TVP Kultura Środa, 12.01.2022 08:00 DO DZIEŁA Magazyn, 14 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Wykonawcy: Justyna Melonowska (prowadząca) Rozmówcą Justyny Melonowskiej będzie Krystyna Uta Różańska - Gorgolewska. A wśród omawianej literatury m.in. Hyppolite Taine "Filozofia sztuki", Ernst Gombrich "O sztuce", Joanna Winnicka - Gburek "Krytyka, etyka, sacrum", Waldemar Łysiak "Malarstwo białego człowieka", album Sztuka Encyklopedia dla dzieci, album Skarby Sztuki Muzeum w Kielcach. 08:20 RZECZPOSPOLITA MODERNISTYCZNA - ARCHITEKTURA KURORTÓW Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska, Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Scenariusz: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Zdjęcia: Karol Lindholm, Agata Grzybowska Gdzie w przedwojennej Polsce wznoszono obiekty sanatoryjne i wypoczynkowe? Czym charakteryzowała się nowoczesna architektura modernistycznych obiektów sanatoryjnych, do których przyjeżdżały rzesze kuracjuszy? To niektóre z kwestii poruszanych w filmie dokumentalnym "Architektura kurortów", z cyklu "Rzeczpospolita modernistyczna". Dokument pokazuje siłę architektury, opartej na hasłach modernizmu, spójnych z ideami nowoczesnego lecznictwa. Jest podróżą po terenach przedwojennej Polski w poszukiwaniu modernistycznych obiektów sanatoryjnych i wypoczynkowych. "Rzeczpospolita modernistyczna" to cykl dwunastu filmów dokumentalnych pokazujących fenomen polskiej architektury modernistycznej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Cykl filmów jest obszerną prezentacją najlepszych polskich realizacji modernistycznych, które powstały w ciągu zaledwie dekady na terenie przedwojennej Polski. Architektura ta, choć w zamierzeniu twórców miała być nowoczesnym stylem międzynarodowym, stała się symbolem państwowości i materialnym świadectwem udanej modernizacji niepodległej Rzeczypospolitej. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 3 TRWANIE I PRZEMOC. ROK 1884 Serial historyczny, 70 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Andrzej Baranowski, Marian Dziędziel, Tomasz Lulek, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Urszula Gierbuszewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski Mijają lata. Bismarckowska polityka Kulturkampfu coraz bardziej daje się we znaki śląskim Polakom. Do domu Franciszka Pasternika niespodziewanie powraca jego syn Jan, który zaginął przed laty podczas wojny francusko - pruskiej. Obecnie jest już obywatelem francuskim. Tęsknota za ojczystymi stronami sprawiła jednak, że postanowił odwiedzić najbliższych. Radość z powodu odwiedzin jednak nie trwała długo. Przerywają ją brutalnie pruskie władze, które odbierają staremu Pasternikowi kuźnię. To już dla sędziwego kowala zbyt wiele. Wstrząśnięty do głębi dostaje wylewu. Jego efektem jest niemal całkowity paraliż. 12:20 LATARNIK Film obyczajowy, 52 min, Polska, 1976 Reżyseria: Zygmunt Skonieczny Scenariusz: Konrad Frejdlich, Zygmunt Skonieczny Zdjęcia: Władysław Nagy Muzyka: Leszek Orlewicz Aktorzy: Józef Pieracki, Józef Osławski, Eugeniusz Wałaszek, Antoni Jurasz, Stanisław Michalski, Krystyna Tolewska, Sławomir Misiurewicz, Krzysztof Kiersznowski, Bożena Sztajkowska, Hanna Bedryńska, Jerzy Czupryniak Opowieść o polskim żołnierzu, wiecznym tułaczu, który u schyłku swego życia osiadł na małej wysepce jako latarnik morski. Pracował wzorowo, ale pewnego razu, gdy dostał "Pana Tadeusza", tak się zaczytał i rozmarzył, że nie zapalił latarni. Stracił pracę i musiał odpłynąć z wyspy, w ostatnią już podróż. 13:30 ARTYŚCI ANTAGONIŚCI: VINCENT VAN GOGH I PAUL GAUGUIN - ODC. 2 (THE ANTAGONISTS: RIVALRY IN ART: VINCENT VAN GOGH VS PAUL GAUGUIN - EP. 2) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Sylvie Kürsten,, Andreas Gräfenstein, Henrike Sandner W 1889 roku Vincent Van Gogh i Paul Gauguin zamieszkali razem w Arles, by wzajemnie się inspirować. W wyniku dramatycznych wydarzeń 23 grudnia 1889 roku Van Gogh stracił ucho i trafił do zakładu dla obłąkanych, a Gauguin wyruszył malować na Tahiti. Co połączyło, a co poróżniło artystów po zaledwie dziewięciu tygodniach? W filmie nie brak zaskakujących hipotez o końcu wspólnych marzeń i o kreowaniu mitów otaczających obu malarzy, których obrazy osiągają dziś rekorodwe ceny. 14:35 NAUCZYCIELKA (UČITELKA / THE TEACHER) Dramat, 98 min, Słowacja/Czechy, 2016 Reżyseria: Jan Hrebejk Scenariusz: Petr Jarchovsky Zdjęcia: Martin Ziaran Muzyka: Michal Novinski Aktorzy: Zuzana Maurry, Csongor Kassai, Zuzana Konen, Tamara Fischer, Peter Bebjak, Martin Havelka Wczesne la ta 80. w Czechosłowacji. Dyrektor szkoły podstawowej zwołuje nadzwyczajne zebranie rodziców. Stawiane są zarzuty przeciwko miłej, empatycznej nauczycielce pani Drazdchovej. Oskarża się ją o wykorzystywanie uczniów do manipulowania rodzicami. W ten sposób miała sobie ponoć zapewniać darmową pomoc w pracach domowych, naprawy sprzętów czy nawet romans. Czy ktokolwiek z rodziców sprzeciwi się oskarżeniom dyrektora? Czy zmowa milczenia pogrąży nauczycielkę? 16:25 SIOSTRY Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Hytroś Scenariusz: Michał Hytroś Zdjęcia: Janusz Szymański Za potężnym 800 - letnim murem, w najstarszym żeńskim klasztorze klauzurowym w Polsce - klasztorze benedyktynek w podkrakowskich Staniątkach, toczy się życie 12 sióstr - średnia wieku 70 lat. Mimo podeszłego wieku i zmieniającego się za murem, w szaleńczym tempie świata, każdego dnia starają się podporządkować swoje życie wymyślonej ponad 10 wieków temu regule "ORA et LABORA". Nasze bohaterki - siostry Anuncjata i Benedykta, (w klasztorze od 40 lat), z właściwym sobie urokiem wprowadzają nas w świat za murem, opowiadają o swoim życiu i podjętych w nim decyzjach. Pokazują nam świat klasztorny z wszystkimi jego odcieniami, zupełnie odarty ze stereotypu, często wzruszający i zabawny zarazem. To film o ciszy opowiedziany niezwykle głośno. 16:55 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inniFilm fabularny kinowy, 83 min, Polska, 2008 "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 18:50 CZARNA ŻMIJA - SEZON 1, ODC. 1/6 (BLACK ADDER) Serial komediowy, 33 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Martin Shardlow Scenariusz: Rowan Atkinson, Richard Curtis Aktorzy: Rowan Atkinson, Tony Robinson "Czarna Żmija" to podróż, z dużym przymrużeniem oka, przez historię Wielkiej Brytanii. Przewodnikami od siedmiu boleści są kolejni Edmundowie "Czarne Żmije" oraz ich służący, Baldrickowie. Akcja pierwszego sezonu została umieszczona w średniowiecznej Anglii. Król Ryszard III wygrywa bitwę na polach Bosworth, zostaje jednak przez przypadek zabity przez swojego wnuka Edmunda "Czarne Warzywo". Siostrzeniec zmarłego króla, będący jednocześnie ojcem Edmunda, zostaje koronowany jako Ryszard IV. Z kolei Edmund, dotąd pogardzany i żyjący w cieniu starszego brata, kreuje nowy wizerunek i nadaje sobie przydomek "Czarna Żmija", co ma zapewnić mu powszechne poważanie. (Pierwszy sezon to 6 odcinków po 30 minut.) 19:25 CZARNA ŻMIJA - SEZON 1, ODC. 2 (BLACK ADDER) Serial komediowy, 33 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Martin Shardlow Scenariusz: Rowan Atkinson, Richard Curtis Aktorzy: Rowan Atkinson, Tony Robinson "Czarna Żmija" to podróż, z dużym przymrużeniem oka, przez historię Wielkiej Brytanii. Przewodnikami od siedmiu boleści są kolejni Edmundowie "Czarne Żmije" oraz ich służący, Baldrickowie. Akcja pierwszego sezonu została umieszczona w średniowiecznej Anglii. Starszy brat Edmunda, Harry, sprawuje tymczasowe rządy w państwie, podczas gdy król Ryszard IV uczestniczy w wyprawie krzyżowej. Czarna Żmija zdobywa informacje, które mają mu pomóc zasiąść na tronie. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - MALI MĘŻCZYŹNI (LITTLE MEN) Dramat, 81 min, Grecja/USA, 2016 Reżyseria: Ira Sachs Scenariusz: Ira Sachs, Mauricio Zacharias Zdjęcia: Óscar Durn Aktorzy: Greg Kinnear, Jennifer Ehle, Paulina Garca Jake i Tony mają po 13 lat. Poznają się, gdy rodzina Jake'a przenosi się do domu zmarłego niedawno dziadka, w którym matka Tony'ego od lat prowadzi swój sklep. Chłopcy szybko zaprzyjaźniają się ze sobą, ale ich znajomość staje pod znakiem zapytania, gdy pomiędzy ich rodzinami zachodzi poważny konflikt, którego podłożem są finanse. 21:40 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - PORY ROKU W QUINCY: CZTERY PORTRETY JOHNA BERGERA (THE SEASONS IN QUINCY: FOUR PORTRAITS OF JOHN BERGER) Film dokumentalny, 89 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Bartek Dziadosz, Colin Maccabe, Christopher Roth Scenariusz: Ben Lerner, Tilda Swinton Dokument przedstawia relacje Tildy Swinton i Johna Bergera - brytyjskiego pisarza i myśliciela. Film składa się z czterech esejów, w każdym poznajemy filozofa z innej strony. 23:25 JAZZ - MUSIC LIVE COLLECTION - ARARAT (ARARAT) Koncert, 84 min, Francja, 2016 Reżyseria: Emmanuel Bardon Wykonawcy: Canticum Novum Medytacja muzyczna w wykonaniu zespołu Canticum Novum upamiętniająca ludobójstwo Ormian z lat 1915 - 1917. 03:45 KINO NOCNE - TĘSKNOTA ZA ŚWIATŁEM (NOSTALGIA DE LA LUZ) Film dokumentalny, 93 min, Niemcy/Chile/Hiszpania/Francja, 2010 Reżyseria: Patricio Guzman Scenariusz: Patricio Guzman Zdjęcia: Katell Djian Muzyka: Jose Miguel Tobar, Jose Miguel Miranda Pustynia Atakama to najsuchsze miejsce na ziemi. Ze względu na wysokość nad poziomem morza, a także brak wilgoci, zapewnia astronomom doskonałe warunki do badań kosmosu i szukania tajemnic powstania wszechświata. Pustynia jest również atrakcyjnym miejscem dla archeologów. Susza doskonale mumifikuje bowiem szczątki zarówno zwierząt, jak i ludzi. Za pomocą umieszczonych na pustyni astronomicznych teleskopów naukowcy starają się wykryć źródło najstarszego światła we wszechświecie. Z kolei grupa kobiet przesiewa piasek w celu znalezienia szczątków ich najbliższych. Na pustyni ukryte są liczne ciała tzw. "zaginionych", czyli ofiar zbrodni dyktatury Pinocheta. [opis dystrybutora kino]