TVP Kultura Poniedziałek, 10.01.2022 07:55 WĘDRUJĄCE KSIĄŻKI. STANY ZJEDNOCZONE (MOVING LIBRARIES - WHERE BOOKS MEAN THE WORLD) Film dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Michael Bernstein, Anja Schürenberg W tym odcinku zobaczymy, jak Street Books już od kilku lat zawozi skrzynię pełną książek mieszkańcom ulicy Portland. Laura Moulton, założycielka projektu, ze swojej inicjatywy postanowiła poważnie potraktować bezdomnych, zwłaszcza jako czytelników. Dając im możliwość wypożyczenia książek, chce przywrócić im poczucie uczestnictwa w życiu społecznym. Ben Hodgson, który sam mieszkał na tej ulicy, jest jednym z kierowców i od dawna jest nieodzownym członkiem Street Books. 08:25 WĘDRUJĄCE KSIĄŻKI. WŁOCHY (MOVING LIBRARIES - WHERE BOOKS MEAN THE WORLD) Film dokumentalny, 26 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Michael Bernstein, Anja Schürenberg W tym odcinku będziemy na południu Włoch, gdzie spotykamy Antonio La Cava, byłego nauczyciela, który od wielu lat podróżuje po kraju ze swoim Bibliomotocarro i zachęca dzieci do czytania książek. Kiedy mała, błękitna małpa, mobilna biblioteka z dachem wyłożonym kafelkami i kominem, przybywa do odległych wiosek Basilicata, raz po raz staje się jasne, jak ważne są książki i lektura dla dzieci. 09:10 TEST PILOTA PIRXA (TEST PILOTA PIRXA) Film science fiction, 95 min, ZSRR/Polska, 1978 Reżyseria: Marek Piestrak Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Eugeniusz Rudnik, Arvo Pärt Aktorzy: Sergei Desnitsky, Bolesław Abart, Vladimir Ivashov, Aleksandr Kaydanovskiy, Zbigniew Lesień, Ferdynand Matysik Niedaleka przyszłość. Koncerny elektroniczne tworzą model nieliniowca androida, który teoretycznie może zastąpić człowieka. W celu zweryfikowania tych informacji UNESCO organizuje misję na Saturna, podczas której cieszący się doskonałą opinią pilot Pirx ma ocenić przydatność nieliniowców do służby w kosmosie. Bohater wie, że wśród załogi znajduje się robot, jednak nie zna jego tożsamości. W czasie trwania ekspedycji próbuje odkryć prawdę, tocząc jednocześnie niebezpieczną grę z tajemniczym przeciwnikiem. Okazuje się, że nieliniowiec jest zagrożeniem dla całej załogi. Doskonałości sztucznego tworu Pirx może przeciwstawić tylko ludzką słabość. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 1 JEST DLA KOGO ŻYĆ. ROK 1863 Serial historyczny, 72 min, 10 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski, Sławomira Łozińska, Stefan Szmidt, Mariusz Dziędziel, Wincenty Grabarczyk, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Jan Frycz, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Eugeniusz Kujawski i inni Wielu krytyków porównywało "Blisko, coraz bliżej" z "Najdłuższą wojną nowoczesnej Europy". Oba seriale były skonstruowane na podobnej zasadzie, oba też opowiadały o walce Polaków z niemieckim zaborcą. O ile jednak akcja "Najdłuższej wojny..." toczyła się w Wielkopolsce, o tyle fabuła "Blisko, coraz bliżej" dotyczy Śląska. Opowieść rozciąga się na lata 1863 - 1922. Jej głównymi bohaterami są przedstawiciele rodziny Pasterników, mieszkający w fikcyjnej wsi Wielowice pod Pszczyną. Rejon ten, zwany "trójkątem trzech cesarzy" leżał na styku trzech zaborów. Protagonistą pierwszych trzech odcinków jest Franciszek Pasternik (w tej roli Franciszek Pieczka), dalsze części opowiadają o losach jego licznych dzieci i jeszcze liczniejszych wnuków. Widz śledzi ich dzieje na tle wielkich przemian i wydarzeń historycznych, wpływających na życie śląskich Polaków. Jest zatem Kulturkampf, rugi pruskie, rewolucja 1905 roku, I wojna światowa i powstania śląskie. Jednym z pragnień reżysera Zbigniewa Chmielewskiego (znany m.in. z seriali "Dyrektorzy" i "Daleko od szosy") było możliwie wierne oddanie językowych przemian na Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia. Z pieczołowitością ukazał więc, jak oryginalna śląska gwara stopniowo nasiąka germanizmami, aż do momentu, gdy niemiecki staje się obowiązujący w szkołach, kościołach, urzędach. Część dialogów prowadzona jest też po francusku, a to z tego powodu, że żołnierze z kontyngentu francuskiego wchodzili w skład Komisji Międzysojuszniczej, nadzorującej przebieg plebiscytu na Śląsku. W serialu celowo zabrakło zdjęć dokumentalnych. Całość jest inscenizowana. Specjalnie dla potrzeb cyklu zbudowano wieś z okresu powstania styczniowego. Każdy odcinek niósł za sobą konieczność wykreowania nowej epoki - innej architektury, mody, otoczenia. By sprostać temu zadaniu, poniesiono znaczne nakłady finansowe. W skompletowaniu setek kostiumów pomogła też "DEFA" - Wytwórnia Filmowa z ówczesnej NRD. Do napisania scenariusza zaangażowano Albina Siekierskiego - znanego pisarza, specjalistę od spraw Śląska. Miał on wówczas za sobą m.in. współpracę z Kazimierzem Kutzem ("Paciorki jednego różańca") oraz liczne sztuki teatralne i scenariusze, w większości związane z tematyką śląską. Pisząc scenariusz sagi o Pasternikach, obficie czerpał z własnej autobiografii, a także z barwnych opowieści swych krewnych - rodowitych Ślązaków. Akcja serialu rozpoczyna się w momencie wybuchu powstania styczniowego w zaborze rosyjskim. Jeden z synów Pasternika chce wziąć w nim udział. Jednak ojciec kategorycznie mu tego zabrania. Jego życiową dewizą jest bowiem: "Tu żyć, być i tu walczyć o Polskę". Wierny tym słowom wie jednak, że do odzyskania niepodległości nie wystarczą entuzjazm i piękne hasła. Potrzeba jeszcze ludzi światłych, wykształconych, którzy nie dadzą się ogłupić pierwszej lepszej propagandzie. Wysyła więc syna do seminarium, by uczył się na księdza. Zdaje sobie sprawę, że z ambony będzie on mógł przepajać serca słuchaczy szczerym patriotyzmem i umiłowaniem rodzimych tradycji. 12:25 SYMFONIA FABRYKI URSUS Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jaśmina Wójcik Scenariusz: Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski Zdjęcia: Kacper Czubak Muzyka: Dominik Strycharski Filmowe podsumowanie pięcioletniej pracy artystyczno - badawczej Jaśminy Wójcik ze społecznością byłych pracowników fabryki Ursus. Dokument ma szczególną wartość społeczną, dostarcza zbiorowej narracji lokalnej wspólnocie, osieroconej symbolicznie po zamknięciu fabryki. Artystka skorzystała nie tylko z wywiadów mówionych, ale i pamięci; ciała zaproszeni do udziału w filmie byli pracownicy fabryki mieli odtwarzać gesty, czynności i dźwięki związane z ich codzienną pracą. (FilmPolski.pl) 13:30 PRZYGODY GAPISZONA - ODC. 3 - PORZĄDKI GAPISZONA Film animowany, 10 min, Polska, 1964 Reżyseria: Jerzy Kotowski Scenariusz: Jerzy Kotowski, Bohdan Butenko Wykonawcy: Brak Dialogów/Narratora . Odcinek pełen różnych przygód: Gapiszon uczy się grać w piłkę nożną, ratuje swój tornister i ucieka przed deszczem. W domu bierze się za tytułowe porządki, ale czekają na niego niespodzianki i nie lada wyzwania. (źródło: ninateka.pl) 13:40 PRZYGODY GAPISZONA - ODC. 4 - GAPISZON KUCHARZEM Film animowany, 10 min, Polska, 1964 Reżyseria: Jerzy Kotowski Scenariusz: Jerzy Kotowski, Bohdan Butenko Wykonawcy: Brak Dialogów/Narratora . W tym odcinku Gapiszon postanawia wypróbować swój kulinarny talent. Gdy obozowy kucharz zasypia, Gapiszon przejmuje jego obowiązki i zaczyna przyrządzać posiłek dla harcerzy. Okazuje się, że zabawa z ogniem może być niebezpieczna. (źródło: ninateka.pl) 14:05 REŻYSERZY - DON SIEGEL 4/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - DON SIEGEL) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Dona Siegela, reżysera "Brudnego Harrego" i "Ucieczki z Alcastraz". 15:05 POCAŁUNEK MORDERCY (KILLER'S KISS) Kryminał, film-noir, 64 min, USA, 1955 Reżyseria: Stanley Kubrick Scenariusz: Howard Sackler Aktorzy: Frank Silvera, Jamie Smith, Irene Kane, Jerry Jarret "Pocałunek mordercy" powstał w 1955 roku jako drugi film wyreżyserowany przez Stanleya Kubricka i utrzymany jest w konwencji filmu noir. Bohater filmu, Dave Gordon jest bokserem kończącym właśnie swoją sportową karierę. Przypadek sprawia, że zapoznaje sąsiadkę mieszkającą na przeciwko. Staje w jej obronie, gdy ta zostaje zaatakowana przez swojego szefa, który ją napastuje. Gloria okazuje się bardzo atrakcyjną dziewczyną, w której Dave wkrótce zakochuje się. Para zaczyna snuć wspólne plany. Niestety odtrącony, zazdrosny szef Glorii postanawia się zemścić. 16:20 BŁĘKITNY POKÓJ Film obyczajowy, 29 min, Polska, 1965 Autor: Prosper Merimee Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Aktorzy: Pola Raksa, Jerzy Nasierowski, Janusz Kłosiński, Artur Młodnicki, Jadwiga Skupnik, Witold Pyrkosz, Wojciech Skibiński, Andrzej Mrozek Janusz Majewski jest autorem filmow krótkometrażowych - m.in "Ronda", "Albumu Fleischera", "Pojedynku", "Avataru" oraz wielu filmów fabularnych, w tym "Zbrodniarza, który ukradł zbrodnię", "Zazdrości i medycyny", "Zaklętych rewirów", "Sprawy Gorgonowej", "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny", "C. K Dezerterów". Para kochanków wyjeżdża na prowincję, by mieć tam czas tylko dla siebie. Jednak intymny nastrój, który stworzyli, zostaje zakłócony i kochankowie rozstają się - chyba już na zawsze. 16:55 JEZIORO BODEŃSKIE Dramat, 82 min, Polska 1985 Scenariusz według prozy Stanisława Dygata i reżyseria: Janusz Zaorski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Małgorzata Pieczyńska, Joanna Szczepkowska, Maria Pakulnis, Gustaw Holoubek, Andrzej Szczepkowski, Henryk Borowski, Krzysztof Zaleski, Wojciech Wysocki, Krzysztof Kowalewski Jeszcze zanim wszedł na ekrany w Polsce, film Janusza Zaorskiego otrzymał Grand Prix - Złotego Lamparta na MFF w Locarno. Na festiwalu w Gdańsku Krzysztof Pieczyński zdobył nagrodę za główną rolę, a Maria Pakulnis - za drugoplanową. Scenariusz "Jeziora Bodeńskiego" powstał na kanwie dwóch utworów Stanisława Dygata: debiutanckiej powieści pod tym samym tytułem napisanej w latach 1942 - 1943, a wydanej w 1946 r. oraz opowiadania "Karnawał". Dzieło Janusza Zaorskiego stanowi udaną próbę zmierzenia się ze specyficznym, nostalgiczno - poetyckim klimatem Dygatowskiej prozy. Zachowując wierność duchowi jego autobiograficznej powieści, reżyser tworzy przede wszystkim portret psychologiczny młodego polskiego inteligenta, przeżywającego wojnę jako ogromny wstrząs duchowy, który zachwiał jego dotychczasowym sposobem myślenia. Filmem tym Zaorski włącza się także w dyskurs na temat naszych narodowych wad i zalet, specyficznego rozumienia polskości, stereotypów zachowania Polaka wobec cudzoziemców. "Jezioro Bodeńskie" nie obfituje w zaskakujące wydarzenia, a budowanie swoistej dramaturgii polega tu przede wszystkim na dokładnym rejestrowaniu gestów i reakcji bohaterów. Akcja filmu rozgrywa się w 1940 r. w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim, niedaleko granicy ze Szwajcarią, gdzie Niemcy założyli obóz dla internowanych. Przebywają w nim głównie Anglicy i Francuzi. Trafia tam także młody Polak legitymujący się francuskim paszportem. Obserwując swych współtowarzyszy niedoli, dokonuje rozrachunku z własnym życiem, polskimi korzeniami i tradycją. Chłopak nie chce oderwać się od swojej polskości, ale jednocześnie stara się nie roztkliwiać nad sobą i swoim pochodzeniem. Jego marzeniem jest dokonanie patriotycznego czynu, ale nie jest w stanie przekroczyć niedostępnej granicy między myślą o czynie a jego spełnieniem. W obozie poznaje piękną Francuzkę Suzanne oraz wesołą blondynkę z Warszawy, Jankę Birmin. Znajomość z Suzanne nabiera cech głębokiej przyjaźni. Rozmyślania o niej zapełniają wiele stron pamiętnika, jaki chłopak prowadzi od początku pobytu w Konstancji. 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - GOLDFINGER (GOLDFINGER) Film sensacyjny, 105 min, Wielka Brytania 1964 Scenariusz na podstawie powieści Iana Fleminga: Richard Maibaum i Paul Dehn Reżyseria: Guy Hamilton Aktorzy: Sean Connery, Gert Frobe, Honor Blackman, Shirley Eaton, Tania Mallet, Harold Sakata, Bernard Lee i inni Po "Doktorze No" i "Pozdrowieniach z Moskwy", trzeci film o przygodach agenta 007 Jamesa Bonda. Wyświetlany w 1964 r. w Wielkiej Brytanii pobił tam wszelkie rekordy kasowe, powtarzając tym samym sukces komercyjny swego poprzednika. Wracając po udanej akcji z Karaibów brytyjski superagent zatrzymuje się w Miami. Tam otrzymuje zadanie rozpracowania multimilionera Aurica Goldfingera, podejrzanego o kradzież angielskiego złota. Goldfinger, zagarnąwszy większość prywatnych zasobów szlachetnego kruszcu z całego świata, spędza teraz większość czasu na grze w karty, oszukując swych partnerów. Bond kładzie temu kres, dowiedziawszy się od sekretarki Jill Masterton, jaką metodą posługuje się jej pracodawca. Za swą gadatliwość dziewczyna zostaje okrutnie ukarana: pomalowana przez Goldfingera warstewką farby z dodatkiem prawdziwego złota, które zatyka wszystkie pory. Jill dusi się i umiera. Goldfinger znika, a agent 007 wyrusza za nim w pogoń, ścigając go aż do Europy, do głównej siedziby mieszczącej się w Alpach. Po drodze napotyka siostrę zmarłej Jill - Tilly Masterton, która usiłuje zemścić się na Goldfingerze. Zanim jednak zdoła go zastrzelić, ginie z rąk jego koreańskiego ochroniarza Oddjoba, któremu udaje się schwytać także Bonda. Zamroczony narkotykami Bond zostaje wysłany z powrotem do Ameryki prywatnym samolotem Goldfingera, pilotowanym przez piękną Pussy Galore. Dziewczyna przywozi go na farmę w Kentucky, gdzie Goldfinger prowadzi przygotowania do wielkiego skoku na skarbiec USA - Fort Knox. Mając upodobanie do wyrafinowanych i oryginalnych zbrodni, multimilioner sadysta w swoim planie napadu na fort wyznacza także miejsce Bondowi: przykuty kajdankami do bomby agent 007 ma w odpowiednim momencie zginąć od jej wybuchu. "Goldfinger" to pierwszy z czterech "bondów" nakręconych przez Guy Hamiltona (1922 - 2016), angielskiego reżysera francuskiego pochodzenia, następne to "Diamenty są wieczne", "Żyj i pozwól umrzeć", "Człowiek ze złotym pistoletem". W opinii wielu krytyków "Goldfinger" uchodzi za jeden z lepszych filmów o Jamesie Bondzie, opierający się czasowi, także za sprawą sporej dawki humoru. "Goldfinger" dał początek niezwykłej, jak na tamte czasy, modzie na różnego rodzaju gadżety (zabawki, modele samochodów, lalki, gry planszowe), nawiązujące do postaci i przedmiotów pojawiających się na ekranie. Dzięki temu filmowi do rangi wielkiego przeboju awansowała także tytułowa piosenka w wykonaniu Shirley Bassey. Cała strona dźwiękowa filmu okazała się zresztą bardzo udana, czego dowodem był Oscar za najlepsze dźwiękowe efekty specjalne. 22:25 PANORAMA KINA POLSKIEGO - OBIETNICA (OBIETNICA) Dramat, dla młodzieży, 92 min, Polska/Dania, 2014 Reżyseria: Anna Kazejak Scenariusz: Anna Kazejak, Magnus Von Horn Zdjęcia: Klaudiusz Dwulit Muzyka: Kristian Eidnes Andersen Aktorzy: Eliza Rycembel - Lila, Mateusz Więcławek - Janek, Magdalena Popławska - Sylwia, Dawid Ogrodnik, Andrzej Chyra, Jowita Budnik, Bartłomiej Topa, Nikodem Rozbicki, Sara Sobania, Michał Surosz Lila i Janek, uczniowie wielkomiejskiego liceum, należą do generacji, która komunikuje się głównie przez Skype ' a i Facebooka. Wraz z przyjaciółmi korzystają z życia na całego. Imprezują, eksperymentują z alkoholem i marihuaną. Jednak pewnego dnia Lila nieoczekiwanie zrywa z Jankiem, oskarżając go o zdradę. Zakochany chłopak będzie musiał zapłacić wysoką cenę za niewinny błąd. Jeśli spełni obietnicę, którą wymogła na nim dziewczyna, nic już nie będzie takie jak przedtem. 03:30 NIEPOKORNY FRANCOIS TRUFFAUT (TRUFFAUT INSURRECTED) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2014 Reżyseria: Alexandre Moix Portret światowej sławy francuskiego reżysera przybliża widzom niepokorną stronę jego osobowości. Francois Truffaut przekuł swoje dziecięce traumy w filmowe arcydzieła, a jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. Nowej Fali przyczynił się do rozwoju kina autorskiego. Wywiady z bliskimi współpracownikami, przyjaciółmi i rodziną reżysera ukazują jego osobistą historię, od młodzieńczych lat spędzanych na paryskich ulicach po lata sławy. Światową popularność Truffaut zawdzięcza m. in. filmom: "Czterysta batów", "Jules i Jim", "Skradzione pocałunki", "Noc amerykańska", "Miłość Adeli H." i "Ostatnie metro".