TVP Dokument Piątek, 07.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - STĘSKNIONY GEN Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Tym razem bohaterem Dzikiej Polski będzie dr Marcin Ryszkiewicz - geolog, ewolucjonista, autor szeregu książek popularnonaukowych z zakresu paleontologii i ewolucji. Tłumacz artykułów naukowych z angielskiego i szeregu naukowych książek. Absolwent geologii Uniwersytetu Warszawskiego, doktorat napisał na Uniwersytecie Piotra i Marii Curie w Paryżu. Pracuje w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk - zajmuje się popularyzacją wiedzy na temat ewolucjonizmu. Razem z nim wyruszymy w niezwykłą podróż w czasie - do przeszłości, sięgając samych początków istnienia człowieka. Australopithecus afarensis (Lucy), Australopithecus africanus, Homo habilis, Homo erectus, Homo sapiens tak mogły wyglądać kolejne szczeble tej ewolucji i każdy gatunek mógł wyłaniać się z poprzedniego przez stopniowe nabywanie coraz bardziej ludzkich cech anatomicznych (na przykład duży mózg), behawioralnych (monogamia, łowiectwo) i psychicznych (mowa, przejawy sztuki). Za najlepszy "dowód" na rzecz ewolucji człowieka uważana jest Lucy (Australopithecus afarensis) składająca się ze szkieletu kompletnego w czterdziestu procentach. Została odnaleziona w 1974 roku w Etiopii poprzez Donalda Johansona. Wiek jej określono na 3, 2 mln lat. Johanson obliczył, że miała około 3 stopy i sześć cali wysokości (ok. 105 cm) i ważyła w przybliżeniu 50 funtów (ok. 25 kg). Pewne jej cechy sugerują, że mogła ona chodzić w pozycji pionowej, a więc ewoluowała w kierunku istoty ludzkiej. Więcej opowie nam o niej w programie dr Ryszkiewicz. 06:30 DZIKA POLSKA - OSTOJA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W tym wydaniu programu opowiemy widzom o miejscu i przedsięwzięciu niezwykłym. W Wandzinie, małej kaszubskiej osadzie, pośród pięknych lasów, ludzie "po przejściach" odnajdują szczęście, spokój i dzielą się nim z innymi. To miejsce nosi nazwę Ośrodek Readaptacji Stowarzyszenia Solidarni "Plus", Eko Szkoła Życia. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W zrujnowanym pałacu, bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli, zamieszkało 130 osób. Ludzie z sąsiednich wsi przyszli im z pomocą. Przynosili, co mieli: proste narzędzia, jajka, trochę zboża. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Warto było, bowiem dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem i ma jeszcze większe możliwości niesienia pomocy potrzebującym. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Jest tam odremontowany pałac, zabudowania gospodarskie, hotel i hospicjum. Króliki wandzińskie zdobywają wiele nagród na targach, co jest wielką satysfakcją dla opiekujących się nimi ludzi. Poza tym w Wandzinie pensjonariusze hodują jedną z najstarszych odmian kur kurę zielononóżkę kuropatwianą, której jaja mają właściwości zdrowotne. 07:00 MAŁPI GANG - SERIA 2. CZ. 1. ROZŁAM W STADZIE (MONKEY THIEVES - II SERIA (DIVIDED WE STAND)) Cykl dokumentalny, 24 min, Niderlandy (Holandia), 2008 Kiedy będziemy oglądać małpie figle, igraszki, cwaniactwa i złodziejstwa filmowane w Dżajpurze w Indiach, nieodparcie przypomni nam się Bandar Log z kiplingowskiej "Księgi dżungli". Czy rzeczywiście małpiszony te są lekkomyślne, hałaśliwe i głupie? Osiem miesięcy temu małpi gang ze świątyni w Galcie stracił swojego poprzedniego opiekuna i przywódcę - Taraka. Mimo śmierci starego partnera, królowa gangu, Rani, ma powody do radości. Po odstawieniu od piersi jej najmłodszy potomek, Teejay, wymaga mniej opieki. Z kolei Esha, najmłodsza córka Rani, następczyni tronu, jest już znacznie bardziej samodzielna. Szczęśliwie nowy samiec alfa jest dobrym partnerem dla Rani i godnym zaufania przywódcą grupy. Hindusi czczący Hanumana małpiego boga, dokarmiają miejscowe rezusy. Ale liczba pielgrzymów odwiedzających świątynię jest obecnie rekordowo niska. W związku z panującym kryzysem w niektórych miejscowych świątyniach datki zmalały nawet o połowę. Przy tak ograniczonej ilości pożywienia wiele makaków ze świątyni w Galcie często cierpi głód. Zaledwie nieco ponad kilometr od świątyni, w mieście Dżajpur żyje blisko trzy i pół miliona mieszkańców. Wśród tych tłumów żyje około czterech tysięcy wiecznie głodnych rezusów. Każda grupa zaciekle broni swojego terytorium. Podobnie jak małpom ze świątyni, także ich kuzynom z miasta kryzys daje się we znaki. Zgodnie z prawem panującym wśród makaków pogorszenie się warunków najbardziej odczuwają najsłabsze osobniki. W różnych miejscach centrum miasta znaleziono młode osobniki. Makaki pozbawione opieki swoich biologicznych matek rzadko przeżywają pierwsze miesiące życia. Ale bywa, że porzuconym makakom z Dżajpuru wiedzie się całkiem nieźle. Szczególnie jeśli trafiają pod opiekę ludzi, takich jak Suresh Almiki. Wiele młodych zwierząt zawdzięcza życie temu opiekunowi, który wszystkich swoich różnorodnych pacjentów darzy równie wielką sympatią. Suresh jest przekonany, że opieka nad chorymi i rannymi to nie tylko praca, ale i obowiązek. 07:25 MAŁPI GANG - SERIA 2. CZ. 2. CIĘŻKIE CZASY (MONKEY THIEVES - II SERIA (HARD TIMES)) Cykl dokumentalny, 24 min, Niderlandy (Holandia), 2008 W kolejnym odcinku Bipin i członkowie nowo powstałej grupy rozpoczną nowe życie na ulicach miasta. Mieszkańcy Dżajpuru będą puszczać latawce. I choć łapacza małp pochłoną inne sprawy, makaki staną w obliczu jeszcze większego zagrożenia. Na dalekich północnych peryferiach Dżajpuru grupa Devdana budzi się po ciężkiej nocy spędzonej w nowym otoczeniu. Zwierzęta szukają nowego domu po tym, jak zostały wypędzone ze świątyni w Galcie. Są u kresu wytrzymałości. W takich warunkach raczej nie zdołają przetrwać. Wszystkie oczy kierują się na przywódcę - Devdana. Od niego zależy los gangu. Czy Devdan powinien wrócić do Dżajpuru, gdzie czeka już grupa samców, a łapacz małp Dhanna Lal patroluje wszystkie ulice i gdzie trzeba walczyć o każdy kęs posiłku? A może powinien ruszyć na północ, w głąb tajemniczych lasów? Devdan nie ma pojęcia, co może go tam spotkać. To może być najważniejsza decyzja w jego życiu. Tymczasem w odległym lesie, blisko sto kilometrów na północny wschód od Dżajpuru, grupa małp wiedzie szczęśliwy żywot. Tym zdrowo wyglądającym osobnikom nie brak tu chyba pożywienia. Wśród nich żyje rezus o niezwykłym błysku w oku. To Zamir - banita z gangu z Galty. Stanowił wyjątkowo duże zagrożenie dla mieszkańców Dżajpuru. Do lasu nie trafił z własnej woli. Przywiózł go tu łapacz małp. Tak znalazł się w koloni karnej dla małp. Niesforne makaki mają tu rozpocząć nowe życie. W okolicy nie brakuje gospodarstw rolnych. Dla wychowanego w mieście makaka tam, gdzie są ludzie, zwykle jest i coś do jedzenia. Tymczasem w opustoszałej świątyni Devdan podejmuje decyzję. Jego grupa wraca do miasta. Wędrówka do nieznanego lasu jest jednak zbyt ryzykowna. W Dżajpurze przynajmniej wiadomo, czego można się spodziewać. Wkrótce zwierzęta są już na przedmieściach. Znajomy widok kabli wiszących nad ulicami dodaje makakom otuchy. Tito rzuca się na te miejskie pnącza. Reszta idzie jego śladem. Niestety, po powrocie do Dżajpuru makaki z grupy Devdana zjadły jedynie mizerną porcję ryżu. Zwierzęta potrzebują pokarmu, wody i bezpiecznego schronienia. Wszystko to miały, żyjąc w świątyni w Galcie. Devdan nie wie jednak, jak bardzo pogorszyły się warunki w ich starym domu. Jeśli wraz z grupą wróci do świątyni, spotka niegdysiejszych przywódców: Rani i Kamala. A ten rodzinny spór jeszcze nie wygasł. 08:05 DINGO. WRÓG CZY PRZYJACIEL? (DINGO WILD DOG AT WAR) Film dokumentalny, 51 min, Australia, 2013 Reżyseria: Adam Gaiger Film dokumentalny o psie Dingo, który bywa symbolem Australii. Podobny jest do pas domowego, z którym daje płodne krzyżówki, różni się jednak od niego wieloma istotnymi cechami, m.in. budową czaszki i tym, że nie umie szczekać. Jest znakomicie przystosowany do warunków środowiska. Poluje na króliki, małe torbacze i zwierzęta domowe. Psy Dingo są sprytne i inteligentne. Przez tę cechę niektórzy gospodarze czują się zagrożeni. W Australii konstruuje się nawet specjalne ogrodzenia zabezpieczające domostwa przed tymi zwierzętami. 09:10 ZDUMIEWAJĄCA AMERYKA POŁUDNIOWA - ODC. 4 PANTANAL: BIJĄCE SERCE BRAZYLII (WILDEST LATIN AMERICA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2012 Reżyseria: Allison Bean, Bill Markham W samym środku Ameryki Południowej rozciąga się niedostępna kraina: Pantanal, największe rozlewiska Ziemi. Nie są to zwykłe moczary. Co roku najpierw spadają na nie ulewne deszcze, a potem palące słońce suszy ziemię na wiór. To warunki trudne dla człowieka, ale gigantyczne rozlewiska przyciągają niezliczone gatunki zwierząt. To drugie po Afryce miejsce, gdzie przyroda funduje nam tak niezwykłe widowisko. Czy to powódź, czy susza tutaj zawsze pulsuje życie. 10:10 ŚLADAMI CYSTERSÓW - ODC. 2 FRANCJA (IN THE FOOTSTEPS OF THE CISTERCIANS / ZISTERZIENSERKLÖSTER DEUTSCHLAND FRANCE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Inga Wolfram, Alessandro Melazzini Serial krajoznawczo - turystyczny, w którym udajemy się w podróż do Francji, Niemiec i Włoch, aby poznać fascynujący świat średniowiecznego Zakonu Cystersów i jego fantastyczne budowle, klasztory, kościoły, ogrody i miasteczka wokół nich. Jaki był sekret ich niesamowitych osiągnięć i umiejętności? 11:10 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 11:40 JRR TOLKIEN: TWÓRCA ŚWIATÓW (JRR TOLKIEN DESIGNER OF WORLDS) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2014 Reżyseria: Simon Backs Bohaterem tego filmu dokumentalnego jest Tolkien, którego książki przetłumaczono na ponad sześćdziesiąt języków, a jego opowieści głęboko naznaczyły wyobraźnię milionów czytelników na całym świecie. Ale w czasie powstawania ekranizacji w Hollywood, część tajemnicy mogła jednak blaknąć i tracić coś, co jest przywiązane do czegoś wyjątkowego w twórczości literackiej. Film zabiera nas do początków tych dzieł i jednocześnie jest okazją do ponownego odkrywania zaskakującej osobowości ich autora. Kim był ten cichy i mądry człowiek, który uczył języków i staroangielskiej literatury w Oxfordzie? Jak narodził się jego gigantyczny projekt, przechodzenia między światami, między rzeczywistością i bajecznie bogatą fikcją. Ta historia oferuje podróż do świata Tolkiena i jego życia, jako cudownej przygody umysłu. 12:50 POTENTAT - KARIERA ARYSTOTELESA ONASSISA (THE TYCOON - THE RISE OF ARISTOTELE ONASSIS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Sandra Papadopoulos, Gabriele Wengler Historia Arystotelesa Onassisa - jednego z najbogatszych ludzi swoich czasów. Był Grekiem z argentyńskim obywatelstwem, miał założone akta w FBI, był właścicielem największej floty tankowców do przewozu ropy, wykazywał nadzwyczajny zmysł do interesów na wielką skalę. Jako grecki armator podbijał też serca znanych kobiet - Marii Callas czy Jackie Kennedy. Jego brak sumienia, jego brutalność, rozdrażnienie, siła perswazji, inteligencja i hojność wciąż fascynują. Nowe spojrzenie na jednego z najbardziej wpływowych ludzi po II wojnie światowej wymaga zarówno reporterskiego, jak i efektownego dokumentu z powtórzeniami, które rzucają światło na mitycznego człowieka, goniącego za miłością, potęgą i ciemnymi stronami życia. Życie jak tragedia grecka: jest to opowieść o człowieku, który podniósł się z dna, zdobył bogactwo i władzę, ale nigdy nie znalazł szczęścia. Dla 99% Greków był jak bóg na Olimpie. Ciągle myślał o tym, by robić jeszcze więcej interesów. Jego droga życiowa to bezprecedensowa historia sukcesu w sferach finansjery. Był kosmopolitą. Od 24 roku życia do śmierci nieustannie podróżował. Podobno nigdy nie zostawał w jednym miejscu dłużej niż dwa, trzy tygodnie. Arystoteles Onassis zmarł 15 marca 1975 roku o godzinie 12.30. Miał 75 lat. Został pochowany na wyspie Skorpios, obok syna. Córka Christina prowadziła jego przedsiębiorstwo do własnej przedwczesnej śmierci w 1988 roku, w wieku 37 lat. "Byłem po prostu greckim dzieckiem, które potrafiło liczyć" - powiedział o sobie Onassis pod koniec życia. Życia, jakie na początku trudno było przewidzieć. 13:50 ZDUMIEWAJĄCA AMERYKA POŁUDNIOWA - ODC. 5 ANDY: ŚWIAT W CHMURACH (WILDEST LATIN AMERICA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2012 Reżyseria: Allison Bean, Bill Markham Andy: najdłuższy łańcuch górski na Ziemi. Ciągnie się przez całą długość Ameryki Południowej, strasząc kłębami dymu wznoszącymi się znad czynnych wulkanów. Porośnięte drzewami zbocza, jałowe, skaliste wyżyny, zwierzęta i rośliny, które przystosowały się do ekstremalnych warunków: prażącego słońca, rozrzedzonego powietrza i mroźnych nocy. W Andach każdy dzień to walka o przetrwanie. 14:55 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski: idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 16:05 OCZY ATAKAMY (EYES OF THE ATACAMA) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2013 Reżyseria: Annette Scheurich, Klaus Scheurich Film dokumentalny o pustyni Atakama w Chile, leżącej na wysokości ponad 5 tysiecy metrów. To najbardziej sucha pustynia na świecie. Wyjątkowo nieprzyjazna życiu sceneria, ale wymarzone miejsce, by obserwować narodziny Wszechświata. Właśnie tutaj znajduje się ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) - największy na świecie interferometr radiowy. Astronomowie stwierdzili, że warunki, jakie tu panują, są w innych miejscach globu nieosiągalne. Obserwatorium jest położone tak wysoko, że pracujący w nim astronomowie muszą korzystać z masek tlenowych. Ponad 60 radioteleskopów prowadzi stałą obserwację kosmosu, nawet najbardziej odległych obłoków gazów i pyłów, z których tworzą się nowe gwiazdy i galaktyki. W tym filmie animowane sekwencje odtwarzają wizje niewyobrażalnych zjawisk potrzebnych do zrozumienia stworzenia życia, pochodzenia Wszechświata i natury nieskończoności. Przy okazji warto zauważyć wyjątkowe piękno samej pustyni Atakamy. 17:10 ŚLADAMI CYSTERSÓW - ODC. 3 NIEMCY (IN THE FOOTSTEPS OF THE CISTERCIANS / ZISTERZIENSERKLÖSTER: GERMANY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Alessandro Melazzini Serial krajoznawczo - turystyczny, w którym udajemy się w podróż do Francji, Niemiec i Włoch, aby poznać fascynujący świat średniowiecznego Zakonu Cystersów i jego fantastyczne budowle, klasztory, kościoły, ogrody i miasteczka wokół nich. Jaki był sekret ich niesamowitych osiągnięć i umiejętności? 18:15 SKARBY EUROPY ODC. 15 ISLANDIA (TREASURES OF EUROPE EP. 15 TRESORS D’ISLANDE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAGICZNA SABAUDIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:15 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE ODC. 1 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 21:15 THE DARK WEB - MROCZNA SIEĆ ODC. 1 KRÓLOWA SEKSUALNEGO SZANTAŻU (THE DARK WEB EP. 1 QUEEN OF SEXTORTION) Serial dokumentalny, 47 min, Indie, 2019 Reżyseria: Ericson Gangoso Seria dokumentalna opowiadająca o ciemnych stronach sieci, w której aż roi się od portali, stron i użytkowników próbujących załatwić różne interesy związane z przemytem, seksem, oszustwami i innymi nieuczciwymi praktykami. Media społecznościowe, aplikacje komunikacyjne i platformy, które ułatwiły nam życie i sprawiły, że możemy się spotkać on - line, są niestety również pełne przestępców używających tych samych aplikacji i platform do prowadzenia nielegalnych i niebezpiecznych działań. Część pierwsza: o atakach i szantażach na tle seksualnym na całym świecie za pośrednictwem mediów społecznościowych. Szantaż seksualny to proceder polegający na wymuszaniu pieniędzy pod groźbą opublikowania materiałów o charakterze erotycznym. Gdy film ten był realizowany, nie było jeszcze statystyk dotyczących skali tego problemu. Te dane pochodzą ze źródeł takich jak organizacja Scam Survivors, która w ciągu roku otrzymała prawie 6 tysięcy zgłoszeń od ofiar, czy raport Brookings Institution, według którego 3 tysiące ofiar rocznie to tylko wierzchołek góry lodowej. Tego typu procedery zwykle powstają w którymś z krajów Afryki i później znajdują naśladowców za granicą. Przestępcy przeszukują portale społecznościowe i znajdują kolejne ofiary, analizując ich profile. W ciągu zaledwie miesiąca firma Facebook otrzymała 2450 zgłoszeń o możliwych przypadkach szantażu seksualnego. W efekcie zamknięto 9020 profli. Tylko 16 spraw skierowano do dalszego wyjaśnienia. Oficjalne dane rzadko są publikowane, a prawdopodobnie dziesiątki tysięcy ofiar na całym świecie w ogóle nie zawiadamiają policji. 22:10 MIASTO GNIEWU S.II - /1/ Serial fabularyzowany TVP, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Cykl dokumentalny opowiadający o początkach zorganizowanej przestępczości w Polsce. Druga seria składa się z 15 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu zostaną wykorzystane materiały archiwalne Telewizji Polskiej, materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. 22:50 FIDEL CASTRO: NIEZNANE TAŚMY (THE FIDEL CASTRO TAPES) Film dokumentalny, 54 min, USA, 2015 Reżyseria: Tom Jennings Muzyka: Mac Squier W 1959 roku Fidel Castro doszedł do władzy na Kubie. Był jednym z najbardziej kontrowersyjnych polityków na świecie. Film dokumentalny przestawia historię kariery kubańskiego dyktatora na podstawie nieautoryzowanych doniesień medialnych, zdjęć i nagrań, odsłaniając kulisy niemal półwiecznego trwania przy władzy Fidela Castro. 23:55 KOLUMBOWIE RAZ JESZCZE Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1980 Scenariusz: Ryszard Panek Zdjęcia: Zdzisław Stephan Reżyserska rekonstrukcja losów młodzieży działającej w polskim podziemiu niepodległościowym, bohaterów filmu "Kolumbowie". Wzruszający zapis wojennej historii bohaterów z dwóch warszawskich rodzin - Wolfów i Stephanów. Archiwalne nagrania z czasu II wojny światowej wykonał amatorską kamerą Zdzisław Stephan. Najpierw historia Zdzisława "Orła II" Stephana, który wyruszył z Warszawy we wrześniu 1939 roku pełen nadziei w poszukiwaniu polskich ośrodków mobilizacyjnych. Wrócił rozgoryczony po wielu tygodniach. Ożenił się w 1942 roku, założył firmę monterską, pod przykrywką której budował stacje nadawcze dla podziemia. Zaginął podczas Postania Warszawskiego, a jedyną wzmiankę o nim znajdujemy w pracy Lesława Bartelskiego "Mokotów 1944". Dalej historia 14 - letniego Adama "Adasia" Wolfa, jednego z najmłodszych żołnierzy warszawskiej dywersji. Pomimo młodego wieku dostarczał broń do podziemia. Jego nazwisko odnaleziono w późniejszych wspomnieniach Cezarego Chlebowskiego z walk na Kielecczyźnie. Wolf zginął trzy lata później, 13 września w akcji pod Smarkowem. W filmie wykorzystano, na podstawie prawa cytatu, archiwalne materiały filmowe i ikonograficzne. 00:30 NOTACJE - KRYSTYNA MAZURÓWNA. MOJE PÓŁ GODZINY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Więckowska Krystyna Mazurówna (rocznik 1939) od czasu pierwszej wizyty we Lwowskiej Operze zapragnęła być tancerką i mimo oporu ojca, szanowanego profesora matematyki, zdała do szkoły baletowej w Warszawie, gdzie rodzina przeniosła się po wojnie. Założyła własną grupę baletową Fantom, dla której tworzyła oryginalne choreografie stając się prekursorką tańca nowoczesnego w Polsce. Ze swoją grupa występowała po całym kraju i tańczyła w telewizji. Wśród jej tancerzy był późniejszy solista zespołu Bejarta, Gerard Wilk. Władze komunistyczne krzywym okiem patrzyły na poczynania zespołu, dlatego tancerka zdecydowała się na wyjazd do Francji. Z czasem wywalczyła pozycję solistki Casino de Paris. Gdy osiągnęła wiek emerytalny dla tancerki zajęła się dziennikarstwem i pisaniem książek. 00:45 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - KIJÓW OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Słoneczne letnie popołudnie. Na pokład spacerowego stateczku wchodzi grupa mieszkańców Kijowa spragnionych świeżego powietrza, słonecznej kąpieli i pięknych widoków. Wśród nich są studenci, nowożeńcy, są też starsi: weterani wojenni, emeryci. Pochodzą z rozmaitych środowisk. Nie brakuje turystów, którzy w Kijowie znaleźli się przejazdem. Łączy ich wspólny cel - wycieczka po rzece. Tych kilka godzin rejsu po Dnieprze spędzą razem, dobierając spontanicznie towarzystwo, flirtując, rozmawiając o swych marzeniach, sensie życia, o Bogu, miłości i pieniądzach, a także dyskutując na temat dawnej i najnowszej historii. Bywa tu wesoło, zalotnie, czasem poważnie i refleksyjnie. Te spotkania i rozmowy, zaskakujące swą otwartością i swobodą, odsłaniają oblicze dzisiejszej Ukrainy. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LOTNISKO ŁAWICA ZDOBYTE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lotnisko Ławica zdobyte. Dzisiejszy odcinek poświęcimy miłośnikom lotnictwa, a właściwie historii zdobycia pokaźnej ilości sprzętu lotniczego, co umożliwiło wystawienie do walki kilku eskadr, które pomogły rozstrzygnąć wynik Powstania Wielkopolskiego. 6 stycznia 1919 roku w czasie bitwy o Łaiwcę, gdzie zlokalizowane było niemieckie lotnisko wojskowe, w ręce Polaków trafił sprzęt wartości 200 milionów marek niemieckich, będący największym łupem wojennym w dziejach polskiego oręża. 02:05 WSZYSTKO DLA MOJEJ CÓRKI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wszyscy rodzice niepełnosprawnych dzieci zadają sobie pytanie - co będzie z moim ukochanym dzieckiem, jak odejdę? Gdzie zamieszka, kto się nim zaopiekuje, czy będzie kochane i szczęśliwe? Te pytania są tym dramatyczniejsze, im starsi są rodzice. Bohaterkami filmu jest Wanda Woyniewicz i jej córka Ela z zespołem Downa. Wanda ma 85 lat, Ela 43. Wanda mówi: "Rodzic zdrowego dziecka myśli, co będzie kupował wnukowi pod choinkę, a ja - co będzie z Elą, jak umrę". Nie mają nikogo, są tylko we dwie. Wanda ma zaawansowaną jaskrę, traci wzrok. Przed śmiercią chce zobaczyć, że jej córka jest bezpieczna, że ma nowy, przyjazny dom. 03:05 WSZYSCY JESTEŚMY Z WĘGLA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2004 Reżyseria: Tomasz Wiszniewski Scenariusz: Tomasz Wiszniewski, Roman Janiszek O sobie i swoich kolegach Roman mówi: "Wszyscy jesteśmy z węgla". Minął rok, odkąd zajmujący się dotychczas kręceniem filmów z wesel i uroczystości były górnik postanowił skierować obiektyw swojej kamery na jego bliskie otoczenie. W podartych dżinsach i w czapce z daszkiem Roman maszeruje przez położone pod Wałbrzychem pagórki, aby dotrzeć do jednego z licznych na Śląsku biedaszybów. Gdy przeszło dekadę temu Polska przeżyła przemianę ustrojową, utrzymującym się w przeważającej mierze z górnictwa mieszkańcom Wałbrzycha głód zajrzał w oczy. Nie wszyscy po masowych zwolnieniach potrafili się przystosować do nowych warunków. Całe życie utrzymując się z pracy pod ziemią, wielu postanowiło powrócić do górnictwa. Coraz dotkliwsza bieda zmuszała do prób wykorzystania naturalnego bogactwa Śląska - węgla - którego płytko położone pokłady kusiły wałbrzyszan. Jeden po drugim pojawiały się nowe szyby, do których ściągały tysiące osób. Wśród doświadczonych górników, byłych pracowników kopalń, byli także górnicy amatorzy, dla których praca w biedaszybie była pierwszą tego rodzaju. Brak doświadczenia czasem prowadził do tragedii, dla uwięzionych w zasypanej jamie nie było ratunku. Interweniowały władze. Górników niepokoiła policja i straż miejska konfiskująca nielegalnie zdobyty urobek. Nieustępliwość i represje służb porządkowych zwiększały determinację i desperację pracowników biedaszybów, dla których niebezpieczne zajęcie nadal jest jedynym źródłem utrzymania. Roman filmuje swoich kolegów, wchodzi wraz z nimi w czeluście ziemi, zdradza tajemnice fachu. Jego kamera śledzi górników podczas wyjazdu do Warszawy, gdzie chcieli wykorzystać szansę pokazania swojego dramatu podczas manifestacji antyglobalistów. Opowiadają o swoich marzeniach, z których najważniejsze dotyczy po prostu godnego życia i możliwości wychowania dzieci bez troski o środki na ten cel. Dokument jest opowieścią o ludziach, którzy nie poddają się skrajnej biedzie i uparcie walczą o przetrwanie.