TVP Dokument Piątek, 24.12.2021 06:00 DZIKA POLSKA - DYSKOTEKA NA MOKRYM LIŚCIU Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Skoczogonki jedna z najliczniejszych, a zarazem najdziwniejszych grup stawonogów. Stanowią przykład, jak być istotą wodną, a jednocześnie lądową. Trzymają się bowiem wilgotnych miejsc, znajdując wodę tam, gdzie my byśmy jej nie znaleźli. Są jednak doskonale, dzięki swej długotrwałej ewolucji, wyposażone w naturalne rozwiązania techniczne, pozwalające czerpać wodę z nader skromnych źródeł. To różnego rodzaju wymyślne nawet dla współczesnego, obdarzonego nowoczesną technologią człowieka, rury i syfony. Zresztą ta swoista naturalna technika rozwinęła się u nich także w innych sferach życia, niż tylko pobieranie wody, zwłaszcza w sferze ruchu. Potrafią nieprawdopodobnymi, jak na tak drobne istoty skokami katapultować się w razie niebezpieczeństwa. Tego typu możliwości techniczne ujawniają się też w czasie godów. Owady te odbywają jedyne w swoim rodzaju tańce, służące łączeniu się partnerów na czas rozrodu. U każdego gatunku choreografia takiego tańca bywa nieco inna. Demonstruje to także samemu taki taniec naśladując, znawca owadów, czyli entomolog prof. Marek Kozłowski. 06:30 DZIKA POLSKA - MEANDRY SALAMANDRY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wygląda, jakby ciągle była mokra, choć unika otwartej wody i nawet nie umie pływać. Jednak w wodzie się rodzi, a potem nie bez trudu gramoli się na ląd. By następnie... zniknąć. Salamandra plamista, najdziwniejszy bodaj z naszych płazów ogoniastych, chowa się przed wrogami w ściółce i próchnie, zaliczając do tych wrogów także słońce, którego unika, bo mogłoby ją zanadto wysuszyć. W ogóle lubi to, czego ludzie zanadto nie lubią: deszcz i skały. W tych ostatnich znajduje schronienie, a w zboczach górskich dróg i jarów znajduje norki, by się w nich ukrywać. Nagle odsłonięta, potrafi przerazić napastnika swym wręcz wyzywającym, czarnym i żółtym rysunkiem. Należy do najbarwniejszych z żyjących u nas zwierząt. Ponieważ przez większość życia tkwi w wilgotnych zakamarkach, trudno ją spotkać. My będziemy mieli okazję spotkać całą rodzinę salamander. Zaprezentują nam ją, jak i w ogóle ten gatunek, dwie kobiety, które poświęcają tym nieledwie egzotycznym płazom znaczną część, a niekiedy wręcz całość swej badawczej inwencji i życiowej energii. 07:00 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:25 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:05 OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ. 1. KASZALOTY I MNISZKI (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko De Groot, Hilman Rathjen W tym odcinku poznamy z bliska kaszaloty, zaliczane do grupy najgroźniejszych mieszkańców oceanów. To prawdziwe olbrzymy, ważą do 75 ton, a długość ich ciała może wynosić do 20 metrów. Zobaczymy mrożącą krew w żyłach scenę zagrażającą życiu operatora, który podpłynął zbyt blisko rodzącej samicy ssaka drapieżnika. Innym wartym poznania oceanicznym ssakiem jest mniszka hawajska. Niestety, ten przypominający fokę ssak jest zagrożony wymarciem. 09:05 DZIKA BAWARIA ODC 2. ŻYWE I DZIKIE (WILD BAVARIA / WILDES BAYERN 2. ALIVE AND WILD) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Marion Pullmann, John Dutton Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bawarii. To obserwacja flory i fauny rozległych lasów bawarskich i malowniczej scenerii pojezierza u podnóża Alp przez cały rok. Tutaj znajduje się dom najbardziej pomysłowych mistrzów przetrwania: nieśmiałego rysia, nieposkromionego żbika. Poznamy zaskakujące przygody rodziny zimorodków. Spotkamy ruchliwe bociany czarne, leniwe orły bieliki, bawiące się wydry lub jadowitą żmiję na polowaniu. Zobaczymy, jak nietoperze łowią jak rybołowy. Przyjrzymy się walce powietrznej między dużymi drapieżnikami, podczas gdy mały żuk broni się wrzącym kwasem. I wreszcie dziki: inteligentne i oportunistyczne. Wiedzą, jak najlepiej wykorzystać każdą sytuację. Film nakręcony przy użyciu najnowocześniejszych technologii, takich jak specjalne kamery szybkoobrotowe i termowizyjne, zapewnia wyjątkowy wgląd w świat przyrody. 10:05 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA ODC. 4 VALLE VERZASCA (UNTAMED SWITZERLAND 04. THE VALLE VERZASCA / WILDE SCHWEIZ 04. DAS VERZASCATAL) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku czwartym - Valle Verzasca. Dolina Verzasca znajduje się w regionie Locarno, w kantonie Ticino, w Szwajcarii. Obejmuje gminy: Mergoscia, Vogorno, Corippo, Lavertezzo, Brione, Gerra, Frasco i Sonogno. 11:05 HEJ KOLĘDA, KOLĘDA Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1977 Reżyseria: Barbara Łuczak Scenariusz: Magdalena Banach Zdjęcia: Jerzy Haida Wykonawcy: Zespół Dziecięcy Z Istebnej - Koniakowa, Zespół Regionalny Z Istebnej - Jaworzynki, Józef Broda Widowisko folklorystyczne ukazujące góralskie obyczaje związane ze świętami Bożego Narodzenia. Miejscowy obyczaj odtwarzają członkowie Zespołu Dziecięcego pod kierunkiem Józefa Brody z Istebnej - Koniakowa i członkowie Zespołu Regionalnego z Istebnej - Jaworzynki. Zaprezentowano zwyczaj odwiedzania gospodarzy przez kolędników, którzy wyśpiewują kolędy i grają na różnych ludowych instrumentach. Gospodarze wynagradzają ich za to słodkościami i przygotowanymi potrawami. Podczas odtwarzanych obrzędów gospodarz idzie karmić zwierzęta, które pomimo tak dostojnych gości muszą zostać nakarmione. 11:35 UPADEK ŻELAZNEJ KURTYNY (THE FALL OF THE IRON CURTAIN / L'ECHEC DU RIDEAU DE FER) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2019 Reżyseria: Franck Cuveillier, Annette Gourdon Film dokumentalny Francka Cuveilliera, który powstał z okazji rocznicy upadku muru berlińskiego w listopadzie 2019. Pod koniec II wojny światowej Stalin podpisał Układ Warszawski, który doprowadził do powstania żelaznej kurtyny, która zmniejszyła Europę o połowę na wiele lat. Przez ponad 40 lat Europę Zachodnią od bloku wschodniego oddzielało 3800 kilometrów muru i drutów kolczastych. Mieszkańcy Zachodu niewiele wiedzieli o życiu i doświadczeniach tych ze wschodu, po drugiej stronie żelaznej kurtyny. Wciąż żyją osoby, które ją dobrze pamiętają. Wspólnie z historykami zastanawiamy się, co pozostało z tej wielkiej historycznej blizny. Winston Churchill, który doprowadził Anglię do zwycięstwa, był nieufny wobec rosyjskich działań w Europie Wschodniej, gdzie rządzili komuniści: w Czechosłowacji, Polsce, na Węgrzech i we wschodnich Niemczech. W marcu 1946 roku w Fulton w Ameryce w obecności prezydenta Trumana w swym przemówieniu wypowiedział prorocze słowa: "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem w poprzek kontynentu opuściła się żelazna kurtyna". Mimo że żelazna kurtyna odgradzała od siebie Europejczyków, w Berlinie pozostało ostatnie otwarte przejście między Wschodem a Zachodem. Berlin był wyspą w sercu wschodnich Niemiec, podzieloną na dwie strefy. Mieszkańcy musieli przywyknąć do życia wzdłuż żelaznej kurtyny. Lata 70. , które rozpoczęły się pod znakiem polityki wschodniej postulowanej przez zachodnioniemieckiego kanclerza Willy’ego Brandta, przyniosły odprężenie po obu stronach żelaznej kurtyny. Oba państwa niemieckie wzajemnie uznały swoją suwerenność i zgodnie z Aktem Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach podpisanym w 1975 roku, gwarantowały swobodny przepływ osób. Kilka lat później gwałtownie wzrosła wymiana handlowa między oboma państwami niemieckimi. Masowo wydawano wizy na wyjazdy na Wschód, rzadko na wyjazdy na Zachód. Lata 80. były paradoksalne. Choć żelazna kurtyna nigdy nie była bardziej skuteczna, przywiązanie do socjalistycznego reżimu coraz bardziej słabło. Wizerunek zamożnego społeczeństwa po zachodniej stronie żelaznej kurtyny wzmagał pragnienia konsumpcyjne mieszkańców Wschodu. W nocy z 9 na 10 listopada 1989 roku tłumy berlińczyków zgromadziły się wokół muru. Rozeszła się pogłoska, że granica zostanie otwarta. Straż graniczna się wahała. Komunikaty partii były nie do końca jasne. Te niedopowiedzenia doprowadziły do upadku muru berlińskiego. W ciągu kilku godzin żelazna kurtyna straciła swoje znaczenie. Po kilku miesiącach została zdemontowana, a po kilku latach całkowicie usunięta. To, co z niej zostało, jest nieistotne. W przeciwieństwie do związanych z nią historii. Ten film pokazuje genezę powstania, efekt i skuteczność żelaznej kurtyny oraz wpływ, jaki miała na trzy pokolenia Niemców, Czechów i Polaków. To również próba odpowiedzi na pytanie: czy mur spełnił swój cel, czy też był kolejnym błędem w historii Europy i świata? 12:40 TĘSKNOTA ZA WSCHODEM (EAST OF OUR MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Marion Verle, Jeanne Nouchi Zdjęcia: Nastasja Saerens Likwidacja NRD nastąpiła 3.10.1990, gdy powstałe w miejsce NRD landy przystąpiły do RFN tworząc zjednoczone Niemcy. Ten film powstał z okazji rocznicy upadku muru berlińskiego w listopadzie. Mario, Heidi, Franck, Hans i Martina są w różnym wieku i pochodzą z różnych środowisk, jednak wszyscy czują tęsknotę za NRD - nieistniejącym już państwem niemieckim, które powstało 7.10.1949 na terenie radzieckiej strefy okupacyjnej. Likwidacja nastąpiła już ponad 30 lat temu, a uczucie tęsknoty za NRD wciąż wpływa na codzienne życie wielu osób. Jak wyjaśnić żal za reżimem totalitarnym? Może to jest jedynie nostalgia, a raczej ostalgia? Bohaterowie filmu chętnie powracają do wspomnień z tamtych lat, które dla wielu były jednak tragiczne. Co czują i dlaczego nie odnajdują się w teraźniejszości? Czego najbardziej żałują, że już nie powróci? W wypowiedzi z 2018 r. usłyszymy: "W 69. rocznicę utworzenia Niemieckiej Republiki Demokratycznej, niektórzy pamiętają, że gdy w NRD zwyciężyła kontrrewolucja, pewien znany pisarz obwieścił: Po NRD w historii zostanie nie więcej niż przypisek. 69 lat po utworzeniu naszej republiki i 28 lat po jej rozbiciu, jest oczywiste, że Niemiecka Republika Demokratyczna dla wielu wciąż jest żywa." W latach 90. zniknęła otwartość w relacjach między ludźmi, niektórzy domagali się ponownego wzniesienia muru! Nie spełniły się nadzieje, że w wolnym świecie wszystko funkcjonuje świetnie. 13:40 ŚWIĘTA WŚRÓD DZIKIEJ PRZYRODY (IT'S A WILD CHRISTMAS) Film dokumentalny, 49 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Suzanne Lummer Film dokumentalny o zimie i bożonarodzeniowym czasie w świecie dzikiej przyrody. Iskrzący się mróz pokrywa ziemię, a dryfujące płatki śniegu wypełniają powietrze. To czas na odpoczynek, oszczędzanie energii i spowolnienie życia dla ludzi, zwierząt i roślin. Tak jest na północnej półkuli, ale na południowej oznacza to po prostu jedno lato. Podczas gdy długie noce polarne i mroki pochłaniają skrajną północ, południe cieszy się lub cierpi skwiercząc w upalnej pogodzie. Wyobraźmy sobie, jak wysoką trawę kołysze letni wiatr, a to święta Bożego Narodzenia we wschodniej części Tasmanii. Od Arktyki po tropik - cała przyroda świętuje w świętą, cichą noc Bożego Narodzenia. 14:45 DOMINUM MONTES - GÓRY JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Adam Kraśnicki Film opowiada o obecności gór w życiu Karola Wojtyły, późniejszego Papieża Jana Pawła II. Poznamy najważniejsze miejsca i sytuacje związane z górami, które wpisały się w papieską biografię. Wojtyła nade wszystko pokochał góry, szukał w nich odpoczynku i ukojenia, duchowej inspiracji i spokoju. Podziwiał je. Tutaj wędrował, jeździł na nartach, kontemplował i modlił się. Tatry, Beskidy, Bieszczady i Alpy. Prologiem i częścią pierwszą filmu jest opowieść o początkach jego wędrówki i latach spędzonych w Tatrach, na Podhalu, w Beskidzie Małym i Bieszczadach. Przypomnimy między innymi najciekawsze miejsca w Tatrach (które odwiedził Jan Paweł II w 1983 roku) oraz wybrane miejsca z programu pamiętnej wizyty apostolskiej w Tatrach i w Zakopanem w roku 1997. Część druga to podróż papieskim tropem wiodącym ku umiłowanym górskim szlakom w Alpach Włoskich i Dolomitach (miejsca letnich i zimowych pobytów wakacyjnych papieża), także krótkich wycieczek w góry Abruzji. Film bogato ilustrowany archiwaliami, fragmentami poematu papieża Jana Pawła II "Tryptyk rzymski" oraz muzyką w wykonaniu Trebuni - Tutków. Wysłuchamy anegdot i wspomnień oraz osobistych komentarzy i refleksyjnych wypowiedzi wielu świadków i uczestników tych wydarzeń, wśród nich kard. Stanisława Dziwisza, abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Film nie jest turystycznym przewodnikiem po górskich szlakach, ale pogłębioną refleksją nad mistyką i majestatem gór w życiu i posłudze bohatera opowieści. 15:50 BAROKOWE BOŻE NARODZENIE W PAŁACU SCHLOSS HOF (A BAROQUE CHRISTMAS IN THE PALACE OF SCHLOSS HOF / BAROCKE WEIHNACHTEN IN SCHLOSS HOF) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger W tym filmie dokumentalnym, dzięki rekonstrukcji w historycznych strojach, w pałacach Hof i Niederweiden w Marchfeld w Dolnej Austrii zostały ożywione barokowe tradycje bożonarodzeniowe i ich kulinarne sekrety. W dzień św. Katarzyny, 25 listopada, Adwent rozpoczynał się tańcem św. Katarzyny. Rolnicy musieli płacić właścicielom gruntów podatki częściowo w naturze, np. drobiem czy jajkami. Celem było przygotowanie majątków szlacheckich na zimę poprzez gromadzenie żywności. Kupcy z południa przywozili cenne owoce cytrusowe i przyprawy do monarchii austro - węgierskiej. 24 grudnia był dniem ciężkiego postu do jutrzni, ale potem można było ucztować tak jak i w kolejne świąteczne dni. W epoce baroku nie było ani choinek ani ciastek. Zamożne domostwa rozkoszowały się wybornymi pączkami cytrynowymi, ciastkami marcepanowymi czy najnowszym modnym napojem: gorącą czekoladą, gotowaną na gęsto z cukrem. Każdy otrzymywał kawałek świątecznego tortu. 16:50 NOTACJE: TERESA LIPOWSKA. CZEŚKA Z TARGÓWKA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Anna Więckowska Aktorka teatralna, filmowa i serialowa. Urodzona w 1937 roku w Warszawie. Po wojnie jej rodzina osiadła w Łodzi. Młoda Teresa zdecydowała się zdawać do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi (tak wówczas nazywała się późniejsza Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi). Nieśmiała dziewczyna przekonała do siebie komisję egzaminacyjną wcielając się tak przekonująco w rolę przekupki, że jedna z profesorek powiedziała jej po występie, że widzi ją w swoim zespole teatralnym. W 1957 roku Lipowska, jako świeżo upieczona absolwentka szkoły, przeniosła się do Warszawy i tam udało jej się zdobyć angaż do zespołu Teatru Ludowego. Tam też poznała swojego przyszłego męża, aktora Tomasza Zaliwskiego i tam zagrała swoje najlepsze teatralne role. Jej talent komediowy dostrzegł Edward Dziewoński, twórca legendarnego kabaretu Dudek i chętnie angażował ją do swoich estradowych spektakli. Ogromną popularność przyniosła aktorce rola Barbary Mostowiakowej, seniorki rodu w serialu "M jak miłość". Teresa Lipowska wspomina jak przez przypadek dowiedziała się o castingu i jakich to środków aktorskich musiała użyć, by przekonać wszystkich, że jest wymarzoną kandydatką do tej roli. 17:10 WIELKA PODRÓŻ CHOINKI (THE CHRISTMAS TREE'S / LE GRAND VOYAGE DU SAPIN DE NOEL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Dorothee Frenot Film dokumentalny o choince. Poznamy ciekawy los, jaki spotkał choinkę, wiele lat uprawy kończy się w naszych salonach, gdzie służy do dekoracji i umieszczenia tuż pod nią świątecznych prezentów. Dowiemy się, jak to symboliczne drzewko podróżuje po Europie. Od gruzińskich lasów, gdzie nasiona zbierane są z wierzchołków stuletnich drzew, poprzez Danię, niekwestionowanego lidera rynku, który zalewa Europę swoimi choinkami. W Morvan niektórzy francuscy producenci próbują przeciwdziałać konkurencji, narzucając swoje know - how. Inni wolą postawić na etykietę ekologiczną. Wreszcie podróż zakończymy na kilku przykładach choinek w miastach, w których ich stawianie i dekorowanie jest prawdziwym wydarzeniem. Zajrzymy też do restauracji, gdzie również wykorzystuje się elementy drzewka do wzbogacenia dań o niepowtarzalne aromaty. 18:15 SKARBY EUROPY ODC. 5 WŁOCHY (TREASURES OF EUROPE EP. 5 TRESORS D’ITALIE) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - FLORENCJA - MIASTO TALENTÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 WIELKIE RODZINY - ODC. 5 Telenowela dokumentalna TVP, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Poranek u każdej z rodzin wygląda inaczej, ale wigilijny nastrój udzielił się wszystkim. Rodziny celebrują ten wyjątkowy dzień. U Da Cruzów cud narodzin sprawi, że tę Wigilię zapamiętają już na zawsze. Tym razem nie spędzają przy stole z rodziną, ale w szpitalu. W tę noc cudów na świecie pojawia się Gilbert, piąte dziecko Weroniki i Janu. I 38. bohater tej dokumentalnej serii. U Twarowskich, tradycyjnie gwar. Rozmowa w kuchni podczas ostatnich przygotowań do wigilijnej kolacji koncentruje się wokół liczby dzieci, które zamierzają mieć w przyszłości potomkowie Twarowskich. Dochodzą na koniec do wniosku, że muszą planować jednak nieco mniejsze rodziny, żeby móc spotykać się w komplecie. Tylko Zosia deklaruje urodzić dziesiątkę dzieci, żeby przebić rodziców, co do liczby potomstwa. Lewocki i dzieci lepią pierogi, Monika także jest zajęta. U Kacprzyków podobnie, w kuchni krząta się Janeczka, przed domem zaś Michał wiesza światełka. W każdym domu słychać radosne nucenie kolęd. Gdy nadchodzi Wigilia wszyscy siadają do stołu, jest odświętnie, uroczyście, bardzo rodzinnie. Rodziny łamią się opłatkiem, ściskają, tulą do siebie, składają życzenia, a Weronika tuli z Janu swoje nowo narodzone dziecko. 21:05 PIENIĘŻNO. POLSCY MISJONARZE (THE POLISH MISSIONARIES) Film dokumentalny, 76 min, Australia, 2018 Reżyseria: Simon Target Muzyka: Cezary Skubiszewski Film dokumentalny pokazujący prace 63 polskich misjonarzy. To zdeterminowana grupa braci i sióstr, którzy mieszkają w Papui Nowej Gwinei, z dala od własnego kraju, współpracują z Papuasami, aby pomóc im w budowaniu lepszego życia. Ich praca wykracza daleko poza rozdawanie świadectw i chrzczenie nawróconych. W obliczu ciągłego zagrożenia zasadzkami, czarami, ekstremalnymi upałami i chorobami, ich historia jest głęboko poruszająca. Poznamy egzotyczny kontekst pracy naszych misjonarzy, dużo ciekawych informacji. Zobaczymy egzotyczne plenery. Największym atutem tego filmu są sami bohaterowie - bardzo różne postaci, wszystkie jednak w jakiś sposób poruszają widza. Film pokazuje mało znaną w Polsce stronę działalności Kościoła. 22:25 DŁUGA DROGA Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Reżyseria: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Sebastian Cort Autorka dokumentu wyrusza w podróż do Indii, by odnaleźć kobietę, którą spotkała 6 lat wcześniej w Izraelu, nad rzeką Jordan. Nie zna jej imienia, nie wie skąd jest, ma jedynie zdjęcie kobiety oraz różaniec, który nieznajoma przekazała jej jako swoją najważniejszą rzecz. Reżyserka, Weronika, poprzez swoją irracjonalną z pozoru decyzję - by wyruszyć do najbardziej zaludnionego kraju na świecie - chce zrozumieć, czym jest duchowa więź między nieznajomymi i sprawdzić, co się stanie, gdy przekroczymy własne granice. To podróż w głąb siebie, wzbogacona niezwykłymi spotkaniami z przypadkowymi ludźmi. Autorka, wystawiona na pośmiewisko, targana zwątpieniem, lecz też prowadzona silnym wewnętrznym przekonaniem, w filmie pokazuje to, czego na co dzień nie widać. W pewnym momencie zaczynają się dziać rzeczy, których nikt nie mógł przewidzieć, a droga prowadzi w nieoczekiwanym kierunku. Posłuchamy rozmów, które autorka prowadzi w trakcie poszukiwań w pociągach, na ulicach, na dworcach. Dzięki nim dowiemy się sporo o ludziach, Indiach, realiach życia i poczujemy klimat tego kraju. Film wzrusza, jest także głęboko chrześcijański i pokazuje, jak wiara w cud przyczynia się do do spełnienia marzeń i realizacji celu. Sama historia jest niezwykła, pokazuje, że ludzie mimo wszystko są dobrzy i życzliwi. 23:30 KOPYTÓWKA - ORKANOWSKA PORĘBA - MSZANA DOLNA Reportaż, 15 min, Polska, 1977 Filmowy zapis obrzędów bożonarodzeniowych i noworocznych, organizowanych w małopolskich wsiach: Kopytówce, Porębie i Mszanie Dolnej. Obszerne fragmenty jasełek, przedstawień kolędowych w wykonaniu dorosłych, dziecięcych i młodzieżowych grup ludowych. Ubieranie choinki, herody, wyścigi kumoterek i występy kapeli góralskich. Reportaż, który przenosi w świat białej od śniegu wigilii, dzieci wpatrzonych w turonia, śmierć i anioły. Pisk porywanych panien i głośny stukot kołatek nadchodzących kolędników. Barwna podróż do świata tradycyjnych świąt i zwyczajów. 23:55 NOTACJE: ALOSZA AWDIEJEW. POLAK Z WYBORU Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Agnieszka Chmielińska Człowiek kultury i nauki. Jest wyjątkowym artystą estradowym i jednocześnie wybitnym naukowcem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do tego para się aktorstwem filmowym, pisze popularne felietony, tłumaczy poezję. Rosjanin z polskim obywatelstwem, który przybył do Krakowa, po raz pierwszy w 1967 r. Mówi o sobie: jestem Polakiem z wyboru i dodaje przewrotnie, że to bardziej komfortowo niż być kimkolwiek z przymusu. Urodził się w Stawropolu (wtedy Woroszyłowsk), na północnym Kaukazie w 1940 r. Już w dzieciństwie zaczął występować publicznie, śpiewając wraz z matką na amatorskich koncertach. Ukończył średnią szkołę muzyczną w Moskwie, gdzie osiadł na stałe i prowadził amatorskie chóry. Później studiował anglistykę na Uniwersytecie Moskiewskim. W tym czasie występował w kabaretach studenckich, w teatrze i uprawiał pantomimę. Na drugim roku studiów uzyskał stypendium Radia Moskiewskiego i rozpoczął studia na filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tak zaczęła się przygoda z Polską, która z czasem przemieniła się w drogę życia trwającą do dziś. Alosza ożenił się z Polką i uzyskał prawo stałego pobytu. Uczelnię ukończył z wyróżnieniem i został asystentem na filologii rosyjskiej UJ. W 1976 r. trafił do legendarnej Piwnicy Pod Baranami. Początkowo śpiewał tam tylko romanse rosyjskie, stopniowo dodając do swoich występów elementy autorskiej satyry. Poszerzył też repertuar muzyczny o piosenki z Odessy i folklor Cyganów i Żydów rosyjskich, a także ballady Włodzimierza Wysockiego i Bułata Okudżawy. Stał się samodzielnym artystą estradowym i zaczął dawać własne recitale z towarzyszeniem małego zespołu muzyków. Nigdy nie opuszczała go miłość do jazzu. W latach 1977 - 1980 grał regularnie na fortepianie w znanych krakowskich zespołach jazzu tradycyjnego Bale Street Band i Playing Family. W tym okresie pojawił się dylemat, której profesji bardziej się poświęcić, może z czegoś trzeba będzie zrezygnować lub ograniczyć. Takie decyzje jednak nie zapadły. Alosza stał się prawdziwym mistrzem w godzeniu sprzecznych ze sobą obowiązków i działań. Pozostał wierny nauce, obronił doktorat na Uniwersytecie i szybko powrócił do intensywnej aktywności artystycznej. Jako bard zaczął pojawiać się w telewizji, dokonał pierwszych nagrań radiowych i wydał kasetę audio. W 1980 r. pracował w Trinity College w Dublinie jako visiting professor. Stworzył koncepcję gramatyki komunikacyjnej. 00:10 CZŁOWIEK BOGA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Tadej Film dokumentalny o życiu i działalności księdza Władysława Bukowińskiego (1904 - 1974). Ksiądz Bukowiński spędził 13 lat 5 miesięcy i 10 dni w sowieckich łagrach i więzieniach. Potajemnie odprawiał msze św. , spowiadał, nauczał o Bogu. Był zdradzany, a jednak pokonał w sobie niechęć i nienawiść wobec tych, przez których cierpiał. Jego odwagę i poświęcenie podziwiał kard. Karol Wojtyła. Dokument zrealizowany w Polsce, na Ukrainie i w Kazachstanie. W filmie występuje 20 osób, większość z nich to świadkowie działalności niezwykłego kapłana Kazachstanu. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAŻDEGO ROKU NAD SOKOŁDĄ ODC. 250 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:35 DNI PRZEMIANY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Jurkiewicz Zdjęcia: Tomasz Woźniczka, Tadeusz Chudy, Weronika Bilska, Beata Rakoczy Frydrychowice to rolnicza wieś w gminie Wieprz niedaleko Krakowa. Życie płynie tu spokojnym rytmem. 50 - letni Krzysztof Szczur wiedzie uporządkowany żywot szkolnego konserwatora. Proboszcz Józef przygotowuje się do udziału w turnieju tenisa ziemnego. Pani Zosia z otwartym sercem oczekuje przybycia do Polski Ojca Świętego Franciszka z okazji Światowych Dni Młodzieży. Chce przeżyć wizytę papieża na polskiej ziemi, być może ostatni raz w życiu. Krzysztof zostaje wybrany przewodniczącym lokalnego komitetu Światowych Dni Młodzieży. Wraz z całą społecznością wsi musi poradzić sobie z zakwaterowaniem kilkuset Brazylijczyków i Francuzów w lokalnej szkole i prywatnych domach. Wszyscy pragną, aby pielgrzymi czuli się tu jak najlepiej. Na przeszkodzie stają brak znajomości języka, problemy organizacyjne i ciągłe zmiany harmonogramu przyjazdów. Dochodzą do tego nieporozumienia kulturowe. Kamera skupia się na zapleczu Światowych Dni Młodzieży, opowiadając o tej stronie wydarzenia - do której nie dotarły oficjalne media - szukając autentycznych więzi, które narodziły się pomiędzy pielgrzymami a ich gospodarzami. Tematem tego pełnego humoru obserwacyjnego filmu jest zderzenie kultur, ale i międzyludzka solidarność niezależna od języka, koloru skóry i kraju urodzenia. 02:35 MATKA 24H Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Marcin Janos Krawczyk Zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak, Marcin Kukielski, Karolina Krawczyk Pretekstem do opowiedzenia tej historii jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który "wędruje" po rodzinach, od domu do domu, pozostając w każdym z nich przez 24 godziny. Osią filmu jest dom Justyny - osiemnastolatki, która po śmierci matki stara się o przejęcie praw nad osieroconym rodzeństwem. Obserwujemy ich codzienne życie, pełne napięcia, ale także nadziei, że los ich nie rozdzieli. Film jest próbą odpowiedzi na pytanie, czym jest wiara w kontekście tragedii życiowej, cierpienia i bezradności. Jest to także opowieść o polskiej wsi i jej tradycjach związanych z kultem świętego obrazu.