TVP Dokument Niedziela, 02.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - CZAROWNICY Z BAGIEN Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Dwudziesty odcinek. To jubileusz i okazja do rozliczenia z... przyszłością. Gdzie ma się udać ekipa DP, aby go dokonać? Oczywiście w dzicz, czyli najlepiej na bagna. A te ostały się w Polsce przede wszystkim nad Biebrzą. Dotąd muskaliśmy je tylko kamerą w ciągu kilku wyjazdów. Teraz całkiem w nie wpadliśmy. Takie błotne pułapki czyhają nad Biebrzą tylko tam, gdzie strukturę torfowisk naruszył człowiek, kopiąc rowy, wydobywając torf, rozjeżdżając podmokłe łąki ciągnikami. Przeważają jednak tereny nieomalże dziewicze, gdzie ziemia wprawdzie ugina się pod nami i trzęsie, ale nie wsysa i można bezpiecznie czuć się na bagiennej i łąkowej darni. Niewygody wynagradza nam tutejsza przyroda kobiercami kwiatów, śpiewem ptaków od słodkich tonów słowika, czy dziwonii po tajemniczy szmer świerszczaka, czy brzęczki, wieczorne buczenia bekasów, nocne koncerty pasikoników, rzekotek i żab. Motyl niepylak mnemozyna zakłada swej samicy chemiczny pas cnoty, by nie pląsała w majowym słońcu z innymi. Storczyk obuwik zamyka owady w pułapkach, by zapylić swe kwiaty. U rybitw białoskrzydłych kwitnie jawne przekupstwo. Samiec musi upatrzonej samicy przynieść prezent w postaci owada lub rybki. Jak się jej ten dar nie spodoba, to fora ze dwora, poczekam na lepszego darczyńcę. Tu w miejscu miłości najwyraźniej triumfuje gospodarka rynkowa, której, wbrew złudzeniom, wcale nie wymyślili ludzie. O motylach opowiada nam dr Krzysztof Frąckiel z Biebrzańskiego Parku Narodowego, o storczykach dr Cezary Werpachowski, też pracownik naukowy Parku, z kolei w świat podwodny Biebrzy wprowadzi nas Mirek Kobeszko - miejscowy miłośnik przyrody. Program prowadzą Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński. 06:30 DZIKA POLSKA - JEDWABNE PĘTA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym odcinku dr Janusz Kuprianowicz - wybitny specjalista arachnolog (badacz pająków), znawca przyrody Podlasia - wtajemniczy nas w świat pająków biebrzańskich. W programie wszystko o babim lecie, pajęczych sieciach i pająkach, nawet tych uwięzionych w bursztynie. Pająki wytwarzały jedwabne nici na długo zanim wyewoluowały ich gatunki, które potrafiły sporządzać sieci. Nawet pająki skaczące nigdy nieprzędące sieci, wzbijają się w powietrze, ciągnąc za sobą jedwabną linę bezpieczeństwa, jak alpiniści przywiązani do ostatniego pewnego uchwytu. Nić taka od dawna więc należy do wyposażenia pająków i znakomicie nadaje się do sporządzania sieci na owady. Możemy uznać sieć za sposób na przebywanie w wielu miejscach naraz. Pająk jest jak jaskółka z paszczą wielkości wieloryba, jeśli ująć to w odpowiedniej skali. 06:55 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 07:25 PODWODNY RAJ BORNEO Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:05 DZIKA AUSTRALIA CZ. 5. WIELKA PRZYGODA (WILD AUSTRALIA) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Thoralf Grospitz, Jens Westphalen Ostatni odcinek serialu dokumentalnego o Australii to podsumowanie trzech lat filmowania. Czterech filmowców postanowiło uchwycić ogrom i piękno różnorodnej przyrody Australii. Spędzili 620 dni w terenie. Pokonali ponad sto tysięcy kilometrów. W ciągu trzech lat zgromadzili wyjątkowy materiał filmowy. Podróż po Australii okazała się spełnieniem marzeń. Decydując się na filmowanie przyrody rozległego kontynentu, podjęliśmy wielkie wyzwanie. Głównie ze względu na olbrzymie odległości. Australijskie zwierzęta wymykają się wszelkim porównaniom. Nawet gdybym uruchomił całą swoją wyobraźnię, nie zdołałbym wymyślić takich osobliwości. Nie sposób nakręcić filmu o Australii z pominięciem kangurów. Kangur rudy to największy gatunek kangura na kontynencie. W Australii bywa naprawdę gorąco. Kiedy filmowaliśmy latem na pustyni w pobliżu Alice Springs, temperatura dochodziła do 40 stopni Celsjusza. Australijskie drogi pozostawiają wiele do życzenia, szczególnie w buszu i na pustyni. Ostre kamienie wbijają się w opony i mogą je szybko zniszczyć. W Australii nie brak śmiertelnych niebezpieczeństw. Na tym kontynencie roi się od jadowitych zwierząt. Operatorzy filmowali ze śmigłowca, wykorzystując system Cineflex, który zapewnia bezdrganiowe ujęcia z kamery podwieszonej pod maszyną. Systemem sterował specjalnie przeszkolony operator. Zdjęcia z lotu ptaka ukazują Australię, jakiej zwykle nie jest nam dane oglądać. Niezwykły świat zwierząt, który dane nam było poznać, w przyszłości może zaniknąć. Wyprawa do Australii okazała się również pouczającym doświadczeniem. Wśród tych niezwykłych krajobrazów dobrze widać, jak kruche i pełne zagrożeń jest nasze życie. 09:05 ŚWIĘTA WŚRÓD DZIKIEJ PRZYRODY (IT'S A WILD CHRISTMAS) Film dokumentalny, 49 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Suzanne Lummer Film dokumentalny o zimie i bożonarodzeniowym czasie w świecie dzikiej przyrody. Iskrzący się mróz pokrywa ziemię, a dryfujące płatki śniegu wypełniają powietrze. To czas na odpoczynek, oszczędzanie energii i spowolnienie życia dla ludzi, zwierząt i roślin. Tak jest na północnej półkuli, ale na południowej oznacza to po prostu jedno lato. Podczas gdy długie noce polarne i mroki pochłaniają skrajną północ, południe cieszy się lub cierpi skwiercząc w upalnej pogodzie. Wyobraźmy sobie, jak wysoką trawę kołysze letni wiatr, a to święta Bożego Narodzenia we wschodniej części Tasmanii. Od Arktyki po tropik - cała przyroda świętuje w świętą, cichą noc Bożego Narodzenia. 10:05 NATURA NAS UZDROWI (THE NATURE EFFECT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: B. Guerrini, P. D’Erm Film dokumentalny o tym, jaki zbawienny wpływ ma na nas środowisko naturalne. Od Japonii po Stany Zjednoczone, przez Szwecję, Niemcy i Kanadę, spotkamy naukowców z najbardziej prestiżowych uniwersytetów (Stanford, University of British Colombia,...) - biologów, neurologów, ekspertów w dziedzinie psychologii środowiskowej - którzy obecnie pokazują, że bliskie obcowanie z naturą stymuluje nieoczekiwane zasoby biologiczne i psychologiczne i stanowi nieograniczone źródło dobrego samopoczucia. Naukowcy ci uważają, że istnieją dzisiaj wystarczające dowody, aby stwierdzić, że nawet krótkotrwałe zanurzenie w środowisku naturalnym, nawet w mieście, prowadzi do regulacji bicia serca, znacznego zmniejszenia kortyzolu / stresu, zmniejszenia zaburzeń sercowo - naczyniowych i poprawy. Nadal jest to znaczący impuls dla naszego naturalnego układu odpornościowego. Ich badania pokazują również, że regularne zanurzanie się w naturze zmniejsza niepokój i zmęczenie psychiczne, poprawia naszą uwagę i funkcje poznawcze, a nawet może pomóc w walce z depresją. 11:05 AUSSIE BOYS - CHŁOPAKI Z AUSTRALII Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Film dokumentalny opowiadający o posłudze Księży Chrystusowców wśród Polonii w Australii i Oceanii. Produkcja doskonale wpisująca się w maksymę Bóg - Honor - Ojczyzna. Jest to historia kapłanów i Polonii, którzy w różnych okolicznościach spotkali się w polskich placówkach i kościołach. Materiał przedstawia polskich harcerzy, sportowców, pilotów, podróżników oraz innych pasjonatów, którzy inspirowani i zmotywowani słowem głoszonym przez chrystusowców promują polskość oraz pielęgnują wartości patriotyczne w Australii i Oceanii. Film niesie przesłanie wartości niepodległości i wiary. 11:45 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - ZSRR. ROZPAD MOCARSTWA Magazyn, 8 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Przez 70 lat sowieckie imperium wydawało się nie do ruszenia. Gdy w grudniu 1991 r. przywódcy republiki rosyjskiej, białoruskiej i ukraińskiej podpisali dokument o likwidacji Związku Radzieckiego, nikt nie miał pewności, jak się zachowa liczące 5 milionów ludzi wojsko i potężna bezpieka. Dlatego wszystko odbywało się szybko i niemal bez świadków. To epokowe wydarzenie uwieczniła tylko jedna kamera - z telewizji białoruskiej. Ale porozumienie białowieskie było jedynie ostatnim akordem rozpadu sowieckiego imperium. Kiedy zaczął się kryzys? Barbara Włodarczyk zaprasza na film "ZSRR. Rozpad mocarstwa", ale najpierw krótka rozmowa z ekspertem. 11:50 ZSRR. ROZPAD MOCARSTWA (USSR - THE DESINTEGRATION) Film dokumentalny, 52 min, Belgia, 2016 Reżyseria: Philippe Claude, Annette Gourdon Koprodukcja kanału Histoire we Francji, Al - Arabija, RTS w Szwajcarii, RTBF, oraz BRI w Kanadzie. Dokument powstał z myślą o upamiętnieniu 25 - lecia upadku Związku Radzieckiego. 26 grudnia 1991 roku to oficjanie przyjęta data upadku Związku Radzieckiego. Film bogato ilustrowany archiwaliami, wzbogacony wypowiedziami świadków, specjalistów, historyków. Opowiedzą oni o wydarzeniach, które zmieniły równowagę sił na całym świecie. Philippe Claude i Annette Gourdon to doświadczony duet w dziedzinie reżyserii i produkcji filmu dokumentalnego. Film rozpoczyna moment wyboru Gorbaczowa na przywódcę ZSRR, poprzez pamiętną pierestrojkę, początek działalności Jelcyna, wybuch w Czarnobylu i wycofanie wojsk z Afganistanu. Druga część obejmuje lata od marca 1989 roku aż po grudzień 1990. Ostatnia trzecia część to wydarzenia od grudnia 1991 aż po finał, jakim było ogłoszenie końca zimnej wojny i upadek Związku Radzieckiego. 12:55 DOOKOŁA BAŁTYKU - ODC. 4 Magazyn kulinarny, 19 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Prowadzący: Wit Szychowski Nasza podróż dookoła Bałtyku to kolejne etapy odkrywania historii rybołówstwa, najciekawszych miejsc z nim związanych, a co najważniejsze niecodziennych, niebanalnych potraw przyrządzonych z polskich ryb. A tu pomysłowość i kreatywność kucharzy nie ma granic. Ryba może być przyrządzona na setki sposobów i wykorzystana w całości (bo przecież na wywarze z rybich głów można przygotować fantastyczne zupy). Ale to nie wszystko, postaramy się również dotrzeć do starych przepisów i receptur naszych dziadów i pradziadów. Chcemy odszukać stare książki kucharskie i w praktyce przetestować i wypróbować przepisy na dania z polskich ryb. Oczywiście nie zabraknie również regionalnych ciekawostek kulinarnych (paprykarz, paszteciki itp.). Program ma nasycić nasze kubki smakowe dzięki fantastycznym potrawom, jakie wyczarują eksperci, ale powinien również nacieszyć oko za sprawą licznych atrakcji turystycznych, archeologicznych oraz naturalnych. Powinien również rozbudzić naszą ciekawość dotyczącą historii rybołówstwa. Ale przede wszystkim chcemy uświadomić i po raz kolejny przypomnieć widzowi, jakie wartości odżywcze niesie za sobą dieta bogata w ryby, jak jest ważna dla naszego zdrowia. 13:20 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (118) - PERU. SÓL Cykl reportaży, 21 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Cejrowski Zdjęcia: Dariusz Bassel Muzyka: Wojciech Cejrowski, Cezary Makiewicz Dawno temu sól nie była przyprawą lecz pierwszym znanym ludzkości konserwantem. Nikt jej nie sypał do jedzenia, bo to byłoby marnotrawstwo. Zupa robiła się słona, bo gotowano suszone solone mięso. A skąd brali sól Inkowie? Bardzo cenna, dostępna z jednego miejsca wysoko w górach z kopalni królów. Trzeba się było ciężko narobić, aby ją odcedzić z wody. Wojciech Cejrowski pokazuje i objaśnia jak to się robi, bo ta robota trwa do dziś. 13:55 MACIERZYŃSTWO W ŚWIECIE ZWIERZĄT. DORASTANIE (ANIMAL MUMS. TODDLERS) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Alice Keens - Soper Serial BBC Worldwide prezentuje matki i macierzyństwo w świecie zwierząt. Matki, najbardziej niezwykłe istoty na ziemi. Niezastąpione w życiu każdego z nas. Wśród zwierząt odgrywają równie wyjątkową rolę. Przed nami opowieść o najsilniejszej więzi w świecie przyrody. Od narodzin młodych do osiągnięcia przez nie samodzielności. Poznamy najbardziej niesamowite matki w świecie zwierząt. Widzieliśmy już, jak powstaje więź między matką a noworodkiem, jak samica karmi młode i pomaga mu stawiać pierwsze kroki. Tym razem zobaczymy, jak matki radzą sobie z dorastającymi dziećmi, ich napadami złości; co robią z domorosłymi tyranami i jakie stosują metody wychowawcze. Noworodki z czasem zaczynają chodzić i przemawiać własnym głosem. Nie są to już bezradne płaczące maleństwa. Osiągają prawdziwe mistrzostwo w komunikowaniu się z mamą. Wydają rozmaite dźwięki. Krótkie, przerywane beczenie - oznaka spokoju - pojawia się, kiedy są blisko siebie. Dłuższe dźwięki - kiedy się nawzajem szukają. Będziemy obserwować, jak zwierzęce matki prowadzą swoje młode ku dorosłości, jak wyznaczają czas na posiłek, zabawę i sen, jak eliminują podwórkowe sprzeczki i rozpieszczają młode. W następnym filmie zobaczymy, jak przygotowują potomstwo do samodzielnego życia. Jak gepardy uczą swoje młode polować, a klacze trenują źrebięta w biegu i jak zastępcze matki wprowadzają osierocone wydry morskie w nowy, nieznany świat. 14:55 CHIŃSKI NOWY ROK - NAJWIĘKSZE ŚWIĘTO ŚWIATA ODC. 2 (CHINESE NEW YEAR - THE GREATEST CELEBRATION ON EARTH - EP. 2) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Sarah Sarkhel Trzyczęściowy dokument opowiadający o Chińskim Nowym Roku - jednym z największych wydarzeń na świecie. Każdego roku jedna szósta ludności świata podróżuje do domów, aby świętować z rodzinami. To największa sezonowa migracja ludności. Zobaczymy, jak Chińczycy obchodzą najważniejsze święto w roku; opowiemy o jego roli w bogatej, chińskiej kulturze; prześledzimy przygotowania do uroczystości oraz ich przebieg. 15:55 ŻYWNOŚĆ JUTRA ODC. 1 (TOMORROW'S FOOD) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Helen Thomas Dokumentalna opowieść o jedzeniu. Właściwie ukazuje inspirującą przyszłość jedzenia. Dzięki niesamowitym innowacjom i oszałamiającym wynalazkom z całego świata, które wkrótce znajdą się na wyciągnięcie ręki - od przyszłościowych farm, których uprawy nigdy nie ujrzą światła dziennego, po galerie supermarketów i restauracje z robotami, komputery mogą dać nam zupełnie nowe doznania smakowe; gdzie nasz burger najprawdopodobniej pochodzi z szalki Petriego lub farmy owadów niż z pola i gdzie druk 3D może zmienić sposób, w jaki gotujemy. Ta otwierająca oczy seria zmieni sposób, w jaki myślimy o żywności, którą uprawiamy, kupujemy i jemy - teraz i w przyszłości. Zaczniemy od wizyty w Kent na najnowocześniejszej plantacji w Wielkiej Brytanii. Pod szklanymi dachami, na podłożu bezglebowym o wielkości 49 - u boisk futbolowych, przez cały rok dojrzewają owoce i warzywa. Po tym programie spojrzymy na problem produkcji żywności z innej perspektywy. Zobaczymy, jak inni chronią plony przed kaprysami pogody. Na sam początek nowinka z branży fast food. Gorący posiłek o każdej porze dnia? W Londynie stanął najszybszy na świecie automat serwujący pizzę. 17:10 NIEZWYKŁE MIASTA - BAKU ODC. 3/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to, dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku, w Azerbejdżanie, podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje zaskakujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 18:10 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ Cykl reportaży, 22 min, Polska, 2021 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. 18:35 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 32 DWIE TWARZE GALICJI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Dlaczego ludzie w Małopolsce wciąż odczuwają sentyment do czasów zaboru austriackiego? Skąd w ich domach pojawiały się portrety cesarza Franciszka Józefa? Galicja to sztucznie wymyślona kraina, w której odnajdziemy mnóstwo sprzeczności. Radosław Kotarski wyrusza na południe Polski, aby przespacerować się po galicyjskich rynkach. Zagląda do warsztatów rzemieślniczych i usługowych, aby przyjrzeć się życiu w dawnej Małopolsce. Sprawdza też, dlaczego o krakusach mówi się centusie. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 92 JELENIA GÓRA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jelenia Góra to miasto z 900 - letnią historią. Jak głosi jedna z legend, jej początki są związane z osobą Bolesława Krzywoustego, który w 1108 roku założył na wzgórzu noszącym dziś jego imię, gród obronny - zalążek dzisiejszego miasta. Dziś znajdziemy w mieście liczne zabytki architektury, ale i takie niespodzianki, jak pomnik Neptuna, choć do morza w linii prostej jest stąd niemal 400 km. Miasto położone jest w śródgórskiej Kotlinie Jeleniogórskiej nad rzeką Bóbr i stanowi kulturalne i artystyczne centrum regionu. Jeleniogórski rynek to formalnie Plac Ratuszowy. Jest nieduży, ale urokliwy i otoczony barokowymi kamieniczkami z podcieniami. Są świadectwem pierwotnej, handlowej funkcji tego miejsca. Spacerując po rynku, nie sposób ominąć słynnego Szczudlarza Jeleniogórskiego - rzeźba jest hołdem dla najstarszego w Polsce festiwalu teatrów ulicznych. W mieście zachowały się też fragmenty dawnych murów i fortyfikacji. Jedną z najciekawszych pamiątek okresu średniowiecza jest Baszta Wojanowska i przyległa do niej basteja. Stanowiły ważny kompleks obronny, niegdyś chroniony przez fosę i most. Warta uwagi jest też majestatyczna góra Chojnik - tu właśnie znajduje się słynny zamek. W Jeleniej Górze historia wciąż jest żywa. Zachwyca też okoliczna przyroda, góry i zapierające dech w piersiach widoki. Miasto bezsprzecznie zasługuje na miano "Perły Karkonoszy". 19:35 STS 58 Etiuda dokumentalna, 8 min, Polska, 1959 Reżyseria: Agnieszka Osiecka Zdjęcia: Daniel Szczechura Etiuda dokumentalna Agnieszki Osieckiej przedstawiająca kulisy Studenckiego Teatru Satyryków. Fragmenty przedstawień i prób tworzą skromną opowieść o tamtych czasach i teatrze w ogóle. Zdjęcia Daniela Szczechury. Etiuda Szkoły Filmowej. 19:50 PLAKAT Z DREWNA Etiuda fabularna, 3 min, Polska, 1961 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Osiecka Zdjęcia: Daniel Szczechura Etiuda fabularna Agnieszki Osieckiej, której głównym (zbiorowym i niepoliczalnym) bohaterem jest drewno. Czterominutowy odzew do społeczeństwa w sprawie wyrębu drzew i niszczenia lasów. Staroświecka w swoim podniosłym tonie i aktualna ze względu na ekologiczne przesłanie. 20:10 JUREK Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Paweł Wysoczański Zdjęcia: Jacek Kędzierski Muzyka: Michał Lorenc 24 października 1989 roku podczas wyprawy na ośmiotysięcznik Lhotse ginie Jerzy Kukuczka. Po raz pierwszy jedzie w Himalaje z pieniędzmi, sprzętem, naprawdę sławny. Jego śmierć to splot złych okoliczności, zapewne przypadek, dramat, którego raczej nie sposób było uniknąć. Dokument Pawła Wysoczańskiego nie skupia się jednak na zagadce śmierci himalaisty. Jest to obraz człowieka, który pnie się do góry w sensie dosłownym, ale też metaforycznym i symbolicznym. Od pucybuta do milionera, od socjalistycznego pracownika po gwiazdę międzynarodowych mediów, od człowieka, który wspina się bez pieniędzy i sprzętu, po pełnoprawnego konkurenta Reinholda Messnera w walce o zdobycie Korony Himalajów i Karakorum. Skromnego, wyrazistego, kochającego góry. Rozmowy z rodziną i przyjaciółmi, archiwalia, zdjęcia, nagrania, fragmenty programów telewizyjnych i wywiadów składają się na portret całego środowiska himalaistów lat 80. To również obraz czasów, w jakich żyli, ciężkich i barwnych jednocześnie, kiedy idealizm miał większą wartość niż sława. 21:35 KAISER - PIŁKARSKI OSZUST WSZECH CZASÓW (KAISER - THE GREATEST FOOTBALLER NEVER TO PLAY FOOTBALL) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Louis Myles Film dokumentalny o brazylijskim piłkarzu, który nazywał się Carlos Henrique Raposo (rocznik 1963), ale był powszechnie znany jako Kaiser. To najbardziej niesamowita historia w dziejach piłki nożnej. W latach 80. i 90. ubiegłego stulecia Brazylia była najbardziej niezwykłą drużyną piłkarską na świecie. Gracze tacy jak Zico, Socrates, Romario i Ronaldo przekształcili sport zespołowy w sztukę performance. Tymczasem jedna z ich największych piłkarskich gwiazd nigdy nie postawiła stopy na boisku. Kaiser był oszustem, który przez 26 lat był zawodowym piłkarzem dla największych klubów, nigdy nie dotykając piłki. Dokument "Kaiser - piłkarski oszust wszech czasów" jest bardzo zabawny od początku do końca. Jest w nim wiele emocji w stosunku do pełnego brawury bohatera, a potem czuje się tylko żal i współczucie dla niego. Przede wszystkim dlatego, że był piłkarzem, ale nie kopał piłki na boisku. 22:35 TAMTE LATA, TAMTE DNI - HALINA KUNICKA Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuc - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w sentymentalną podróż zabiera nas znana z wielu niezapomnianych przebojów piosenkarka, Halina Kunicka. 23:10 URODZENI, BY GRAĆ. FILHARMONICY WIEDEŃSCY OD KULIS (WIRED FOR MUSIC - INSIDE THE WIENER SYMPHONIKER / TONSUCHTIG - DIE VIENNER SYMPHONIKER VON INNEN) Film dokumentalny, 90 min, Austria, 2020 Reżyseria: Malte Ludin, Iva Svarcova Dokument nakręcony przez filmowe małżeństwo, Ivę Svarcovą i Malte Ludina, którzy przyglądają się z bliska niezwykłym osobom tworzącym jedną z największych orkiestr świata, Symfonię Wiedeńską. Film zawiera wywiady z członkami orkiestry, takimi jak dyrygenci Philippe Jordan i Andrs Orozco - Estrada, koncertmistrz i skrzypek Florian Zwiauer, a także z muzykami ze wszystkich szeregów orkiestry. W tych zabawnych, intymnych i często odkrywczych wywiadach różnie osoby, młodsze i starsze, otwarcie omawiają wzloty i upadki ich pracy: strach przed porażką i niepokój związany z kondycją; wymagający harmonogram i standardy doskonałości; dynamikę interpersonalną, która może uświetnić karierę lub ją zepsuć. 00:50 NASZE HOLLYWOOD, CZYLI POCZĄTKI KINA W POLSCE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Pod koniec XIX wieku na mapie Europy nie było Polski. Podzielona była między trzech zaborców. Mimo to, zdumiewająco dużo pionierów filmu wywodziło się z kraju nad Wisłą, a wielu z nich było pochodzenia żydowskiego. Mieli oni znaczący wkład w powstanie najsłynniejszego ośrodka produkcji filmowej na świecie Hollywood. Samuel Goldwyn współzałożyciel wytwórni, która przybrała nazwę Metro - Goldwyn - Mayer, urodził się w Warszawie jako Szmul Gelbfisz. Słynna wytwórnia Warner Bros założona została przez braci, którzy zanim zmienili nazwisko na Warner, nazywali się Wonsal i wywodzili się z leżącego dziewięćdziesiąt kilometrów od Warszawy Makowa Mazowieckiego. Oskarowy rekordzista, zdobywca aż sześciu statuetek reżyser Billy Wilder, urodził się w Suchej Beskidzkiej niedaleko Krakowa, jako Samuel Wilder. Z Polski pochodził też przedwcześnie zmarły reżyser Ryszard Bolesławski, twórca filmów z Marleną Dietrich, Gretą Garbo i Clarkiem Gable. Tworzyli oni w czasach, kiedy kino stawiało dopiero swoje pierwsze kroki. Za pomoca obrazów i fragmentów filmowych zostaną przedstawieni pionierzy i gwiazdy ery kina niemego w Polsce. 01:50 GWIAZDY PRZEDWOJENNEGO KINA ALBO FILM DŹWIĘKOWY W II RP Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Zdjęcia: Jan Klima Ubrani we fraki muzycy Jazz Bandu zaczynają grać. Ich koncert stanowi muzyczny podkład i leitmotiv filmu. Eksperci przeprowadzają nas przez etapy rozwoju polskiego kina przedwojennego, koncentrując się na wybitnych osobowościach, gwiazdach aktorskich i reżyserskich. Materiał ilustrowany fotosami z epoki i fragmentami najstarszego zachowanego filmu polskiego "Pruska kultura". Małgorzata Hendrykowska opowiada jak odnalazła ten film w 2000 roku W etap kina niemego wprowadza nas Stanisław Janicki (W starym kinie). Kolejni eksperci przywołują sylwetki pierwszych rodzimych gwiazd filmowych - Jadwigi Smosarskiej, Eugeniusza Bodo, Adolfa Dymszy. Śledzimy ich kariery, przywołując najciekawsze fragmenty filmów z ich udziałem. Dowiadujemy się, jakim wyzwaniem było dla nich pojawienie się dźwięku w filmie, co prowadzi nas w stronę piosenki, która w przedwojennym polskim kinie stanowiła niemal nieodzowny element filmu (czego dowodem jest kariera Hanki Ordonówny). Dowiadujemy się jak postrzegane były ówczesne gwiazdy, jaki był ich status społeczny, jak wyglądało ich życie prywatne. Spośród aktorów tamtych czasów, dwoje zrobiło międzynarodową: Pola Negri, która grała m.in. w Hollywood oraz śpiewak Jan Kiepura. Opowiadamy o meandrach ich losów zawodowych i prywatnych. Życiorysy przedstawianych bohaterów miały jeden wspólny mianownik: ich świetnie zapowiadające się kariery przerwała wojna. Kto z nich odznaczył się bohaterstwem? Komu udało się przeżyć i dalej występować w filmach? Przy pomocy ekspertów próbujemy dokonać całościowej oceny przedwojennej kinematografii, rozważając popularną opinię, że przed wojną mieliśmy znakomitych aktorów, ale filmy nie dorastały do ich poziomu. Próbujemy zweryfikować to stwierdzenie, szukając w tamtych filmach ponadczasowych wartości. 02:55 WYŻEJ NIŻ HIMALAJE Reportaż, 47 min, Polska, 1996 Scenariusz: Anna Teresa Pietraszek Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Andrzej Zawada Polacy są jedynymi zdobywcami na świecie najwyższych gór zimą. To Polacy pierwsi zdobyli zimą Mount Everest, a potem kolejne sześć szczytów 8 - tysięcznych w Himalajach. O najtrudniejszych wyprawach i największych sukcesach sportowych Polaków opowiada najwybitniejszy kierownik wypraw wysokogórskich Andrzej Zawada. Pełne anegdot wspomnienia z ekstremalnych, zimowych wspinaczek między innymi: Jerzego Kukuczki, Wandy Rutkiewicz, Krzysztofa Wielickiego i innych. Dramatyczne zdjęcia filmowe z wyprawy w Hinduksz i Himalaje, zimą w skrajnym klimacie.