TVP Kultura Wtorek, 04.01.2022 09:20 IKARIA XB - 1 (IKARIE XB - 1) Film science fiction, 83 min, Czechosłowacja, 1963 Reżyseria: Jindich Polk Scenariusz: Jindich Polk Zdjęcia: Saa Railov Muzyka: Zdenk Lika Aktorzy: Zdenk Štpnek, Frantiek Smolk, Dana Medick, Irena Karkov, Radovan Lukavsk Statek kosmiczny, przewożący kolonistów na nową planetę, napotyka na swej drodze liczne problemy: najpierw spotkanie z opuszczonym obcym statkiem kosmicznym, później awaria komputerów na pokładzie i konflikt załogi z pasażerami statku. 11:00 CHŁOPI - ODC. 13/13 - ZEMSTA Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Jerzy Święch, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Bronisław Pawlik, Franciszek Pieczka, Renata Kossobudzka, Tadeusz Janczar, Zofia Merle, Andrzej Seweryn, Józef Nowak, Stanisław Niwiński Żandarmi poszukują Rocha. Znajdują w obejściu Boryny ulotki, ale nikogo nie aresztują. Roch opuszcza Lipce. Jagna otwarcie uwodzi kleryka. We wsi narasta nienawiść wobec wszetecznicy. Jednak młody mężczyzna nie umie opanować fizycznego pociągu do pięknej kobiety i zaczyna się z nią spotykać. Jego matka podburza wieśniaczki przeciw niej. Żony buntują mężów. Na ogólnym spotkaniu mieszkańców wsi zapada decyzja o wygnaniu Jagny. Broni jej tylko Mateusz. Jagna zostaje wywieziona poza wieś i porzucona na drodze. 12:10 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 1 VERBORGENHEIT Serial historyczno - obyczajowy, 54 min, Polska 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz, Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Olgierd Łukaszewicz, Michał Żebrowski, Piotr Adamczyk, Mariusz Bonaszewski, Anna Radwan, Joanna Mastalerz, Maria Gładkowska, Mirosława Dubrawska, Paweł Deląg, Agnieszka Czekańska, Zbigniew Zamachowski i inni Adaptacja niegdyś bardzo głośnej książki Jarosława Iwaszkiewicza. "Sława i chwała" to najobszerniejsza jego powieść. Napisana z epickim rozmachem, kreśli dzieje polskiej inteligencji od "pierwszych dni lipca 1914 roku" do jesieni roku 1947. Jest zarazem epitafium dla duchowego oblicza kultury polskiej, a po trosze i europejskiej, ukształtowanego w XIX wieku. Nad "Sławą i chwałą" pisarz pracował w latach 1956 - 1962, choć pierwsze szkice utworu powstały już pod koniec lat czterdziestych. Mimo upływu czasu także dzisiaj powieść Iwaszkiewicza stanowi interesujący zapis osobistych doświadczeń autora oraz jego rozważań filozoficznych, dotyczących zwłaszcza estetyki i moralności. Admirator Iwaszkiewiczowskiego stylu odnajdzie w "Sławie i chwale" zarówno niezrównane, pełne zmysłowego uroku opisy, jak i wnikliwe portrety psychologiczne, a także barwną panoramę uczuć i emocji, od dojmującej nostalgii i bólu przemijania do pełnej mądrego dystansu ironii. Historyczne przełomy i kataklizmy sąsiadują bowiem w książce z równie burzliwymi dziejami miłości, zdrad i tragedii, których doświadczają poszczególni bohaterowie. Przymiarki do ekranizacji "Sławy i chwały" trwały od dawna. Telewizyjna wersja z lat siedemdziesiątych firmowana przez Lidię Zamkow nie wytrzymała konfrontacji z książką. Blisko dziesięć lat później z powieścią Iwaszkiewicza chciał się zmierzyć Jerzy Hoffman. Skończyło się jednak na zamiarach. Wkrótce powstał scenariusz pióra Krzysztofa Teodora Toeplitza. I on musiał odleżeć swoje, zanim poważnie zainteresował się przedsięwzięciem Kazimierz Kutz. Po mozolnych zabiegach reżyserowi udało się zgromadzić niezbędne środki i produkcja ruszyła. Ze względów oszczędnościowych sceny "paryskie" kręcono w Krakowie, "kresowe" w Lublinie, a "czarnomorskie" nad Bałtykiem. Kutzowi udało się zebrać doborową obsadę. Ogółem w siedmioodcinkowym serialu wzięło udział prawie 150 aktorów, nie licząc statystów. Mimo że scenariusz jest wierną adaptacją powieści, liczne wątki literackiego oryginału musiały ulec redukcji. Wydaje się to zrozumiałe, jeśli w siedmiu godzinach emisji chce się zmieścić tysiąc pięćset stron prozy. Kutz i Toeplitz skupili się więc przede wszystkim na dziejach kolejnych pokoleń trzech rodów: Myszyńskich, Royskich i Gołąbków. Niestety, z powodu bardzo okrojonego budżetu cykl zrealizowano na taśmie szesnastomilimetrowej, co umożliwia prezentowanie go wyłącznie na małym ekranie. Akcja serialu rozpoczyna się w lipcu 1914 roku w Odessie. Spędzają tu wakacje dorosłe dzieci pani Szyllerowej: kompozytor Egdar i śpiewaczka Elżbieta. Towarzyszą im pochodzący z zaprzyjaźnionej rodziny Józio Royski i jego korepetytor Kazimierz Spychała. Wkrótce dołączają do nich Ola - cioteczna siostra Józia i hrabia Janusz Myszyński - sąsiad Royskich. Wszyscy nawiązują kontakty z Rosjanami z odeskiej bohemy artystycznej. Rodzą się wakacyjne flirty. Józio zakochuje się w Elżbiecie, Janusz w rozpoetyzowanej córce policmajstra Ariadnie Tarło, Spychała uwodzi Olę, do której wzdycha też znany cukiernik Franciszek Gołąbek. Obiecująco zapowiadającą się kanikułę przerywa jednak ogłoszenie mobilizacji. 13:30 CAŁA NAPRZÓD (FAST FORWARD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Gilles Vernet Dokument przybliża pojęcie upływającego czasu. Dlaczego można odnieść wrażenie, że czas biegnie coraz szybciej? Jakie czynniki na to wpływają? Jak zmieniło się podejście do tego zagadnienia na przestrzeni ostatnich dekad? Poświęcenie czasu na zadawanie fundamentalnych pytań pozwoli rozwiązać największą zagadkę epoki, w której żyjemy. 14:35 PUŁKOWNIK KWIATKOWSKI Komediodramat, 122 min, Polska, 1995 Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Marek Kondrat, Renata Dancewicz, Zbigniew Zamachowski, Adam Ferency, Artur Barciś "Pułkownik Kwiatkowski" był reklamowany na kasetach wideo jako "najlepsza komedia sezonu". Obsypany nagrodami film Kazimierza Kutza to z pewnością wydarzenie artystyczne dużej rangi, a także przednia próbka nieznanej strony talentu twórcy "Soli ziemi czarnej". Już we wcześniejszej o rok komedii pt. "Zawrócony" Kutz pokazał, że potrafi śmiać się z rzeczy ponurych i złowrogich, nie przekraczając przy tym granic dobrego smaku. W "Pułkowniku..." umiejętność tę jeszcze wydoskonalił. Akcja fimu toczy się w roku 1945. Wszechwładne UB, wspomagane przez "towarzyszy radzieckich", coraz sumienniej i skuteczniej likwiduje polską "reakcję". W koszarowym szpitalu na Ziemiach Zachodnich pracuje lekarz nazwiskiem Andrzej Kwiatkowski. W cywilu ginekolog, w armii musiał przedzierzgnąć się w chirurga. Właśnie kończy operować Kiziora - pułkownika UB z Warszawy. Jedno niewłaściwe pociągnięcie skalpelem, jeden źle założony szef i eskulap może skończyć w kazamatach. A sprawa jest delikatna - Kizior jest ranny w twarz. Jednak Kwiatkowskiego ręka nie zawodzi. Ubecki dostojnik nie stanie się ofiarą złośliwych kpinek podwładnych. W nagrodę za dobrą robotę lekarz dostaje tydzień urlopu, który postanawia spędzić w rodzinnych stronach, czyli w Warszawie. Na gruzach swego dawnego domu przypadkiem odnajduje Krysię - przed wojną podlotka, teraz piękną kobietę. Zafascynowany urodą dziewczyny zaprasza ją na kolację do ekskluzywnej restauracji. Tu Krysię zaczyna napastować radziecki oficer. Kwiatkowskiemu nie pozostaje nic innego, jak znokautować natręta. Przebiegły medyk ratuje wszakże swą skórę, podając się za ważnego funkcjonariusza bezpieki. Maskarada udaje się, a Kwiatkowski zdobywa podziw Krysi. By zamienić go w miłość, postanawia pomóc kilku niewinnie uwięzionym ludziom, podając się za zastępcę ministra Radkiewicza. Mimo że rozgrywa się w tragicznych czasach, film Kutza tchnie niekłamanym komizmem. Reżyser w mistrzowski sposób cieniuje humor, dzięki czemu widz śmieje się nawet wówczas, gdy akcja przenosi się do katowni UB, więzień czy gabinetu diabolicznego (świetny Krzysztof Globisz) Mieczysława Moczara. Koniec zabawy wprawdzie jest raczej gorzki, lecz zakończenie "Pułkownika..." pozostaje otwarte. Nie burzy jednoznacznie nastroju, daje nadzieję. Kutz zrobił komedię przewrotną i inteligentną, serwując widzom jednocześnie uśmiech na twarzy i ponure mrowienie w duszy. Dopomógł w tym znakomity scenariusz, napisany zresztą na podstawie wydarzeń autentycznych, i popisowe aktorstwo, zwłaszcza odtwórcy głównej roli, Marka Kondrata. Srebrne Grona na XXVI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1996 roku. Nagrody dla Marka Kondrata i Renaty Dancewicz na XX Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Gdynia '95. 16:50 KASIA BALLOU (CAT BALLOU) Western komediowy, musical, 92 min, USA, 1965 Reżyseria: Elliot Silvertstein Scenariusz: Walter Newman, Frank Pierson Aktorzy: Jane Fonda, Lee Marvin, Michael Callan, Dwayne Hickman, Nat "King" Cole Na swój debiut kinowy amerykański reżyser Elliot Silverstein, znany wówczas głównie ze swych dokonań telewizyjnych i teatralnych, wybrał gatunek niełatwy: parodię westernu. W swoim czasie uprawiał go chętnie Bob Hope, którego "Pechowca na prerii" oglądali także polscy widzowie. Debiut Silversteina spotkał się z bardzo gorącym przyjęciem w krajach anglosaskich, ale krytyka francuska przyjęła film ze znacznie większą rezerwą, zarzucając twórcy, że pomieszał w "Kasi Ballou" elementy musicalu, operetki i tradycyjnego westernu. Silverstein podjął próbę stworzenia specyficznego widowiska w kształcie ludowej ballady. Umowność spektaklu podkreślają kuplety ballady śpiewanej przez Nat King Cole'a i Stubby'ego Caye'a, przerywające akcję, ale też - na wzór songów - uzupełniające ją i komentujące. Scenariusz powstał na kanwie powieści Roya Chanslora z 1956 roku "The Ballad of Cat Ballou" i relacjonuje popularną legendę o Kasi Ballou, pannie z dobrego domu, która na początku lat 90. ubiegłego wieku zorganizowała w Wyoming bandę rewolwerowców, aby zemścić się na zabójcach swego ojca, za co została skazana na szubienicę. Katarzyna Ballou wraca po ukończeniu szkoły do rodzinnego rancha w Wyoming. W pociągu poznaje dwóch podejrzanych osobników: Claya Boone'a, który trudni się kradzieżami bydła, i Jeda Beaumonta, udającego pastora. Po powrocie do domu Kasia dowiaduje się, że jej ojcu grozi śmiertelne niebezpieczeństwo: bezwzględni przedsiębiorcy z pobliskiego Wolf City chcą przejąć rancho Franka Ballou ze względu na znajdujące się na jego terenie źródła wody pitnej, ale stary farmer nie chce odstąpić ziemi. W obawie o życie ojca Kasia sprowadza na rancho słynnego niegdyś na całym Zachodzie strzelca Kida Shelleena, w którego przygodach zaczytywała się od lat. Kid Shelleen okazuje się starym pijaczyną, który nawet nie ma własnego rewolweru. Kiedy jednak najemny morderca, słynny Tim Strawn, zabija Franka Ballou, Shelleen z miłości do pięknej Kasi przeistacza się w dawnego bohatera. W galowym mundurze udaje się na decydujący pojedynek ze Strawnem. Właściwym celem Kasi stają się jednak zleceniodawcy Strawna. Dziewczyna organizuje bandę, w której skład wchodzą Clay i Jed, pracujący na rancho ojca Indianin Jackson Dwa Niedźwiedzie oraz Kid Shelleen. Na czele bandy Kasia napada na pociąg wiozący pieniądze dla Towarzystwa Rozwoju Wolf City. "Niezłośliwa karykatura, celne dowcipy, śmieszne gagi dodane do tradycyjnych akcesoriów westernu ożywiają gatunek, pozwalają mu żyć nowym życiem" - pisał po premierze "Kasi Ballou" jeden z krytyków. Mocną stroną filmu jest także znakomite aktorstwo. Jane Fonda z dezynwolturą i wdziękiem interpretuje Kasię, doskonały jest Lee Marvin, który w rysunku postaci osiąga szczyty aktorskiego rzemiosła. Podwójna rola Kida Shelleena i Tima Strawna przyniosła mu w 1965 r. Srebrnego Niedźwiedzia na festiwalu filmowym w Berlinie i Oscara za najlepszą rolę męską. Ponadto film otrzymał nominacje do nagrody Akademii Filmowej za scenariusz, montaż, ścieżkę dźwiękową i piosenkę. 18:30 DO DZIEŁA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Wykonawcy: Justyna Melonowska (prowadząca) Dr Justyna Melonowska wraz z gościem odcinka, omówi zagadnienia dotyczące Europy, jej pozycji w przestrzeni literackiej, historycznej, a także pozycji w przyszłości. Prof. Wojciech Roszkowski odpowie na pytanie: Jaki los czeka Stary Kontynent?, przedstawi podstawowe wartości, które definiują Europejczyków i zmiany, które zachodzą w cywilizacji. Opowie czym są dobro, prawda i piękno. Kanwą całej dyskusji będą prace prof. Wojciecha Roszkowskiego: "Roztrzaskane lustro" i "Bunt Barbarzyńców. 105 pytań o przyszłość naszej cywilizacji". Rozmowa opierać się będzie także na książkach: Waltera Laqueura "Ostatnie dni Europy. Epitafium dla Starego Kontynentu", Douglasa Murraya "Przedziwna śmierć Europy" i Davida Engelsa "Renovatio Europae". 20:00 TEATR TELEWIZJI - SKOWRONEK Teatr, 98 min, Polska, 1966 Przekład: Jadwiga Kukułczanka Reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Anna Jarnuszkiewicz Aktorzy: Jadwiga Barańska, Ignacy Gogolewski, Zofia Małynicz, Edmund Fetting, Stanisław Jasiukiewicz, Henryk Borowski, Zdzisław Mrożewski, Piotr Pawłowski, Józef Nalberczak, Janusz Ziejewski, Jan Paluszkiewicz, Ryszard Kubiak, Tadeusz Surowa, Lucjan Dytrych, Zdzisław Skowroński Opowieść o Joannie d'Arc ukazująca ją nie tylko jako młodą wieśniaczkę opanowaną mistyczną wiarą w uwolnienie Francji od Anglików, ale też jako nieświadomego człowieka rzuconego między ścierające się siły polityczne piętnastowiecznej Francji. Joanna, prosta dziewczyna, nie potrafi zrozumieć, że po spełnieniu swej roli - wyzwolicielki, staje się niewygodna, zarówno dla kleru jak i koronowanego dzięki niej króla. Jej miejsce jest już tylko na stosie inkwizycji. 23:40 DO DZIEŁA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Wykonawcy: Justyna Melonowska (prowadząca) Dr Justyna Melonowska wraz z gościem odcinka, omówi zagadnienia dotyczące Europy, jej pozycji w przestrzeni literackiej, historycznej, a także pozycji w przyszłości. Prof. Wojciech Roszkowski odpowie na pytanie: Jaki los czeka Stary Kontynent?, przedstawi podstawowe wartości, które definiują Europejczyków i zmiany, które zachodzą w cywilizacji. Opowie czym są dobro, prawda i piękno. Kanwą całej dyskusji będą prace prof. Wojciecha Roszkowskiego: "Roztrzaskane lustro" i "Bunt Barbarzyńców. 105 pytań o przyszłość naszej cywilizacji". Rozmowa opierać się będzie także na książkach: Waltera Laqueura "Ostatnie dni Europy. Epitafium dla Starego Kontynentu", Douglasa Murraya "Przedziwna śmierć Europy" i Davida Engelsa "Renovatio Europae". 00:35 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WIEŻA. JASNY DZIEŃ Dramat psychologiczny, 106 min, Polska 2018 Scenariusz i reżyseria: Jagoda Szelc Aktorzy: Anna Krotoska, Małgorzata Szczerbowska, Laila Hennessy, Rafał Cieluch, Anna Zubrzycki, Rafał Kwietniewski Przyjęty dobrze przez krytykę debiutancki film Jagody Szelc, absolwentki Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu i Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej łódzkiej filmówki. Dramat rozgrywa się w czterech ścianach rodzinnego domu na wsi, położonego na odludziu, wśród wysokich drzew. To tu po długiej nieobecności wraca młodsza z dwóch z sióstr, Kaja, a okazją do odwiedzin starych kątów jest pierwsza komunia małej Niny, córki drugiej z sióstr, Muli, oraz jej męża Michała. Mula i Michał żyli dotąd w harmonii i spokoju, opiekując się chorą matką i wychowując córkę. Okazuje się jednak, że biologiczną matką dziewczynki jest właśnie Kaja, co mocno destabilizuje życie rodzinne i prowadzi do nieporozumień i kłótni, zwłaszcza że Nina nie ma pojęcia, jaką tajemnicę skrywają od lat jej rodzice. Cały uporządkowany świat Muli rozpada się w jednej chwili. Obawia się, że Kaja zechce odebrać jej dziecko. A może istnieje jeszcze inny powód, dla którego młodsza z sióstr zdecydowała się na powrót po sześciu latach. 02:35 KINO NOCNE - PUŁAPKA Film sensacyjny, 115 min, Polska 1997 Scenariusz i reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Marek Kondrat, Joanna Benda, Bogusław Linda, Zbigniew Zamachowski, Anita Lipnicka, Dorota Pomykała, Małgorzata Potocka, Ewa Sałacka, Jerzy Bończak, Zygmunt Malanowicz, Leon Niemczyk, Piotr Dejmek, Michael Gooray, Ewa Szykulska, Paweł Nowisz Na początku lat 80. , wkrótce po studiach reżyserskich w PWSFTViT, Adek Drabiński, absolwent warszawskiej ASP, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Spędził tam kilkanaście lat, realizując filmy reklamowe, dokumentalne, wideoklipy oraz odcinki seriali telewizyjnych. W 1992 r. nakręcił pełnometrażowego, kostiumowego "Szulera", który przyniósł mu nagrodę za najlepszy debiut na festiwalu filmowym w Gdyni i rok później Srebrne Grono w Łagowie. Po pięciu latach milczenia Drabiński zrealizował drugi film fabularny, "Pułapka", którym nawiązuje do swego ulubionego gatunku, tzw. film noir. Scenariusz powstał wiele lat wcześniej jeszcze w Ameryce, ale z różnych przyczyn nie doczekał się tam realizacji. Po powrocie do Polski autor nieco go przerobił, nadając mu bardziej komediowy charakter i dysponując budżetem w wysokości 16 miliardów starych złotych przystąpił do pracy. Zdjęcia kręcono w Warszawie i Chicago, a także w nadmorskich plenerach Gdańska i Helu. W głównych rolach wystąpiła plejada gwiazd polskiego kina z Markiem Kondratem na czele. Po wieloletniej emigracji do kraju powraca zza oceanu Maciek, niegdyś dobrze zapowiadający się aktor młodego pokolenia. W Ameryce nie zdobył sławy, próbuje więc ułożyć sobie na nowo życie w Polsce. Ale przez ten czas nad Wisłą wszystko się zmieniło: ludzie, układy, zwyczaje. Maciek ma problemy z odnalezieniem się w zupełnie obcej rzeczywistości. Dawni kumple to teraz bardzo zajęci biznesmeni, a spotykane kobiety nie mają ochoty na słuchanie zwierzeń emigranta. Zagubiony, osamotniony Maciek coraz częściej zagląda do kieliszka. Gdy kolejne próby powrotu do zawodu kończą się fiaskiem, Maciek nieoczekiwanie otrzymuje propozycję pracy w charakterze... stróża samotnego domu stojącego nad brzegiem morza. Ma tam pilnować znajdującego się w piwnicy składu szmuglowanego alkoholu i czekać na wiadomość. Jaką? Od kogo? Tego nie wie. Początkowo wydaje się, że stróżowanie nad morzem nie będzie zbyt ryzykownym zajęciem. Wokół panuje cisza i spokój. Maciek poznaje swoją sąsiadkę Ewę: mieszkającą samotnie tajemniczą, długonogą piękność. Kilka dni później znajduje na plaży elegancki garnitur, a wraz z nim wypchany pieniędzmi portfel. Te pozornie odległe od siebie, nieistotne fakty połączą się niebawem w niebezpieczny ciąg wydarzeń, a Maciek uświadomi sobie, że został wplątany w skomplikowaną grę, w której ma być tylko pionkiem.