TVP Dokument Poniedziałek, 10.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WIERZĘ W NIETOPERZE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Na południu Polski uchowały się jeszcze kolonie zagrożonego zagładą nietoperza podkowca małego. To drobne zwierzątko uznaje tylko obszary wyżynne i górskie, jak choćby pasma Beskidów. Tu ich badaczem i czynnym obrońcą jest bohater odcinka dr Rafał Szkudlarek, od lat prowadzący wraz z innymi członkami tzw. grupy nietoperzowej program ochrony nietoperzy, a zwłaszcza podkowców. Te mają bowiem szczególne wymagania, o których spełnienie w przyrodzie coraz trudniej. Zarazem są całkiem uzależnione od ludzi, bo swe letnie, decydujące o przetrwaniu kolonie rozrodcze zakładają na strychach. Najczęściej są to strychy budowli sakralnych, a zwłaszcza drewnianych kościołów i cerkwi, rozsianych na pogórzu. Ich nieodpowiednie remontowanie albo też całkowite, wynikłe z braku środków zaniechanie remontów zagraża nie tylko zabytkowym budowlom, ale i koloniom podkowców. Toteż grupa nietoperzowa stara się te środki zdobyć i przyczyniła się już do uratowania niejednego obiektu. O szczególnej symbiozie przyrodników z księżmi i wspólnej ich opiece nad nietoperzami opowiada ten odcinek. 06:35 DZIKA POLSKA - MIĘDZY NAMI JAJAMI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są szaleńcy natury ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Marcin Kostrzyński spotykaja tych szaleńców w terenie i ruszają śladem ich fascynacji. Z pierwszymi dniami wiosny na naszych łąkach, polach i zalewiskach pojawiają się naturalne pisanki i kraszanki. To jaja ptaków, które już wkrótce po stajaniu śniegu przystępują do lęgu: czajek, żurawi, gęsi. Natura zaopatrzyła je w naturalne desenie, zabezpieczając przed okiem drapieżników i jednocześnie ułatwiając odnalezienie ich przez prawowitych właścicieli. Trudno je odszukać i obejrzeć, ale zadanie to podejmują bohaterowie "Dzikiej Polski". Odwiedzają też olbrzymi, gromadzony przez dziesięciolecia, zbiór jaj ptasich, a zarazem ujawniają, skąd biorą się oryginalne kształty i desenie tych ptasich skarbów i w jak przemyślny sposób ptaki ukrywają je w swych gniazdach przed oczami intruzów. 07:05 CHIŃSKI NOWY ROK - NAJWIĘKSZE ŚWIĘTO ŚWIATA ODC. 3 (CHINESE NEW YEAR - THE GREATEST CELEBRATION ON EARTH - EP. 3) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Sarah Sarkhel Trzyczęściowy dokument opowiadający o Chińskim Nowym Roku - jednym z największych wydarzeń na świecie. Każdego roku jedna szósta ludności świata podróżuje do domów, aby świętować z rodzinami. To największa sezonowa migracja ludności. Zobaczymy, jak Chińczycy obchodzą najważniejsze święto w roku; opowiemy o jego roli w bogatej, chińskiej kulturze; prześledzimy przygotowania do uroczystości oraz ich przebieg. 08:05 ŻYWNOŚĆ JUTRA - ODC. 2 (TOMORROW'S FOOD) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Helen Thomas Dokumentalna opowieść o jedzeniu. Właściwie ukazuje inspirującą przyszłość jedzenia. Dzięki niesamowitym innowacjom i oszałamiającym wynalazkom z całego świata, które wkrótce znajdą się na wyciągnięcie ręki - od przyszłościowych farm, których uprawy nigdy nie ujrzą światła dziennego, po galerie supermarketów i restauracje z robotami, komputery mogą dać nam zupełnie nowe doznania smakowe; gdzie nasz burger najprawdopodobniej pochodzi z szalki Petriego lub farmy owadów niż z pola i gdzie druk 3D może zmienić sposób, w jaki gotujemy. Ta otwierająca oczy seria zmieni sposób, w jaki myślimy o żywności, którą uprawiamy, kupujemy i jemy - teraz i w przyszłości. W drugim odcinku tej serii złożymy wizytę w Ocado, największym na Wyspach Brytyjskich hipermarkecie internetowym. Roboty i 25 kilometrów przenośników rolkowych. Tak będą wyglądały zakupy w przyszłości. Brytyjczycy kochają jedzenie, ale żywność wciąż się zmienia. Jakie nowe towary znajdziemy na sklepowych półkach? Zmienia się także nasz sposób myślenia o żywności. Wraz z grupą ekspertów odkryjemy niezwykły świat niepozornych posiłków. Angela Hartnett, szefowa kuchni z gwiazdką Michelina, przetestuje robota kuchennego. Chris Bavin, znawca warzyw i owoców, przedstawi australijski pomysł na farmę przyszłości. Plantacja pomidorów za dnia, po zmroku klub nocny. W Japonii doktor Shini Somara przekona się, czy komputer wesprze silną wolę w walce o zachowanie diety. Sprawdzimy też, jak nauka pomaga w walce z fałszerzami żywności. 09:10 MACIERZYŃSTWO W ŚWIECIE ZWIERZĄT - ODC. 3 KROK W DOROSŁOŚĆ (ANIMAL MUMS. GROWING UP) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Alice Keens - Soper Serial BBC Worldwide prezentuje matki i macierzyństwo w świecie zwierząt. Matki to najbardziej niezwykłe istoty na ziemi, niezastąpione w życiu każdego z nas. Wśród zwierząt odgrywają równie wyjątkową rolę. Przed nami opowieść o najsilniejszej więzi w świecie przyrody. Od narodzin młodych do osiągnięcia przez nie samodzielności. Poznamy najbardziej niesamowite matki w świecie zwierząt. W poprzednich filmach obserwowaliśmy, jak matki radzą sobie z przyjściem dziecka na świat, a potem z jego wczesnym okresem dorastania. Tym razem zobaczymy, jak uczą młode na własnym przykładzie, jak przekazują swoją wiedzę i jakie wyznaczają standardy zachowań. Poznamy ich sekrety zdobywania pożywienia nad i pod ziemią. Zobaczymy, jak przygotowują potomstwo do opuszczenia rodzinnego gniazda bądź podążania ze stadem. Przyjrzeliśmy się najbardziej niezwykłej więzi w świecie przyrody. Matki karmią, chronią i uczą swoje potomstwo. Kiedy samodzielne już młode ruszają w świat nad i pod ziemią, w oceanach i na niebie, one są dumne z efektu swojej pracy. 10:10 SIMON REEVE I ŚWIĘTE RZEKI - ŚWIĘTE RZEKI CZ. 1 NIL (SIMON REEVE'S SACRED RIVERS) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Mike Smith Historia przygód i dziennik podróży Simona Reeve, który bada trzy główne rzeki świata: Nil, Jangcy i Ganges. Poprzez historie ludzi, którzy żyją wzdłuż tych wielkich dróg wodnych, odkrywa ich ogromny wpływ i ujawnia, jak jednoczą i dzielą niektóre z najbardziej niezwykłych części świata. Pełen cudów i zapierających dech w piersiach krajobrazów, kolorów, niezwykły spektakl i nieoczekiwane spotkania. Pierwsza część to podróż od wyżyn Etiopii i miejsca uważanego przez wielu za źródło Nilu Błękitnego. Niewiele rzek działa na wyobraźnię tak jak Nil. Przez tysiąclecia jego źródło było owiane tajemnicą. Znali je tylko okoliczni mieszkańcy. Poszukiwacze źródła Nilu zapuszczali się w głąb Afryki; wielu nigdy nie powróciło. Ten strumień z czasem stanie się Nilem Błękitnym, który połączy się z Nilem Białym. Razem stworzą potężną rzekę Nil. Simon będzie podążał od Etiopii, przez pustynię Sudanu i dalej, przez Egipt do Morza Śródziemnego. Zobaczymy, jak ta życiodajna rzeka ukształtowała niektóre z naszych najwcześniejszych cywilizacji i wpłynęła na niektóre z naszych największych religii. Ale wraz ze wzrostem populacji wzdłuż jego brzegów, kraje wzdłuż Nilu domagają się coraz większej ilości świętej wody, a to zagraża stabilności całego regionu. 11:00 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 10 IRLANDZKA MIŁOŚĆ (AROUND THE SEA II EP. 10 L’AMOUR EST DANS L’EIRE) Serial dokumentalny, 12 min, Francja, 2018 Reżyseria: Camlia Encinas Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie, widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku odwiedzimy jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych tego rejonu Republiki Irlandii: Klify Moheru i Wyspy Aran. Tu odbywa się "Festiwal Singli". To największy w kraju zjazd panien i kawalerów do wzięcia. Można znaleźć mężczyznę swojego życia. Czterdzieści tysięcy osób szuka tu swojej bratniej duszy. Festiwal odbywa się już od stu pięćdziesięciu lat. Tu narodziła się irlandzka branża turystyczna. Działało tu jedyne w kraju uzdrowisko. 11:25 KOLUMBOWIE RAZ JESZCZE Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1980 Scenariusz: Ryszard Panek Zdjęcia: Zdzisław Stephan Reżyserska rekonstrukcja losów młodzieży działającej w polskim podziemiu niepodległościowym, bohaterów filmu "Kolumbowie". Wzruszający zapis wojennej historii bohaterów z dwóch warszawskich rodzin - Wolfów i Stephanów. Archiwalne nagrania z czasu II wojny światowej wykonał amatorską kamerą Zdzisław Stephan. Najpierw historia Zdzisława "Orła II" Stephana, który wyruszył z Warszawy we wrześniu 1939 roku pełen nadziei w poszukiwaniu polskich ośrodków mobilizacyjnych. Wrócił rozgoryczony po wielu tygodniach. Ożenił się w 1942 roku, założył firmę monterską, pod przykrywką której budował stacje nadawcze dla podziemia. Zaginął podczas Postania Warszawskiego, a jedyną wzmiankę o nim znajdujemy w pracy Lesława Bartelskiego "Mokotów 1944". Dalej historia 14 - letniego Adama "Adasia" Wolfa, jednego z najmłodszych żołnierzy warszawskiej dywersji. Pomimo młodego wieku dostarczał broń do podziemia. Jego nazwisko odnaleziono w późniejszych wspomnieniach Cezarego Chlebowskiego z walk na Kielecczyźnie. Wolf zginął trzy lata później, 13 września w akcji pod Smarkowem. W filmie wykorzystano, na podstawie prawa cytatu, archiwalne materiały filmowe i ikonograficzne. 11:55 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 9 Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Poligony bywają ciężkie i wystawiają nawet doświadczonych Terytorialsów na poważny egzamin z bycia twardym. Dużym wsparciem dla żołnierzy bywa wtedy modlitwa i obecność księdza, z którym można porozmawiać, a który zawsze podtrzyma na duchu. Także w przygotowaniach do przysięgi - najważniejszego wydarzenia dla rekruta... To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 12:30 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 10 Telenowela dokumentalna TVP, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. Dla żołnierzy WOT - u służba w mundurze to część ich codzienności - w cywilu prowadzą swoje firmy, pracują w rozmaitych instytucjach i udzielają się społecznie. Czas poznać ich życie poza jednostką. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 13:00 WIELKIE RODZINY - ODC. 6 Telenowela dokumentalna TVP, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Filip Zubowski, Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Maciej Cuske Rodzina Kacprzyków zabierze widzów do swojego świata, opowiadając o wspólnym biesiadowaniu i radości płynącej z takich spotkań przy stole, pokazując odmienne od miejskiego sposoby spędzania wspólnego czasu. A więc skoro zima to bieganie boso po śniegu, wspólna narciarska wyprawa, z przerwą na ich tradycyjne już gotowanie na powietrzu, po wcześniejszym zebraniu drewna w lesie na przygotowanie ogniska. I fotografie taty, który zatrzymuje w kadrze życie rodziny. Lewoccy wspólnie planują wyjazd, na którym nie byli już od kilku lat. Andrzej wpuszcza nas do swojego zawodowego życia. Towarzyszymy mu w spotkaniu z grupą kobiet, które ukochały flamenco. W tym odcinku usłyszymy mistrzostwo jego gitary, ale także zobaczymy w jaki sposób przygotowuje swoje dłonie do koncertów. Twarowscy będą towarzyszyć swoim pociechom w trudnych dla nich momentach. Tymka na olimpiadę z chemii odwiezie mama, na zawody Basi w judo pojedzie tata. Na przykładzie tej rodziny przekonamy się, że w dużej rodzinie jest miejsce na rozwijanie pasji i indywidualizm. Ale także dzielenie się umiejętnościami z rodzeństwem. Starszy brat, zapalony chemik, do swojego nowego domowego laboratorium zaprosi Stasia i Marysię, którzy z przerażeniem będą obserwować jak ich smaczne żelki służą chemicznym eksperymentom ich starszego brata. Basia, zawodniczka judo, objaśni Marysi jak zawiązywać pas. Po narodzinach Gilberta, piątego dziecka Janu i Weroniki, a 38. bohatera serialu, w domu wielkie oczekiwanie czwórki rodzeństwa i dziadków. Janu jedzie do szpitala po Weronikę. Po powrocie do domu wzruszeniom i powitaniom nie ma końca. 13:50 ZDUMIEWAJĄCE INDIE. CZ. 1. PUSTYNIA THAR: ŚWIĘTE PIASKI (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby Pięcioodcinkowy serial holenderski o niezwykłej przyrodzie i cywilizacji Indii. W pierwszym odcinku ekipa filmowców dociera z kamerą a Thar, największą pustynię Półwyspu Indyjskiego. Thar leży w Radżastanie w zachodnich Indiach oraz w stanie Pendżab w południowo - wschodnim Pakistanie. Niemiłosierny skwar, przenikliwy wiatr i niemal permanentna susza sprawiają, że miejsce to bywa nazywane "królestwem śmierci". Paradoksalnie jednak tętni życiem. Można tu spotkać zwierzęta, których nie zobaczymy nigdzie indziej, ale także miliony ludzi. To najbardziej zatłoczona pustynia świata, gdzie ludzie i zwierzęta zawierają swoiste przymierze, które obu stronom zapewni przetrwanie. 14:55 TADEUSZ RÓŻEWICZ - TWARZE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2012 Reżyseria: Piotr Lachmann Od roku 1980 Tadeusz Różewicz i Piotr Lachmann, spotykając się w różnych miejscach (Kraków, Gliwice, Wrocław, Warszawa, Konstancin), kontynuowali swój zamiar nakręcenia materiałów, które miały posłużyć pierwotnie jako "kulisy" spektakli videoteatralnych z żywym udziałem samego poety. Materiał jednak stawał się coraz bardziej obfity i wykraczał daleko poza pierwotnie założone ramy. Tak więc narodziła się myśl wygenerowania z niego oddzielnego dokumentu, z natury rzeczy poetyckiego, w którym Różewicz ukazałby twarz inną od tej, którą prezentował na oficjalnych wieczorach autorskich, które ograniczają amplitudę jego nie tylko poetyckiego przesłania. Nazywa je "pogrzebowymi ceremoniałami", na których aż za bardzo potwierdza się jego teza o "śmierci poezji". Dążył zawsze do żywej poezji mówionej. Okazało się, że materiały nakręcone zawierają długie sekwencje, w których poezja publikowana, na nowo odczytana i komentowana przez poetę i poezja jakby tworzona w obecności kamery i operatora (w roli miniwidowni i niekiedy rozmówcy) jest właśnie pierwszym i jedynym zapisem tego rodzaju "poezji mówionej". Można więc mówić o dokumencie poetyckim, który demonstruje proces rodzenia się poezji i jej końcowy rezultat. W odpowiedniej aranżacji, po uprzedniej selekcji i montażu pod kątem określonym w (roboczym) tytule "Twarze Różewicza" ma powstać podmiotowy dokument, którego bohater jest jednocześnie dyskretnym sterownikiem kierunku i metody samego filmu. Sugeruje szczegóły, aż po sprawy montażu. Z drugiej strony zostawia reżyserowi wolność, potrzebną do spełnienia jasno wyrażonych postulatów. Dyskursy dotyczą najbardziej dramatycznych, nurtujących poetę problemów: religii, wiary i odchodzenia od niej, pustki społeczeństwa po "śmierci Boga", wojny i związanych z nią dylematów byłego partyzanta, który jako jeden z pierwszych (jeśli nie jako pierwszy) wyciągnął rękę w stronę byłych wrogów, poezji skierowanej na "istotę słowa", a nie na obraz i metaforę. W jedenastu oddzielnych scenach, które przechodzą jedna w drugą na zasadzie asocjacji i kontrapunktów, ujawnia się nieznana dotąd twarz poety, dla którego problematyka twarzy i jej metafizyka jest jednym z elementarnych i jednocześnie ewidentnie filmowych motywów, które konstruują również strukturę tego dokumentu. Będzie tu okazja do ujawnienia nagrań, które od początku miały ambiwalentny status: pozornie prywatne, z fascynującymi scenami wypowiedzi improwizowanych, miały jednak od początku za cel pokazanie się poety przyszłej widowni od zupełnie innej strony, o czym świadczy zacytowany w prologu wiersz "Do Piotra", w którym autor wręcz domaga się od Piotra (Lachmanna) "zakończenia filmu o mnie, o mojej poezji". 16:05 APOKALIPSA CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO - ODC. 1 (APOCALYPSE NEANDERTHAL) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Jason Levangie Zdjęcia: Paul Mccurdy Muzyka: Jihwoan Ahn Przez tysiące lat neandertalczycy przemierzali ziemię, ale w mgnieniu oka zniknęli z historii. Neandertalczyk jest jedną z najbardziej zaskakujących tajemnic w historii ludzkości. Ale nowe informacje mogą rozwiązać tę zagadkę. Naukowcy uważają, że neandertalczyk uległ zagładzie, gdy 39 tysięcy lat temu wybuchł wulkan. Zespół naukowców bada tę teorię wulkanicznej anihilacji. A jeśli wybuch wulkanu oznaczał koniec dla neandertalczyków, może w przyszłości erupcja spowoduje zagładę ludzkości. 17:00 CO CZEKA WENECJĘ? (WHAT FUTURE FOR VENICE? / QUEL AVENIR POUR VENISE?) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Nadia Cleitman, Jacques Plaisant Film dokumentalny o sytuacji w Wenecji. W odstępie kilku miesięcy Wenecja przeżyła dwa dramaty, które rzuciły ją na kolana. 12 listopada 2019 roku na miasto Dożów uderza fenomen Aqua Alta o historycznym poziomie, powodując straszliwe zniszczenia. Kilka miesięcy później, wiosną 2020 roku, pandemia Covid - 19 zmusza władze do zamknięcia miasta, powodując nagłe i trwałe zatrzymanie turystyki masowej, od której miasto stało się gospodarczo uzależnione. Po tych dwóch poważnych tąpnięciach wenecjanie kwestionują przyszłość swojego miasta i są zmobilizowani bardziej niż kiedykolwiek, aby ocalić swój klejnot przed podnoszącymi się wodami, ale także wynaleźć nową formę turystyki, mniej inwazyjnej i bardziej zrównoważonej. Są konserwatorami, rzemieślnikami, rybakami, zarządcami dziedzictwa lub zawodowymi turystami i walczą o wymyślenie nowej przyszłości miasta Dożów. Od momentu powstania 1600 lat temu Serenissima zawsze była odporna i pragnie uczynić z tych wydarzeń szansę na odrodzenie się silniejszą. 18:05 IZRAEL: ATOMOWE TABU (ISRAEL AND THE BOMB) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2012 Reżyseria: Dirk Pohlman W roku 1986 londyński Sunday Times opublikował sensacyjny wywiad z Mordechajem Vanunu, który ujawnił materiały dowodzące, że Izrael ma broń jądrową. Vanunu uczestniczył w badaniach nad bronią jądrową i potwierdził tylko to, co było tajemnicą poliszynela. Mimo to izraelscy agenci uprowadzili go w Rzymie i zawieźli do kraju, gdzie został uznany za szpiega, osądzony za zdradę i skazany na długoletnie więzienie. W roku 1948 przywódcy młodego izraelskiego państwa zadeklarowali, że Żydzi już nigdy nie będą tak bezbronni jak w obliczu tragedii Holokaustu. Dzięki zakulisowej pomocy Francji, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Niemiec zbudowali ogromny arsenał jądrowy, do którego jednak nigdy się nie przyznali. W konsekwencji nie podpisali traktatów o kontroli zbrojeń. Nie zgadzają się też na zagraniczne kontrole. Ich domniemany arsenał działa odstraszająco na wrogo usposobione państwa arabskie, a z drugiej strony skłania zachodnie mocarstwa zaniepokojone ewentualnością konfliktu jądrowego na Bliskim Wschodzie do zaopatrywania sojusznika w broń konwencjonalną. W ten sposób Izrael stał się potęgą militarną. Państwo żydowskie konsekwentnie realizuje tzw. strategię nieprzejrzystości w polityce zagranicznej i krajowej. Większość obywateli przestrzega jej skomplikowanych reguł. Jednym z nielicznych wyjątków był Mordechaj Vanunu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PANAMA. KRAJ MIĘDZY OCEANAMI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 SZTUKA DOKUMENTU.KRZYSZTOF KIEŚLOWSKI Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech "Sztuka dokumentu" to cykl poświęcony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Każdy odcinek nowej telewizyjnej serii "Sztuka dokumentu" poświęconej wybitnym polskim dokumentalistom, zrealizowany został w innej formie. Drugi odcinek prezentuje dokonania Krzysztofa Kieślowskiego. W swoich filmach dokumentalnych, późniejszy twórca "Dekalogu" i "Trzech kolorów", w skupieniu i z uwagą przyglądał się życiu zwykłych ludzi, stopniowo, z filmu na film, coraz bardziej wnikając w ich egzystencję. Opisywał świat nieprzedstawiony PRL, którego prawdziwy obraz odkrywał, filmując międzyludzkie relacje podpatrzone w mikrospołecznościach - w Urzędzie, Fabryce, czy Szpitalu. Kieślowski nieustannie doskonalił formę swoich filmów, z ogromną precyzją dopracowując ich ostateczny kształt. W nieomal każdym kolejnym filmie odkrywał nowe, oryginalne rozwiązania. W swoich wypowiedziach na temat filmu dokumentalnego nieustannie zwracał uwagę na odpowiedzialność reżysera za człowieka przed kamerą. Czy mam prawo filmować prawdziwą łzę? - pytał. Film Bartosza Paducha opowiada o drodze Kieślowskiego dokumentalisty od filmów opisujących zgrzebny świat peerelowskiej rzeczywistości aż po filmy wnikające coraz głębiej w świat wewnętrznych przeżyć i myśli ich bohaterów. Mówi o powodach odejścia Kieślowskiego od dokumentu do fabuły. W filmie oglądamy fragmenty dokumentów Kieślowskiego, słuchamy wypowiedzi przyjaciół i współpracowników reżysera oraz znawców jego twórczości. Oglądamy także niepublikowane dotąd fragmenty amatorskiego filmu Mikołaja Jazdona "Ostatnie spotkanie z Krzysztofem Kieślowskim" zrealizowanego na krótko przed śmiercią reżysera podczas przeglądu jego filmów dokumentalnych w Poznaniu. 20:40 PIERWSZA MIŁOŚĆ Film fabularny, 51 min, Polska, 1974 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Jacek Petrycki " daje odczuć klimat naszej codzienności, i to dobitnie, przejmująco. Zaś jest to nie byle co! Zadaniem sztuki, rzadko przez nią wykonywanym, jest sprecyzowanie atmosfery życia - z której nie zdajemy sobie sprawy, bo przyzwyczailiśmy się, bo wrażliwość nam się zatarła, bo niepostrzeżenie popadliśmy w automatyzm. I oto film, dzięki swojej penetracyjności, wnikliwości, otwiera nam oczy" - pisał po telewizyjnej premierze "Pierwszej miłości" Zygmunt Kałużyński. Tematem filmu jest rok z życia dwojga młodych ludzi, którzy stają przed bardzo poważnym egzaminem z dojrzałości i odpowiedzialności. Choć mają po 17 - 18 lat i jeszcze się uczą, niebawem urodzi im się dziecko. Początkowo dziewczyna rozważa możliwość usunięcia ciąży, lecz aborcja grozi powikłaniami. Wtedy wspólnie ze swym chłopakiem podejmują decyzję o urodzeniu dziecka. Wiąże się to z licznymi kłopotami. Młodzi nie mają ślubu ani mieszkania, nie mówiąc już o źródłach utrzymania. Rozpoczynają więc istną tułaczkę po rozmaitych urzędach, by osiągnąć upragnioną stabilizację. Wczesna ciąża dziewczyny pociąga za sobą kłopoty w szkole oraz zaostrza jej stosunki z ojcem. Pierwsza, naiwna i lekkomyślna miłość obydwojga bohaterów wystawiana jest na coraz cięższe próby, co skrupulatnie rejestruje kamera. Dzięki wrażliwości i talentowi Kieślowskiego widz nie ma jednak poczucia, że reżyser przekracza granice dobrego smaku i brutalnie wdziera się w prywatne życie bohaterów. Zamiast tego kreśli, przepełniony głębokim humanizmem, obraz miłości dwojga ludzi, która pod wpływem życiowych przeszkód krzepnie, stając się dla nich źródłem nadziei na przyszłość. 21:45 ZDJĘCIE Film dokumentalny, 31 min, Polska, 1968 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Marek Jóźwiak, Wojciech Jastrzębowski Autor filmu poszukuje dwóch chłopców z fotografii zrobionej w 1945 roku na podwórku kamienicy przy ulicy Brzeskiej. Odnalezienie braci i ich losy. 22:20 LEGENDA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1975 Realizacja: Krzysztof Kieślowski Scenariusz: Barbara Wachowicz Zdjęcia: Ryszard Jaworski Nieznany film Krzysztofa Kieślowskiego, dotychczas uznawany za nieukończony. Wszystkie dotychczasowe źródła (m. in. biografia reżysera pióra Stanisława Zawiślińskiego oraz książka Mikołaja Jazdona "Dokumenty Kieślowskiego") podawały, że "Legenda" jest jedynym nieukończonym filmem Krzysztofa Kieślowskiego. Jednak, wbrew wcześniejszym informacjom, film został ukończony i jest przechowywany w Archiwum Telewizji Polskiej, choć najprawdopodobniej nigdy nie został wyemitowany. Miał być częścią cyklu "Ziemia Żeromskiego". Kieślowski rozpoczął też zdjęcia do drugiej części cyklu, zatytułowanej "Edukacja" (zachowały się materiały robocze do tego filmu), jednak prace nad nim zostały ostatecznie przerwane. Ekipa (na ekranie pojawia się się sam Kieślowski przeprowadzający wywiady) wędruje po Kielecczyźnie, poszukując śladów Stefana Żeromskiego, rozmawia z ludźmi, którzy pamiętają pisarza, słucha historii, które go inspirowały, rozmawia z uczniami Liceum w Chobrzanach, w których często bywał autor "Popiołów". 22:45 KRZYSIEK KIEŚLOWSKI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Wojciech Chabin Roman Kieślowski, ojciec reżysera, przez 20 lat chorował na gruźlicę, na którą zapadł w czasie wojny. Choroba uniemożliwiła mu normalne życie, skomplikowała też bytowanie całej rodziny. Często przebywał w sanatoriach, a wówczas żona wraz z synem i córką przenosiła się w ich pobliże, gdzie podejmowała pracę urzędniczki. Tak w latach 50. Krzysztof Kieślowski trafił do Sokołowska, pierwszego w świecie - jak wspomina lekarz chorób płuc Stanisław Domin - ośrodka sanatoryjnego, na którym wzorowali się walczący z gruźlicą w całej Europie. Sokołowsko było wówczas skupiskiem kilkuset chorych, umieszczonych w niewielkich domach przystosowanych do celów sanatoryjnych, oraz dwustu osób personelu i ich rodzin. Krzysiek mieszkał z matką i siostrą w bezpośredniej bliskości domu, w którym umieszczono jego ojca. Naprzeciwko zaś miał kino. Było jego fascynacją, rzadko kiedy jednak miał pieniądze na bilet. Szukał więc różnych sposobów, by się dostać do środka, a kiedy zawodziły, szedł z kolegami na dach, gdzie przez przewód wentylacyjny, ze złości i zazdrości pluli widzom na głowy. Krzysiek był chłopcem spokojnym i dobrym uczniem. Mniejszy od kolegów, drobny i wątły, po ukończeniu szkoły podstawowej w Sokołowsku podjął naukę w liceum w Wałbrzychu. Oznaczało to codzienną wędrówkę przez opustoszałe pola do stacji kolejowej i jazdę pociągiem do miasta. Nic nie smakowało mu tak, jak mielone na dworcu w Wałbrzychu. Po latach wyznawał, że nie cierpi zdjęć w pociągach i na dworcach, a są niemal w każdym jego filmie. I konstatował ze zdumieniem: przecież to ja piszę te scenariusze! Autor filmu wraz ze Stanisławem Górskim, dawnym szkolnym kolegą Krzysztofa Kieślowskiego, wędruje śladami reżysera po Sokołowsku i Wałbrzychu, szukając ludzi, którzy pamiętają chłopca, wspomnień po nim, miejsc i wydarzeń, które kształtowały jego wrażliwość i wyobraźnię. 23:10 ROSJA - POLSKA - MÓJ KIEŚLOWSKI Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2005 Reżyseria: Irina Wołkowa Zdjęcia: Eryk Hilderbrand, Michał Ślusarczyk Film jest subiektywnym spojrzeniem reżyserki na Polskę poprzez filmy Kieślowskiego. Kanwą filmu jest wywiad z Martą Hryniak, córką Kieślowskiego. W pierwszej części zobaczymy też zdjęcia osób, które zgłosiły się na casting do remake'u filmu "Przypadek". Opowiedzą one o miejscu jego twórczości w swoim życiu. Pojawią się również miejsca bliskie reżyserowi. 23:35 KULAS I JEGO SYN Reportaż, 17 min, Polska, 1978 Autor: Władysław Daniszewski Zdjęcia: Lech Rydliński Historia życia Grzegorza Kulasa, który po wojnie zdecydował się osiedlić na terenach zachodniej Polski. Tutaj podjął pracę w Spółdzielni Kółek Rolniczych, gdzie potrzebna była siła charakteru, odporność i umiejętność w radzeniu sobie z codziennymi trudnościami. Takie cechy charakteru wyniósł z doświadczeń wojennych i walki na froncie. Kombatant wspomina działania zbrojne o przełamanie Wału Pomorskiego w okolicach rzeki Gwdy, w których uczestniczyły jednostki 1. Armii Wojska Polskiego. Po zajęciu Złotowa osiągnęły linię Gwdy w rejonie silnie bronionych miejscowości Podgaje, Jastrowie i Ptusza i po bardzo ciężkich walkach zdobyły Podgaje. 23:55 NOTACJE: KRYSTIAN LUPA. UPÓR MARZENIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Agnieszka Chmielińska Krystian Lupa (ur. 7 listopada 1943 w Jastrzębiu - Zdroju), polski reżyser teatralny, scenograf, grafik, dramaturg oraz profesor sztuki teatralnej. Uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych w Europie. Krystian Lupa mówi, że był zawsze marzycielem nieprawdopodobnie upartym. Bo upór marzenia to rzecz podstawowa. Bohater opowiada o trudnych wspomnieniach z dzieciństwa, o lęku, jaki odczuwał przed ojcem i o matce, która żyła w nierealnym, utkanym z marzeń świecie. Pragnienie teatru rodzi się już w jego wczesnym dzieciństwie. Są to nieustanne zabawy w teatr. Reżyserowanie rzeczywistości. Bohater podkreśla, że sztuka teatralna była jednak decyzją nieświadomą. Stopniowo do niej dojrzewał. Młodość Lupy to poszukiwanie własnej drogi. Błędnie wybrane kierunki studiów fizyka, reżyseria filmowa. Młodzieńczy bunt i uczestnictwo w ruchu hippisowskim. Wreszcie decyzja, by studiować reżyserię teatralną na krakowskiej PWST. Zwieńczone sukcesem przedstawienie dyplomowe "Nadobnisie i koczkodany" według Witkacego, które stanowiło przełom w życiu bohatera. Otrzymał propozycję pracy w Starym Teatrze w Krakowie. Krystian Lupa podkreśla, że było to miejsce jego inicjacji teatralnych. Ta przestrzeń jawiła się mu jako niemalże mityczna. Nasycona szczególnym znaczeniem. Tu zamieniał się w introwertycznego wodza. Nigdy nie musiał żebrać o scenariusz. Zawsze to on rozdawał karty. Stary Teatr to lata nieprzerwanej pracy. 00:05 OSTATNIA ROLA Felieton, 7 min, Polska, 1978 Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Wieś Siedlątków, w województwie sieradzkim, została wykupiona od rolników przez państwo. Jej tereny będą wkrótce dnem zbiornika retencyjnego, który poskromi kapryśną w tym miejscu Wartę i dostarczy wodę pitną mieszkańcom Poznania i Konina. Przed rozstaniem ze swoimi gospodarzami Siedlątków gra swoją ostatnią rolę. Płonąca wieś i uciekający z niej mieszkańcy stają się bohaterami jednego z odcinków cyklu "Polskich Pieśni Żołnierskich", w reżyserii Tadeusza Worontkiewicza, traktującego o wrześniu 1939 roku. 00:20 CO MOGĄ MARTWI JEŃCY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Film porusza sprawę sowieckich jeńców wojennych w Polsce w 1920 roku. Ten temat nie istniał w świadomości społecznej w okresie PRL - u. Autorzy dokumentu podejmują próbę odpowiedzi na pytanie: jaka jest prawda na temat sowieckich jeńców w polskich obozach w 1920 roku. Narracja będzie prowadzona dwuwarstwowo: historycznie (rekonstrukcja wydarzeń z 1920 roku) oraz współcześnie (wywiady z rosyjskimi i polskimi historykami). 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KTOKOLWIEK WIE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Ktokolwiek wie... Zarówno brunatny, jak i czerwony totalitaryzm, nasi główni wrogowie z ostatniej wojny, doskonale wiedzieli, czym dla polskiego ducha oporu jest kult bohaterów. Na mogiłach wyrastały kolejne pokolenia wierzące, że ojczyzna jest sprawą wartą największych poświęceń. Zarówno Niemcy jak i Sowieci, wyspecjalizowani w inżynierii społecznej wyznawali zasadę, że wszelki ślad po przeciwnikach, którzy wykazali się duchem oporu, powinien zniknąć. Dlatego spora część naszych zmagań z historią to tropienie zatartych mogił i bezimiennych dołów śmierci. Dziś będzie podobnie, bo jest sprawa, w której oczekujemy Państwa pomocy. Szukamy śladu po Bronisławie Czapskim, aresztowanym w czasie wojny przez gestapo. Na razie jego krewnym udało się odnaleźć tylko jego ryngraf. Kolejnym celem naszych dzisiejszych działań jest miejsce zwane polskimi Termopilami - reduta na Strękowej Górze, której historię od pewnego czasu próbujemy dopisać do końca. 01:50 ZIEMIA BEZDOMNYCH Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marcin Krawczyk Jest to projekt filmu poświęcony ludziom bezdomnym, którzy od 2007 roku budują jacht pełnomorski. Ich celem jest ukończenie budowy jachtu i wypłynięcie w półtoraroczny rejs dookoła świata. Ideę zaszczepił w nich kamilianin ojciec Bogusław, który zmarł w 2009 roku. Pomysł na budowę jachtu i opłynięcie nim świata stał się tym największym wyzwaniem dla jego podopiecznych. Misja trwa, bezdomni z kapitanem realizują wspólne marzenie, nie tylko po to, by przełamać stereotyp bezdomności, ale przede wszystkim, by pomóc samym sobie. Czy uda się dokończyć rozpoczęte dzieło co daje siłę i motywację do kontynuowania wzniosłej idei. 02:50 NIEPOGODZENI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są: niewidoma od urodzenia Monika i jej mąż Wojtek z porażeniem mózgowym. Wspierają się i uzupełniają, nie godzą się ze swoją niepełnosprawnością, mają takie same marzenia jak ludzie zdrowi. Towarzyszymy im w czasie drogi do szpitala w Bydgoszczy, gdzie Wojtek ma mieć przeprowadzoną operację wszczepienia stymulatorów do półkul mózgowych. Ma ona zredukować jego ruchy mimowolne, poprawić mowę. Czy operacja się uda? Jak Monika i Wojtek poradzą sobie ze swoimi oczekiwaniami i emocjami?