TVP Dokument Wtorek, 28.12.2021 06:00 DZIKA POLSKA - SKRZYDLATE ZALOTY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Przestworza, świat ptaków, stają się wraz z nadejściem wiosny miejscem ptasich godów. Już niedługo zadzwonią tu skrzydła pomykających ku swym godowym rewirom łabędzi, rozlegną się pohukiwania kaczorów, buczenia tokujących w powietrzu bekasów, śpiewy ptaków wróblowatych, miłosne pohukiwania sów. Do prawdziwych amorów jeszcze daleko, ale ptaki zawczasu muszą zająć dogodne do życia terytoria, znaleźć partnera albo odnowić związek z dawnym. Dlatego w ptasim świecie widać już krzątaninę i ożywienie. W tajniki ptasiej miłości wprowadzą nas pasjonaci przyrody - Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 06:35 DZIKA POLSKA - W KRAINIE JASKIŃ I WĄWOZÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michalowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Jura Krakowsko Częstochowska - największy w Polsce obszar występowania jurajskich wapieni, rejon, w którym grupuje się większa cześć jaskiń naszego kraju (1804 jaskinie o długości 31833m.) Prawie 1/3 z nich leży w Ojcowskim Parku Narodowym. W głębokich jaskiniach Ojcowa hibernują nietoperze. Wilgoć zwabia też większość owadów. Jesienią, od października zaczynają pojawiać się liczniej motyle. Tworzą masowe skupienia na ścianach jaskiń w pobliżu otworów. W miarę zbliżania się zimy ilość tych motyli rośnie, pojawiają się komary. Z początkiem mrozów cały zespól jest już uformowany. Przy silnych mrozach przesuwa się on nieco ku wnętrzu jaskiń, nigdy jednak daleko za linie zasięgu światła. Gatunki, które przeżyją zaczynają opuszczać swoje zimowiska w kwietniu, do czerwca ściany są niemal puste. W życiu owadów tworzących ten zimowy zespól jaskinie odgrywają role schronienia, kwatery zimowej. Są to gatunki zimujące w postaci dojrzalej a nie w postaci jaj lub poczwarek jak większość owadów. Jaskinia Ciemna jest jedną z najstarszych siedzib człowieka w Polsce. Tutaj odkryto jedne z pierwszych śladów człowieka na ziemiach Polskich, pochodzące sprzed ok. 122 tys. lat. Jest to zarazem jedno z kilkudziesięciu centrów pojawienia się gromad ludzkich w Europie Środkowej. Po jaskiniach w Ojcowskim Parku Narodowym oprowadzą nas pasjonaci przyrody: Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 07:00 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:30 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:10 MADAGASKAR. WYSPA KAMELEONÓW (MADAGASCAR - LAND OF THE CHAMELEONS) Film dokumentalny, 52 min, Dania, 2013 Reżyseria: Adam Schmedes Madagaskar leży czterysta kilometrów na wschód od wybrzeży Afryki. To kraina wyjątkowych zwierząt. Przez 88 milionów lat wyspa ta była naturalnym rajem odciętym od reszty świata. W tym czasie powstały tu niezwykłe formy życia. Wśród nich jedne z najbardziej wyjątkowych zwierząt świata - kameleony. Nie wiemy skąd pochodzą te zwierzęta. Możliwe, że właśnie z tej wyspy. W przeszłości występowały powszechnie. Skamieniałości kameleonów odkryto w Afryce, Azji i w Europie. Na Madagaskarze mogły rozwijać się przy niewielkim zagrożeniu ze strony drapieżników. Mniej więcej połowa z 208 znanych nam dziś gatunków świata występuje tylko tutaj. Kameleon kolczasty, jeden z największych gatunków na południu Madagaskaru. Doskonale przystosowany do warunków pustynnych zadowala się minimalną ilością wody. Dzięki rogowym kolcom, brodawkom i zielonawemu ubarwieniu upodabnia się do ciernistej rośliny. Kameleon Parsona należy do największych na świecie. Może mieć nawet metr długości. To jeden z endemicznych gatunków i jest powolny jak wszystkie kameleony. Ale błyskawicznie wyrzucany język może być nawet dwa razy dłuższy niż jego właściciel. Specjalne mięśnie formują na końcu języka przyssawkę, do której przykleja się schwytana ofiara. Z takim sprzętem nie trzeba być dobrym biegaczem. Te zwierzęta doskonale komunikują się za pomocą kolorów. Zmieniają barwę, by zlewać się z otoczeniem, ale głównie wykorzystują tę umiejętność do ujawnienia swojego nastroju i porozumiewania się. Oficjalnie Madagaskar eksportuje osiem do dziewięciu tysięcy kameleonów rocznie, spośród gatunków najmniej zagrożonych wyginięciem. Zapakowane do kartonowych pudeł gady są wysyłane na Zachód, gdzie są sprzedawane jako zwierzęta domowe po 100 do 180 euro za sztukę. To smutne, bo w niewoli nie żyją zbyt długo. Madagaskar zamieszkują także charakterystyczne gekony wyróżniające się jaskrawym ubarwieniem, jak choćby felsuma madagaskarska. Żyją tu też lemury. Podobnie jak kameleony, lemury są częścią utraconego raju. Madagaskar to miejsce o wyjątkowej różnorodności biologicznej. Tu wciąż toczy się walka o ocalenie lokalnych gatunków. Miejmy nadzieję, że ten kraj z olbrzymim przyrostem naturalnym zdoła ochronić swoje największe bogactwo: nie tylko wspaniałe kameleony, ale i wszystkie wyjątkowe gatunki zwierząt. 09:10 WIELKI PACYFIK ODC. 1 (BIG PACIFIC. VIOLENT. (1/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne i kultowe, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte stworzenia. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji - odkrywając potworność co do minuty; obcy intymności. Nazwa Pacyfik pochodzi od słowa "spokojny". Ten ocean taki jednak nie jest. To świat pełen niebezpieczeństw, gdzie śmierć uderza znienacka, życie balansuje na granicy przetrwania, wzrok może zwodzić, a morskie olbrzymy nie oszczędzają się w walce. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, morze pełne niebezpieczeństw. Idylliczny krąg piaszczystego lądu pośród błękitnych wód Pacyfiku. Pod powierzchnią wciąż jednak można trafić na ślady zniszczeń. Tysiące gatunków rywalizują o przestrzeń i pożywienie w cieśninie o szerokości około pięciuset metrów. Tak jakby wszyscy mieszkańcy wieżowca stłoczyli się na parterze, a okoliczni sąsiedzi chcieliby ich zjeść. 10:10 BOŻE NARODZENIE U ŚWIĘTEGO PAWŁA (CHRISTMAS AT ST. PAUL'S) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Luke Korzun Martin Zdjęcia: Andrew Muggeleton Muzyka: Johna Lemke Film dokumentalny, który pozwoli nam zajrzeć za kulisy przygotowań do Bożego Narodzenia w jednej z najbardziej znanych świątyń w Europie, w Katedrze Świętego Pawła w Londynie. Kto i jak uczestniczy w przygotowaniach. Jak to się dzieje, że magia zaspokaja potrzeby 45 000 odwiedzających, którzy przechodzą przez drzwi katedry w okresie świątecznym? Odbudowana po pożarze, który zniszczył jej poprzednią wersję. Katedra Świętego Pawła jest znana jako Kościół Narodu i stała się ikonicznym symbolem Londynu - domem dla królewskich ślubów, pogrzebów, chrzcin i wielu innych uroczystości. W każde święta Bożego Narodzenia katedra organizuje mnóstwo specjalnych wydarzeń, koncertów, od procesji adwentowej po kolędowanie, uroczystą pasterkę w Wigilię i samo celebrowanie Bożego Narodzenia. Zobaczymy jak wyglądają przygotowania, gdy rozstawia się choinki, naprawia drobiazgi w dekoracjach. Od działań duchowieństwa po próby chórów. Święta Bożego Narodzenia u Świętego Pawła to niezwykłe wydarzenie. 11:15 RODEM Z MUSZYNY. RZECZ O ADAMIE ZIEMIANINIE Reportaż, 13 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Miklaszewski Prezentacja sylwetki i dorobku artystycznego Adama Ziemianina, polskiego dziennikarza, poety i autora teksów. Adam Ziemianin urodził się w Muszynie w 1948 roku. Debiutował w 1968 roku, a pierwszy tom poezji "Wypogadza się nad naszym domem" ukazał się w 1975 roku. Jest autorem wielu zbiorów poezji, laureatem wielu ogólnopolskich turniejów poetyckich, m.in. Konkursu im. Stanisława Piętaka. 11:40 GENIUSZE I MARZYCIELE. LUDWIK HIRSZFELD Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Wysoczański Film dokumentalny przedstawiający sylwetkę prof. Ludwika Hirszfelda. Jego osiągniecia są znane w świecie, a w Polsce jedynie w kręgach naukowych. 12:50 PLANETA KIRSAN Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Magdalena Pięta Film o świecie politycznego absurdu, który wprzęga w swoje mechanizmy dziecięce marzenia, ale i o magii, jaką roztacza gra w szachy. - Ta gra w życiu też może pomóc. W niej można przewidzieć kilka kroków do przodu - mówi jeden z bohaterów filmu. To opowieść o Kałmucji oglądanej z perspektywy szachownicy. Prezydent tej najmniej znanej z rosyjskich republik, Kirsan Ilumżynow, znany szachista i propagator szachów zdołał uczynić ze swojej krainy prawdziwe szachowe imperium, w którym dzieci uczą się grać już od wczesnych lat szkolnych. Dinara Darjieva ma 9 lat. Mieszka w Eliście, stolicy Kałmucji - małej rosyjskiej republiki leżącej nad brzegiem Morza Kaspijskiego. Jest najmłodszym dzieckiem w swojej rodzinie i jedną z bardziej utalentowanych szachistek w republice. Zajęła 6 miejsce w Mistrzostwach Rosji w szachach w swojej grupie wiekowej. A zajmuje się szachami dopiero dwa lata. Dla uczczenia pamięci swego dziadka, który nauczył ją grać w szachy, Dinara chce zostać mistrzynią świata. Kirsan Ilyumżynov urodził sie w 1962 roku. W 1993 roku został prezydentem Kałmucji. Będąc także prezydentem Światowej Federacji Szachowej FIDE, łączył szachy, politykę i widowiska jako najlepszy i podobno najskuteczniejszy sposób promocji swojego narodu. Za jego nakazem, szachy jako dodatkowy przedmiot w szkole, stały się instrumentem do przemiany całego pokolenia. 13:50 WIELKI PACYFIK ODC. 2 (BIG PACIFIC. MYSTERIOUS. (2/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne i kultowe, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte stworzenia. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji - odkrywając potworność co do minuty; obcy intymności. Pacyfik, kraina cudów i tajemnic. Masowe wyjście na plażę. Mistrzowie morskiej nawigacji. Wyścig o przetrwanie i powrót z zaświatów. Zadziwiające arcydzieła natury i miejsca o niezwykłej sile przyciągania. Pytania bez odpowiedzi i nieodkryte dotąd skarby. Przed nami podróż w głąb tajemnic oceanu. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, kryjący wiele sekretów. 14:55 ŚNIĄC O MURAKAMIM (DREAMING MURAKAMI) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2017 Reżyseria: Nitesh Anjaan Haruki Murakami to dziś jeden z najpopularniejszych pisarzy na świecie, którego powieści przetłumaczono na kilkanaście języków i sprzedano w milionach egzemplarzy. W wieku 30 lat wydał debiutancką książkę "Słuchaj pieśni wiatru" (Hear the Wind Sing, 1979), którą wysłał na konkurs literacki, zajmując pierwsze miejsce i zdobywając nagrodę Gunz. Kiedy Mette Holm zaczyna tłumaczyć tę powieść na język duński, dwumetrowa żaba pojawia się na stacji metra w Tokio. Podąża za nią zdecydowana zaangażować tłumaczkę w walkę z gigantycznym robactwem, które powoli budzi się z głębokiego snu, gotowe zniszczyć świat. Gdy ponad 20 lat temu Holm po raz pierwszy trafiła na prozę Marukamiego, nie miała wówczas pojęcia, w jaki sposób literacki świat japońskiego autora wpłynie na jej własne życie. Od tego czasu Holm spędziła tysiące godzin, tłumacząc duńskim czytelnikom jego zagadkowe opowieści - historie, które nieustannie otwierają wyobraźnię i rzucają wyzwanie milionom odbiorców. Film opowiada o trudnej pracy Holm, która stara się znaleźć idealne tłumaczenie literatury Murakamiego, zdolne przekazać to, co jego bohaterowie próbują nam powiedzieć. Granica między rzeczywistością a wyobraźnią jest w tym filmie mocno zaburzona. Tłumaczka doskonale czuje się w świecie fantazji pisarza, w którym zwierzęta mówią i istnieją w wielu wymiarach. Obserwujemy Holm w trakcie jej pracy nad tłumaczeniem debiutanckiej powieści Murakamiego, podróży do Japonii, rozmów z innymi tłumaczami na temat trudnych do przełożenia słów. Poznajemy również ducha opowieści, który kiedyś, podczas meczu bejsbolowego, nawiedził Murakamiego i nigdy go już nie opuścił. 16:05 PRZEBUDOWAĆ NOWY JORK. PLANY DLA MANHATTANU (REINVENTING NEW YORK / DIE STADT VON MORGEN - NEW YORK ERFINDET SICH NEU) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Michael Trabitzch Film dokumentalny o Nowym Jorku, gigantycznym mieście, które nieustannie się zmienia, a dzięki temu zapewnia niemal nieograniczone możliwości, by spełniać najwspanialsze ludzkie marzenia i je realizować. Manhattan to wizytówka miasta, a ludzie z całego świata wpadają tu, aby poczuć jego atmosferę i doświadczyć bycia w tym tyglu. Przyciąga on turystów zainteresowanych zwiedzaniem, a także pracowników szukających pracy w tej najlepiej rozwijającej się gospodarce. Przy tak ogromnej liczbie ludzi, którzy tu wpadają, Midtown Manhattan stał się jednym z najgęściej zaludnionych obszarów na świecie. Rodzi to problem - w jaki sposób Manhattan może się odnowić, mając tak wiele budynków? Są obszary Manhattanu, które stają się przestarzałe, ale przeprowadzenie renowacji może być sporym wyzwaniem. Nowy Jork podnosi poziom adrenaliny. Manhattan zapiera dech w piersiach. To serce stolicy świata. Nowy Jork kwitnie. Do tego potężnego, tętniącego życiem miasta wciąż przyjeżdżają nowi ludzie. Przyjeżdżają, by pracować, żyć i zostają na zawsze. Times Square w Midtown Manhattan to centrum biznesowe Nowego Jorku. Midtown wsysa i wypluwa tu pasażerów z czterech linii metra prowadzących na południe w stronę Wall Street i Financial District. Midtown Manhattan to jedno z najbardziej zabudowanych miejsc na świecie. Ale to miejsce odczuwa już swój wiek. Przyszedł czas na odnowę Manhattanu. Ale jak przebudować miasto będące w nieustannym ruchu? Jak przeprowadzić operację na otwartym sercu żywej metropolii? 17:00 POŻAR KATEDRY NOTRE-DAME (NOTRE - DAME: PARIS INFERNO) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leila Yaker, Simon Viguie Film dokumentalny o pożarze, który 15 kwietnia 2019 roku wybuchł w katedrze Notre Dame w Paryżu. Paryż, wtorek, 16 kwietnia 2019 roku. Stolica budzi się wstrząśnięta po przerażającej nocy. Dzień wcześniej 850 - letnia katedra Notre Dame stanęła w płomieniach. Cały świat był świadkiem budzących trwogę obrazów. Na szczęście nikt nie zginął, ale straty są liczone w milionach. Zobaczymy krok po kroku, co się wydarzyło. Wszystko zaczęło się od małego alarmu podczas mszy świętej o godzinie 18:00. Ewakuowano szybko 700 osób. Uratowano też relikwie. Ponad 400 strażaków przez kilka godzin walczyło z niesamowitym pożarem, który pochłonął 2800 m2 dachu w mniej niż 30 minut. Grafiki komputerowe pozwolą lepiej wyobrazić sobie ogrom nieszczęścia. Posłuchamy co mówią odpowiedzialni za akcję ratunkową i za samą katedrę. Wyzwań jest wiele. Ołów z dachów i iglicy skaził okolice. Z tego powodu latem 2019 roku trzeba było zatrzymać prace na trzy tygodnie. Uszkodzona świątynia wciąż stoi. Nikt nie wątpi, że wróci do dawnej świetności, by 15 kwietnia 2019 roku pozostał jedynie odległym wspomnieniem pożaru, który wymknął się spod kontroli. 18:05 SKARBY EUROPY ODC. 7 NIEMCY (TREASURES OF EUROPE EP. 7 TRESORS D’ALLEMAGNE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIEZNANE WYSPY JAPONII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 MADE IN USSR Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Barbara Włodarczyk W grudniu 2016 r. minęło 25 lat od rozpadu radzieckiego imperium. To było wydarzenie epokowe! Punkt zwrotny w politycznej historii Europy, ale także w skali globalnej. Upadek ZSRR oznaczał koniec dwubiegunowego porządku międzynarodowego i całkowitą zmianę układu sił w świecie. W jednej chwili na mapie pojawiło się aż 15 nowych państw. Celem filmu jest pokazanie, w czym się przejawia powrót do radzieckiej epoki w Rosji, która uważa się za spadkobierczynię ZSRR. Jaka jest wiedza na temat rzeczywistości tamtych czasów, jakie są przyczyny odradzania się ideałów radzieckiego imperium, oraz jakie wynikają z tego konsekwencje i zagrożenia dla Rosji i świata. Zrozumienie sposobu myślenia Rosjan w tej kwestii jest niezwykle ważne dla zgłębienia ich postaw wobec konfliktu na Ukrainie i stosunku do państw Europy Zachodniej, w tym Polski. 21:10 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - ZSRR. ROZPAD MOCARSTWA Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Przez 70 lat sowieckie imperium wydawało się nie do ruszenia. Gdy w grudniu 1991 r. przywódcy republiki rosyjskiej, białoruskiej i ukraińskiej podpisali dokument o likwidacji Związku Radzieckiego, nikt nie miał pewności, jak się zachowa liczące 5 milionów ludzi wojsko i potężna bezpieka. Dlatego wszystko odbywało się szybko i niemal bez świadków. To epokowe wydarzenie uwieczniła tylko jedna kamera - z telewizji białoruskiej. Ale porozumienie białowieskie było jedynie ostatnim akordem rozpadu sowieckiego imperium. Kiedy zaczął się kryzys? Barbara Włodarczyk zaprasza na film "ZSRR. Rozpad mocarstwa", ale najpierw krótka rozmowa z ekspertem. 21:20 ZSRR. ROZPAD MOCARSTWA (USSR - THE DESINTEGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Belgia, 2016 Reżyseria: Philippe Claude, Annette Gourdon Koprodukcja kanału Histoire we Francji, Al - Arabija, RTS w Szwajcarii, RTBF, oraz BRI w Kanadzie. Dokument powstał z myślą o upamiętnieniu 25 - lecia upadku Związku Radzieckiego. 26 grudnia 1991 roku to oficjanie przyjęta data upadku Związku Radzieckiego. Film bogato ilustrowany archiwaliami, wzbogacony wypowiedziami świadków, specjalistów, historyków. Opowiedzą oni o wydarzeniach, które zmieniły równowagę sił na całym świecie. Philippe Claude i Annette Gourdon to doświadczony duet w dziedzinie reżyserii i produkcji filmu dokumentalnego. Film rozpoczyna moment wyboru Gorbaczowa na przywódcę ZSRR, poprzez pamiętną pierestrojkę, początek działalności Jelcyna, wybuch w Czarnobylu i wycofanie wojsk z Afganistanu. Druga część obejmuje lata od marca 1989 roku aż po grudzień 1990. Ostatnia trzecia część to wydarzenia od grudnia 1991 aż po finał, jakim było ogłoszenie końca zimnej wojny i upadek Związku Radzieckiego. 22:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LEKARZA PRYWATNEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO W KIJOWIE Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z lekarzem kardiologiem Mychajło Omelczukiem, który pracuje w prywatnym pogotowiu ratunkowym w Kijowie. 22:50 GUŁAG. ŻYCIE W SOWIECKIM RAJU (GULAG, A LIFE UNDER THE SOVIET SYSTEM) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2019 Reżyseria: Michael Prazan Film dokumentalny powracający pamięcią do gułagów - obozów pracy przymusowej w ZSRR. System ten został założony dekretem WCKW w 1918 roku, wkrótce po rewolucji październikowej. Przemieszczał i niszczył miliony istnień, to była jedna z najbardziej brutalnych sieci obozów pracy przymusowej. Jednak historia gułagów pozostaje w dużej mierze nieznana i nieudokumentowana do dziś. Od Moskwy po skrajne granice wschodniej Syberii, film wnikliwie przygląda się jednemu z najbardziej brutalnych systemów penitencjarnych XX wieku, który pozostawił głęboką bliznę w narodzie rosyjskim. Autorem filmu jest Michael Prazan, narratorem zaś wnuczka więźnia Assii. Film łączy w sobie materiały archiwalne oraz wyjątkowe świadectwa byłych więźniów. Ich głosów nie będzie można więc zapomnieć. 23:55 RYBY I LUDZIE Reportaż, 15 min, Polska, 1977 Autor: Leszek Mazan, Bronisław Cieślak Reportaż Leszka Mazana i Bronisława Cieślaka z XXVII Gruntowych Mistrzostw Polski i Międzynarodowych Zawodów Gruntowych. Pokazano rywalizację wędkarzy, począwszy od przygotowywania zanęty, przez przebieg zawodów, aż do wręczenia nagród. Profesjonalizm zawodników i ich trenerów. Zaangażowanie rodzin wędkarzy. 00:15 ANTONI WIT. WITAJ MISTRZU! Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2013 Autor: Krzysztof Tadej Prof. Antoni Wit (ur. w 1944 r. w Krakowie), jeden z najwybitniejszych polskich dyrygentów, kompozytor, prawnik, profesor dyrygentury Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Prof. Wit w latach 1983 - 2000 był dyrektorem naczelnych i artystycznych Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, a w latach 2002 - 2013 dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Narodowej w Warszawie. Na początku swojej kariery dyrygenckiej, w 1971 roku, zajął II miejsce w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim Herberta von Karajana w Berlinie. Ta nagroda otworzyła mu możliwość dyrygowania wieloma orkiestrami świata. Przez wiele lat prof. Antoni Wit - jak podkreśla - reprezentował Polskę w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Meksyku, Izraelu, Brazylii, Argentynie, Japonii, Australii, dyrygując różnymi orkiestrami. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród, w tym nagrody Grammy. Specjalne miesjce w jego działalności artystycznej zajmuje muzyka polska. Antoni Wit dokonał wielu światowych prawykonań utworów m. in. Krzysztofa Pendereckiego. Obecnie ściśle współpracuje z jedną z hiszpańskich orkiestr. W odcinku Notacji pt. "Witaj mistrzu" opowiada o najważniejszych momentach swojego życia, o specyfice zawodu dyrygenta, o niecodziennych wydarzeniach podczas koncertów. Mówi również o tym, co uważa za najważniejsze przesłanie swojego życia. Opowiadanie kończy anegdotą związaną z koncertem w kościele w Nakle, który został zorganizowany w związku z sukcesami pianisty Rafała Blechacza pochodzącego z tego miasta. 00:30 FABRYKA WÓDKI (FABRYKA WÓDKI) Film dokumentalny, 57 min, Szwecja/Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Wala, młoda rozwiedziona matka małego chłopca pracuje w fabryce wódki w Żyguljowsku. Mieszka ze swoją matką i 17 - letnim bratem. I ma marzenia - chce wyrwać się prowincji do Moskwy, by zrobić tam aktorską karierę. Chodzi na lekcje gry, tańca, śpiewu. Nikt nie rozumie jej aspiracji. Matka - konduktorka autobusu buntuje się, kiedy Wala podrzuca jej do pracy swego syna. Sama po 30 latach spotkała dawną miłość i chciałaby swe życie ułożyć na nowo. Koleżanki Wali uważają ją za dziwaczkę o wybujałych oczekiwaniach wobec życia. Nie wierzą w jej talenty. Przestrzegają przed życiem w Moskwie, które dla młodej kobiety może skończyć się na ulicy. Ale Wala podejmuje swą własną decyzję, nie słuchając innych. Pozostawia swego synka po to, by robić karierę. Jej matka rezygnuje więc z własnych marzeń o nowym związku, by zająć się wnukiem. Film o zerwanych więziach społecznych i rodzinnych, a wszystko w cieniu wódki z lokalnej fabryki - atrybutu rosyjskiego stylu życia. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAMORDOWANY POMNIK Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Zamordowany pomnik. Dziś podejmujemy próbę odwrócenia skutków niesamowitego barbarzyństwa, jakiego dopuścili się sowieci w ramach realizowanej przez siebie polityki historycznej. Kiedy zimą 1945 roku podeszli pod Kazimierzę Wielką z haubicy, rozstrzelali pomnik czynu legionowego, niszcząc go niemal zupełnie. Nie bacząc na ryzyko, dwaj mieszkańcy miasta ukryli orła wieńczącego monument. Podejmiemy jego poszukiwania, a finalnie chcemy zainicjować odbudowę pomnika. Mamy nadzieję na odszukanie georadarem zakopanych w ziemi fragmentów obelisku. 02:05 ŚLADAMI POTOPU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2006 Reżyseria: Beata Hyży-Czołpińska Rok 2006 był Rokiem Sienkiewiczowskim i to, można powiedzieć, Rokiem podwójnie Sienkiewiczowskim. Pisarz urodził się bowiem w 1846 roku, a zmarł w roku 1916. Napisano już tomy rozpraw naukowych o osobie pisarza stworzonych przez niego dziełach, ale ciągle niepokoi on profesorów i historyków literatury, którzy chcieliby zdefiniować źródła fascynacji nim milionów czytelników, i to nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Skąd to niezwykłe powodzenie, stała obecność na rynku? Co prawda, pokolenie współczesne zna "Trylogię" bardziej z ekranizacji, niż z kart powieści, ale przecież Sienkiewicza się zna, cytuje się jego powiedzenia. Jest to lektura, która godzi ludzi z różnych światów, profesorów, i bezrobotnych. Bo Sienkiewicz jest symbolem tego wszystkiego, co polskie, co dawne i do czego tęsknimy. Rok 2006 był najlepszym czasem, by wrócić do Sienkiewicza. Bo jest on nie tylko głosem z przeszłości, ale i głosem przyszłości. Zadaje bowiem nieustannie pytanie: kim my właściwie jesteśmy i jacy jesteśmy? To są najważniejsze pytania zadawane dzisiaj nam, Polakom. Może właśnie teraz, bardziej nawet niż kiedyś, powinniśmy przypomnieć sobie system norm i wartości, które kierowały postępowaniem, uczuciami i myślami Sienkiewiczowskich bohaterów? Może pochwała męstwa, dochowanie wierności i miłość ojczyzny ciągle są nam potrzebne jako wzorce? Film złożony jest z kilku warstw merytorycznych i artystycznych. Najważniejszą z nich, i do tej pory nieznaną, jest dotarcie do ludzi mieszkających na Laudzie (miejscu akcji powieści Henryka Sienkiewicza w XVII wieku), którzy uważają się za potomków bohaterów Sienkiewiczowskiej powieści. Kolejne elementy konstrukcji filmu to fragmenty filmu Jerzego Hoffmana pt. "Potop", urywki powieści Henryka Sienkiewicza i pokazanie widzom miejsc, w których rozgrywa się jej akcja oraz wypowiedzi najwybitniejszych polskich i litewskich znawców literatury, historii i wojskowości. 03:00 WSZYSTKO CO NASZE Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2004 Reżyseria: Przemysław Młyńczyk, Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Jacek Grzelak Film prezentujący losy pokolenia urodzonego w II Rzeczypospolitej na przykładzie postaci Ryszarda Kaczorowskiego - ostatniego prezydenta RP na obczyźnie. Zaprezentowano drogę życiową tych ludzi: harcerstwo, Szare Szeregi, więzienia i łagry, Armia Polska w ZSRR, Monte Cassino i działalność emigracyjna dla odzyskania wolnej Polski.