TVP Dokument Niedziela, 26.12.2021 06:00 DZIKA POLSKA - ŻUBRY NIE PIJĄ ŻUBRÓWKI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Puszcza Białowieska zawiera w sobie ogromne zasoby wilgoci, ale zdobycie przez zwierzęta wody do picia i tak bywa nie lada dylematem. Niemniej korzystają z niej na różne sposoby. Woda krąży w puszczańskiej przyrodzie, a w jej obiegu biorą udział także organizmy zwierząt. Temu obiegowi przypatrujemy się na przykładzie króla puszczy - żubra, który potrzebuje szczególnie dużo wody, nawet kilkadziesiąt litrów na dobę. W jaki sposób żubry nawadniają swe potężne organizmy. Tropem tych zwierzat, ich wodopojów, karmowisk, miejsc kąpielowych prowadzi nas teriolog, czyli badacz ssaków, dr Rafał Kowalczyk, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków w Białowieży. Przy okazji przekonujemy się, w jaki sposób duże zwierzęta, nie tylko żubr, wykorzystują wodę do celów higieny i obrony przed pasożytami, zakładając sobie w wilgotnych miejscach puszczy prawdziwe naturalne łaźnie, nieledwie wręcz zakłady kosmetyczne. Staramy się prześledzić na podstawie rozmieszczenia zwierząt mapę hydrologiczną puszczy, pokazującą, jak ich życie zależy tutaj od wody. Ale poziom i jakość wody zależy też coraz mocniej od naturalnych hydrologów bobrów. Tworzone przez nie poprzez spiętrzanie cieków stawy stają się siedliskami licznej i rozmaitej fauny. Ale zalewy bobrowe prowadzą też do zalewania systemów korzeniowych i w konsekwencji do usychania na pewnych obszarach drzew. Te jednak stanowią siedliska kolejnych organizmów, zwłaszcza owadów i ptaków. Wpływ wody na puszczę okazuje się zaskakująco wielostronny. 06:25 DZIKA POLSKA - ECHO PODMOKŁEJ PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Największa rodzima sowa jest silnie związana ze środowiskiem wodnym. Gdyby na mapę polskich nizin nanieść stanowiska występowania puchacza, pokryłyby się z obszarami bagien i naturalnymi fragmentami dolin rzek. W gniazdach puchacza badacze znajdują wiele piór i innych szczątków ptaków wodnych: mew, kaczek, bekasów. Same gniazda też zwykle bywają ukryte w lasach silnie podmokłych i bagiennych. Wobec niedostępności terenu dla intruzów, w tym ludzi, para wielkich sów ma idealny spokój potrzebny do wychowania potomstwa. Tym bardziej to ważne, że puchacze nieraz gniazdują w wygrzebanym przez siebie zagłębieniu wprost na ziemi. Wtedy idealnym dla nich miejscem jest kępa w bagiennym lesie, dzięki czemu gniazdo jest otoczone wodą, niczym fosą. Taki las jest też świetnym miejscem wypadowym na nadwodne łowiska. Analizując obserwacje łowów puchacza, badając szczątki jego ofiar i wypluwki, czyli niestrawione resztki pokarmu, zauważamy, jak pojedynczy organizm uczestniczy w wymianie materii i energii między wodą a lądem oraz jak krążą w samym środowisku wodnym i jak się ono zmienia. Można to przeanalizować, poznając zmiany w składzie diety puchacza. Tropem puchaczy podąża znakomity badacz sów, dr Romuald Mikusek, który poznawał ich życie zarówno w górach, jak i w podmokłych ostępach nizin. 06:55 NOTACJE: EWA WIŚNIEWSKA. OD DNIA DO DNIA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2014 Autor: Małgorzta Uberna Sylwetka polskiej aktorki teatralnej i filmowej Ewy Wiśniewskiej, absolwentki warszawskiej PWST. Urodziła się 25 kwietnia 1942 r. w Warszawie. Jako uczennica liceum zwyciężyła w konkursie Piękne dziewczęta - na ekrany!, zorganizowanym przez pismo "Film". W 1979 r. została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi. 07:10 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:40 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:15 OPOWIEŚCI OCEANÓW. CZ 3. DELFINY I WIELORYBY (OCEAN STORIES) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2011 Reżyseria: Thomas Berend, Heiko De Groot, Hilman Rathjen Delfiny są stosunkowo dobrze poznanymi ssakami morskimi. Ten odcinek opowiada o badaniach Ute Margreff, która osiedliła się w Irlandii i obserwuje delfiny - samotniki. Stara się ustalić, dlaczego porzucają morską rodzinę i pozostają w zatokach, gdzie nawiązują kontakt z ludźmi albo psami! Ute spędza nawet 7 godzin dziennie, nurkując z samicą delfina. Mara pokazuje jej swój podwodny świat, bawi, a czasem prosi o masaż. Filmowiec Florian Graner na północnozachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych spotkał się z naukowcami, którzy od dziesięcioleci obserwują jedną populację orek. Zwierzęta pływające po tym akwenie są doskonale zbadane przez naukowców. W odróżnieniu od krewniaków, nie wędrują po oceanie, są więc nazywani rezydentami. Trzy klany obejmujące 90 osobników polują w fiordach. Klany dzielą się na poszczególne grupy, a każda ma odrębny dialekt. Według Floriana to władcy mórz. Filmowiec nie poprzestaje na podziwianiu tych fascynujących zwierząt. Wkracza również w podwodny świat, który znajduje się przy wielkim mieście. Gdy nurkuje w zatoce w sercu Seattle, udaje mu się sfilmować, jak siedmiometrowa ośmiornica olbrzymia zajmuje się potomstwem. 09:15 BAROKOWE BOŻE NARODZENIE W PAŁACU SCHLOSS HOF (A BAROQUE CHRISTMAS IN THE PALACE OF SCHLOSS HOF / BAROCKE WEIHNACHTEN IN SCHLOSS HOF) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger W tym filmie dokumentalnym, dzięki rekonstrukcji w historycznych strojach, w pałacach Hof i Niederweiden w Marchfeld w Dolnej Austrii zostały ożywione barokowe tradycje bożonarodzeniowe i ich kulinarne sekrety. W dzień św. Katarzyny, 25 listopada, Adwent rozpoczynał się tańcem św. Katarzyny. Rolnicy musieli płacić właścicielom gruntów podatki częściowo w naturze, np. drobiem czy jajkami. Celem było przygotowanie majątków szlacheckich na zimę poprzez gromadzenie żywności. Kupcy z południa przywozili cenne owoce cytrusowe i przyprawy do monarchii austro - węgierskiej. 24 grudnia był dniem ciężkiego postu do jutrzni, ale potem można było ucztować tak jak i w kolejne świąteczne dni. W epoce baroku nie było ani choinek ani ciastek. Zamożne domostwa rozkoszowały się wybornymi pączkami cytrynowymi, ciastkami marcepanowymi czy najnowszym modnym napojem: gorącą czekoladą, gotowaną na gęsto z cukrem. Każdy otrzymywał kawałek świątecznego tortu. 10:20 ZABAWKOWE SZALEŃSTWO (CHRISTMAS TOYS / DES JOUETS PAR MILLIERS) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2018 Reżyseria: Delphine Coutin, Elise Casta - Verchere Film dokumentalny o szaleństwie gwiazdkowych prezentów, zwłaszcza tych dla dzieci. 4000 metrów kwadratowych i 30 000 rodzajów zabawek. Odwiedzimy największy sklep z zabawkami we Francji. W miarę zbliżania się Świąt Bożego Narodzenia codziennie przez drzwi sklepu wejdzie od 5000 do 10 000 klientów. Ale żeby dostarczyć wszystkie zabawki na półki o tej kluczowej porze roku, 50 pracowników sklepu zaczyna przygotowanie z rocznym wyprzedzeniem. Doświadczymy wyścigu z czasem, spoglądając za kulisy tego niezwykłego sklepu. Będziemy śledzić wszystkie przygotowania: Magali będzie odpowiedzialna za zakup zabawek w Chinach i w małych warsztatach rzemieślniczych, Julien zarządza kontrolą jakości w laboratorium, Gerard nadzoruje magazyn zabawek o powierzchni 22000 m2, Ludovic bestsellery, a Linda jest demonstratorką w sklepie. 11:25 KOLĘDY POD WSPÓLNYM NIEBEM. ENEJ I PRZYJACIELE. Koncert, 25 min, Polska, 2020 Święta Bożego Narodzenia to najbardziej wyjątkowy czas w roku. To czas, kiedy szukamy towarzystwa bliskich, kiedy wracamy do wspólnych wspomnień, tworząc jednocześnie nowe. W programie "Kolędy pod wspólnym niebem" pokażemy, że najbliżsi nie zawsze są rodziną, w której przyszliśmy na świat. Czasem jest to tzw. rodzina z wyboru, a więc grono najwierniejszych i najbliższych sercu przyjaciół, z którymi przeżywamy naszą codzienność. Nikt tak dobrze nie odpowiada temu konceptowi jak zespół Enej, którego członkowie poznali się, będąc jeszcze nastolatkami. Prawie dwie dekady później wciąż razem grają i przeżywają najważniejsze momenty w życiu każdego z nich. Co zasługuje na szczególne podkreślenie grupa ta to mieszanka kulturowa. Część muzyków ma korzenie ukraińskie, część pochodzi z różnych regionów Polski. Wszyscy poznali się jednak w Olsztynie i to właśnie z tym miastem związana jest ich historia. Nie zapominają jednak o swojej różnorodności i kładą na nią nacisk zarówno w swojej twórczości, jak i w samym wizerunku. Aby jeszcze bardziej podkreślić tę kwestię, do programu zostaną zaproszeni goście pochodzący z regionu Mazowsza, Kurpi i Podhala. 12:05 MADE IN USSR Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk W grudniu 2016 r. minęło 25 lat od rozpadu radzieckiego imperium. To było wydarzenie epokowe! Punkt zwrotny w politycznej historii Europy, ale także w skali globalnej. Upadek ZSRR oznaczał koniec dwubiegunowego porządku międzynarodowego i całkowitą zmianę układu sił w świecie. W jednej chwili na mapie pojawiło się aż 15 nowych państw. Celem filmu jest pokazanie, w czym się przejawia powrót do radzieckiej epoki w Rosji, która uważa się za spadkobierczynię ZSRR. Jaka jest wiedza na temat rzeczywistości tamtych czasów, jakie są przyczyny odradzania się ideałów radzieckiego imperium, oraz jakie wynikają z tego konsekwencje i zagrożenia dla Rosji i świata. Zrozumienie sposobu myślenia Rosjan w tej kwestii jest niezwykle ważne dla zgłębienia ich postaw wobec konfliktu na Ukrainie i stosunku do państw Europy Zachodniej, w tym Polski. 13:05 DOOKOŁA BAŁTYKU - ODC. 3 Magazyn kulinarny, 19 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Wit Szychowski Nasza podróż dookoła Bałtyku to kolejne etapy odkrywania historii rybołówstwa, najciekawszych miejsc z nim związanych, a co najważniejsze niecodziennych, niebanalnych potraw przyrządzonych z polskich ryb. A tu pomysłowość i kreatywność kucharzy nie ma granic. Ryba może być przyrządzona na setki sposobów i wykorzystana w całości (bo przecież na wywarze z rybich głów można przygotować fantastyczne zupy). Ale to nie wszystko, postaramy się również dotrzeć do starych przepisów i receptur naszych dziadów i pradziadów. Chcemy odszukać stare książki kucharskie i w praktyce przetestować i wypróbować przepisy na dania z polskich ryb. Oczywiście nie zabraknie również regionalnych ciekawostek kulinarnych (paprykarz, paszteciki itp.). Program ma nasycić nasze kubki smakowe dzięki fantastycznym potrawom, jakie wyczarują eksperci, ale powinien również nacieszyć oko za sprawą licznych atrakcji turystycznych, archeologicznych oraz naturalnych. Powinien również rozbudzić naszą ciekawość dotyczącą historii rybołówstwa. Ale przede wszystkim chcemy uświadomić i po raz kolejny przypomnieć widzowi, jakie wartości odżywcze niesie za sobą dieta bogata w ryby, jak jest ważna dla naszego zdrowia. 13:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (117) - PERU. FABRYKA CZEKOLADY Cykl reportaży, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Odcinek nie tylko dla dzieci. Wojciech Cejrowski przygotował go z myślą o swojej babci, która kupowała kakao w cegłach i z tego robiła w domu czekoladę. Najpierw zobaczymy jak rośnie kakao, jak się je zbiera i suszy. Następnie spakowane w worki przejedzie do starej fabryki. Tutaj wymasowane zamieni się w czekoladę - białą, mleczną, gorzką. 14:05 MACIERZYŃSTWO W ŚWIECIE ZWIERZĄT. MALUCHY (ANIMAL MUMS. BABIES) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Alice Keens - Soper Serial BBC Worldwide prezentuje matki i macierzyństwo w świecie zwierząt. Matki, niezastąpione w życiu każdego z nas. Wśród zwierząt odgrywają równie wyjątkową rolę. Przed nami opowieść o najsilniejszej więzi w świecie przyrody. Od narodzin młodych do osiągnięcia przez nie samodzielności. Poznamy najbardziej niesamowite matki w świecie zwierząt. Od pierwszych chwil po narodzinach między matką a potomstwem tworzy się magiczna więź. Samica pomaga maleństwu stawiać pierwsze kroki. Potrafi wykarmić zgłodniałą czeredkę i wszelkimi sposobami będzie ochraniać swoje młode. Niezwykła relacja między matką a jej potomstwem, najsilniejsza więź w świecie zwierząt, istnieje już od porodu. Jagnię za chwilę pozna najważniejszą owcę w swoim życiu - matkę. Samice królika zwykle porzucają swoje młode po czterech tygodniach, by ponownie się rozmnażać. W pierwszym dniu po narodzinach młoda żyrafa potrafi nie tylko chodzić, ale i galopować. 15:05 CHIŃSKI NOWY ROK - NAJWIĘKSZE ŚWIĘTO ŚWIATA ODC. 1 (CHINESE NEW YEAR) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Sarah Sarkhel Trzyczęściowy dokument opowiadający o Chińskim Nowym Roku - jednym z największych wydarzeń na świecie. Każdego roku jedna szósta ludności świata podróżuje do domów, aby świętować z rodzinami. To największa sezonowa migracja ludności. Zobaczymy, jak Chińczycy obchodzą najważniejsze święto w roku; opowiemy o jego roli w bogatej, chińskiej kulturze; prześledzimy przygotowania do uroczystości oraz ich przebieg. W odcinku pierwszym pokażemy, jak wyglądają dni poprzedzające święta. Dowiemy się, jak niegdyś Nowy Rok obchodziła chińska prowincja. Ruszymy w trasę z tysiącami motocyklistów. Trwający 15 dni Chiński Nowy Rok, nazywany także Świętem Wiosny, to główne święto w chińskim kalendarzu. Określane kalendarzem księżycowym, ruchome święto przypada na okres stycznia i lutego. W okresie Chińskiego Nowego Roku liczba podróży samochodami sięga trzech miliardów dwustu milionów. Chiński Nowy Rok to fascynujące połączenie tradycji i nowoczesności, z jaką kojarzymy współczesne Chiny. W kolejnym odcinku porozmawiamy o rodzinie i noworocznych pokarmach. 16:05 CZY WARTO LECIEĆ NA MARSA? (SHOULD WE GO TO MARS? (THE BIG THINK)) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Alex Hemingway W 2019 roku obchodziliśmy 50. rocznicę pierwszego lądowania na Księżycu. Było to największe osiągnięcie technologiczne XX wieku. Od tego czasu celem NASA jest wysłanie astronauty na Marsa. Ale okazuje się dużo trudniejsze, niż ktokolwiek sobie wyobrażał. Niektórzy eksperci uważają, że ludzkie podróże i eksploracja kosmosu mają kluczowe znaczenie. Ale Mars jest oddalony o ponad 200 milionów kilometrów, a próba wylądowania człowieka na naszej najbliższej planecie wiąże się z ryzykiem miliardów dolarów i życia tych, którzy są na tyle odważni, by spróbować. Czy możliwa korzyść jest warta ryzyka? I czy to naprawdę osiągalne? Zaczyna się nowy etap w kosmicznym wyścigu. Dziś celem jest Mars, ale tym razem to nie Rosjanie będą rywalizować z NASA, tylko prywatne firmy stawiające pierwsze kroki w kosmosie. Nikt nie ma lepszych kwalifikacji do badania wyzwań związanych z pierwszą wyprawą na Marsa niż doktor Kevin Fogg. Szkolił się i pracował w NASA. Testował wytrzymałość ludzi w ekstremalnych warunkach, żeby wiedzieć, jak sobie poradzą w kosmosie. Wyścig na Marsa już trwa. Badając unikalne wyzwania, przed jakimi stoi taka misja, Kevin będzie mógł najlepiej ocenić wszelkie argumenty za i przeciw oraz wypracować własną opinię w kwestii podjęcia najtrudniejszej wyprawy w dziejach ludzkości. 17:05 NIEZWYKŁE MIASTA - BEJRUT ODC. 2/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. 18:05 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 22 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 30 BURZLIWE DZIEJE KRESÓW Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Kto sprawił, że zamiast polskiego kościoła wybudowano siermiężny dom handlowy? Dlaczego z zabytku zrobiono magazyn soli rozbijanej dynamitem? Skąd pomysł, aby obiekt sakralny zamienić w kino? Radosław Kotarski odkrywa burzliwą historię kresowych miast. Przy okazji odnajduje miejsca najbliższe sercom polskich królów i magnatów oraz odwiedza najlepszą szkołę w historii Rzeczpospolitej. Przedstawia także, w jaki sposób na wschodnich krańcach Polski współistniały różne narody i kultury. 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 90 HEL Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Hel - nadmorskie miasteczko położone na samym końcu Mierzei Helskiej, najbardziej wysuniętej w morze części polskiego lądu. Te spokojne wody były świadkiem nie tylko rozwoju tradycyjnego kaszubskiego rybołówstwa, ale i burzliwych dziejów historii, które na wiele dekad uczyniły z tego miejsca militarną twierdzę. Hel należy do najstarszych miast na Pomorzu. Dzięki połowom i handlu śledziami szybko stał się ważnym ośrodkiem rybackim. Dziś funkcjonuje tu zarówno port jak i przystań jachtowa, a osłaniający je falochron jest popularnym miejscem nadmorskich spacerów. Reprezentacyjnym deptakiem spacerowym jest ulica Wiejska, przy której zachowało się kilka zabytkowych chat rybackich. Choć leży na krańcu półwyspu, Hel jest świetnie skomunikowany. Z pozostałymi miejscowościami na Mierzei Helskiej poza drogą łączy go linia kolejowa oraz szlak rowerowy, a z Trójmiastem tramwaje wodne. Turyści chętnie odwiedzają też położoną pomiędzy Jastarnią a Helem Juratę - przedwojenny kurort, w którym chętnie gościły osoby z kręgów kultury i polityki. Nadmorski krajobraz, który stał się inspiracją m.in. dla malarza Wojciecha Kossaka, urzeka do dziś. Widać tu również ślady historii - z mola dostrzec można stanowiska obserwacyjne niemieckiego poligonu torpedowego z czasów II wojny światowej. 19:30 SKRZYNECKI Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1975 Reżyseria: Jarosław Kusza Etiuda dokumentalna prezentująca postać Piotra Skrzyneckiego, twórcy krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Etiuda Szkoły Filmowej. 19:50 GLOBTROTERKA Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1987 Reżyseria: Żivota Saratlić Portret gospodyni prowadzącej wiejski zespół ludowy. Bohaterka opowiada o swoich podróżach z zespołem. Etiuda Szkoły Filmowej. 21:50 ANIA. RZECZ O ANNIE DYMNEJ Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Marta Węgiel Film jest zapisem jednego dnia z życia Anny Dymnej. Ekipa TVP Kraków towarzyszy aktorce od porannej kawy, poprzez wizyty w Fundacji Anny Dymnej Mimo Wszystko, w PWST, w Salonie poezji, w Starym Teatrze, a także w bardzo prywatnych odwiedzinach grobu na cmentarzu na Salwatorze. Rano na tarasie swojego domu Anna Dymna mówi o rodzinie, wspomina najważniejsze związki z mężczyznami, opowiada o synu. Wraca także do początków swojej kariery. Następnie jedziemy z nią na cmentarz, co jest okazją rozmowy o największej miłości Wiesławie Dymnym. Kolejne miejsce to szkoła teatralna i zajęcia ze studentami. Ze szkoły kierujemy się do Teatru im. J. Słowackiego na kolejny już Salon Poezji, a potem do Starego Teatru. 22:45 TAMTE LATA, TAMTE DNI - KRYSTYNA TKACZ Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuc - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas popularna aktorka, Krystyna Tkacz. 23:20 JUTRO CZEKA NAS DŁUGI DZIEŃ. Film dokumentalny, 79 min, Polska, 2019 Film jest opowieścią o polskiej lekarce pracującej od 30 lat w Indiach. Helena Pyz prowadzi ośrodek dla ludzi dotkniętych trądem i ich dzieci w Jeevodaya. Jej charakter, temperament nie pozwalają na stworzenie pomnika. Helena Pyz sama porusza się na wózku inwalidzkim po przebytym w dzieciństwie polio. Wiedzę o niej odkrywany w filmie stopniowo. Informacji jest wiele, trzeba na nie czasu. Ważne, aby pokazać sytuację Heleny w Jeevodaya, jej pracę, jej słabość, cel, jaki się z tego wykluwa.... Helena wspólnie z księżmi pallotynami administruje Jeevodaya. Ona sama leczy ludzi, opłaca pracowników, utrzymuje aptekę, nade wszystko jest mamą dla prawie 400 dzieci uczących się w Jeevodaya - dzieci trędowatych. Poznajemy Helenę i jej świat w nawale codziennych obowiązków, w pracy. 00:45 DEFILADA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz. 01:55 LOT DO WOLNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Linkowski Film o brawurowej i nieznanej w historii ucieczek z PRL - u, samolotowej ucieczce na amerykańskie lotnisko Tempelhof w Berlinie Zachodnim w 1983 roku. Tego nie lada wyczynu dokonał w sensacyjnych okolicznościach student UMCS, najmłodszy pilot spośród szesnastu lotniczych uciekinierów w PRL. 02:55 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - Z OTCHŁANI PRADZIEJÓW Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marek Skrzec, Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Niektórzy twierdzą, że były inne organizmy polityczne na przykład Wielka Lechia. Autorzy filmu, szukając odpowiedzi na tę zagadkę, podążają śladami archeologów i na podstawie ich odkryć starają się najpierw odpowiedzieć na pytanie: jakie ludy mieszkały na terenie Polski, zanim powstało państwo Piastów? Trafiają na ślady Celtów, Scytów, Gotów, Słowian i innych ludów. Z tej mozaiki wyłania się zdumiewające i bogate w nieoczekiwane zwroty akcji życie ludzi, którzy przed tysiącami lat mieszkali nad Wisłą i Odrą.