TVP Historia Niedziela, 12.12.2021 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1901 - pierwsza transmisja radiowa Marconiego; 1970 - odczytano w podstawowych organizacjach partyjnych list Biura Politycznego PZPR o podwyżkach cen; 1981 - nocą wprowadzono stan wojenny; 1982 - władze PRL w odwecie za sankcje zerwały współpracę naukową i kulturalną z USA; 06:50 BIBLIA - APOKALIPSA ŚWIĘTEGO JANA CZ. 1 (THE BIBLE - APOCALYPSIS REVELATION P. 1) Serial religijny, 47 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 2002 Reżyseria: Raffaele Mertes Aktorzy: Richard Harris, Vittoria Belvedere, Benjamin Sadler, Christian Kochlund Ostatni odcinek cyklu opowiadającego o głównych postaciach biblijnych. Azja Mniejsza, rok 90 naszej ery. Rzymski cesarz Domicjan prowadzi wojnę z chrześcijanami. Apostoł Jan więziony przez Rzymian na wyspie walczy o przetrwanie swoich współwyznawców. Chrześcijanka Irena chcąc zobaczyć Jana dostaje się do więzienia. Ten powierza jej dokument będacy zapisem wizji Boga i prosi o rozpowszechnienie wśród chrześcijan. 08:00 MSZA GRECKOKATOLICKA - LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z PARAFII PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO WE WROCŁAWIU. (12.12.2021) Sprawozdanie, 56 min, Polska, 2021 Transmisja liturgii greckokatolickiej z parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Pańskiego we Wrocławiu. 09:00 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 6/7 Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1980 Reżyseria: Jan Rybkowski i Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Zofia Merle, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Izabella Trojanowska, Wojciech Pokora i inni Nikodem Dyzma wraz ze swym doradcą Krzepickim, bliskim przyjacielem hrabiny Przełęskiej, zastanawiają się, jak się pozbyć Kunickiego, właściciela Koborowa. Pan prezes pragnie zdobyć majątek i piękną Ninę. Obmyślają sprytną intrygę, wciągając do pomocy w realizacji niezbyt legalnych planów komisarza policji, który akurat zabiegał o protekcję Dyzmy. Kunicki zostaje aresztowany w związku z aferą z przeszłości. Dowody przeciwko niemu są niepodważalne. Komisarz "wspaniałomyślnie" proponuje mu wolność, pod warunkiem, że zrzeknie się wszelkich praw do majątku Niny i z zagranicznym paszportem wyjedzie z kraju na zawsze. Dyzma przyjeżdża do Koborowa jako triumfator, w euforii powtarza: "Nina... majątek... fabryki... grube miliony... wszystko moje..." 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - WIGILIJNE TRADYCJE Magazyn, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Piotr Janczar Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Karol Okrasa zabierze widzów do Muzeum Wsi Radomskiej na spotkanie z wigilijnymi zwyczajami i tradycjami - oczywiście głównie kulinarnymi. Pokaże jak wyglądał świąteczny wystrój polskiej chaty na Mazowszu, zanim jeszcze w polskich domach zaczęła królować choinka (ten obyczaj przyszedł do Polski w połowie XIX - stulecia z Niemiec). Jeszcze do lat 30. XX wieku, w wiejskich chałupach zamiast choinki, u powały wisiał "podłaźnik", podłoga wyścielona była sianem, a w rogach izby stały snopy zboża. Poznamy też lokalne potrawy wigilijne, jak choćby "zawijoki", czyli rodzaj gołąbków z kaszy z grzybami zawijanych w liście ukiszonej w całych główkach kapusty. Takie potrawy pokażą Karolowi Okrasie gospodynie z zespołu ludowego "Sobótka" z Czarnolasu. Karol przygotuje potrawy na podstawie wigilijnych tradycji, ale oczywiście wedle "złamanych" przepisów. Na pewno nie zabraknie dania z karpia. 10:40 ARRASÓW DZIEJE OSOBLIWE - ODC. 6 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Zdjęcia: Wojciech Kursa W 2021 roku obchodzone są trzy ważne rocznice wpisane w burzliwą historię wawelskiej kolekcji arrasów: 450 - licząc od roku 1571 to jest od roku przekazania całej kolekcji narodowi, co dokonało się testamentem Zygmunta Augusta i było aktem niezwykłym i o ogromnych konsekwencjach dla dalszych dziejów unikalnego zbioru, setna zawarcia Traktatu Ryskiego, który otwierał drogę do trwającej przez dekadę wielkiej rewindykacji z Rosji bolszewickiej i wreszcie sześćdziesiąta powrotu arrasów z Kanady po wojennej tułaczce, pełnej dramatycznych zwrotów akcji i ryzykownych operacji ratunkowych. Te trzy ważne wydarzenia, ściśle związane także z Wawelem, tworzą osnowę cyklu audycji telewizyjnych "Arrasów dzieje osobliwe". Jest to barwna, zbudowana zarówno na przekazie faktów jak i na historycznej anegdocie, opowieść o burzliwych losach całej kolekcji rozwijana na tle równie burzliwych dziejów Polski w czasie blisko 500 lat. 11:10 WOJOWNICY CZASU - CO FRANCUZ WYMYŚLI, TO POLAK POLUBI, CZYLI DZIEŃ W XIĘSTWIE Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Cykl dokumentalny o grupach rekonstrukcji historycznej, inscenizacjach bitew i tradycjach wojskowych. 11:50 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - WENECJA (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Michael Scott, Alexander Armstrong Historyk dr Michael Scott odkrywa skarby trzech słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, a także dzięki zdjęciom lotniczym i grafice komputerowej zobaczymy nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat dawnego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsienia ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 12:45 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 3. JESIEŃ (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Stephen De Vere Muzyka: Edmund Butt Yellowstone - cudowna wulkaniczna kraina, to blisko dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych naturalnego środowiska w samym sercu Ameryki Północnej. W czasie letnich upałów życie w niezwykłym parku toczyło się na pełnych obrotach. Przez kilka miesięcy Yellowstone rozkwitało. Teraz to miejsce się zmienia. Za kilka tygodni znów zapanuje tu zimowy krajobraz. Zwierzęta przygotowują się do nadejścia chyba największych zmian w ciągu całego roku. W całym parku samce wapiti zgłaszają gotowość do walki o dominację. To charakterystyczne odgłosy jesieni w Yellowstone. Jelenie wapiti muszą jednak przewędrować na niżej położone tereny, zanim śnieg zacznie padać na dobre. Niektóre zejdą w pobliskie doliny, inne wyruszą dalej, nawet poza granice Yellowstone. We wrześniu słońce wędruje coraz niżej na horyzoncie. Osiki, topole i klony zaczynają przygotowywać się do zimy. Drzewa rozkładają zielony barwnik z liści, by odzyskać wszystkie substancje odżywcze i odprowadzić je do pnia i korzeni. W efekcie tego procesu liście zmieniają kolor. Powstają charakterystyczne barwy jesieni. 14:10 PRZYGODA NA MARIENSZTACIE Komedia obyczajowa, 93 min, Polska, 1953 Reżyseria: Leonard Buczkowski Scenariusz: Ludwik Starski Zdjęcia: Seweryn Kruszyński, Franciszek Fuchs Muzyka: Czesław Aniołkiewicz Aktorzy: Lidia Korsakówna, Tadeusz Schmidt, Adam Mikołajewski, Wanda Bojarska, Tadeusz Kondrat, Antonina Górecka, Barbara Rachwalska, Joanna Walter, Zofia Wilczyńska, Edmund Biernacki, Edward Dziewoński, Wacław Kowalski, Michał Gazda, Leopold Nowak, Wojciech Siemion Pierwszy pełnometrażowy, kolorowy polski film. Mimo propagandowego wydźwięku dokumentuje jednak entuzjazm towarzyszący odbudowie Warszawy. Młoda dziewczyna, Hanka Ruczajówna, przyjeżdża z wycieczką do Warszawy. Stolica podoba się jej ogromnie, a jeszcze bardziej przystojny murarz Janek. Spędza z nim wieczór podczas zabawy na Mariensztacie. Wraca do rodzinnej wsi, lecz bardzo tęskni i wkrótce powtórnie przyjeżdża do Warszawy. Podejmuje tu naukę i pracę. Spotyka przypadkowo Janka, przodownika pracy, który przyjmuje ją do swojej "trójki murarskiej". Niechęć majstra Ciepielewskiego do kobiet powoduje, że między młodymi dochodzi do konfliktu. Hanka przenosi się na inną budowę i z koleżankami murarkami rzuca wyzwanie brygadom męskim. Trwa ożywiony ruch współzawodnictwa pracy, a Hanka i Janek po wielu perypetiach godzą się i rozpoczynają wspólnie nowe życie. 16:30 GIGANCI HISTORII - ODC. 53. KARNAWAŁ SOLIDARNOŚCI. BOHATEROWIE I WYDARZENIA 1981 ROKU. Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Najważniejsze wydarzenia i postaci 1981 roku. Początki i rozwój Solidarności. Kondycja władz komunistycznych u schyłku rządów Edwarda Gierka i początku gen. Wojciecha Jaruzelskiego, frakcje i przetasowania. Porozumienia sierpniowe ich skutki: społeczne, polityczne i kulturalne. Droga do stanu wojennego i jego początek. To tematy tego odcinka teleturnieju. Przypomnimy w nim Polskę roku 1980 i 1981. Dekada gierkowska skończyła się kryzysem ekonomicznym i społecznym niezadowoleniem z sytuacji w kraju. Ich znakiem były kilometrowe kolejki przed sklepami, w których i tak niczego nie dało się kupić. Podwyżki cen towarów, których i tak brakowało. Było już tak źle, że ludzie przestali mieć cokolwiek do stracenia. Kraj zalała fala strajków i protestów. Powstał NSZZ "Solidarność" - związek zawodowy, który przerodził się w masowy ruch zrzeszający 10 milionów Polaków. Takich liczb nie dało się już zlekceważyć. Od sierpnia 1980 roku przez szesnaście miesięcy trwał karnawał Solidarności. Władza ustępowała, społeczeństwo wygrywało. Odżywała kultura, zanikała cenzura, wywalczono kolejne swobody. Jednak jak każdy karnawał, i ten miał swój kres. Zakończył go stan wojenny. Te wydarzenia będą kanwą pytań w tym odcinku teleturnieju. 17:25 ŻYWOT SARMACKI - URZĘDY I CZASY ODC. 14 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki w tym odcinku "Żywota sarmackiego" przybliży sarmackie pojmowanie czasu, wyjaśni, dlaczego zamiast dat posługiwano się określeniami np. "na świętego Marcina" albo "na Matki Boskiej Zielnej", mięsopust. Poprowadzi też widzów przez gąszcz tytułów urzędowych, którymi posługiwała się szlachta. Starosta, miecznik, łowczy i wiele innych oznaczały urząd, a co za tym idzie prestiż. Dlaczego prof. Koehler łączy czas i urzędy? I jak sarmackie obyczaje wpływają na naszą codzienność? Dowiemy się o tym w programie. 17:45 QUO VADIS? - ODC. 3/6 Serial kostiumowy, 47 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni Ursus sprowadza do Winicjusza Chilona. Przy tej okazji wychodzi na jaw zbrodnicza przeszłość sprzedajnego Greka, mimo to młodzieniec nadal wykorzystuje go do swoich spraw. Winicjusz prosi Ligię o wybaczenie, wyznaje jej miłość. Dziewczyna także go kocha, z czego zwierza się Kryspusowi, Piotrowi i Pawłowi z Tarsu. Apostoł Piotr zapewnia ją, że w tej miłości nie ma winy, lecz radzi, by unikała Winicjusza tak długo, dopóki jego serce nie otworzy się na prawdziwą wiarę. Dziewczyna opuszcza dom Kryspusa. Petroniusz jest szczęśliwy, odkrył bowiem Eunice i jej miłość. Krytykuje postawę chrześcijan. Winicjusz, spytany, czy chce przyjąć tę wiarę, stwierdza, że jest ona przeciwna jego naturze, a jednak pod wpływem Ligii zaczyna się zmieniać i poznawać nieznane mu dotąd wartości. Dzięki Chilonowi znów odnajduje Ligię. Prosi o jej rękę i Piotr apostoł błogosławi ich miłość. Tymczasem Neron opuszcza Rzym, którego zniszczenia pragnie, i udaje się do Ancjum. Żąda, by w podróży towarzyszyli mu Petroniusz z Winicjuszem. 18:45 SPRAWA PUŁKOWNIKA KUKLIŃSKIEGO Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1998 Reżyseria: Jolanta Kessler Scenariusz: Józef Szaniawski Zmarły 11 lutego 2004 roku pułkownik Ryszard Kukliński był zastępcą szefa Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego i szefem I Oddziału Planowania Strategiczno - Obronnego Wojska Polskiego. Ten najwyższy stopniem oficer armii polskiej, jaki przeszedł na stronę politycznych i militarnych przeciwników państw członkowskich Układu Warszawskiego, jest postacią powszechnie znaną i ciągle budzącą kontrowersje. Dla jednych bohater, dla innych zdrajca, przez lata konsekwentnie odmawiał wystąpienia przed kamerą. Istniała jednak taśma z rejestracją prywatnego spotkania Ryszarda Kuklińskiego. Grupa Filmowa "Kontakt", która zrealizowała film o pułkowniku, uzyskała jego zgodę na publiczną prezentację tych wypowiedzi. Materiał ten stanowi trzon filmu. Ryszard Kukliński, odpowiadając na pytania zadane mu podczas tamtego spotkania, opowiada o charakterze i celach strategicznych Układu Warszawskiego, ujawnia szczegóły swoich zadań w polskim sztabie i współpracy ze sztabowcami sowieckimi, mówi o zagrożeniach dla Polski, jakie widział w procesie zmagania się dwóch systemów militarnych, honorze żołnierza i o tym, czy ma on prawo sam wybierać sojusznika i wroga. Interesujące są zwłaszcza te fragmenty jego wypowiedzi, które dotyczą dramatycznego momentu wprowadzenia stanu wojennego w Polsce i osobistej decyzji pułkownika, by o ostatecznych ustaleniach w tej sprawie i terminie akcji nie ostrzegać "Solidarności". Uzupełnieniem zwierzeń bohatera filmu są wypowiedzi kilku osób, wśród nich pułkowników: Ludwika Koniora, Wincentego Heinricha i Tadeusza Jurgi oraz biskupa Tadeusza Pieronka, które zwracają uwagę na takie aspekty "sprawy Kuklińskiego", jak tradycja wojskowa, honor jako wartość nadrzędna, czy tradycja chrześcijańska. Realizatorom filmu udało się również dotrzeć do wieloletniego przyjaciela pułkownika, Ryszarda Barszcza, który przedstawił niektóre wątki z osobistego życia bohatera i jego rodziny oraz dramaty, do jakich doszło już w czasie jego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Dramat losów Kuklińskiego jest również dramatem polskiego wojska. Stale obecne w tle działań pułkownika staje się ono niejako drugim bohaterem opowieści, niejednoznacznym, pełnym do dziś nierozwiązanych dylematów. Pytania dotyczące oceny moralnej Kuklińskiego i w ogóle wojska polskiego po II wojnie światowej, pytania o granice patriotyzmu i lojalności w hierachii wojskowej, realizatorzy pozostawiają otwarte. 21:15 NIE DO PRZEBACZENIA (THE UNFORGIVEN) Western, 116 min, USA 1960 Reżyseria: John Huston Scenariusz: Ben Maddow Zdjęcia: Franz Planer Muzyka: Dimitri Tiomkin Aktorzy: Audrey Hepburn, Burt Lancaster, Audie Murphy, Lilian Gish, Doug McClure, Charles Bickford, Joseph Wiseman, John Saxon i inni Kiedy reżyser John Huston przystąpił do realizacji "Nie do przebaczenia", miał już za sobą dwadzieścia lat pracy w zawodzie, a w dorobku filmy należące dziś do klasyki amerykańskiego kina, jak "Sokół maltański", "Skarb Sierra Madre", "Asfaltowa dżungla" czy "Afrykańska królowa". Wszystkie te produkcje wyróżniały się doborową obsadą, i tak też jest w przypadku "Nie do przebaczenia"uznanym przez krytykę za pierwszy western (nie licząc dyskusyjnego "Skarbu Sierra Madre") w karierze Hustona. Najbardziej pochlebne recenzje zebrali odtwórcy głównych postaci, którzy już wcześniej podbili filmowy świat - Audrey Hepburn nagrodzona Oscarem za "Rzymskie wakacje" i Burt Lancaster również zdobywca złotej statuetki za tytułową rolę w filmie "Elmer Gantry". Słowa uznania padły także pod adresem Lilian Gish, czołowej aktorki amerykańskiego kina niemego. "Nie do przebaczenia" to interesujący western pod względem aktorskim i realizatorskim. Toczącej się w wartkim tempie akcji towarzyszą znakomita muzyka Dimitriego Tiomkina i wysmakowane plastycznie zdjęcia Franza Planera. Budżet filmu przekroczył 5 milionów dolarów. Po trzysta tysięcy za swoje role wzięli Burt Lancaster i Audrey Hepburn. Zdjęcia były kręcone w malowniczych plenerach Durango w Meksyku. Na planie filmowym Audrey Hepburn odniosła poważne obrażenia spadając z konia, co znacznie opóźniło ukończenie produkcji. Osią intrygi jest konflikt pomiędzy osadnikami z Teksasu a Indianami z plemienia Kiowa, którym siłą odebrano ich ziemie. Akcja rozgrywa się w latach 80. XIX wieku. W niewielkim miasteczku na Dzikim Zachodzie pojawia się pijaczyna i włóczęga, weteran wojny secesyjnej Abe Kelsey (Joseph Wiseman), rozpowszechniający plotkę o indiańskim pochodzeniu pięknej Rachel Zachary (Audrey Hepburn). Matka dziewczyny, Matylda (Lilian Gish), dotychczas utrzymywała ten fakt w wielkiej tajemnicy. Rachel jako dziecko została uratowana przez nieżyjącego już seniora rodu Zacharych podczas masakry znienawidzonego plemienia Kiowa. Kiedy poganiacz bydła Ben Zachary (Burt Lancaster) wraca do domu, nie dowierza plotkom, ale wypytywana o prawdę matka niczemu nie zaprzecza. Opętany żądzą zemsty Ben wraz ze swym młodszym bratem Cashem (Audie Murphy) próbuje zabić przynoszącego złe wieści Kelseya, jednak ten się wymyka. Nienawidzący czerwonoskórych Ben od dawna podkochuje się w swej przyrodniej siostrze, która ma także innych adoratorów - Casha i mieszkającego w pobliżu nieśmiałego Charliego Rawlinsa. Napiętą sytuację pogarsza pojawienie się trzech Indian z plemienia Kiowa na czele z prawdziwym bratem Racheli, którzy chcą odebrać dziewczynę. Odprawieni z kwitkiem czerwonoskórzy w drodze powrotnej napadają na ranczo Rawlinsów, w potyczce ginie Charlie. Okazuje się, że Kelsey wrócił do miasteczka, by dokonać zemsty na rodzinie Zacharych. Kiedy przed wieloma laty Indianie porwali jego syna, chcieli wymienić chłopca na Rachel, jednak wówczas ojciec Bena odmówił. 02:05 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. ANTYPUTYNIŚCI Reportaż, 25 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Kiedyś Putin bardzo jej się podobał, bo w porównaniu z Jelcynem dobrze wyglądał i nie pił. Dziś nazywa go łobuzem i złodziejem. Jewgienia Czirikowa jest jedną z liderek protestów opozycji w Moskwie. Ma 36 lat, dwa fakultety, filigranową posturę, niebywałą energię i wielką odwagę. Na wiecach skanduje hasło: "Rosja bez Putina", oskarża Kreml o korupcję i wyniszczanie kraju. Na swoim blogu bez ogródek demaskuje interesy biznesmenów związanych z Władimirem Putinem. W ubiegłym roku grożono jej odebraniem dwójki dzieci za rzekome zaniedbania. Reportaż jest barwną opowieścią o Czirikowej oraz ludziach, którzy zaczęli wychodzić na protesty i krytykować Putina. Kamera towarzyszy bohaterce w niezwykle "gorącym dniu", w którym odbywa się wielotysięczny wiec niepokornych. Jewgienia Czirikowa polemizuje ze zwolennikami Putina, przemawia na mitingu, bierze udział w marszu. Reportaż doskonale oddaje pełną emocji atmosferę przedwyborczej Rosji, pokazuje najbarwniejsze postaci protestów oraz zwolenników i przeciwników zmian.