TVP Historia Sobota, 11.12.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1981 - początek Kongresu Kultury Polskiej; 1994 - najazd rosyjski na Czeczeni; coroczny "Dzień Tanga" w Buenos Aires; 07:05 BIBLIA - ŚWIĘTY PAWEŁ, CZ. 4 (THE BIBLE - PAUL OF TARSUS P. 4) Serial religijny, 46 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2000 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Johannes Brandrup, Barbara Bobulova, Giorgio Pasotti, Thomas Lockyer Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Fresk historyczny ukazujący życie św. Pawła - od prześladowań chrześcijan, poprzez jego działalność misyjną, po uwięzienie w Cezarei i wysłanie go do Rzymu. 07:55 ŚLADAMI ESKULAPA - ROZSTRZELAĆ ZARAZĘ Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Wykonawcy: Paweł Nowakowski (prowadzący), Wiktor Szymborski (prowadzący) Tym razem autorzy opowiadają, jak na przestrzeni wieków walczono z rozprzestrzenianiem się epidemii. 08:25 WOJOWNICY CZASU - KAWALKATOR, CZYLI JAK UŁOŻYĆ HUSARSKIEGO KONIA Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Największe wiktorie polskiego oręża zawdzięczamy jedynej w swym rodzaju formacji, jaką przez prawie trzy stulecia była husaria. Dziś jej współcześni entuzjaści odtwarzają nie tylko jej przebogate stroje, ekwipunek i broń, ale studiując traktaty kawalkatorów mistrzów ujeżdżania koni z dawnych wieków, układają do swych ćwiczeń i pokazów konie według ich wskazówek. 09:00 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 5/7 Serial obyczajowy, 47 min, Polska 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski, Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Zofia Merle, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Izabella Trojanowska, Wojciech Pokora i inni Nikodem Dyzma obejmuje prezesurę Banku Zbożowego. Sprytnie dobiera współpracowników, aby nadrabiali niedostatki wiedzy i umiejętności pana prezesa. Jego "prawą ręką" zostaje Krzepicki, zręczny karierowicz, który w sukcesach szefa upatruje swoją życiową szansę. Dyzma czuje się coraz pewniej, w banku rządzi żelazną ręką. W kręgach elit politycznych jest nazywany "ekonomicznym Napoleonem", wszyscy go podziwiają i fetują, a panie wręcz uwielbiają. Hrabina Koniecpolska zaprasza pana Nikodema na tajne "posiedzenie loży". Bierze w nim udział dwanaście dam z towarzystwa, natchnionych i roznegliżowanych oraz on, jedyny mężczyzna - Wielki Trzynasty. Zmęczony szaleństwami upojnej nocy Dyzma dowiaduje się, że zagraża mu poważne niebezpieczeństwo. W Warszawie pojawia się Boczek, były zwierzchnik pana Nikodema z prowincjonalnej poczty. Nachodzi prezesa, grozi ujawnieniem prawdy. Nie mogąc zaspokoić rosnącego apetytu Boczka, Dyzma wynajmuje bandziorów, którzy mają unieszkodliwić szantażystę. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - SMAK SUSZONYCH OWOCÓW Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy do Gruczna położonego w dolinie Wisły nieopodal Chełmna. Celem wyprawy jest odtworzona niedawno wedle starych wzorców suszarnia owoców. Dziś dzięki nowoczesnym chłodniom możemy cieszyć się niemal przez cały rok smakiem świeżych owoców. Zupełnie zapomnieliśmy o czasach, kiedy jabłka, gruszki, śliwki, wiśnie czy porzeczki, owocujące w obfitości latem i jesienią, trzeba było jakoś przechować na czas zimy i przednówka. Robiono więc dżemy, powidła, marynaty, ale też przede wszystkim suszono owoce. Czasem robiono to w piecach chlebowych, czasem, przy większych sadach funkcjonowały takie jak ta w Grucznie suszarnie. Dziś smak powszechnie stosowanych w dawnej kuchni polskiej suszonych owoców znamy głównie z podawanego podczas Wigilii kompotu z suszu. Niegdyś dodawano je do wielu dań rybnych i mięsnych. I dlatego Karol swoimi propozycjami postara się pokazać, jak mogły smakować. Na początek przyrządzi świeżego pstrąga z rusztu z sosem z suszonych owoców, potem zupę krem z selera i suszonych jabłek, a na koniec żeberka jagnięce duszone w aromatycznym sosie z suszonych owoców i kwasu chlebowego. 14:20 EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 78 min, Polska 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Jan Krenz Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 15:50 MARZYCIELE - HENRYK WERESZYCKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Bohaterem kolejnego odcinka programu z cyklu "Marzyciele" jest Henryk Wereszycki. Podczas I wojny światowej wstąpił do Legionów, w 1918 r. uczestniczył w walkach z Ukraińcami o Lwów, w 1920 w wojnie polsko - bolszewickiej, w 1939 wziął udział w kampanii wrześniowej. Wojnę przetrwał w oflagach niemieckich. Po wojnie kontynuował pracę naukową historyka. Znawca dziejów Polski porozbiorowej, monarchii habsburskiej i dyplomacji europejskiej w XIX w. 17:15 SPÓR O HISTORIĘ - GUŁAG Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Tuż po pokonaniu przewrotu i obaleniu caratu bolszewicy rozpoczęli rządy terroru. Powstawał system obozów koncentracyjnych i obozów pracy przymusowej. Niewolnicza praca milionów ludzi w kopalniach, kamieniołomach, na budowie kolei i przy wyrębie lasu wspierała gospodarkę Związku Sowieckiego. Byli wśród nich zarówno przestępcy kryminalni, jak i osoby zesłane z powodów politycznych. Nie brakowało osadzonych bez powodu. Trafiali tu także obywatele innych krajów, miedzy innymi Polacy. Główny Zarząd Obozów, po rosyjsku Gławnoje Uprawlenie Łagieriej - instytucja powołana do tworzenia i kierowania siecią obozów dał temu nieludzkiemu systemowi represji nazwę Gułag. Kwestie do poruszenia w dyskusji: kiedy bolszewicy przystąpili do budowy systemu obozów pracy przymusowej? Czy mieli jakiś wzorzec? Kto trafiał do obozów? System sądownictwa; jak odbywały się procesy? Czy w ogóle były; na jakim poziomie zapadały wyroki? Pomysł na wykorzystanie niewolniczej pracy milionów ludzi do budowy potęgi Związku Sowieckiego. Gułag - hasło wzbudzające grozę. Gdzie znajdowały się obozy? NEP - jak wykorzystano pracę niewolniczą? Warunki panujące w obozach. Kobiety i dzieci - odbieranie matkom dzieci; przestępstwa seksualne. Czy świat wiedział o Gułagu? Kiedy zaczęły dochodzić pierwsze sygnały? Trafiali tu nie tylko Rosjanie, ale i inne narody. Jak? Do kiedy działał system? Skala ofiar; czy możliwe jest oszacowanie? 18:00 QUO VADIS? - ODC. 2/6 Serial kostiumowy, 45 min, 6 odc. , Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni Zrozpaczony Winicjusz rozpoczyna poszukiwania Ligii. Odwiedza Akte, a ta przyznaje, że wiedziała o planowanej ucieczce dziewczyny. Petroniusz, chcąc pocieszyć siostrzeńca, darowuje mu Eunice, jedną ze swych niewolnic. Młodzieniec, owładnięty miłością do Ligii, odmawia jej przyjęcia. Eunice jest szczęśliwa. Petroniusz każe sprowadzić Greka Chilonidesa. Sprzedajny filozof podejmuje się odnaleźć Ligię. Pomocny staje mu się znak ryby, który kiedyś dziewczyna narysowała Winicjuszowi na piasku. Idąc tym tropem, stwierdza, że poszukiwana jest chrześcijanką, a następnie dowiaduje się o mającym się odbyć spotkaniu wyznawców Chrystusa z Piotrem apostołem. Winicjusz idzie na to spotkanie z Grekiem i gladiatorem Krotonem. Pośród zebranych widzi Ligię. Śledząc dziewczynę, docierają na Zatybrze. By umożliwić porwanie Ligii, Kroton ma zabić Ursusa. To jednak Ursus zabija gladiatora i rani Winicjusza. Chrześcijanie opatrują Winicjusza, lecz chcą, by opuścił ich dom, bojąc się prześladowań, zwłaszcza że umiera córeczka Nerona i podejrzenie o rzucenie złego czaru na dziecko pada na Ligię. Ranny młodzieniec pragnie jednak pozostać z nimi, licząc na to, że będzie się nim opiekowała ukochana. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 53. KARNAWAŁ SOLIDARNOŚCI. BOHATEROWIE I WYDARZENIA 1981 ROKU. Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Najważniejsze wydarzenia i postaci 1981 roku. Początki i rozwój Solidarności. Kondycja władz komunistycznych u schyłku rządów Edwarda Gierka i początku gen. Wojciecha Jaruzelskiego, frakcje i przetasowania. Porozumienia sierpniowe ich skutki: społeczne, polityczne i kulturalne. Droga do stanu wojennego i jego początek. To tematy tego odcinka teleturnieju. Przypomnimy w nim Polskę roku 1980 i 1981. Dekada gierkowska skończyła się kryzysem ekonomicznym i społecznym niezadowoleniem z sytuacji w kraju. Ich znakiem były kilometrowe kolejki przed sklepami, w których i tak niczego nie dało się kupić. Podwyżki cen towarów, których i tak brakowało. Było już tak źle, że ludzie przestali mieć cokolwiek do stracenia. Kraj zalała fala strajków i protestów. Powstał NSZZ "Solidarność" - związek zawodowy, który przerodził się w masowy ruch zrzeszający 10 milionów Polaków. Takich liczb nie dało się już zlekceważyć. Od sierpnia 1980 roku przez szesnaście miesięcy trwał karnawał Solidarności. Władza ustępowała, społeczeństwo wygrywało. Odżywała kultura, zanikała cenzura, wywalczono kolejne swobody. Jednak jak każdy karnawał, i ten miał swój kres. Zakończył go stan wojenny. Te wydarzenia będą kanwą pytań w tym odcinku teleturnieju. 21:15 REAGAN (REAGAN) Film dokumentalny, 98 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Eugene Jarecki Scenariusz: Eugene Jarecki Ten fascynujący film dokumentalny analizuje zagadkową karierę jednego z szanowanych architektów współczesnego świata - ikony, gwiazdy ekranu i dwukrotnego prezydenta Stanów Zjednoczonych - Ronalda Reagana. Film to dogłębne spojrzenie na 40. prezydenta USA, jego błyskawiczną karierę od aktora filmów klasy B, przez sprzedawcę General Electric, po gubernatora Kalifornii, aż do osiągnięcia statusu najpotężniejszego człowieka na świecie. Obraz pokazuje, jak wielki antykomunista zrobił nieoczekiwaną, gigantyczną polityczną karierę, która wciąż wpływa na życie Amerykanów. 01:30 SOLIDARNOŚĆ WALCZĄCA KONTRA KOMUNIZM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Włodzimierz Kuligowski Scenariusz: Włodzimierz Kuligowski Zdjęcia: Marcin Krynicki, Ładysław Lipkowski Film opowiada o fenomenie Solidarności Walczącej i organizacji, która powstała w 1982 roku, tuż po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. W swoim programie dążyła do pełnej niepodległości Polski, upadku komunizmu i imperium sowieckiego. Miała swój wywiad i kontrwywiad, z którymi współpracowało kilkudziesięciu funkcjonariuszy komunistycznych służb specjalnych, oraz swoich przedstawicieli w wielu krajach w Europie, USA i Kanadzie. Dokument fabularyzowany "Solidarność Walcząca kontra komunizm" odkrywa wiele nieznanych faktów z historii tej organizacji. M. in. pokazuje akcje specjalne i ujawnia prowokacje komunistycznych służb specjalnych. W filmie wykorzystano wiele archiwalnych materiałów filmowych, do tej pory nigdzie nie pokazywanych. Występują m.in.: dr Kornel Morawiecki, założyciel i przewodniczący SW, oraz płk Piotr Wroński, były oficer elitarnego wydziału XI Departamentu I MSW (cywilnego wywiadu PRL). Także wielu działaczy tej organizacji, którzy są teraz politykami (premier Mateusz Morawiecki), menedżerami, naukowcami.