:55 UKRYTE PROTOKOŁY - CZYLI OSZUSTWO ZAŁOŻYCIELSKIE Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2016 Reżyseria: Beata Kołaczyk Scenariusz: Beata Kołaczyk Film w swojej narracji to studium przypadku, a jednocześnie próba historycznej rekonstrukcji ważnego wydarzenia w najnowszej historii Polski, jakim było Referendum Ludowe 30 czerwca 1946 r. 09:40 PRASA DONOSI - WYPOCZYNEK W II RP Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska W okresie międzywojnia pracownicy otrzymali dwutygodniowy, płatny urlop. W Polsce pojawiły się nowe kurorty, a państwo dopłacało do rozwoju turystyki. W kolejnym odcinku cyklu "Prasa donosi" zajmiemy się wypoczynkiem w II RP. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 10:35 LIST Z GWATEMALI Reportaż, 26 min, Polska, 2008 Autor: Anna Kwiatkowska Szkic o życiu i twórczości Andrzeja Bobkowskiego, jednego z najwybitniejszych pisarzy emigracyjnych. Program zrealizowany w Gwatemali koncentruje się na jego pobycie w tym kraju w latach 1948 - 1961. Na tle ówczesnej sytuacji politycznej i społecznej Gwatemali autorzy programu ukazują życie codzienne Andrzeja Bobkowskiego - na podstawie listów i notatek pisarza, a także wspomnień osób, które go znały. 11:05 JAK ZBUDOWANO NOWĄ WARSZAWĘ? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Geremek Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści, i władza komunistyczna chcieli stworzyć nowe miasto - stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni. 11:35 MARZYCIELE - MARCELI GODLEWSKI Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Kolejnym bohaterem programu z cyklu "Marzyciele" jest Marceli Godlewski, ksiądz katolicki, a przed wojną działacz społeczny bliski Narodowej Demokracji, współpracownik Romana Dmowskiego. Od 1915 roku proboszcz parafii Wszystkich Świętych w Warszawie. W latach 1940 - 42 jego parafia znalazła się na terenie getta. Ks. Marceli Godlewski, który miał opinię antysemity, ofiarnie zaangażował się w niesienie pomocy Żydom. 13:00 BONA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Dagmara Spolniak Scenariusz: Dagmara Spolniak Wykonawcy: Dagmara Spolniak We Włoszech ledwie co kojarzona, w Polsce nieprzerwanie budzi emocje: Bona Sforza. Film o mniej znanych perypetiach i dziwactwach polskiej królowej, od kolekcjonowania zegarów, i zacięcie ekolożki, przez manię pisania listów (w tym do ciotki Lukrecji Borgii i familii Ferrara d'Este), po sensacyjne doniesienia niemieckiej badaczki, Maike Vogt - Lüerssen, która w Leonardo da Vinci upatruje ojca Bony. 14:35 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - NEAPOL (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Alexander Armstrong, Michael Scott Historyk dr Michael Scott odkrywa skarby trzech słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, a także dzięki zdjęciom lotniczym i grafice komputerowej zobaczymy nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat dawnego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsienia ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 15:40 SAMOCHODY, KTÓRE PODBIŁY ŚWIAT - ODC. 1/4 (THE CARS THAT MADE THE WORLD) Film dokumentalny, 39 min, USA, 2020 Reżyseria: Ritesh Gupta Seria przybliża historie wizjonerów, którzy stworzyli i rozwinęli motoryzację. To niezwykle barwna podróż w czasie, podczas której widzowie zobaczą, jak największe nazwiska przemysłu samochodowego stały się legendarnymi markami, które pokochali wielbiciele motoryzacji. Dzięki rekonstrukcjom i nigdy wcześniej niepokazywanym archiwalnym materiałom filmowym, autorzy serii śledzą ścieżki kariery siedmiu postaci, które miały ogromny wpływ na rozwój motoryzacji: Henry ' ego Forda, Waltera Chryslera, braci Dodge, Williama Duranta, Lee Iacocca i Johna Deloreana. Chociaż to produkcja amerykańska, autorzy nie zapominają o genialnych konstruktorach i producentach aut z całego świata. 17:20 MIĘDZY SIERPNIEM A MŁOTEM Film dokumentalny, 42 min, Polska 2010 Reżyseria: Adam Kinaszewski, Henryka Dobosz-Kinaszewska, Jacek Mydlarski Scenariusz: Adam Kinaszewski Zdjęcia: Przemysław Reichel, Krzysztof Iglikowski Muzyka: Leszek Możdżer Film dokumentalny zainspirowany opublikowaną w 2005 r. książką "Między Sierpniem a młotem" Stanisława Esdena - Tempskiego, w której autor zawarł wiele wątków z własnej biografii. To literacka wizja wydarzeń sprzed lat, oparta na osobistych wspomnieniach, przemyśleniach i faktach historycznych. Bohaterem książki autor uczynił postać fikcyjną, bowiem jej pierwsze wydanie ukazało się jeszcze w podziemiu. Punktem wyjścia dla twórców dokumentu stała się sprawa brutalnego pobicia Esdena - Tempskiego przez zomowców, w efekcie czego doznał on znacznego uszczerbku na zdrowiu, stracił mowę i pamięć. Do dramatycznego w skutkach wydarzenia doszło w ostatnim dniu stanu wojennego, 21 lipca 1983 r. Wieczorem przy ul. Tkackiej w Gdańsku 31 - letni wówczas literat natknął się na powracający z patrolu oddział ZOMO. Doszło do konfrontacji, zatrzymany Esden - Tempski trafił na pobliski posterunek milicji, gdzie został skatowany. Po przewiezieniu go do szpitala lekarze stwierdzili ciężkie obrażenia, zagrażające życiu pacjenta. Mimo krytycznego stanu i najgorszych obaw personelu medycznego, wrócił do zdrowia, co dla wielu jawi się prawdziwym cudem. W 1980 r. w początkach sierpniowego strajku Stanisław Esden - Tempski był pierwszym protokolantem obrad Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, walczył również o zniesienie cenzury, podobnie jak bohater jego powieści, postać fikcyjna, Andrzej Łazarz. Łazarz pochodzi z gdańskiej Biskupiej Górki, gdzie wrzeszczanin Esden - Tempski zawsze sam chciał mieszkać. W quasi pamiętniku - jak sam mówi o swojej książce "Między Sierpniem a młotem" - Stanisław Esden - Tempski sięga do przeszłości, by ocalić ją od zapomnienia. Od 1980 r. minęło 30 lat, większość dokumentów zniknęła, świadkowie wymarli, zacierają się wspomnienia tamtych czasów. Z zakamarków pamięci i odzyskanej świadomości autora wyłaniają się kolejne obrazy z jego życia: strajk sierpniowy i późniejsze wydarzenia, które mocno zaważyły na jego dalszych losach. Wynurzenia przed kamerą Stanisława Esdena - Tempskiego przeplatają archiwalne materiały filmowe z wydarzeń sierpniowych oraz nagrane współcześnie wypowiedzi Anny Walentynowicz, Andrzeja Gwiazdy, Bogdana Lisa, a także dra Kazimierza Kotowicza i Klaudii Wyszkowskiej z Komendy Miejskiej Policji w Gdańsku. Ilustracją jest ponadto zainscenizowane aresztowanie Esdena - Tempskiego przez zomowców. Fragmenty quasi - pamiętnika "Między Sierpniem a młotem" Stanisława Esdena - Tempskiego czyta Piotr Michalski. 18:10 EKSPERTYZA - EKSPERTYZA 3D Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Wykonawcy: Dr Tomasz Kupiec W tym odcinku: Wystarczy zdjęcie z miejsca zdarzenia lub z miejsca znalezienia ciała, by specjaliści z Wrocławia odtworzyli przebieg tego, co się wydarzyło jakiś czas temu i było przestępstwem. Pierwszy w całości stworzony przez polskich specjalistów specjalny program do rekonstrukcji zdarzeń w technice 3D wspiera działania policjantów, prokuratorów oraz sędziów. Pozwala na obiektywne spojrzenie na miejsce zbrodni i działania samego sprawcy bądź sprawców. 18:45 CZAS HONORU - ODC. 46 "ZNAK ROSENFARBA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Krawiec szykuje oddział do akcji na poligonie. Zbierają się oddziały partyzantów. Fischerowa wypytuje Marię o pobyt w obozie. Złotnik rozpoznaje na sztabach znalezionych w magazynie znak Rosenfarba, najlepszej przedwojennej firmy złotniczej w Warszawie. Złotnik mówi Rainerowi i Brehmowi, że Rosenfarb został wywieziony do obozu i prawdopodobnie nie żyje. Reiner i Brem chcą odnaleźć żydowskiego złotnika. Zrozpaczona wiadomością o śmierci rodziców Lena wycofuje się z działalności kurierskiej. Helena wyjawia Wali, że szuka w Czerniejewie córki. Dowiaduje się od Wali, że ostatnio kilka nowych robotnic trafiło do gospodarstwa Kugla. Helena towarzyszy Heinrichowi w czasie wizyty u Kugla. Spotyka się tam z Wandą. Widzi, że córka jest ciężko chora. Przebrany w niemieckie mundury oddział wchodzi na teren obozu. Spanikowani alarmem bombowym Niemcy chowają się w schronach. Osmańska wykorzystuje sytuację i zakrada się do biura z dokumentami. Janek fotografuje wyrzutnie V 2. Dochodzi do strzelaniny. Polakom udaje się uciec, jednak Janek zostaje pogryziony przez psa wartowników. Osmańska przekazuje zdobyte w biurze szkice oddziałowi. Krawiec decyduje o pilnym przewiezieniu ich do Warszawy. Władek zawozi rannego Janka do lekarza. Kiedy sam idzie do mieszkania doktora Bieleckiego, Janek zostaje aresztowany w ulicznej łapance. Rozpoznaje go esesman ranny w zamachu na Schoebbla. Janek trafia na przesłuchanie do gabinetu Rainera. 20:00 TEATR HISTORII - ERYK XIV Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Mikołaj Mirowski (prowadzący) W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do dramatu Augusta Strindberga "Eryk XIV" w reżyserii Jerzego Gruzy (z 1979 r.), gościem rozmowy prowadzonej przez dr Mikołaja Mirowskiego (historyk, FINA) będzie Jakub Moroz (teatrolog, dziennikarz). Tytułowy król Szwecji, syn założyciela dynastii Wazów, zasiadał na tronie tylko osiem lat do 1568 r. , gdy został obalony i uwięziony przez siły po wodzą jego przyrodnich braci - Jana, księcia Finlandii i Karola, księcia Sudermanii, późniejszego króla Szwecji Karola IX. Strindberg szczególną uwagę zwraca na schyłek panowania króla Eryka, gdy bezskutecznie stara się o rękę królowej angielskiej Elżbiety I lub Marii ze szkockiej dynastii Stuartów. Goran Persson, szara eminencja na królewskim dworze, widząc, że królewskie zaloty w Brytanii raczej nie przyniosą skutku, prosi nałożnicę Eryka, aby była przy monarsze, gdy dotrze do niego odmowa. Karin to córka kaprala Monsa, jedyna osoba, która nie gra osobą króla, wręcz przeciwnie - zupełnie bezinteresownie i szczerze przywiązuje się do nieszczęsnego króla. Spotyka ją za to rodzinny ostracyzm, matka nią pogardza, ojciec grozi śmiercią, rodzeństwo udaje, że jej nie zna. Jednak Karin nie opuszcza Eryka, który dzięki niej staje się spokojniejszy, bardziej przewidywalny i zachowuję się w sposób dystyngowany, godny głowy państwa i męża stanu. Król, będąc w znakomitym nastroju, zgadza się, by książę Jan poślubił polską księżniczkę. Dworzanie uświadamiają włądcy, jakie popełnił głupstwo: gdy potomkowie Jana, odziedziczą tron Jagiellonów, będą panowali nad potężnym krajem, liczącym tylu obywateli, co Francja, a wnuk księcia może nawet zostać cesarzem Austrii. W tym czasie do dworu dociera wiadomość o odrzuceniu planów matrymonialnych. Ogarnia go szaleństwo, rozkazuje ścigać księcia. W szale nie widzi, że Goran Persson, doradzając wytoczenie bratu procesu o zdradę stanu, szykuje się już do ostatecznej rozgrywki z panującym monarchą. W pewnym momencie król orientuje się, że został zdradzony przez wszystkich i zaczyna mścić się krwawo na swoich przeciwnikach. Opamiętuje się jednak i w akcie żalu próbuje naprawić uczynione zło. Prosi ojca Karin o rękę córki, ale królewskie przejawy skruchy ponownie zostają uznane za szaleństwo. Jego przyrodni bracia już wyciągają ręce w stronę korony. Historycy literatury widzą w dramacie Strindberga analogie z Szekspirowskim "Hamletem", natomiast w postaci na wpół obłąkanego króla dostrzegają autoportret autora. 20:15 TEATR TELEWIZJI - ERYK XIV (TEATR TV - ZŁOTA SETKA) Teatr, 52 min, Polska 1979 Autor: August Strindberg Przekład: Zygmunt Łanowski Reżyseria i realizacja: Jerzy Gruza Scenografia: Krzysztof Pankiewicz Występują: Marek Walczewski (Eryk XIV), Jan Nowicki (Goran Persson), Iwona Bielska (Karin), Halina Grylaszewska (Matka Gorana), Tadeusz Białoszczyński (Nils Gyllenstjerna), Zofia Rysiówna (Królowa wdowa), Andrzej Szalawski (Svante Sture), Jerzy Góralczyk (Nils Sture), Henryk Derewenda (Eryk Sture), Bolesław Smela (Żołnierz Mons), Tadeusz Borowski (Książę Finlandii Jan), Grzegorz Wons (Książę Sudermanii Karol) oraz Bogusz Bilewski, Roman Frankl, Andrzej Wasilewicz, Czesław Mroczek, Juliusz Kalinowski, Henryk Lipiński Dramat Augusta Strindberga (1849 - 1912), pochodzący z niezwykle bogatego literacko okresu zafascynowania szwedzkiego dramatopisarza historią narodową. W czteroleciu 1899 - 1903 powstała cała seria sztuk historycznych, m.in. "Saga rodu Folkungów", "Gustaw Waza", "Eryk XIV" (1899), "Gustaw Adolf", "Karol XII", "Królowa Krystyna", "Gustaw III". We wszystkich próbował Strindberg zespolić historię z psychologią. W dramacie poświęconym Erykowi XIV historycy literatury dopatrzyli się analogii z Szekspirowskim "Hamletem", a w postaci króla żyjącego na krawędzi obłędu dostrzegli stylizowany autoportret autora. Eryk XIV, syn Gustawa I, założyciela dynastii Wazów, zasiadał na tronie Szwecji zaledwie osiem lat. W 1568 r. został obalony i uwięziony przez możnowładców pod wodzą jego przyrodnich braci - Jana, księcia Finlandii, ożenionego z Katarzyną Jagiellonką, i Karola, księcia Sudermanii, późniejszego króla Szwecji Karola IX, sromotnie pobitego pod Kircholmem przez polskiego bratanka Zygmunta III Wazę. Eryk bezskutecznie starał się o rękę królowej angielskiej Elżbiety I z Tudorów albo Marii ze szkockiej dynastii Stuartów. Strindberga interesuje ten właśnie ostatni, trudny okres w życiu szwedzkiego monarchy. Wiedząc o tym, że królewskie zaloty w Anglii się nie powiodły, Goran Persson, szara eminencja na sztokholmskim dworze, prosi nałożnicę Eryka, aby była u jego boku, gdy dosięgnie go ten cios. Karin, córka kaprala Monsa, jest jedyną osobą bezinteresownie i szczerze przywiązaną do nieszczęśnika. Jej matka nią gardzi, ojciec grozi, że spotkawszy córkę na moście zepchnie ją do wody, rodzeństwo nawet się jej nie kłania, jednak Karin czuje, że nie może opuścić ojca swoich dzieci, bo dzięki niej Eryk staje się spokojniejszy, lepszy, zachowuje się bardziej godnie. Król jest akurat w świetnym nastroju. Zgadza się, by książę Jan poślubił polską księżniczkę Katarzynę. Dopiero Goran Persson uświadamia swemu panu głupstwo, które popełnił - oto potomkowie Jana, odziedziczywszy tron Jagiellonów, będą panowali nad potężnym krajem, mającym tyle mieszkańców, co Francja, a wnuk księcia Finlandii może nawet zostać cesarzem Austrii. Równocześnie Eryk dowiaduje się o fiasku swoich planów matrymonialnych. Wpada w szał, każe wysłać pościg za księciem. Goran doradza wytoczyć bratu proces o zdradę stanu. Świeżo mianowany królewski prokurator nie chce żadnych zaszczytów dla siebie, tytułu hrabiowskiego ani szlacheckiego herbu, bo i cóż to takiego: szlachcic - koń z człowiekiem na grzbiecie. Pragnie skupić w swym ręku realną władzę. "Najzręczniejszy łajdak i jedyny polityk, jakiego kiedykolwiek Szwecja miała" - co przyznają nawet jego wrogowie - staje na czele królewskiego trybunału. Domaga się, by przed trybunałem stanu postawić księcia Jana i sprzyjających mu możnowładców. Podpowiada też Erykowi, że dumnych panów bardzo by ubodło małżeństwo króla z córką zwykłego żołnierza. Tymczasem prostoduszna Karin, zbałamucona przez snującą własne intrygi królową - matkę, potajemnie opuszcza pałac obawiając się, że w przypływie gniewu Eryk mógłby zabić nawet ubóstwiane, własne dzieci. Zdradzony przez wszystkich król mści się krwawo na swoich wrogach. Po niewczasie tego żałuje, próbuje naprawić zło. Prosi ojca Karin o rękę córki. Świat wszelkie przejawy skruchy znów uznaje za szaleństwo. Książęta Karol i Jan naradzają się, jak chronić tron Szwecji, by nie zasiadły na nim kiedyś wnuki żołnierza Monsa. Obaj mają nadzieję, że krzesło, na którym siedział Gustaw Waza, okaże się dość szerokie dla nich obu. 23:20 BAŚKA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dorota Kania, Anna Zapert Scenariusz: Dorota Kania Zdjęcia: Robert Krauz, Krzysztof Mordak Muzyka: Konstancja Kochaniec Film dokumentalny ze scenami fabularyzowanymi oparty na historii życia Heleny Żurowskiej, jedynej kobiety zamordowanej przez komunistów w więzieniu przy ul. Rakowieckiej tzw. strzałem katyńskim. Helena Żurowska ps. Baśka pochodziła z osiadłej na Kresach polskiej ziemiańskiej. Po agresji sowieckiej na Polskę uciekła konno na Węgry, gdzie spotkała Jana Mazurkiewicza, wstąpiła do ZWZ, a następnie do AK. Była kurierką na Węgry, szefem struktur ZWZ w kraju. Ranna w Powstaniu Warszawskim trafiła do obozu na terenie Niemiec. Po wyzwoleniu przez Amerykanów wróciła do kraju na wieść, że Mazurkiewicz został aresztowany przez UB. Już wtedy współpracowała z rządem w Londynie. Aresztowana przez UB w 1948 po okrutnym śledztwie została zamordowana 21 września 1949 roku. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TRZEBA GINĄĆ - KROJANTY 1939 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Trzeba ginąć - Krojanty 1939. O tym, że wojna na granicy z Niemcami w województwie pomorskim wybuchła 25 minut wcześniej niż na pozostałych odcinkach, zdecydował rozkład jazdy tranzytowego pociągu pośpiesznego Berlin - Królewiec. Strona polska, mimo skrajnie napiętej sytuacji, szanując umowy międzynarodowe, zdecydowała się przepuścić go przez przygotowane już do obrony pozycje. Zamiast ekspresu jednak, na stacje w Chojnicach wjechał podstępnie pociąg pancerny. Równocześnie uderzyła niemiecka artyleria. Pułkownik Kazimierz Mastalerz, dowódca 18. Pułku Ułanów Pomorskich w okopie polowego stanowiska dowodzenia wypowiedział wtedy prorocze dla niego samego słowa: "Trzeba ginąć, stąd się nie wychodzi". Bitwa pod Krojantami weszła do legendy. Stała się też już później przedmiotem gorących sporów historycznych i polemik. I my zabierzemy dziś głos w dyskusji. 01:55 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 18 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:15 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Maciej Zakrocki Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r. 02:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOT CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1993 Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Bogusław Wołoszański Druga część audycji dotyczącej działań niemieckiej floty podwodnej w czasie I wojny światowej. Dowiadujemy sie, jakie wnioski Niemcy wyciągnęły z przegranej i jaką miały koncepcję działań morskich wobec Wielkiej Brytanii w nowej wojnie. Zwycięstwo niemieckich okrętów podwodnych tzw. u - bootów oznaczałoby przerwanie linii żeglugowych do Wielkiej Brytanii, która pozbawiona surowców, paliwa i broni z USA i kolonii musiałaby skapitulować. U - booty mogły zmienić losy II wojny światowej. W audycji przedstawiono wnętrze niemieckiego okrętu podwodnego (ekspozycja w Deutscheus Museum w Monachium) oraz materiały archiwalne z czasów II wojny światowej.