TVP Historia Środa, 12.01.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1578 - pierwsze wykonanie "Odprawy posłów greckich" Jana Kochanowskiego; 1984 - nowe metody konserwacji piramid w Egipcie; 1993 - zmarł Józef Czapski; 07:00 CZAS HONORU - ODC. 71 "DZIECI WOJNY" Serial wojenny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Woźniak dowiaduje się o pieniądzach przywiezionych w plecaku Michała. Otwiera się przed nim szansa na spłacenie Rainera. Dochodzi do sporu między Michałem i Władkiem. Michał nie chce zostawić bratu pieniędzy, które miały być rozdzielone między całe podziemie. Władek jest wściekły. Michał jedzie do Warszawy, gdzie spotyka się z Leną. W Hotelu Royal UB przesłuchuje gości w sprawie niedawnej strzelaniny. Przerażony Rainer zaraz po przesłuchaniu idzie do Woźniaka i Emilii. Daje im nowe ultimatum. Emilia spotyka się ze swoim wojennym ukochanym. Kobieta jest początkowo wściekła, oskarżając byłego narzeczonego, że ją bezwzględnie porzucił. Bronek spotyka się z Celiną. Wypytując ją o Karkowskiego, orientuje się, że dziewczyna ma w Warszawie tajnego współpracownika. Przypadkowo, po roku rozłąki, Wanda spotyka Helenę. Podczas emocjonalnej rozmowy Wanda zwierza się matce z dręczących ją problemów. Porwany na ulicy dr Otto zostaje wywieziony do tajnego ośrodka rządowego, gdzie czeka na niego pułkownik Lebiediew. Starając się namówić doktora do współpracy, wyciąga asa z rękawa. W tym samym tajnym ośrodku rządowym dochodzi do siebie prezes Janisz. Trwają przesłuchania Rudej. Dziewczyna jest nakłaniana, by przyznała się do stawianych jej zarzutów. Ma szanse na proces i amnestię. Podczas napadu partyzantów na wojskową ciężarówkę konspiratorzy biorą w niewolę niezwykle cenną zakładniczkę. 07:55 ARRASÓW DZIEJE OSOBLIWE - MALOWANE SZTUKĄ TKACKĄ. ODC. 2 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Marek Szczepanek, Grzegorz Styła Zdjęcia: Wojciech Kursa W 2021 roku obchodzone są trzy ważne rocznice wpisane w burzliwą historię wawelskiej kolekcji arrasów: 450. - licząc od roku 1571 to jest od roku przekazania całej kolekcji narodowi, co dokonało się testamentem Zygmunta Augusta i było aktem niezwykłym i o ogromnych konsekwencjach dla dalszych dziejów unikalnego zbioru, setna zawarcia Traktatu Ryskiego, który otwierał drogę do trwającej przez dekadę wielkiej rewindykacji z Rosji bolszewickiej i wreszcie sześćdziesiąta powrotu arrasów z Kanady po wojennej tułaczce, pełnej dramatycznych zwrotów akcji i ryzykownych operacji ratunkowych. Te trzy ważne wydarzenia, ściśle związane także z Wawelem, tworzą osnowę cyklu audycji telewizyjnych "Arrasów dzieje osobliwe". Jest to barwna, zbudowana zarówno na przekazie faktów jak i na historycznej anegdocie, opowieść o burzliwych losach całej kolekcji rozwijana na tle równie burzliwych dziejów Polski w czasie blisko 500 lat. Drugi odcinek cyklu "Malowane sztuką tkacką" odpowiada na pytania, co to są, z czego i jak powstają arrasy, czyli ruchome obrazy malowane sztuką tkacką. Analiza artystyczna serii "Dzieje pierwszych rodziców" jest pretekstem do przybliżenia nie tylko sztuki renesansu i autora rysunków serii figuralnych kolekcji Michaela Coxciena, lecz również fenomenu flamandzkich warsztatów tkackich. 08:30 HABDANK Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2021 Reżyseria: Włodzimierz Gołaszewski Gołaszewski Scenariusz: Włodzimierz Gołaszewski Bohaterem filmu jest niezwykły człowiek Jerzy Oskar Stefanowski - Habdank, przedwojenny marynarz, oficer, awanturnik, partyzant, harcmistrz, patriota, zaangażowany w walkę o wolną Polskę, kawaler Orderu Virtuti Militari. 09:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:30 PSEUDONIM JAN NOWAK Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2004 Reżyseria: Jolanta Kessler-Chojecka Scenariusz: Jolanta Kessler-Chojecka Wykonawcy: Jan Nowak-Jeziorański, John Adams, Władysław Bartszewski, Zbigniew Brzeziński, Paula Dobriansky, Daniel Fried, Paul Henze, Krystyna Miłotworska-Hilary Historia życia Jana Nowaka - Jeziorańskiego od czasów jego dzieciństwa i młodości, poprzez okres II wojny światowej i działalność kurierską, pracę w Radiu Wolna Europa, po najobszerniej przedstawiony okres waszyngtoński, kiedy Nowak - Jeziorański pełnił funkcję nieoficjalnego rzecznika ambasadora polskiej demokracji. Autorka opowiada obszernie o jego pracy na stanowisku konsultanta Białego Domu i Państwowej Rady Bezpieczeństwa Narodowego, organizowaniu pomocy dla wydawnictw niezależnych i NSZZ Solidarność, wspieraniu przemian demokratycznych w Polsce po 1989 r. , zabiegach o przyjęcie Polski do NATO. Poznajemy sposób pracy bohatera filmu, zasady jego współpracy z Kongresem Polonii Amerykańskiej, kontakty z mediami itp. W filmie znalazły się liczne wypowiedzi samego Jana Nowaka - Jeziorańskiego. O nim zaś mówią: John Adams, Władysław Bartoszewski, Zbigniew Brzeziński, Paula Dobriansky, Daniel Fried, Paul Henze oraz Krystyna Miłotworska - Hilary. 11:30 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. GENERAŁ WITOLD KIEDROWSKI Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2021 Scenariusz: Tadeusz Pużański Ks. generał Witold Kiedrowski, urodzony 16 kwietnia 1912 r. w Buku Pomorskim, zmarł 20 stycznia 2012 r. w szpitalu im. Leopolda Bellana w Paryżu. Uczestnik wojny obronnej 1939 r. , m.in. bitwy nad Bzurą. W ramach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej działał w Biurze Informacji Prasowej przy Delegaturze Rządu na Kraj. Aresztowany przez Niemców w styczniu 1942 r. , torturowany w Alei Szucha. Skazany na karę śmierci, wypuszczony dzięki przekupieniu oficera gestapo. Więzień Majdanka, KL Auschwitz, gdzie z narażeniem życia pomagał współwięźniom, organizując m.in. tajne dostawy lekarstw i szczepionek. Po wojnie został na emigracji we Francji, gdzie prowadził szeroką działalność patriotyczną i społeczną. Zamiarem cyklu jest pokazanie kapłanów Kościoła katolickiego, którzy walczyli o polskość i wiarę w XX wieku. Trzeba ich przypominać szczególnie w sytuacji, kiedy nasiliły się ataki na polskie wartości, przez wieki utożsamiane z triadą: Bóg, Honor, Ojczyzna. Kościół, jego pasterze czy wierzący są dziś zwalczani przez lewicową ideologię, której elementem jest chrystofobia, wykorzystująca w dużej mierze brak świadomości i wiedzy napastników. 12:10 KRÓLOWA BONA - ODC. 1 Serial historyczny, 53 min, Polska 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Piotr Fronczewski, Jerzy Kamas, Leonard Pietraszak, Jan Machulski, Andrzej Szczepkowski, Eugenia Herman, Olgierd Łukaszewicz, Henryk Bista, Włodzimierz Boruński, Halina Rowicka, Monika Sołubianka, Renata Fireman - Kryńska, Józef Duriasz, Anna Dymna, Jerzy Trela, Marek Kondrat i inni "Królowa Bona" to rozpisany na odcinki wielki fresk historyczny, przedstawiający dzieje I Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVI wieku. Był to czas dynamicznego wzrostu znaczenia i potęgi Polski na arenie międzynarodowej. Siła polityczna, gospodarcza i militarna państwa Jagiellonów szła w parze z rozwojem kulturalnym. Wiek XVI to przecież szczyt polskiego renesansu, określanego częstokroć mianem "złotego wieku". Tworzą wtedy Jan Kochanowski, Mikołaj Sęp - Szarzyński, Łukasz Górnicki, Andrzej Frycz - Modrzewski, Mikołaj Kopernik, ks. Piotr Skarga. Ojczyzną ówczesnych mód kulturalnych i obyczajowych są Włochy - kolebka renesansu, kraj uznawany za spadkobiercę tradycji greckiego i rzymskiego antyku. Bona Sforza d'Aragona (1494 - 1557) wywodziła się z jednego ze znamienitszych rodów włoskich. Jako córka tytularnego księcia Mediolanu i Bari wyrosła w atmosferze wielkiej polityki, rywalizacji rodów o poszczególne księstwa, przemyślnych forteli i intryg dworskich. Odebrała niezwykle staranne wykształcenie. Biegle władała hiszpańskim i klasyczną łaciną, której znajomość wywołała ponoć podziw profesorów Akademii Krakowskiej. Królową Polski została w 1518 roku. Szybko zyskała duży wpływ na swojego męża Zygmunta Starego. Była postacią kontrowersyjną. Miała zagorzałych zwolenników i zaciekłych wrogów. Pierwsi cenili ją za mądrość, przenikliwość i dalekowzroczność w sprawach politycznych. Drudzy zarzucali jej zuchwałość, despotyzm, żądzę władzy i mieszanie się do polityki. Serial Janusza Majewskiego ukazuje ją jako kobietę twardą, rozsądną władczynię, która wszakże nie zdołała osiągnąć zamierzonych celów. Akcja zaczyna się w chwili, gdy Bona przybywa do Polski. Już kilka tygodni po koronacji okazuje się, że nie będzie "malowaną" królową. Pełna werwy, południowego temperamentu i inicjatywy stara się wywierać wpływ na życie polityczne swej nowej ojczyzny. Naczelnym celem jej działań jest walka z Habsburgami - odwiecznymi wrogami Sforzów, a przy tym głównymi konkurentami Jagiellonów w Europie. Nowa królowa pragnie też dać mężowi następcę tronu, który umocniłby ciągłość dynastii. Pierwszym dzieckiem jest jednak dziewczynka. Otrzymuje imię babki Izabelli. Gdy kilka miesięcy później Zygmunt Stary wyrusza na wojnę z Krzyżakami, młoda królowa oczekuje już kolejnego dziecka. Bona ma nadzieję, że tym razem będzie to upragniony dziedzic polskiej korony. 15:05 GIGANCI HISTORII - ODC. 29. POWSTANIA ŚLĄSKIE Teleturniej, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Górski Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Niemcy próbują się pozbierać po sromotnej klęsce w I wojnie światowej. Tymczasem po sąsiedzku odradza się po 123 latach zaborów państwo polskie. Nowa sytuacja geopolityczna sprawia, że na Górnym Śląsku należącym wówczas do Niemiec, odradzają się silne polskie sentymenty. Uprzemysłowiony, bogaty w węgiel region ma kluczowe znaczenie strategiczne, dlatego Niemcy próbują Ślązaków spacyfikować. Terror niemieckich władz napotyka na sprzeciw ludności. Dodatkowo zbiega się w czasie z informacją o zwycięskim powstaniu w Wielkopolsce. Na beczce prochu, jaką jest w tym momencie Śląsk, brakuje już tylko iskry. Ślązacy trzykrotnie chwytali za broń, by zamanifestować swoją polskość. Rok 2021 został ustanowiony rokiem Powstań Śląskich. To idealny moment, aby sprawdzić, co wiemy o tamtych wydarzeniach. Powstania Śląskie to temat tego odcinka teleturnieju. 16:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 228 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W warsztacie Jerzego Gruchalskiego w Ślesinie odradza się wyjątkowy szybowiec, na którym ostrogi lotnicze zdobywali niemal wszyscy wybitni polscy piloci. Edukacja lotnicza zaczynała się bowiem od startu ze zbocza z naciągiem gumowym, a takim szkolnym pierwszym aparatem latającym była konstrukcja sprowadzająca się do belki z fotelem, którą zaopatrzono w skrzydło i stery. To właśnie Wrona. Szybowiec Wrona był pierwszą konstrukcją, jaką opracowano w nowo utworzonych warsztatach szybowcowych w Warszawie. Prototyp zbudowano na początku 1932 roku i na wiosnę na polu mokotowskim w Warszawie oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec przeszedł testy i został skierowany do produkcji seryjnej. Ponadto konstruktor udostępnił dokumentację (za opłatą 50 złotych za dokumentację i 20 zł za licencję), która pozwalała na budowanie szybowca przez lokalne kluby szybowcowe. Warsztaty Szybowcowe sprzedawały również materiały do budowy szybowca oraz gotowe elementy konstrukcyjne, które pozwalały ograniczyć pracę pasjonatów szybownictwa wyłącznie do montażu. Licencję kupiło od nas wiele krajów na świecie, teraz zaś przyszła pora, by Wrona znowu wzbiła się w powietrze. 16:25 MARZYCIELE - STANISŁAW MARUSARZ Dysk./wywiad/debata, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Nowy sezon "Marzycieli" otworzy odcinek o Stanisławie Marusarzu, skoczku narciarskim, wicemistrzu świata z 1938 roku, kurierze tatrzańskim na trasie Zakopane - Budapeszt. Po brawurowej ucieczce z więzienia Montelupich w 1940 roku przedostał się na Węgry, gdzie trenował węgierskich skoczków. Jego siostra Helena Marusarzówna, która była również mistrzynią narciarską i kurierką tatrzańską oraz żołnierzem ZWZ - AK, została zamordowana przez Niemców. Kontynuacja cyklu z 2019 roku, w którym przedstawiono sylwetki Polaków, walczących na różne sposoby o odzyskanie niepodległości Ojczyzny, a następnie budujących odrodzoną Druga Rzeczpospolitą. Nowa edycja 2021 przedstawia siedemnaście wybranych postaci, podejmujących walkę z okupantem podczas II Wojny Światowej. 17:00 WYGASZANIE MIASTA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Mucha Scenariusz: Wojciech Mucha Film stanowi dzień po dniu ilustrację życia Krakowa w czasie pandemii. Obserwując takie miasto jak Kraków dzisiaj, mamy możliwość zadania wielu pytań, które obecnie zadają sobie pewnie także mieszkańcy Londynu, Paryża, Rio de Janeiro, Pragi, Amsterdamu i innych miast świata, dotkniętych pandemią. To moment, kiedy zaczynając od tej małej ojczyzny możemy opowiadać o problemach tożsamych pod każdą szerokością geograficzną na świecie. Czy globalna gospodarka, która na naszych oczach rozsypała się jak domek z kart, poradzi sobie? Czy obecna katastrofa nie tylko gospodarcza czy ekonomiczna, ale też i społeczna obudzi w nas refleksje? Jak odbudujemy wszystko? Jak ochronimy ją przed dalszymi stratami? Na te i inne pytania autorzy próbują odpowiedzieć w swoim filmie. Zobaczymy puste miasto, które do niedawna tętniło życiem tysięcy turystów. Tak zwana globalna wioska, jak widzimy dzisiaj, jest tworem całkowicie nietrwałym, wręcz iluzją. Kontrapunktem do tego obrazu ma być skupienie uwagi na sprawach lokalnych, tych blisko nas. 18:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - SCENARIUSZE III WOJNY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Niech bomba atomowa wisi nad kapitalistami jak miecz Damoklesa - takie było myślenie Moskwy o zimnej wojnie. Ale z dokumentów dostarczonych przez Ryszarda Kuklińskiego, wynika, że plany ataku na Zachodnią Europę dopracowano w najdrobniejszych szczegółach. Mówią o tym m.in. dr Paweł Piotrowski - kierownik wydziału Badań Historycznych Wojskowego Biura Historycznego i płk dr hab. Juliusz Tym - Akademia Sztuki Wojennej. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 72 "ZAKŁADNICZKA" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki W obozie partyzantów Władka trwa spór, co zrobić z zakładniczką. Część żołnierzy uważa, że należy ją wykorzystać do walki z komunistami, inni sprzeciwiają się tego typu metodom. Woźniak usiłuje dowiedzieć się od pojmanego partyzanta Okonia, co stało się z plecakiem pełnym dolarów. Brutalne metody Woźniaka nie są skuteczne. Celina chce pomóc Bronkowi w ujęciu Karkowskiego. Wypytuje o niego Rainera. Ważnym tropem może być kobieta bliska kiedyś Karkowskiemu. Michał postanawia podjąć samotną próbę odbicia Janisza. Tymczasem Celina z agentem amerykańskiego wywiadu, Maksem, trafiają na trop Blachnitzky’ego. Michał, pomimo ostrzeżeń ze strony Celiny, czuje, że Lena staje mu się coraz bliższa. Helena chce umożliwić Wandzie ujawnienie się i rozpoczęcie normalnego życia. Po pomoc zgłasza się do starego znajomego... Wanda postanawia wystartować w konkursie na spikerów radiowych. W więzieniu Ruda czeka na rozprawę. W celach obok trwają rozstrzeliwania. 20:00 OSTATNIE CHWILE I WOJNY ŚWIATOWEJ (WWI: THE FINAL HOURS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Caglar Malli Scenariusz: Caglar Malii Podczas zimnego listopadowego weekendu w 1918 roku los Europy spoczywał w rękach kilku ludzi. Oto historia ich niezwykłych negocjacji, które zakończyły cztery lata dewastującego konfliktu. 21:05 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.IV - FILIP I ORLEAŃSKI: MIŁOŚĆ I INTRYGI. 1669 - 1679. ODC. 4/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 4/6) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 22:05 CZŁOWIEK Z ZACHODU (MAN OF THE WEST) Western, 95 min, USA 1958 Reżyseria: Anthony Mann Scenariusz na podstawie powieści Willa C. Browna: Reginald Rose Zdjęcia: Ernest Haller Muzyka: Eve Newman Aktorzy: Gary Cooper, Julie London, Lee J. Cobb, Arthur O’Connell, Jack Lord, John Dehner, Royal Dano, Robert Wilke, Jack Williams i inni Anthony Mann zapisał się w historii kina jako jeden z najwybitniejszych twórców westernu. Współpracował też ze znakomitymi aktorami, którzy stali się gwiazdami tego gatunku: Jamesem Stewartem ("Winchester’73", "Zakole rzeki", "Naga ostroga", "Mściciel z Laramie"), Henrym Fondą ("Gwiazda szeryfa") i właśnie Garym Cooperem grającym właśnie główną rolę w "Człowieku z Zachodu". Film ten to dramatyczna opowieść o człowieku, który chce być uczciwy na terenach, gdzie rządzi bezprawie. Akcja rozwija się nieśpiesznie, a gwałtowność reakcji i zachowań bohaterów kontrastuje z sielankowym krajobrazem ukwieconych łąk. Arizona, rok 1874. Link Jones, mieszkaniec maleńkiej osady na Dzikim Zachodzie, udaje się pociągiem do Fort Worth. Ma stamtąd sprowadzić nauczycielkę, która poprowadzi w osadzie szkołę świeżo zbudowaną wysiłkiem wszystkich mieszkańców. Choć żyje się im bardzo biednie, zebrali pieniądze potrzebne na opłacenie nauczycielki. Link, któremu je powierzyli, bardzo chce wywiązać się z zadania. Ale gdy na jednej ze stacji pociąg zatrzymuje się w celu uzupełnienia zapasów wody i drewna do paleniska w lokomotywie, zostaje zaatakowany przez uzbrojoną bandę. Rabusie okradają pasażerów, niektórych ranią lub zabijają. Powierzone mu pieniądze traci również Link. Tymczasem załoga próbuje ratować się, uruchamiając skład i pośpiesznie odjeżdżając. W ogólnym zamieszaniu na torach zostaje troje pasażerów: Link, który uderzony kolbą stracił przytomność, podstarzały szuler karciany Sam Beasley oraz piosenkarka z saloonu, Billie Ellis, która liczyła, że w innym mieście znajdzie więcej szczęścia. Link, który wydaje się najlepiej znać okolicę, zostaje ich przewodnikiem. Pod jego kierunkiem wszyscy troje docierają po kilku godzinach marszu do starej chaty. Jak się okazuje, Link wychował się i przez wiele lat mieszkał w tym domu. Chata nie jest jednak pusta. Stanowi siedzibę bandy, która napadła na pociąg. Niestety, jest już za późno, żeby się wycofać. Dowodzący bandą, mocno już podstarzały Dock Tobin rozpoznaje w przybyszu swego siostrzeńca. Wychodzi na jaw, że Link też kiedyś należał do bandy, napadał i kradł z innymi. W końcu, mając dosyć takiego życia, nagle opuścił swych współtowarzyszy. W odległej osadzie zaczął wszystko od nowa, stał się uczciwym człowiekiem, założył rodzinę. Teraz jednak, bez broni, w dodatku czując się odpowiedzialny za los Beasleya i pięknej Billie, postanawia z konieczności udawać, że wrócił, by znów wkroczyć na drogę przestępstwa. Zgadza się też wziąć udział w napadzie na bank w miasteczku Lassoo. Ale najbardziej zdeprawowany z całej bandy Coaley przez cały czas go prowokuje, a kuzyn Claude nie wierzy w zapewnienia Linka. Podejrzewa, że ten chce ich zdradzić. 23:50 WOJTEK, NIEDŹWIEDŹ KTÓRY POSZEDŁ NA WOJNĘ (VOYTEK THE SOLDIER BEAR) Film dokumentalny, 59 min, Polska/Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Will Hood, Adam Lavis Scenariusz: Pinny Grylls Muzyka: Will Hood Jest to historia Wojtka - żołnierza niedźwiedzia. Ten okazały 200 - kilogramowy brunatny niedźwiedź walczył podczas II wojny światowej u boku polskich żołnierzy 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii Armii Andersa. Dzielił się z nimi piwem i papierosami, był największym przyjacielem i "dobrym żołnierzem". Brał udział w bitwie pod Monte Cassino, wraz ze swymi towarzyszami broni przenosił skrzynie z amunicją. Wojtek stracił rodziców jako mały niedźwiadek, sierotę przygarnęli polscy żołnierze, któzy znaleźli go w pobliżu Hamadanu w Iranie, w 1942 r. Oddziały te były cześcią 1, 7 miliona Polaków deportowanych do Rosji po inwazji sowieckiej we wrześniu 1939 i uwolnionych po zawarciu układu Sikorski - Majski. Ich niezwykły exodus jest jedną z niedopowiedzianych historii II wojny światowej. Po demobilizacji w listopadzie 1947 r. Wojtek został oddany do edynburskiego zoo, gdzie spędził ostatnie dni swego życia. Odwiedzali go dziennikarze i żołnierze. Wojtek niedźwiedź odszedł w grudniu 1963 r. Przeżył 22 lata. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 228 Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W warsztacie Jerzego Gruchalskiego w Ślesinie odradza się wyjątkowy szybowiec, na którym ostrogi lotnicze zdobywali niemal wszyscy wybitni polscy piloci. Edukacja lotnicza zaczynała się bowiem od startu ze zbocza z naciągiem gumowym, a takim szkolnym pierwszym aparatem latającym była konstrukcja sprowadzająca się do belki z fotelem, którą zaopatrzono w skrzydło i stery. To właśnie Wrona. Szybowiec Wrona był pierwszą konstrukcją, jaką opracowano w nowo utworzonych warsztatach szybowcowych w Warszawie. Prototyp zbudowano na początku 1932 roku i na wiosnę na polu mokotowskim w Warszawie oblotu dokonał Szczepan Grzeszczyk. Szybowiec przeszedł testy i został skierowany do produkcji seryjnej. Ponadto konstruktor udostępnił dokumentację (za opłatą 50 złotych za dokumentację i 20 zł za licencję), która pozwalała na budowanie szybowca przez lokalne kluby szybowcowe. Warsztaty Szybowcowe sprzedawały również materiały do budowy szybowca oraz gotowe elementy konstrukcyjne, które pozwalały ograniczyć pracę pasjonatów szybownictwa wyłącznie do montażu. Licencję kupiło od nas wiele krajów na świecie, teraz zaś przyszła pora, by Wrona znowu wzbiła się w powietrze. 01:30 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CHURCHILL Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w pierwszej fazie wojny. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.