TVP Historia Wtorek, 04.01.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1809 - urodził się Louis Braille, twórca alfabetu dla ociemniałych; 1875 - pierwsza operacja usunięcia wyrostka robaczkowego; 1960 - w wypadku samochodowym zginął Albert Camus; 1983 - władze PRL usunęły z dyrektorskich stanowisk w teatrach Adama Hanuszkiewicza i Gustawa Holoubka; 07:00 CZAS HONORU - ODC. 65 "DWA DNI WOLNOŚCI" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki odc. 65 "Dwa dni do wolności" Bronek, Michał i Władek obserwują miejsce, w którym jest przetrzymywana Ruda. Planują akcję odbicia. Major Zwonariew żąda od Lewińskiej zwolnienia płk Wasilewskiego z pełnionych obowiązków. Ada odmawia. Władek dostaje rozkaz jak najszybszego wywiezienia z kraju archiwum AK. Zdaje sobie sprawę, że dla wszystkich ten wyjazd może okazać się ostatecznym pożegnaniem z Ojczyzną. Otto Kirchner dostaje od dyrekcji szpitala pismo z żądaniem, aby w ciągu 24 godzin opuścił Polskę.. Kazimierz jest zdecydowany wyjechać z Warszawy. Daje Helenie zaproszenie na premierę "Ślubów panieńskich". Bronek terroryzuje kierowcę Wasilewskiego i sam zajmuje jego miejsce. Razem z Jankiem udają się do sierocińca, gdzie, według słów kierowcy, ma znajdować się Jasio. Bronek, Władek i Michał przygotowują się do akcji w teatrze. Na premierze, w trakcie uroczystego przemówienia dyrektora teatru, konspiratorzy wchodzą na scenę. 08:20 SIEROTY SPOD ZNAKU WRONY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Anna Plaszczyk Scenariusz: Jędrzej Lipski Zdjęcia: Witold Kornaś Film poświęcony dzieciom, których rodzice 13 grudnia 1981 roku zostali aresztowani, uwięzieni, skazani czy też internowani w wyniku decyzji władz wprowadzających w Polsce stan wojenny. Inspiracją do realizacji tego przedsięwzięcia dokumentalnego jest piosenka napisana przez Jacka Kaczmarskiego "Kołysanka" o dzieciach, które na początku stanu wojennego trafiły z przyczyn "politycznych" do domów dziecka. 08:50 KOWALSKI POWINIEN WYPOCZĄĆ. EXPRES NARTY Felieton, 21 min, Polska, 1973 Scenariusz: Antoni Dzieduszycki, Mariusz Jeliński Zdjęcia: Romuald Klonowski, Jan Peltz, Marek Worsztynowicz, Piotr Varanka Fabularyzowany felieton filmowy, promujący narciarstwo jako świetny sposób spędzenia wolnego czasu - aktywnie i na wesoło. Państwo Kowalscy wyjeżdżają na weekend na narty w Góry Orlickie (Sudety Wschodnie). Wśród tłumu innych narciarzy docierają na stok, gdzie uczą się jeździć. Choć pan Kowalski niezbyt dobrze radzi sobie w tym sporcie, doskonale się przy tym bawi. Obserwując narciarzy na stoku, poznajemy ówczesny sprzęt narciarski, techniki jazdy, stroje. Państwo Kowalscy uczestniczą w zawodach o puchar Orlicy, wieczornych zabawach przy ognisku, jeździe na nartach z pochodniami. Całość opowiedziana jest w sposób humorystyczny, a liczne kadry z gór ukazano na tle muzyki. 09:15 PRASA DONOSI - WYPOCZYNEK W II RP Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska W okresie międzywojnia pracownicy otrzymali dwutygodniowy, płatny urlop. W Polsce pojawiły się nowe kurorty, a państwo dopłacało do rozwoju turystyki. W kolejnym odcinku cyklu "Prasa donosi" zajmiemy się wypoczynkiem w II RP. 09:25 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 10:20 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski: idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 11:20 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM JANA PAWŁA II I PRYMASA WYSZYŃSKIEGO Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Wykonawcy: Marcin Wikło (prowadzący) Cykl dokumentalny prezentujący najciekawsze muzea w Polsce. Prowadzący Marcin Wikło zaprasza do rozmów osoby związane z ich historią oraz muzealników odpowiadających za obecne ekspozycje i wystawy. Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego to wyjątkowa ekspozycja, którą przygotowano na wysokości 26 metrów. Znajduje się ona w pierścieniu okalającym kopułę Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Przybliża historię św. Jana Pawła II i błogosławionego prymasa Stefana Wyszyńskiego na tle stulecia, w którym żyli. Muzeum podzielono na 9 segmentów. Pierwszym jest WSPÓLNOTA. Kolejne, to: DOM, KRAKÓW, BĘDZIESZ MIŁOWAŁ, MAMO, ZŁO DOBREM ZWYCIĘŻAJ, POKÓJ ŁEZ, URBI ET ORBI i DEKALOG, Są one związane z kluczowymi momentami życia Papieża Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Obejmują okres od 1901 roku, czyli roku urodzin Stefana Wyszyńskiego do 2005 roku, a więc śmierci Jana Pawła II. Prowadzący program Marcin Wikło na temat Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego rozmawia z jego dyrektorem Piotrem Dmitrowiczem oraz dr Mileną Kindziuk, autorką książek o Papieżu - Polaku i Prymasie Tysiąclecia. 11:50 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 7/12 Serial komediowy, obyczajowy, 39 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Trwa polowanie bandytów na Jerzego Bociana, a on po raz kolejny wymyka się z zasadzki. Ukrywa się na posterunku strzeżonym przez osamotnionego terminatora Mariana Cielęckiego. Okazuje się, że pułapkę na świadka koronnego zastawił generał Dowbój, w którym Bocian rozpoznaje jednego z przestępców. Służbista Marian wraz z agentami unieszkodliwia Dowboja i jego pomocnika. Po powrocie do domu Luśka oznajmia rodzicom, że zamierza wyjść za mąż za Mariana. 13:45 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ŚWIĘTA TERESA Z LISIEUX (PORTRAIT DE SAINTE THERESE DE LISIEUX) Film dokumentalny, 113 min, Francja, 2020 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Kolejny odcinek serii przybliża życie Świętej Teresy. Teresa Martin urodziła się w 1873 roku w Alencon, we Francji. Wychowywała się w domu, w którym panowała atmosfera harmonii i przyjaźni, a dzieci otaczane były troskliwą miłością rodzicielską. Teresa od wczesnego dzieciństwa była bardzo religijna, dlatego już w wieku piętnastu lat wstąpiła do Karmelu w Lisieux - do zgromadzenia sióstr zakonnych o surowej regule. Warunki życia w klasztorze były bardzo trudne: bez bieżącej wody, ogrzewania i elektryczności. Siostra Teresa przebywała we wspólnocie dwudziestu sześciu kobiet, z pokorą poddając się rygorom życia zakonnego. W roku 1893 została mistrzynią nowicjatu, a zmarła w wyniku gruźlicy - 30 września 1897, w wieku zaledwie 24 lat. Swoje doświadczenia duchowe opisała w autobiograficznej książce "Historia duszy", którą po jej śmierci sprzedano na całym świecie w liczbie 500 milionów egzemplarzy. Stephane Bern - gospodarz programu, zaprasza widzów do Lisieux i Alencon - miejsc związanych z życiem św. Tereski, często nazywanej też Małą Tereską, czy Teresą od Dzieciątka Jezus. 15:45 ŻYWOT SARMACKI - NARODZINY ODC. 1 Dysk./wywiad/debata, 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W pierwszym odcinku cyklu prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, szuka odpowiedzi na pytanie o to, co to znaczyło urodzić się w XVII wieku w rodzinie szlacheckiej? Przedstawia szlacheckie atrybuty - herb, nazwisko, posiadanie ziemi, poczucie, że jest się równym królom, a przede wszystkim prawa i przywileje, które wyznaczały pozycję szlachcica w państwie. Opowieść ilustrowana tekstami literackimi z epoki - Franciszka Karpińskiego, Wacława Potockiego, Marcina Matuszewicza, Jana Chryzostoma Paska. "Żywot sarmacki" to cykl pokazujący drogę szlachcica z XVI i XVII - wiecznej Polski od narodzin do śmierci. Narratorem cyklu jest prof. Krzysztof Koehler, poeta, historyk literatury, krytyk literacki, scenarzysta. Każdy z odcinków dedykowany jest jednemu zagadnieniu dotyczącemu życia w czasach sarmatyzmu. 16:10 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - 300: POCZĄTEK IMPERIUM Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Założenie programu to konfrontacja realiów filmowych, książkowych lub świata gier z realiami historycznymi. Program Wiktora Świetlika, dziennikarza, publicysty, felietonisty, konfrontujący filmy, książki, gry komputerowe o tematyce historycznej z historycznymi realiami. Zgodnie z dewizą Marka Twaina, że "prawda tym różni się od fikcji, że fikcja musi być prawdopodobna. Prawda - nie". Wiktor Świetlik oraz jego goście będą odkrywali tricki i koncepty stosowane przez autorów popularnych dzieł, które kształtują masową świadomość historyczną. Rozmowie przysłuchują się muzycy, którzy pointują lub rozpoczynają kolejne wątki rozmowy utworami muzycznymi. To program, który pokazuje, jak bardzo historia przenika współczesność i próbuje odnaleźć odpowiedź na pytanie, jaka to historia. W odcinku poświęconym filmowi "300: Początek imperium" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania, kto dowodził armią grecką pod Maratonem, czy hoplita umiał strzelać z łuku i kim była tajemnicza grecka królowa walcząca po stronie Persów? 16:40 DZIEWCZYNY Z JEDNEJ CELI. WIĘŹNIARKI Film dokumentalny, 87 min, Polska, 2007 Reżyseria: Piotr Zarębski Scenariusz: Jacek Indelak Film dokumentalny, 88 min, Polska 2007 Reżyseria: Piotr Zarębski Scenariusz: Jacek Indelak Zosia najlepiej zapamiętała stukot ciężkich butów na klatce schodowej. Przyszli po nią rano, zapukali do drzwi, weszli do środka, może nawet kilkunastu ubranych po wojskowemu funkcjonariuszy. Potem był dźwięk zatrzaskiwanych kajdanek i wielogodzinne przeszukiwanie mieszkania. Pamięta też rozmowy intruzów zastanawiających się głośno nad wymiarem grożącej jej kary: może piętnaście lat, może dożywocie, a może nawet czapa. Kolejna wspomina długą drogę do aresztu, częste zmiany kierunku jazdy i złowrogie uwagi konwojentów, wymieniane półszeptem, lecz tak, by zatrzymana słyszała. Wszystko to miało już na początku złamać ducha wrogów władzy PRL - u. Później zaczęło się śledztwo. W trakcie codziennych, trwających kilka godzin przesłuchań prokuratorzy starali się obnażyć zbrodnicze zamysły schwytanych prowodyrek. W oczach oskarżycieli wina była niewątpliwa: kobiety były odpowiedzialne między innymi za nawoływanie do strajków w swoich zakładach pracy, za drukowanie bądź posiadanie antypaństwowych ulotek. Z kolei Wiesia śmiała interesować się wydarzeniami na Wybrzeżu z grudnia 1970 roku. 10 lat później, w dobie stanu wojennego, było to nie do wybaczenia. Pokazowy proces zbrodniarek miał być przestrogą dla innych krnąbrnych i niepokornych młodych ludzi. Dlatego przewodniczący sądów doraźnych w większości podzielili zdanie prokuratorów. Elę skazano na półtora roku, Jolę na 2 lata w zawieszeniu na 4. Ania i Marylka dostały odpowiednio 3 oraz 3 i pół roku, Wiesia i Zosia po 5. Rekordzistką okazała się Ewa, której władza ludowa zasądziła 10 lat odsiadki! Siedem młodych dziewcząt zaangażowanych w działalność "Solidarności" znalazło się w zakładach karnych. Czekały je lata tułaczki po polskich więzieniach. Szczególnie źle wspominają pozbawiony kanalizacji zakład karny w Grudziądzu, w którym władze z wyrachowaniem umieściły oddział dla więźniarek w ciąży. W końcu trafiły na siebie, do jednej celi w więzieniu w Fordonie. Podnosiły się wzajemnie na duchu, zdecydowały się także na wspólne stawienie oporu władzom więziennym. Organizowały głodówki, układały prześmiewcze piosenki o szczególnie nielubianych klawiszkach. Jako "polityczne" były darzone szacunkiem przez inne więźniarki, razem starały się dotrwać do końca kary w nadziei, że po wyjściu na wolność ułożą sobie życie w nowej, lepszej Polsce. Po wielu latach scenarzysta Jacek Indelak i reżyser Piotr Zarębski dotarli do siedmiu przyjaciółek. Kobiety, z których większość po upadku PRL - u wybrała życie na emigracji, opowiadają przed kamerą o trudach więziennej codzienności, wspólnej walce o wolność, nadziejach na przyszłość i rozczarowaniach, gdy już przyszło im opuścić mury zakładów karnych. 18:15 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. ZYGMUNT KACZYŃSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Tadeusz Pużański Ks. Zygmunt Kaczyński, urodzony 15 października 1894 roku w Kaczynie, zmarł 13 maja 1953 w Warszawie. Już przed wojną działał społecznie i politycznie w ruchu chadeckim, poseł na Sejm, redaktor pism katolickich, dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej. W czasie niemieckiej okupacji minister w Rządzie RP na uchodźstwie. Po wojnie proboszcz parafii Wszystkich Świętych w Warszawie, przyczynił się do odbudowy kościoła z ruin. Redaktor naczelny Tygodnika Warszawskiego, organu Kurii Metropolitarnej Warszawskiej. Aresztowany przez UB, zamordowany w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Zamiarem cyklu jest pokazanie kapłanów Kościoła katolickiego, którzy walczyli o polskość i wiarę w XX wieku. Trzeba ich przypominać szczególnie w sytuacji, kiedy nasiliły się ataki na polskie wartości, przez wieki utożsamiane z triadą: Bóg, Honor, Ojczyzna. Kościół, jego pasterze czy wierzący są dziś zwalczani przez lewicową ideologię, której elementem jest Chrystofobia, wykorzystująca w dużej mierze brak świadomości i wiedzy napastników. Prezentujemy osoby jakże ważne dla polskiej i katolickiej myśli, a w większości nie funkcjonujące w pamięci wspólnoty, nieobecne w programach nauczania. Cykl stara się wypełnić tę lukę i zrealizować zadanie misji publicznej. W cyklu opowiemy o księżach wolności, którzy doprowadzili do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. , umacniali tradycyjne wartości w wolnej II Rzeczpospolitej, a następnie przeciwstawiali się dwóm okupantom Polski: niemieckiemu nazizmowi i sowieckiemu komunizmowi, i ostatecznie tych, którzy byli współautorami suwerennej Polski po 1989 r. Cykl obejmuje wielkich przywódców duchowych początku XX wieku, jak abp Aleksander Kakowski, bp Adam Sapieha, czy bp August Hlond. Mówiąc o czynnej walce, nie może zabraknąć takich postaci jak bp Władysław Bandurski czy ks. Ignacy Skorupka. Okres utraty niepodległości we wrześniu 1939 r. i późniejszych zmagań ze złem spod znaku swastyki oraz sierpa i młota jest naznaczony postawami i działaniem takich osób jak ks. Karol Wojtyła Ojciec Święty Jan Paweł II, Prymas Tysiąclecia Stefan Wyszyński (kapelan Armii Krajowej - Radwan III), niezłomni walczący myślą i czynem ze stalinowskimi oprawcami: bp Antoni Tokarczuk, bp Czesław Kaczmarek, ks. Władysław Gurgacz czy ks. Rudolf Marszałek. Wyjątkowe miejsce w panteonie księży wolności zajmują tacy kapłani jak wciąż mniej eksponowany ks. Jan Zieja, ks. Franciszek Blachnicki czy ks. gen. Witold Kiedrowski. Mamy także kapelanów Solidarności, począwszy od tych bardziej znanych będących ofiarami czasów pogardy, jak ks. Jerzy Popiełuszko, ks. Stefan Niedzielak, ks. Sylwester Zych, czy ks. Stanisław Suchowolec, po tych niemal zapomnianych jak bp Herbert Bednorz, ks. Hilary Jastak czy żyjący do dziś ks. Stanisław Małkowski i ks. Jan Sikorski. 18:55 CZAS HONORU - ODC. 66 "WEZWANIE" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rok 1946. Oddział Władka nie złożył broni. Kilkuosobowa grupa partyzantów zmaga się z brakiem żywności, amunicji oraz wsparcia. Całe antykomunistyczne podziemie pogrąża się w chaosie. Do leśnego obozowiska Władka przybywa kurier z wiadomością o planowanym spotkaniu dowódców oddziałów w Warszawie. Ruda ukrywa się w Warszawie przed UB, stara się prowadzić normalne życie, pracując w archiwum. Tymczasem Marii Konarskiej, zatrudnionej w jednym z działających na terenie Warszawy szpitali, trafia się niecodzienna pacjentka - ważna postać z samych szczytów władzy. Konarska próbuje wykorzystać sytuację. Lena samotnie wychowuje Jasia. Stara się jakoś ułożyć sobie życie po stracie Janka. Studiuje architekturę i pracuje w Biurze Odbudowy Stolicy pod okiem profesora Majerskiego. Helena jest regularnie wzywana przez UB, gdzie spotyka starego znajomego z czasów okupacji. Wanda z Bronkiem mieszkają w Londynie. Bronek pracuje jako tragarz, Wanda chciałaby związać swoją przyszłość z Anglią, liczy, że uda jej się znaleźć tu zajęcie odpowiadające jej wykształceniu. Bronek nie jest szczęśliwy, chce walczyć. Pewne spotkanie w pubie spowoduje zwrot w losach Bronka i jego żony. Celina i Michał mieszkają w Monachium. Celina pracuje jako tłumaczka przy procesach norymberskich, Michał zajmuje się sprawami biurowymi w przedstawicielstwie emigracyjnej organizacji Polska Niepodległa. Nie jest zadowolony, czuje się jak sekretarka. Niespodziewanie dostaje od swoich szefów szansę wykazania się w tajnej misji. 20:45 BOMBA - CZ. 2/2 (2/2) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2015 Reżyseria: Rushmore Denooyer, Kirk Wolfinger Scenariusz: Rushmore Denooyer Film opowiada historię bomby atomowej, jednego z najpotężniejszych i najbardziej destrukcyjnych wynalazków w historii. Pokazuje, jak ludzie poskromili jej niesamowitą moc i jakie wyzwania stawia to przed nimi, począwszy od 1945 roku. Odrestaurowane materiały filmowe, z których część dopiero niedawno ujawniono, pokazują kulisy pracy nad wynalezieniem pierwszej bomby atomowej i to jak zmieniła świat, zapoczątkowując nową erę. Rzadkie nagrania testów jądrowych z lat 50. i 60. ujawniają moc i zaskakująco pociągające piękno nuklearnych eksplozji. W filmie wystąpili: historyk specjalizujący się w badaniach nad bronią nuklearną Richard Rhodes, były sekretarz obrony William Perry, były sekretarz stanu George Shultz, a także liczni naukowcy, projektanci broni, piloci oraz zwykli ludzie, którzy mieli styczność z bombą atomową. Dzięki temu każdy może zweryfikować swój pogląd o trafności decyzji społeczeństw, by żyć obok wynalazku, który w każdej chwili może zniszczyć Ziemię. 21:55 BITWA O ANGLIĘ (BATTLE OF BRITAIN) Dramat wojenny, 126 min, Wielka Brytania 1969 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz: Wilfred Greatorex, James Kennaway Zdjęcia: Freddie Young Muzyka: Ron Goodwin Aktorzy: Laurence Olivier, Trevor Howard, Patrick Wymark, Christopher Plummer, Susannah York, Michael Caine, Ralph Richardson, Robert Shaw, Ian McShane, Barry Foster, Michael Bates Epicki dramat w gwiazdorskiej obsadzie powstał na podstawie książki "The Narrow Margin", którą napisał Derek Wood i która przyniosła autorowi spory rozgłos. Akcja filmu rozgrywa się podczas II wojny światowej, a główny wątek skupia się na powietrznej kampanii toczonej między lotnictwem niemieckim a brytyjskim. Inwazja znana jako Bitwa o Anglię rozpoczęła się 10 lipca w 1940 roku. Ponad półtora tysiącowi bombowców i z górą tysiącowi myśliwców Luftwaffe marszałek sir Hugh Dowding mógł przeciwstawić zaledwie siedemset spitfire'ów i hurricane'ów. I choć bilans zestrzeleń był korzystny dla obrońców, Brytyjczykom szybciej zaczęło brakować wyszkolonych lotników. Wtedy do boju pod angielskim niebem wystartowali trzymani dotąd na ziemi doświadczeni piloci polscy, ale także Francuzi, Czesi i ochotnicy amerykańscy. RAF rzucił do walki ostatnie odwody, tymczasem Niemcy wzmagali nacisk. Już nie tygodnie, ale najbliższe dni miały rozstrzygnąć losy bitwy. 00:05 SZKOCKA WOLNOŚĆ Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski, Marcin Kopeć Scenariusz: Konrad Zagórski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Szkocja przez setki lat była niezależnym królestwem, wielokrotnie najeżdżanym przez Anglików. Traciła i odzyskiwała swoją niepodległość. Wydawałoby się, że ten dumny, pięciomilionowy naród, związany od 1707 roku z Anglią traktatem o Unii, od zawsze pragnął być wolny. Jednak w 2014 roku Szkoci w narodowym referendum, mając szansę odzyskać swoją niepodległość, opowiedzieli się za pozostaniem w strukturach Wielkiej Brytanii. Strach przed problemami gospodarczymi, zmianą waluty i wyjściem ze struktur Unii Europejskiej przesądził o wyniku. Dwa lata później Londyn ogłosił brexit, coś, czego nikt się nie spodziewał. Film opowiada historię ruchu niepodległościowego w Szkocji oraz przybliża poglądy społeczeństwa szkockiego na temat niepodległości. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 221 Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku dwie historie: ŻOŁNIERZE - POWSTAŃCOM Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach Powstania Sstyczniowego, niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. ŚLADAMI JEDNEGO Z WIELU Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 01:30 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część programu o wydarzeniach na Dalekim Wschodzie w 1945 roku. Bogusław Wołoszański próbuje odpowiedzić na pytanie, czy przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie przeważyło szalę zwyciestwa i zmusiło Japonię do kapitulacji. Wojna na Pacyfiku, przygotowania ZSRR do wojny, walki oraz kapitulacja Japonii ilustrowana jest fragmentami archiwalnych materiałów filmowych.