TVP Dokument Poniedziałek, 06.12.2021 06:00 DZIKA POLSKA - NAJWYŻSZY STOPIEŃ ZASILANIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Tatrzańskie schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, położone najwyżej ze wszystkich tutejszych schronisk, cierpiało zawsze energetyczną biedę. Nic dziwnego, skoro nawet dla wytrawnego górskiego piechura jest trudno dostępne. O podłączeniu go do sieci energetycznej nie można tu - i chyba całe szczęście - nawet marzyć. Od lat działała chałupniczym sposobem skonstruowana turbina wodna, ale oparty o nią system oświetlania schroniska jest kulawy, a i z ogrzewaniem budynku kiepsko. Projekt remontu schroniska ma tę sytuację radykalnie zmienić. Oświetlenie, ogrzewanie, a także zagospodarowanie ścieków i odpadów ma być nowoczesne, czyli ekologiczne i tak powiązane z przyrodą, że aż dla postronnych niezauważalne. Nowa turbina wykorzysta spadek wody w 200 - metrowym wodospadzie, powstałym między stawami położonymi na różnych poziomach. Musi to jednak robić tak, by nie zakłócić naturalnych stosunków wodnych w dolinie. Tym bardziej że strumień, z którego czerpie energię, ostatecznie zasila też w wodę słynną tatrzańską Siklawę. Pobór wody przez turbinę ma być więc odpowiednio monitorowany, a całość projektu pozostaje pod ścisłym nadzorem Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wszystkie urządzenia mają być instalowane tak, by nie zakłócały krajobrazu, a schronisko zachowało swój tradycyjny, wysokogórski charakter. Ten wątek jest dla ekipy "Dzikiej Polski" szczególnie wartościowy i interesujący. 06:30 DZIKA POLSKA - PTASI KOCIOŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Wielki kompleks stawów w okolicach Przemkowa na zachodnich rubieżach Polski to prawdziwe uroczysko. Wokół ciągnęły się jeszcze niedawno radzieckie poligony, dziś to prawdziwe odludzie. Stawy są dzikie, zarastają nadmiarem trzciny. Na otaczających je łąkach żyją rzadkie kuliki wielkie, bekasy, brodźce i czajki. Nie mógł tego nie zauważyć Marek Cieślak, dyrektor Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, z zamiłowania ornitolog. Chcąc uchronić siedliska ptaków poprzez wykaszanie częściowo już zakrzaczonych łąk, a lustra stawów przed nadmierną inwazją trzciny, stał się propagatorem kotłów do spalania biomasy. Taki kocioł ogrzewa już siedzibę parku. Z siana i trzciny robi się tu tzw. balaty, stanowiące opał dla kotłów. Marek Cieślak nie jest zwolennikiem przerabiania trawiastej biomasy na brykiety, bo to energochłonny zabieg, ale jest orędownikiem instalowania kolejnych kotłów. W rozmowach z energetykami wyznaje jednak prostą, godną przyrodnika filozofię: "Jeżeli w pierwszym rzędzie mówią o kotle i energii - to z nimi nie współpracuję, jeżeli najpierw o przyrodzie - to tak!" 07:05 ALERGIE WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA (ALLERGIES: MODERN LIFE AND ME) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Rebecca Harrison Film dokumentalny BBC. Alergie rosną i osiągają rozmiary epidemii, ale co ciekawe tylko w świecie zachodnim. Profesor Graham Rook uważa, że zmiany, które wprowadziliśmy w naszym środowisku, wpływają na nasz mikrobiom - bakterie, które żyją w każdym z nas i na nas - i że ma to wpływ na nasz układ odpornościowy. Ten dokument pokaże życie dwóch zwykłych rodzin, aby sprawdzić, czy teoria sprawdza się w realnym świecie. Od zakupów żywności po sposób, w jaki myje się ręce - czy eksperyment pozwoli wyjaśnić, dlaczego nasilają się alergie? 08:10 PRAWDZIWA HISTORIA SCIENCE FICTION ODC. 3 (THE REAL HISTORY OF SCIENCE FICTION (MY GOD IT'S FULL OF STARS)) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Ben Southwell Czteroczęściowy dokument o historii science fiction, obejmujący wszystkie jej formy, od podróży w czasie po sztuczną inteligencję, od eksploracji kosmosu po spotkania z kosmitami. Ten niezwykle wciągający serial przedstawia filmowców, pisarzy, aktorów i grafików, których obsesja i wyobraźnia przeniosły w nieznane i których kreacje urzekły publiczność na całym świecie. Zbadawszy przyszłość, przeszłość, wszechświaty równoległe i odległe galaktyki, współautorzy - w tym aktorzy William Shatner, Nichelle Nichols, Rutger Hauer, Zoe Saldana, Nathan Fillion, Richard Dreyfuss, David Tennant, Peter Weller, Christopher Lloyd, Keir Dullea i Edward James Olmos; twórcy filmowi: John Carpenter, Douglas Trumbull, Paul Verhoeven, John Landis i Doctor Who; scenarzysta i producent wykonawczy Steven Moffat; autorzy Ursula K. Le Guin, Neil Gaiman i William Gibson - opowiadają o swoich doświadczeniach. Z pomocą profesorów Briana Coxa i Stephena Hawkinga seria bada również kluczowe koncepcje naukowe leżące u podstaw historii science fiction. 09:05 ŻYCIE W POWIETRZU. WBREW GRAWITACJI (LIFE IN THE AIR. DEFYING GRAVITY) Cykl dokumentalny , 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: James Brickell Serial BBC Worldwide o lataniu i życiu zwierząt w przestworzach. Życie ponad ziemią nie jest łatwe. Tymczasem na całym świecie rozmaite zwierzęta robią coś, o czym my możemy tylko pomarzyć. Niektóre spędzają tam całe życie, inne tylko chwilę. Wznoszą się w powietrze. Przekonamy się, jak wiele niezwykłych zwierząt świetnie radzi sobie w powietrzu; jakie stosują sztuczki, by oderwać się od ziemi. Z pomocą specjalnie przeszkolonych zwierząt, wykorzystując nowoczesny sprzęt i efekty specjalne, postaramy się poznać i wyjaśnić, w jaki sposób zwierzęta wznoszą się nad ziemię i wzbijają się w powietrze? Poznamy niezwykłe gatunki, stosujące rozmaite techniki. By osiągnąć cel, wszystkie muszą pokonać jedno z najpotężniejszych zjawisk naturalnych naszej planety - siłę ciężkości. Tylko nieliczne i odpowiednio przystosowane zwierzęta potrafią pokonać siłę ciężkości. W Namibii, w południowej Afryce, żyje gatunek, który radzi sobie z tym doskonale. Karakal z rodziny kotowatych potrafi odbić się od ziemi i łapać ptaki w locie. Gazele skaczą, by pokazać drapieżnikom, że niełatwo będzie je złapać. Żyjące głównie na drzewach lemury skaczą po ziemi, by jak najszybciej pokonać otwartą przestrzeń. U kangurów rozwinęła się chyba najbardziej efektywna forma przemieszczania się po ziemi. W następnym filmie przekonamy się, jak natura stworzyła strukturę ciała idealnie nadającą się do lotu. Jak najcięższe zwierzęta wzlatują w powietrze, a najszybsze wykorzystują swoje umiejętności w czasie łowów i jak pół miliona osobników potrafi uniknąć karambolu w powietrzu w zupełnej ciemności. 10:05 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ ODC. 4 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje przez Teksas do Meksyku i dalej na południe. Meksyk jest pełen malowniczych widoków. Na granicy ze Stanami narasta kryzys migracyjny. Trwa tu wojna narkotykowa. Przez 2 tysiące kilometrów granicę stanowi Rio Grande, która bierze początek w Górach Skalistych, a kończy bieg w Zatoce Meksykańskiej. To granica, bariera i fosa rozdzielająca najbogatsze państwo świata od dużo biedniejszego Meksyku. W Teksasie imigracja z południa budzi kontrowersje. Latynosi od stuleci zamieszkują tereny obecnych Stanów. Teraz w USA przebywa ich 50 milionów. Do 2050 roku ta liczba ma wzrosnąć do 130 milionów. 11:05 KRAJOBRAZY POLSKIE - DOLINA BARYCZY Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1976 Zdjęcia: Tadeusz Zieliński Film poświęcony przyrodniczym i turystycznym walorom Doliny Baryczy. Jest to obszar ciągnący się od Wzgórz Trzebnickich w kierunku równoleżnikowym. Rzeka Barycz wiąże labiryntem swoich dopływów i odnóg szereg miast i miasteczek i kształtuje charakter przyrody w całym swoim otoczeniu. Sama Dolina łączy w sobie tereny pierwotne z tymi dotkniętymi działalnością człowieka, a jej krajobraz cechuje rytm przyrody: woda - lasy - woda. Program dokonuje przeglądu gatunków fauny i flory występującej na terenie Doliny Baryczy. Kamera gości również w Trzebnicy, gdzie omawiane są jej najważniejsze i najciekawsze zabytki architektoniczne i atrakcje turystyczne, jak również współczesne zabudowania i infrastruktura tego urokliwego miasta. Niekoronowaną "stolicą" Doliny Baryczy jest Milicz, oferujący turystom bogatą ofertę pól namiotowo - kempingowych, domków letniskowych i ośrodków wypoczynkowych. Samo miasto także wyróżnia się kameralną zabudową i pełnymi charakteru zabytkami. Podobnie sprawa ma się z Sułowem i Żmigrodem, w których także gości ekipa programu. Dolina Baryczy powoli pokrywa się obszarami chronionymi, które na celu mają zachowanie tych pięknych terenów od niszczycielskiego wpływu cywilizacji. 11:15 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 11:45 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO Telenowela dokumentalna TVP, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie żyje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, pracownikiem zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 12:15 WIELKIE RODZINY - ODC. 1 Telenowela dokumentalna TVP, 44 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Seria dokumentalna ukazująca codzienne życie niezwykłych ludzi - rodzin wielodzietnych. W odcinku pierwszym poznajemy bohaterów serii, czyli rodziny Twarowskich, Lewockich i Da Cruz. Staś, Asia, Marysia, Antek, Zosia, Basia, Gabrysia, Tymek, Stefan, Bernadetta oraz Andrzej to 11 - osobowa rodzina Twarowskich. A przed nimi przygotowania do corocznych wakacyjnych manewrów rodzinnych. Od 9 lat całą zgrają wyjeżdżają nad polskie morze, do Dębek. Żeby to zrobić muszą się podzielić na dwie grupy. 7 członków rodziny, z mamą na czele, jedzie samochodem vanem, a druga 4 - osobowa grupa dowodzona przez tatę - pociągiem. Zaczynamy zatem od przygotowań do wyjazdu, czas spakować 11 walizek, 22 pary butów i całą masę innych rzeczy. W centrum Lublina mieszka Andrzej Lewocki, jeden z najlepszych polskich gitarzystów flamenco, tata 9 pociech. Wieczorem cała rodzina zasiada przed komputerem, żeby kupić buty dla dzieci. Wokół mamy Moniki i taty Andrzeja gromadzi się piątka zainteresowanych dzieciaków. Zaczynają się małe kłótnie o kolor, rodzaj sznurówek i innych ważnych dla młodych ludzi spraw. Ale tak naprawdę największym problem są jednak finanse i rodzice w pierwszej kolejności proponują dzieciom buty z obniżek. Janu da Cruz, tata czwórki dzieci, to wychowany w Portugalii Gwinejczyk, mąż Weroniki. Od rozpoczęcia pandemii Janu przestał praktycznie walczyć na ringu. Odwołano wszelkie gale sportowe i sam musiał dbać o swoją formę i przygotowanie do walki. Niedawno dostał jednak pierwszą od niemal roku propozycję walki MMA. Właśnie rozpoczął intensywne przygotowania, ma tylko 6 dni, żeby wrócić do pełni formy. Ale niebawem rodzinę czeka coś ważniejszego niż walka taty. Weronika jest w ciąży. Spodziewa się piątego dziecka. 13:05 POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE ODC. 10 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Cykl dokumentalno - historyczny o polskim Dziedzictwie Kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego Dziedzictwa Kulturowego na Kresach Wschodnich. W tym odcinku Stefan Tompson zabierze nas do jednego z najstarszych grodów Litwy, malowniczej miejscowości Troki. Miasto to było stolicą Litwy do czasu, gdy Wielki Książę Giedymin przeniósł stolicę do leżącego nieopodal Wilna. Odległość, jaka dzieli te dwa miasta, to niespełna 30 kilometrów. W XIV w. został wzniesiony imponujący zamek na środku jeziora Galve. Historia tej twierdzy skrywa wiele tajemnic. Kto i dlaczego zamordował Zygmunta I Kiejstutowicza? Kim są tajemniczy Karaimowie? Jaki związek z tym miejscem miała Rzeczpospolita? Na najbardziej nurtujące pytania odpowie Stefan Tompson w swojej podróży śladami polskiej historii w Trokach. 13:40 KAZUAR - PTASI DINOZAUR (DINO BIRD) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Daniel Hunter Film dokumentalny zabiera nas w podróż do północnej części tropikalnej Australii, gorącego zakątka różnorodności biologicznej. W regionie Daintree jest dolina, która jest wyjątkowa. Leży w cieniu najwilgotniejszej australijskiej góry. Ta dolina jest najstarszym lasem deszczowym na ziemi. Jest najbardziej biologicznie zróżnicowanym siedliskiem na planecie, a składniki odżywcze przenoszone z tej doliny zasilają największą rafę koralową na naszej planecie. W tym starożytnym krajobrazie jest istota ważniejsza niż jakakolwiek inna. W prastarym lesie deszczowym północno - wschodniej Australii mieszka jeden z ostatnich potomków dinozaurów. To kazuar, wyjątkowo dziwaczny ptak uważany za najniebezpieczniejszego na świecie. W tym filmie poznamy Berthę, mieszkankę starożytnych lasów deszczowych. Jest duża, silna i żyje mimo przeciwności. W całym lesie rywale i drapieżcy zagrażają bowiem jej jajom i pisklętom. By jej gatunek przetrwał, musi nieustannie toczyć boje. To historia Berthy z prehistorycznego i zagrożonego gatunku ptaka. Kazuary to gigantyczne, nielotne prehistoryczne ptaki. Odżywiają się pokarmem roślinnym i małymi zwierzętami. Prowadzą samotniczy tryb życia i bardzo aktywnie bronią swego terytorium, także przed ludźmi. Bertha jest królową. Walczy o sukcesy w rozmnażaniu, ale życie tutaj nigdy nie było tak trudne. W obliczu rywalizujących samic, zdziczałych drapieżników i ekstremalnych warunków pogodowych, przyszłość Berthy i kazuarów nie jest pewna. 14:45 CHRISTIAN DIOR, PROJEKTANT MARZEŃ (CHRISTIAN DIOR, DESIGNER OF DREAMS / CHRISTIAN DIOR, COUTURIER DU RÊVE) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2018 Reżyseria: Benjamin Vu Film dokumentalny o tym, jak Paryskie Muzeum Sztuki Dekoracyjnej obchodziło 70 lat powstania Domu Diora. Christian Dior często odwiedzał to muzeum. Niewątpliwie znacznie poszerzył tu swoją wiedzę na temat tkanin i sztuki dekoracyjnej, a w 1955 roku, kiedy po sukcesie swojej marki stał się też kolekcjonerem, wypożyczył placówce kilka eksponatów na wystawę o XVIII - wiecznych paryskich twórcach mebli. Co ciekawsze, w archiwach jest notka dyrekcji do redakcji ówczesnych magazynów mody, że na wernisażu pojawią się modelki w strojach zaprojektowanych przez pana Christiana Diora. To był pierwszy pokaz mody zorganizowany w ramach wystawy czasowej. Niezwykła wystawa przyciągnęła ponad 700 000 odwiedzających z całego świata. Wybierzemy się w podróż, by poznać ikonę stylu, ówczesną modę, społeczeństwo i kulturę, by odkryć świat założyciela i jego ponadczasowe projekty, powstające z myślą o kobietach. Trochę historii, przepiękne wnętrza i stylizacje, wypowiedzi znanych projektantów. Będzie też mowa o jego następcach, do których należeli: Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferr, John Galliano, Raf Simons, a ostatnio Maria Grazia Chiuri. Podróż od początków genialnych projektów i arcydzieł, które doprowadziły do ponadczasowego sukcesu. Wśród gości takie gwiazdy jak Natalie Portman, Cline Dion czy Robert Pattinson. Wszystkie kreacje zasługują na miejsce w muzeum, a zwłaszcza projekty Christiana Diora, które są prawdziwymi dziełami sztuki. 15:55 RAMZES II. WIELKA PODRÓŻ (RAMESSES II: THE GREAT JOURNEY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2011 Scenariusz i reżyseria: Valerie Girie Wielka podróż 3200 lat wstecz, Egipt przeżywa ostatnie dni swojego złotego wieku pod rządami Ramzesa II. Po panowaniu krajem przez 67 lat, wielki faraon umiera w wieku 92 lat. Jego mumia jest pochowana w sercu Doliny Królów. Jest to początek jego wielkiej podróży ku życiu pozagrobowemu, ale tylko pod jednym warunkiem: jego grobowiec pozostaje na zawsze poza granicami. Jednak w XIX wieku wielu europejskich poszukiwaczy przygód odkrywa grobowiec króla poszukującego komory grobowej. Następnie rozpoczyna się badanie archeologiczne, które ujawnia historię życia po śmierci Ramzesa II. 16:55 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 18:00 TAJEMNICE PARYŻA - WIELKIE DOMY TOWAROWE 11/11 (PARIS BEHIND THE SCENES) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Elisa Casta Verchere Legendarny, luksusowy, zapierający dech w piersiach, magiczny, romantyczny - wiele osób na całym świecie nie przestaje zachwycać się francuską stolicą. Każdego roku około 40 milionów turystów przyjeżdża do Paryża i odkrywa jego bogate i niesamowite dziedzictwo. Ta jedenastoodcinkowa seria przybliża najpopularniejsze miejsca i obiekty tego miasta: wieżę Eiffla, katedrę Notre - Dame, Luwr i wiele innych. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. TOMASZ WOLSKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Tomasz Wolski. 20:40 ZWYCZAJNY KRAJ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Wolski Byli wszędzie, starając się pozostać niewidzialnymi. Filmowali z ukrycia w restauracjach, na ulicy, w sklepach. Na jednym z osiedli domków jednorodzinnych zarejestrowali nielegalną rozlewnie paliwa. Innym razem uchwycili nieudane wodowanie statku MIR (przyjaźń po rosyjsku) lub Fidela Castro grającego w koszykówkę z krakowską drużyną. Nagrali spotkanie kochanków w hotelu oraz spotkanie redakcyjne w polskiej telewizji, gdzie dziennikarze rozmawiali o propagandzie. Czasami oficerowie rejestrowali przesłuchania, podczas których szantażując łamali przesłuchiwanego i zmuszali do współpracy. Kiedy indziej próbowali wyciągnąć szczegółowe informacje o jej codziennych wydatkach, włączając rodzaj mięsa i ilość masła. Podsłuchiwali rozmowy telefoniczne mężczyzny z kolegą w Oslo, u którego zamówił maść na hemoroidy, bo w kraju nie było można kupić. Filmowali zamieszki, podczas których ludzie rzucali w nich koszami na śmiecie. Nagrali też własne, dramatyczne rozmowy podczas oblężenia komisariatu milicji, podpalonego przez strajkujących. Uwięzieni prosili o pomoc, która nie mogła nadejść. 21:40 PAŁAC Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2012 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Tomasz Wolski Film o Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, symbolu komunizmu, który dziś funkcjonuje według zasad rynku kaptalistycznego. To historia opowiedziana poprzez pracowników ochrony, którzy na 37 monitorach kontrolują wszystko, co się dzieje w PKiN - ie. Ekipa dociera z kamerą m.in. do niezwykłego trenera na basenie, do pana Andrzeja, który zarządza pionem technicznym, a jego praca to codzienny spacer hektarami korytarzy i pałacowych pomieszczeń oraz ciągłe rozmowy przez telefon. Oko kamery podpatruje także mieszkańców Warszawy, którzy regularnie przychodzą na sesje Rady Miasta, a także urzędniczkę dokarmiającą piwniczne koty oraz bezdomnych, którzy śpią w krzakach przed Kinoteką. Film jest ciepłą, a zarazem ironiczną metaforą współczesnej historii Polski. To opowieść o miejscu, gdzie przeszłość, już w pewnym sensie muzealna, jest tak bardzo bliska współczesności. A także o czasach, w których każdy nasz krok jest rejestrowany za sprawą permanentnego monitoringu, z czego chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę. 22:40 LEKARZE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Tomasz Wolski W filmie poznajemy codzienną pracę kardiochirurgów, kardiologów i torakochirurgów w krakowskim Szpitalu Jana Pawła II. Film rozpoczyna się sceną porannej odprawy kardiochirurgów. Dalej kamera rejestruje zabiegi koronarografii oraz usuwania płynu z opłucnej. Oba zabiegi odbywają się z pełną świadomością pacjentów, dzięki czemu widać, jak lekarze wchodzą z nimi w interakcję. Ponadto widz jest świadkiem rozmów zarejestrowanych podczas spotkań Heart Teamu, kiedy kardiochirurdzy i kardiolodzy decydują o dalszym przebiegu leczenia pacjenta lub zapoznają się z opinią przedstawioną im przez prowadzących lekarzy. Tak ważne decyzje muszą być podejmowane bradzo szybko. W filmie zostanie także pokazana praca kardiologa w czasie wizyt pacjentów w przychodni, gdzie lekarz musi np. zmierzyć się z brakiem współpracy ze strony starszego mężczyzny. Podobne wizyty odbywają się na torakochirurgi. Tutaj lekarz musi poinformować pacjenta, że ten ma raka przełyku. W kolejnych scenach widz ogląda budzenie pacjentki z narkozy po operacji. A także operację na torakochirurgi, podczas której lekarze początkowo sobie żartują, ale później dochodzi do ostrej reakcji jednego z nich. Autorzy dokumentu zarejestrowali też pracę kardiologów podczas akcji reanimacyjnej na izbie przyjęć, a także telefoniczną rozmowę jednego z nich na temat schorowanej, starszej pacjentki. Film zakończy sfilmowana z daleka scena nieudanej reanimacji podczas zabiegu koronarografii. 23:50 GINĄCE ZAWODY - ZABAWKARZE LUDOWI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 1973 Scenariusz: Krystyna Morgała Zdjęcia: Leszek Stafiński Film poświęcony zabawkarzom ludowym, którzy wykonują drewniane zabawki, takie jak malowane bryczki z konikami czy kłapiące skrzydłami ptaszki. Spotkania z twórcami ludowymi w ich warsztatach podczas pracy w Lachowicach, Koszarawej, Stryszawie, Łącznej i Żołyni. Są to tereny południowej Małopolski, gdzie na obszarach górskich, wiejskich istniała tradycyjna produkcja wyrobów drewnianych. Produkcja jarmarcznych zabawek drewnianych rozwinęła się w okolicach, gdzie liczba ziemi i znaczne rozdrobnienie gruntów zmusiło ludność do szukania dodatkowego zarobku, poza rolnictwem. W audycji rozmowa z Heleną Pierzchałową, prezes krakowskiego oddziału Cepelii o Funduszu Rozwoju Twórczości Ludowej, który daje możliwość Cepelii sprawowania mecenatu nad twórcami ludowymi poprzez fundowanie stypendiów, organizowanie konkursów, szkoleń, warsztatów, jarmarków i pokazów. Wypowiedź etnograf Teresy Komornickiej o wartościach artystycznych i tradycyjnych zabawek drewnianych, o wkładzie twórczym pracy każdego z rzemieślników. 00:20 NOTACJE: HENRYK WOJNAROWSKI. CHÓR TO INSTRUMENT Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Dariusz Król Henryk Wojnarowsk - urodzony 16 stycznia 1932 roku w Koninie, dyrygent, kierownik Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie. Jego ojciec był organistą i jego pierwszym nauczycielem muzyki. Ukończył Wydział Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie w klasie Stanisława Wisłockiego. Posiada tytuł profesora. W latach 1960 - 1978 pracował jako dyrygent i kierownik chóru Teatru Wielkiego w Warszawie. Przygotowywał z chórem w Teatrze Wielkim 80 premier operowych. W roku 1978 został kierownikiem Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie. W roku 2009 otrzymał nagrodę Fryderyka w kategorii Album Roku - Muzyka chóralna i oratoryjna za płytę z nagraniem Mszy Stanisława Moniuszki. W 2011 został odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. 00:40 LOT DO WOLNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Linkowski Film o brawurowej i nieznanej w historii ucieczek z PRL - u, samolotowej ucieczce na amerykańskie lotnisko Tempelhof w Berlinie Zachodnim w 1983 roku. Tego nie lada wyczynu dokonał w sensacyjnych okolicznościach student UMCS, najmłodszy pilot spośród szesnastu lotniczych uciekinierów w PRL. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO ZACNEJ PRZESZŁOŚCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski 1. Powrót do zacnej przeszłości. Dziś, reagując na wezwanie, odwiedzamy konstruktora silników lotniczych, który ma w swoich zbiorach zacny silnik lotniczy Walter major. Zaprojektowany w czechosłowackich zakładach silnik, produkowany na licencji w Państwowych Zakładach Inżynierii w Ursusie, był stosowany w samolotach RWD - 13. Wyprodukowano ich około 100 egzemplarzy. 2. Rodzinna historia. Następnie zaproponujemy widzom spojrzenie na historię z bardzo osobistego punktu widzenia. To zebrana po latach przez rodzinę historia chorążego pil. Hilarego Kielka, dawnego instruktora w Bydgoskiej Szkole Pilotów, walczącego w wojnie polsko - bolszewickiej, powstaniach śląskich oraz II wojnie światowej. 02:10 ZAUNGAESTE - ZZA PŁOTU Film dokumentalny, 51 min, Polska/Niemcy, 2008 Scenariusz i reżyseria: Leszek Dawid, Matl Findel Muzyka: Wojciech Błażejczyk Pomysł filmu był prosty: Polak w Niemczech i Niemiec w Polsce mieli w ciągu tygodnia zarejestrować garść obrazków z codziennego życia. Każdy taki obrazek to statyczne, kilkudziesięciosekundowe ujęcie z jednej kamery. O tym, czy jesteśmy w Niemczech czy w Polsce, informują nazwy dni tygodnia, których nazwy ukazują się na ekranie w dwóch językach: polskim i niemieckim. Jeśli jest Sonntag, Montag czy Dienstag to znaczy, że jesteśmy w Niemczech. Odpowiednio: niedziela, poniedziałek czy wtorek przenoszą nas do Polski. Za sprawą Leszka Dawida oglądamy więc migawki ze zlotu starych samochodów, rodzinę planującą wyjazd na wyspę Rugię, starego organistę grającego organach, lekcję tańca dla najmłodszych adeptek szkoły baletowej czy obwoźną sprzedaż tanich produktów spożywczych dla ubogiej klienteli w Niemczech. Mati Findel pokazuje z kolei ludzi wychodzących z kościoła po niedzielnej mszy, pensjonariuszy domu opieki prowadzonego przez zakonnice, przygotowania do występu pod gołym niebem zespołu muzycznego czy wodzireja prowadzącego zabawę weselną w sali bankietowej gdzieś w Polsce. Niektóre obrazki pokazują odmienne sytuacje, inne są niemal bliźniaczym odbiciem życia po obu stronach granicy: np. rybak łowiący ryby w Polsce i para łowiąca ryby w Niemczech, mężczyzna grający na ganku na gitarze dla swojej żony czy syn grający na gitarze dla słuchających go rodziców. Po latach przemian społeczno - gospodarczych różnice między oboma krajami w znacznym stopniu się zatarły, wyrównuje się poziom życia. I tu i tam ludzie miewają te same radości i smutki, borykają się z podobnymi problemami finansowymi czy zdrowotnymi. Za płot nie musimy już patrzeć zazdrośnie, lepiej z ciekawością i życzliwością. 03:10 ŚLAD Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Maria Wiernikowska Zdjęcia: Roman Kałuża - Wierzchosławski Niezwykły zapis poszukiwań rodzinnych korzeni i śladów polskiej przeszłości w Kazachstanie. Autorka filmu snuje intymną opowieść o dawno minionym świecie, którą życie zwieńczyło niespodziewaną puentą. Nie jest to jednak film tylko i wyłącznie o historii jednej polskiej rodziny, którą los powiązał z Kazachstanem, jest to także słodko - gorzka opowieść o tym państwie w Azji Centralnej, jego współczesnych problemach i jego naznaczeniu przeszłością. Maria Wiernikowska, znana jako korespondent wojenny, tym razem odkrywa historię prywatną, która jest też bliska wielu Polakom, skazanym na Syberię. Opowiada wydarzenia sprzed stu lat na tle dzisiejszego Kazachstanu. Jej przypadkowe spotkania pokazują, z jakim trudem ten kraj wydobywa się spod sowieckiej i rosyjskiej dominacji. Tatuś zrobił mu drewnianego konika na patyku. Kiedy chłopczyk wędrował nad Irtysz, na piaszczystej drodze zostawiał ślad, po którym mogli go odnaleźć. Dziś ma 99 lat, a jego córka wyrusza szukać tamtych miejsc. Próbuje znaleźć dom polskich zesłańców w Kazachstanie. Film nakręcony w stylistyce reporterskiej (zdjęcia Romana Kałuży - Wierzchosławskiego z łódzkiej Szkoły Filmowej i Antona Mikasjana z Ałmaty) wzbogacają unikalne ujęcia z lat 20. XX wieku z Centralnego Państwowego Archiwum Filmowego w Ałmaty.