TVP Kultura Środa, 15.12.2021 08:50 MAŁA MOSKWA Melodramat, 113 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Waldemar Krzystek Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Lesław Żurek, Svetlana Khodchenkova, Dimitrij Uljanov, Elena Leszczyńska, Andrzej Grabowski, Artem Tkachenko, Jurij Itskov Kinowa wersja "Małej Moskwy" Waldemara Krzystka, nagrodzona w 2008 r. Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Film wyróżniono ponadto nagrodą za główną rolę kobiecą oraz dwiema specjalnymi nagrodami TVP. "Małej Moskwie" przypadło również aż 5 Polskich Nagród Filmowych - Orłów (m. in. za scenariusz, scenografię i kostiumy). Ten deszcz najbardziej prestiżowych wyróżnień polskiego przemysłu filmowego wzbudził różne reakcje i podzielił krytyków. Niektórzy z recenzentów uznali, że Waldemar Krzystek nakręcił patetyczny, staroświecki film, w którym narracja, prowadzenie kamery i kompozycja kadrów przywodzą na myśl kinowe wzorce sprzed kilku dekad. Zaś zwolennicy "Małej Moskwy" podkreślali, że to film dla ludzi, a nie krytyków, błyskotliwie zrealizowany ważny epicki obraz, pozytywny przykład kina historycznego o zakazanej miłości w epoce PRL - u, o zniewoleniu jednostki w systemie totalitarnym. Wojska radzieckie stacjonowały w Polsce prawie pół wieku: od końca II wojny aż do roku 1993. W Legnicy mieścił się najpotężniejszy w naszym kraju garnizon Armii Czerwonej. W latach 60. zakwaterowani tam żołnierze i cywile stanowili niemal połowę mieszkańców miasta, które nazywano wówczas właśnie Małą Moskwą. Sierpień 1968 roku, pierwsze dni agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Jurij Swietłow, radziecki pilot wojskowy, tuż przed kolejnym lotem bojowym nad Pragę widzi na lotnisku swoją żonę, młodą i śliczną Wierę. Gdy w nocy wraca do bazy, jeszcze na płycie lotniska dowiaduje się, że Wiera nie żyje. Jak głosi oficjalna wersja, popełniła samobójstwo. Trzydzieści lat później Jura jest znowu w Polsce, w Legnicy. Stoi na płycie tego samego wojskowego lotniska, teraz już opuszczonego i zrujnowanego. Idzie na grób żony, widzi też groby dawnych znajomych, ich dzieci. Do współczesnej Legnicy przyjeżdża również córka Wiery, też Wiera. Dziewczyna, równie piękna jak matka, nienawidzi jednak rodzicielki samobójczyni za to, że zostawiła ją samą na świecie krótko po jej urodzeniu się, a jeszcze bardziej za to, że przez jej romans ona jest... bękartem. Wiera pracuje w Niemczech, w rosyjskim koncernie gazowym. Wyniosła, elegancka, przyzwyczajona do luksusu źle się czuje w Polsce, nie lubi Polaków. W przeciwieństwie do Jurija, który ma z Legnicy także i dobre wspomnienia, ona myśli o tym miejscu i ludziach jak najgorzej. Swietłowowie przyjeżdżają do Legnicy w 1967 roku, wraz z kolejną grupą żołnierzy i oficerów. Zamieszkują w wydzielonym z miasta wysokim murem osiedlu wojskowym. Miesiąc później, w dniu 50. rocznicy Rewolucji Październikowej, Wiera wygrywa polsko - radziecki konkurs piosenkarski.. Wtedy też poznaje Michała Janickiego, młodego i przystojnego podporucznika Wojska Polskiego, który jako odpowiedzialny za sprawy kulturalno - oświatowe wręcza jej nagrodę. Zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Piękna Rosjanka początkowo broni się przed nim i kiełkującym uczuciem. Romans Wiery i Michała zostaje wykryty przez radzieckie władze wojskowe wskutek zdrady zastraszonych ormiańskich sąsiadów. Tajemnica wychodzi na jaw po ogłoszeniu alarmu bojowego w radzieckich jednostkach wojskowych, przygotowujących się wraz z sojusznikami do napaści na Czechosłowację. We współczesnej Polsce dorosła już córka Wiery i Michała postanawia zobaczyć swojego biologicznego ojca. Tymczasem Jura przekonuje ją, że Michał zginął w tym samym okresie co Wiera, w wypadku samochodu wojskowego za czechosłowacką granicą. Kiedy mała Wiera przyszła na świat, Jura odbiera żonę ze szpitala z nowo narodzoną córką. Prosi, żeby żona nigdy nie pokazała dziecka Michałowi, prawdziwemu ojcu dziewczynki. Po drodze Jura dostaje rozkaz wojskowy. Trwa inwazja na Czechosłowację. Aresztowany Michał, w czasie przesłuchania w radzieckim więzieniu wyskakuje przez okno. Wiera naiwnie prosi o zgodę na pozostanie w Polsce i zmianę obywatelstwa. Zostaje wyśmiana, poniżona i upokorzona. Tymczasem z apada decyzja o zatuszowaniu romansu Rosjanki i Polaka. We współczesnej Polsce dorosła już córka Wiery na cmentarzu poznaje prawdę o śmierci matki i staje oko w oko ze swoim prawdziwym ojcem. 11:00 LALKA - ODC. 2/9 - PAMIĘTNIK STAREGO SUBIEKTA Serial obyczajowy, 73 min, Polska 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz na podstawie powieści Bolesława Prusa: Aleksander Ścibor - Rylski i Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik, Alina Janowska, Jan Englert i inni Rzecki wieczorami, po zamknięciu sklepu, spisuje wydarzenia, których był świadkiem. Z lektury pamiętnika pana Ignacego poznajemy historię sklepu Mincla i losy młodego, a później dorosłego Stanisława Wokulskiego. Stary subiekt pisze o zesłaniu przyjaciela po powstaniu 1863, jego małżeństwie z wdową po właścicielu sklepu Janie Minclu i o początkach szaleńczej miłości do panny Izabeli Łęckiej. 12:25 PAMIĘĆ SPRYTNA CZY ZAWODNA? (TRICKY MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Raphael Hitier Film dokumentalny opowiadajacy o tym, jak działa nasza pamięć. Dowiemy się, jakie są fazy rozwoju pamięci w odniesieniu do naszego wieku, doświadczenia i środowiska, w jakim żyjemy. Ostatnie odkrycia neurobiologiczne prezentują zaskakujące wyniki. Zobaczymy, skąd biorą się fałszywe wspomnienia, zniekształcenia, modyfikacje, tzw. deja vu. Nasza pamięć oszukuje nas każdego dnia. Naukowcy udowodnili, że można manipulować pamięcią poprzez tworzenie sztucznych pamiątek, usuwanie, podkreślanie lub przywracanie czegoś na żądanie. Ciekawe teorie, testy w laboratoriach i wyjaśnienia naukowców. 13:30 RZECZPOSPOLITA MODERNISTYCZNA - ARCHITEKTURA PRZEMYSŁU. CENTRALNY OKRĘG PRZEMYSŁOWY Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska, Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Scenariusz: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Zdjęcia: Agata Grzybowska, Karol Lindholm Po stu latach od odzyskania niepodległości autorzy filmu przejechali Polskę w poszukiwaniu modernistycznych obiektów przemysłowych z okresu II Rzeczpospolitej. Odwiedzili tereny południowo - wschodniej Polski, na których w latach 1937 - 39 zbudowano Centralny Okręg Przemysłowy. Pod koniec lat 30. państwo polskie, by nadać impuls wychodzącej z kryzysu gospodarce i wzmocnić obronność, przystąpiło do realizacji strategicznego planu budowy COP na niedoinwestowanym obszarze kraju. Powstawały nowoczesne zakłady zbrojeniowe, lotnicze, chemiczne, infrastruktura energetyczna, a wokół nowe osiedla mieszkaniowe dla pracowników. Inwestycje utrzymane były w stylu modernistycznym, który umożliwiał tanie, masowe, prefabrykowane i nowoczesne budowanie. Uznano, że obecność Polski w XX wieku w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym, zostanie wyrażona przez modernizm. Kubiczność i rytmizacja dominują w krajobrazie miejscowości COP. "Rzeczpospolita modernistyczna" to cykl dwunastu filmów dokumentalnych pokazujących fenomen polskiej architektury modernistycznej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Cykl filmów jest obszerną prezentacją najlepszych polskich realizacji modernistycznych, które powstały w ciągu zaledwie dekady na terenie przedwojennej Polski. Architektura ta, choć w zamierzeniu twórców miała być nowoczesnym stylem międzynarodowym, stała się symbolem państwowości i materialnym świadectwem udanej modernizacji niepodległej Rzeczypospolitej. 14:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA WIŚNIEWSKA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuć-Burzyńska (prowadząca) Tym razem lata dzieciństwa oraz początki drogi zawodowej wspomina popularna aktorka, Ewa Wiśniewska, 14:40 BRZEZINA Dramat, 91 min, Polska, 1970 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Wajda Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Daniel Olbrychski, Marek Perepeczko, Danuta Wodyńska, Elżbieta Żołek, Mieczysław Stoor, Jan Domański, Andrzej Kotkowski "Andrzej Wajda po raz pierwszy (i nie ostatni) dokonał niemożliwego. Zrobił film nasycony treściami filozoficznymi, a jednocześnie pełen nieposkromionej zmysłowej urody. A najdziwniejsze, że uroda ta bierze się ze śmiałej transpozycji malarstwa Jacka Malczewskiego" - pisał o "Brzezinie" jeden z krytyków. Związki filmu z twórczością autora słynnego obrazu obrazu Melancholia podkreślano zresztą wielokrotnie. Trudno się dziwić. Wajda z rozmysłem stylizował niektóre sceny na płótna Malczewskiego. Wszechstronność plastycznej wrażliwości reżysera sprawiła, że w "Brzezinie" dostrzec można też wpływy innych mistrzów pędzla, choćby Gierymskiego i Wyspiańskiego. W umiejętnym nasyceniu filmu malarskimi aluzjami miał też swój udział operator Zygmunt Samosiuk, który potrafił tak wkomponować żywe obrazy w tkankę fabuły, że nie zaburzają one płynności narracji. Scenariusz "Brzeziny" powstał na kanwie noweli Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem. Leśniczówkę, położoną analogicznie jak w literackim pierwowzorze, znaleziono w Puszczy Kampinoskiej. Tu i ówdzie reżyser pozwolił sobie na zmiany wobec tekstu Iwaszkiewicza. Odmłodził bohaterów, dodał Bolesławowi wojskową przeszłość, śmielej potraktował sceny erotyczne, dopisał też kilka nowych dialogów. Pomimo to udało mu się zachować ducha i filozoficzną głębię noweli. "Brzezina" na ekranie pozostała przede wszystkim kameralną, intymną, poruszającą historią o miłości, śmierci i samotności. Ciekawostką może być fakt, że utwór Wajdy jest pierwszym filmem wyprodukowanym przez polską telewizję, który wyświetlano także w kinach. Choć nie podejmuje, typowych dla twórcy "Kanału", wielkich narodowych tematów, został doceniony przez krytykę zarówno w kraju, jak i za granicą (niektórzy widzieli w nim nawet arcydzieło). Zdobył też kilka prestiżowych wyróżnień, w tym: Złoty Medal - dla najlepszego filmu oraz nagrodę za najlepszą rolę męską dla Daniela Olbrychskiego na MFF w Moskwie w 1971 r. , nagrodę na Międzynarodowych Targach Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego MIFED w Mediolanie za najwybitniejszy fabularny obraz roku zrealizowany na taśmie barwnej dla TV (1970) oraz Złote Grono dla filmu i nagrodę dla Daniela Olbrychskiego na LLF w Łagowie (1971). Akcja "Brzeziny" toczy się w latach dwudziestych. W zagubionym w puszczy domku mieszka leśnik Bolesław. Śmierć żony całkowicie odmieniła jego życie. Jedynie obecność córeczki Oli i gosposi Maliny sprawia, że nie został kompletnym odludkiem. Pewnego dnia Bolesława odwiedza brat Stanisław. Przyjechał prosto z Davos. Jest ciężko chory na gruźlicę. Wie, że niebawem umrze. Pragnie jednak do końca cieszyć się pełnią życia. Jego rozpaczliwa fascynacja urodą świata i sztucznie hałaśliwy sposób bycia coraz bardziej drażnią Bolesława, ale i budzą go z duchowego odrętwienia. Rozpoczyna się podświadoma, uczuciowa rywalizacja obu braci. Dla jednego z nich skończy się ona śmiercią, drugiego zaś przywróci życiu. 16:20 WYPRAWA W PRZESZŁOŚĆ (CESTA DO PRAVEKU) Film przygodowy, 82 min, Czechosłowacja, 1955 Reżyseria: Fred Ladd, Karel Zeman Scenariusz: Karel Zeman, J. A. Novotny Zdjęcia: Antonin Horak, Vaclav Pazdernik Muzyka: E. F. Burian, Frantisek Strangmuller Aktorzy: Vladimir Bejval, Petr Herrman, Zdenek Hustak, Josef Lukas Jeden z najciekawszych dziecięcych filmów przygodowych w historii światowej kinematografii. O jego popularności świadczyło wprowadzenie go do amerykańskiej dystrybucji (z rozszerzonym prologiem i epilogiem), które nastąpiło po fenomenalnym sukcesie filmu "Diabelski wynalazek". To popularnonaukowe dzieło opowiada o czterech chłopcach, którzy na najzwyklejszej łódce wyruszają w podróż do prehistorii. Wyprawa w pełną tajemnic przeszłość naszej planety przypomina ciekawy podręcznik, pełen użytecznych uwag i wniosków, prezentowanych w formie chłopięcej zabawy. Dzięki temu anegdotycznemu evergreenowi już kilka generacji dzieci i dorosłych zapoznało się z prehistorią ludzkości. Pomysłowe triki i efekty specjalne należą do podręcznikowych metod tworzenia filmowych iluzji. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 17:55 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - BEATA I MARTA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Seria składa się z dwunastu reportaży poświęconych ludziom mieszkającym w ostatniemu w alfabecie mieście na świecie - Żywcu. To opowieść o tradycji, ciągłości pokoleniowej i o pracy, która w Żywcu uważana jest za coś, co tworzy człowieka. W poszczególnych odcinkach cyklu poznamy żywieckie rodziny mieszczańskie i góralskie, które międzypokoleniowo kultywują tradycję, nawet, jeśli rozumieją ją trochę inaczej od siebie. Matka Beata Słowik to kobieta, która uczy tradycyjnych tańców. Jej córka Marta uczy tańców górali beskidzkich, czyli odcinek o różnicach w Żywcu. Mieszczanie kontra górale. 18:55 TAJNY AGENT ODC. 1 (THE SECRET AGENT) Serial sensacyjny, 44 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Charles Mcdougall Scenariusz: Tony Marchant Zdjęcia: Gavin Finney Muzyka: Stuart Earl Aktorzy: Toby Jones, Vicky Mcclure, Stephen Graham, Ian Hart, Tom Goodman - Hill "Tajny agent" to czteroodcinkowy serial produkcji brytyjskiej, oparty na powieści Josepha Conrada "The Secret Agent" z 1907 roku. Akcja rozgrywa się pod koniec XIX wieku. W domu Antona Verloca, drobnego londyńskiego sklepikarza, regularnie zbierają się anarchiści. Zawzięcie dyskutują o wizjach nowego świata, dzielą się doświadczeniami. Verloc to również anarchista, ale skrywa jeszcze jeden sekret. Od wielu lat jest rosyjskim agentem, zarazem współpracuje z angielską policją, wydając w ręce sprawiedliwości swych kompanów - terrorystów. 22:10 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - SKATEPARK KRÓLÓW (LOS REYES) Film dokumentalny, 72 min, Niemcy/Chile, 2019 Reżyseria: Ivan Osnovikoff, Bettina Perut Los Reyes to najstarszy skatepark w Santiago, stolicy Chile. To także dom dwóch zaprzyjaźnionych bezpańskich psów. Kudłaty Football nie jest zbyt wybredny i potrafi bawić się wszystkim: pustą butelką po napojach czy zwykłym kamieniem, który traktuje jak najcenniejszy skarb. Z kolei młodsza i bardziej zwinna labradorka Chola uwielbia piłki. Film śledzi losy tego wyjątkowego psiego duetu, który jest częścią życia skateparku. 23:35 JAZZ - POLONIUM - MOTION TRIO Z GOŚCINNYM UDZIAŁEM LESZKA MOŻDŻERA Koncert, 49 min, Polska, 2014 Wykonawcy: Leszek Możdżer, Janusz Wojtarowicz, Marcin Gałażyn, Paweł Baranek Koncert jest rejestracją najnowszego projektu muzycznego zespołu Motion Trio - "Polonium" zawierającego muzykę kompozytorów polskich XX i XXI wieku: Witolda Lutosławskiego, Krzysztofa Pendereckiego, Wojciecha Kilara, Henryka Mikołaja Góreckiego oraz Marty Ptaszyńskiej (utwór napisany dla Motion Trio). Aranżacje na trio akordeonowe - Janusz Wojtarowicz. Leszek Możdżer gościnnie wykonał partię solową Koncertu na klawesyn lub fortepian i orkiestrę smyczkową OP. 40 H. M. Góreckiego. 01:05 LEKKIE OBYCZAJE - ODDECH (BREATH) Dramat, 110 min, Australia, 2017 Reżyseria: Simon Baker Scenariusz: Simon Baker, Gerard Lee Zdjęcia: Marden Dean Muzyka: Harry Gregson - Williams Aktorzy: Simon Baker, Elizabeth Debicki, Richard Roxburgh, Samson Coulter, Ben Spence, Jacek Koman Lata siedemdziesiąte. Pikelet i Loonie dorastają w małej, spokojnej miejscowości na zachodnim wybrzeżu Australii. Każdą wolną chwilę po szkole spędzają, szukając przygód i adrenaliny, nieustannie ze sobą rywalizując. Chłopcy zaprzyjaźniają się z podstarzałym i charyzmatycznym surferem Sando, który namawia ich do podejmowania coraz większego ryzyka. 03:40 KINO NOCNE - XAVIER DOLAN: NIEMOŻLIWE NIE ISTNIEJE (XAVIER DOLAN: BOUND TO IMPOSSIBLE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Benot Puichaud Dokumentalny portret młodego kanadyjskiego reżysera Xaviera Dolana, który pierwszy film, "Zabiłem swoją matkę", nakręcił w wieku siedemnastu lat, od razu odnosząc sukces na festiwalu w Cannes. Tam również zauważono jego kolejne filmy: "Wyśnione miłości", "Na zawsze Laurence" oraz "To tylko koniec świata", za który otrzymał Grand Prix w Cannes w 2016 roku. Z kolei sukces filmu "Mama" utorował mu drogę do Hollywood. O fenomenie Xaviera Dolana rozmawiają współpracujący z nim aktorzy: Nathalie Baye, Anne Dorval, Monia Chokri, Vincent Cassel oraz operator zdjęć, a także krytycy i producenci filmowi. 04:50 NIESKOŃCZONOŚĆ DALEKICH DRÓG Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1990 Reżyseria: Andrzej Różycki Scenariusz: Andrzej Różycki Zdjęcia: Stefan Nitosławski Portret Zofii Rydet (1911 - 1997), jednej z najwybitniejszych polskich fotografek, autorki m.in. monumentalnego cyklu "Zapis socjologiczny". (Film polski)