TVP Dokument Wtorek, 18.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BIELSZY ODCIEŃ DZIKOŚCI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Powszechnie znane, lubiane i dokarmiane, a wciąż tajemnicze. Nadal dzikie, choć bliskie człowiekowi. Łabędzie, najpotężniejsze z ptaków wodnych, opanowały pojezierza, rzeki, a nawet małe sadzawki. Do swojskich łabędzi niemych dołączyły też łabędzie krzykliwe, nacierające z północnych rejonów Europy. Czy oba gatunki pogodzą się wśród rodzimych wód? Na te i inne pytania odpowiadają w kolejnym odcinku telewizyjnej przygody przyrodniczej pilni obserwatorzy królewskich ptaków. 06:35 DZIKA POLSKA - W NIEDŹWIEDZICH CZELUŚCIACH Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Przed kilkudziesięcioma laty w Sudetach, w kamieniołomach marmuru odsłonięto wejście do tajemniczej jaskini. Badania paleontologów wykazały, że miejsce to jest prawdziwym cmentarzyskiem niedźwiedzi jaskiniowych. Z czasem zrekonstruowano tu nawet szkielet niedźwiedzia. Jaskinię nazwano Niedźwiedzią, ale odkryto w niej również ślady innych zwierząt z epoki lodowcowej: czaszki lwów jaskiniowych, wilków i wielu innych. Dziś żyją tu tylko małe i zagadkowe stworzenia - ślepe kiełże, zwane studniczkami. Jaskinia oczarowuje bogactwem form naciekowych, porównywanych do zamarzłych wodospadów i wymyślnych rzeźb. Kryje jeszcze inne tajemnice. O jej poznawaniu opowiadają, zafascynowani swoją pracą, badacze podziemnego świata. 07:05 MAŁPI GANG - CZ. 6. ROZŁAM (MONKEY THIEVES - III SERIA) Serial dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Lato w Dżajpurze. Czteroipółletnie samce Bipin, Yash i Tito są w miłosnym nastroju. Osiągnęły już dojrzałość seksualną i pałają żądzą bliższego poznania partnerki. Wygląda na to, że targ warzywny to odpowiednie miejsce. Otwarty siedem dni w tygodniu, jest nie tylko wypełniony warzywami i owocami. Nie brak tu również samic makaków. Tymczasem szalejące bliźniaki ze świątyni w Galcie, Gangol i Ragin, zachowują się tak, jakby to one rządziły w całym Dżajpurze, a mieszkańcy miasta byli małpami. Bliźniaki już od dawna robią, co chcą. Teraz jednak ich zła sława sprawia, że ludzie wolą z nimi nie zadzierać. Powstrzymać ich może tylko jeden człowiek. Miejski łapacz małp, Dhana Lal. Kolejne ataki Gangola i Ragina sprawiły, że bracia stali się najbardziej poszukiwaną parą złoczyńców na jego liście. Jak dotąd liczne próby ich schwytania kończyły się niepowodzeniem. Dhana wie, że jeśli szybko nie rozwiąże tego problemu, władze miejskie bez wahania zatrudnią nowego łapacza małp. Jego etat wisi na włosku. Kiedy więc docierają wieści o napadzie na budkę przy skrzyżowaniu, Dhana czuje, że teraz musi dać z siebie wszystko W Galcie księżniczka Esha po raz pierwszy wykorzystała swoją pozycję w grupie. Wciąż jednak wiele dzieli ją od opanowania kryzysowej sytuacji w gangu. 07:35 MAŁPI GANG - CZ. 7. SPRZYMIERZEŃCY (MONKEY THIEVES - III SERIA) Serial dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Bipin i Tito, szukając partnerek, dołączają do większej grupy samców. Ale to może okazać się niebezpieczne. Awantury są tu na porządku dziennym. A jeszcze wczoraj Bipin i Tito razem ze swoim przyjacielem Yashem oswajali się z życiem wśród członków gangu z miejskiego targu. Dziś zostało ich tylko dwóch. Yash znalazł partnerkę i opuścił przyjaciół. Świątynia w Galcie. Z dala od miejskich gangów, w miejscu modlitw i refleksji, niestety króluje przemoc. Po śmierci królowej Rani i zniknięciu przywódcy Zamira, gang z Galty pogrążył się w chaosie. Następczyni tronu, księżniczka Esha, sama nie powstrzyma awanturników. W dodatku członkom gangu z Gelty grozi eksmisja. Tyczkowaci sąsiedzi, langury, coraz śmielej napierają na ich terytorium. Tymczasem łapacz małp w walce z dokazującymi bliźniakami stosuje nowy środek. Langury, które dla niektórych oznaczają zagrożenie, innym mogą pomóc rozwiązać ważki problem. Łapacz postanowił przepędzić bliźniaki przy pomocy przerażającego człowieka przebranego właśnie za langura. 08:05 STANDARD DOSKONAŁOŚCI: POKAZ BYDŁA (STANDARD OF PERFECTION: SHOW CATTLE) Film dokumentalny, 56 min, Australia, 2006 Reżyseria: Mark Lewis Bydło ozdobne zdobywa coraz większą popularność wśród amerykańskich rolników i ich rodzin. W trakcie corocznych Targów we Fryeburgu w stanie Maine, miłośnicy bydła prezentują możliwości swoich zwierząt. Są one wystawiane w rozlicznych konkurencjach i oceniane według ustalonych norm. Do zdobycia jest sześć nagród Grand Champion i jedna Supreme Champion. 09:10 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. DALEKI WSCHÓD (AMUR ASIA’S AMAZON. THE FAR EAST) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 10:10 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST. LUBLANA (BALKAN BOOM TOWNS LJUBLJANA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Caroline Haertel, Mirjana Momirovic Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku pierwszym - Lublana. Rzeka Ljubljanica opływa stare miasto Lublany, którą z powodu dużej liczby mostów nazywa się Małą Wenecją. Tu styl śródziemnomorski spotyka się z austriackim. Stolica Słowenii to jedna z najmniejszych stolic Europy. Ma tylko trzysta tysięcy mieszkańców. Od dziesięciu lat barokowe stare miasto to jeden wielki deptak. W roku 2016 Komisja Europejska nadała Lublanie tytuł Zielonej Stolicy Europy. Świt podkreśla piękno miasta. Rzeka obejmuje stare miasto jak zielona aorta. Rośnie tu dużo drzew, a brzegi łączy wiele mostów. Kto lubi spokój, musi wcześnie wstawać. Bary i kawiarnie nazywa się salonem Lublany. Historia miasta zaczyna się około 5 tysięcy lat temu. W dolinie osiedlały się różne ludy. Od XIV wieku Słowenia należała do Cesarstwa Habsburgów, po pierwszej wojnie światowej weszła w skład Jugosławii, w czerwcu 1991 roku ogłosiła niepodległość, a Lublana została jej stolicą. Od 2004 r. Słowenia jest w Unii Europejskiej. Barokowa architektura, czystość ulic i placów nadają miastu spokojny charakter; ta młoda stolica stawia na równowagę ekologiczną. W centrum nie ma samochodów, więc atmosfera jest wyjątkowa. 11:10 MACIERZYŃSTWO?.. Reportaż, 17 min, Polska, 1985 Scenariusz: Anna Orzechowska Zdjęcia: Tadeusz Kośmider, Tomasz Zarzycki W rodzinie państwa Sałków ze wsi Lisiewice w 1948 roku urodził się psychicznie chory syn. Rodzice nie zgadzają się na umieszczenie 37 - latka w zakładzie dla osób przewlekle chorych, choć sąsiedzi uważają, że "gorszej krzywdy jak w domu nie będzie miał", ponieważ przetrzymywany jest w warunkach urągających ludzkiej godności. Sprawa niepełnosprawnego Henryka poruszana była w różnych instytucjach i na różnych szczeblach władzy. Ostatecznie zajął się nią sąd, ale jego ojciec uważa, że "w szpitalu nie będą go głaskać, jest matka, ona go do tej pory nie zmarnowała i do śmierci musi go dotrzymać i go nie zmarnuje". 11:30 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 2 ("HISTORIE WILEŃSKIE") Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Roman Mikielewicz nie zadziera nosa, ale i tak na mieszkańców Wileńszczyzny patrzy z góry. On i jego trzej synowie są pilotami balonów. Zaczął latać jako jedna z pierwszych osób na Litwie, na swoim koncie ma złote medale zdobyte na mistrzostwach baloniarstwa na Litwie, Łotwie, w Polsce. Dziś prowadzi rodzinne przedsiębiorstwo "Kwiaty podniebne" i zachęca wilnian, by podobnie jak on spojrzeli na Litwę z nieco innej perspektywy. 12:00 JAK SŁUPIACY GMINY BRONILI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Cykl audycji prezentujący filmy realizowane w różnych miejscach Polski, którego celem jest ukazanie szczególnego charakteru małych społeczności lokalnych. W tym filmie autor ukazuje życie mieszkańców Słupi koło Skierniewic. Wciąż żyje w pamięci legenda walki mieszkańców Słupi o pozostawienie siedziby gminy w ich miejscowości, choć było to dwadzieścia pięć lat temu. Autor filmu stara się zorientować, jak dzisiaj mieszkańcy Słupi odnoszą się do gminy, gdy urząd zmienił się w samorząd. 12:40 DORSZ, CZYLI GDAŃSKIE MIESIĄCE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Autor filmu w sposób bardzo subiektywny wybrał dwanaście zdarzeń opowiadających o dawnych i najnowszych dziejach Gdańska. Kolejność, w jakiej je przedstawił, nie jest chronologiczna, a poszczególne sekwencje różnią się formą, a także rangą podejmowanych w nich tematów. Motywem łączącym je w całość jest dorsz - ryba, która przez całe tysiąclecie figurowała w jadłospisach Kaszubów, Niemców i Polaków mieszkających w Gdańsku. 13:45 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. RZEKA CZARNEGO SMOKA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE BLACK DRAGON) Serial dokumentalny, 49 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch milionów kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 14:45 ŚPIEWAŁA EWA DEMARCZYK Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Maria Guzy Filmowa opowieść o Ewie Demarczyk przez jej piosenki - one poprowadzą nas przez jej biografię. Jak powiedział Zygmunt Konieczny, dziś młodzi ludzie nie wiedzą, kim była Ewa, nazwisko Demarczyk nic im nie mówi. Chyba najlepszym sposobem, żeby ją poznali, będzie poznanie jej poprzez jej piosenki i ich wykonania. Na film złożą się wyciągnięte z archiwów TVP wykonania piosenek na festiwalu w Opolu, w Sopocie, nagrania z dwóch koncertów telewizyjnych, sporadyczne, pojedyncze piosenki. Pokażemy Ewę Demarczyk do roku 1980, kiedy była wielka, kiedy śpiewała dla nas, kiedy nie kładł się na nią żaden cień. Konstrukcja filmu opiera się na wspomnieniach ludzi, którzy z nią pracowali, którzy jej towarzyszyli w drodze artystycznej, ale też ją tworzyli. 16:00 NIETYPOWY TRANSPORT (UNUSUAL TRANSPORTATION / TRANSPORTS EXCEPTIONNELS: DES AVIONS SUR LA ROUTE) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anthony Binst Scenariusz: Sonia Rusipini, Jessy Picard Film dokumentalny o tym, jak powstają największe samoloty pasażerskie świata. To istny wyścig do coraz większych podniebnych maszyn, które są produkowane coraz szybciej. Ich powstawanie to również logistyczne przedsięwzięcie. Poznamy od kulis stanowisko montażowe Airbusa w pobliżu Tuluzy, gdzie fragmenty samolotów są sprowadzane z czterech stron Europy drogą powietrzną, lądem lub wodą. Układanie puzzli części lotniczych i ładunków XXL wymaga potężnej i pomysłowej technologii. Ten film przenosi nas poza scenę tej technologicznej sprawności i niesamowitych maszyn używanych do jej osiągnięcia. 17:00 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST. SARAJEWO (BALKAN BOOM TOWNS SARAJEVO / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku drugim - Sarajewo. W górskiej kotlinie nad rzeką Miljacką leży Sarajewo, stolica Federacji Bośni i Hercegowiny. Pełno tu kontrastów, bo miasto leży na styku Wschodu i Zachodu. Sarajewo bywa nazywane Małą Jerozolimą ze względu na wyznawaną tu mnogość religii. Miasto ma bogatą historię. Należało do Imperium Osmańskiego, a potem do Cesarstwa Austro - Węgierskiego. Trzykrotnie znalazło się w centrum światowych wydarzeń politycznych. W roku 1914, po zamachu na austriackiego następcę tronu Franciszka Ferdynanda, wybuchła pierwsza wojna światowa. W roku 1984 odbyła się tu zimowa olimpiada, a w 1992 miasto przetrwało najdłuższe oblężenie od czasu drugiej wojny światowej. Obecnie trzystutysięczne Sarajewo jest domem dla Bośniaków, ortodoksyjnych Serbów i katolickich Chorwatów, którzy żyją w harmonii mimo wydarzeń najnowszej historii. 18:05 BIAŁY DOM OD KUCHNI (WHITE HOUSE REVEALED) Film dokumentalny, Holandia, 2009 Scenariusz: Susanne Mei 1600 Pennsylvania Avenue NW Washington, DC 20500 - to adres dobrze znany wszystkim Amerykanom. Mieści się tu Biały Dom oficjalna rezydencja dotychczasowych prezydentów Stanów Zjednoczonych, z wyjątkiem Jerzego Waszyngtona. To tu co dzień zapadają decyzje, wpływające na losy milionów Amerykanów, a w czasie wojny ważą się losy świata. Ale to także miejsce, gdzie prezydent wraz z rodziną może uciec od ciężaru władzy i po prostu cieszyć się ciepłem domowego ogniska. Pierwszym lokatorem najsłynniejszego domu Ameryki był drugi prezydent, John Adams, który wprowadził się tu w listopadzie 1800 r. wraz ze swoją służbą. W 1840 r. Kongres stworzył specjalny fundusz na utrzymanie rezydencji. Dziś personel Białego Domu liczy 95 osób, które odpowiadają za 132 pomieszczenia, wchodzące w skład trzypiętrowej reprezentacyjnej części rezydencji, gdzie prezydent wraz z małżonką mieszkają i podejmują gości. W zachodnim skrzydle znajdują się biura prezydenta, we wschodniej części urzęduje Pierwsza Dama oraz jej pracownicy. Personel pracuje tu z wielkim oddaniem, całkowicie podporządkowuje swoje życie kolejnym prezydentom, nie kierując się politycznymi sympatiami. Dla personelu najważniejszy jest ich bezpośredni przełożony, tzw. mistrz ceremonii, który odgrywa bardzo ważną rolę w Białym Domu. O swojej pracy mówi mistrz ceremonii Gary Walters, który ma wiele wspomień. Szczególnie zapadła mu w pamięci historyczna chwila: rozpalał w kominku ogień podczas wizyty radzieckiego przywódcy Michaiła Gorbaczowa w 1987 r. , kiedy to podpisano porozumienie, mające położyć kres zimnej wojnie. Rodziny często z pokolenia na pokolenie zajmują się pracą w Białym Domu. Lilian Rogers Parks miała 12 lat, kiedy w 1909 zaczęła tu przychodzić z matką, Maggie Rogers, która była pokojówką za rządów prezydenta Williama Tafta. W 1929 r. , za prezydentury Hoovera, Liliana sama przyjęła tu posadę krawcowej. Lokaj Alonso Fields przepracował w Białym Domu 20 lat i również ma wiele do powiedzenia na temat panujących tu zwyczajów i różych sekretów: jak trzy dzwonki oznaczjące zbliżającego się prezydenta, a wtedy personel czmychał przed nim, skrywając się w schowku czy szafie. Najbardziej znanym i najdłużej urzędującym cukiernikiem w kronikach Białego Domu jest Francuz Ronald Mesnier, który przez 26 lat przygotowywał słodkości dla pięciu prezydentów Stanów Zjednoczonych i pamięta ulubione przysmaki każdego z nich. Najbardziej łasi na słodycze byli prezydenci Clinton i Reagan. Najodważniejszy był Bush Senior, który chętnie próbował różnych przysmaków. Ogromnym wyzwaniem dla Ronalda Mesniera, jak zresztą dla całego personelu, było zaprzysiężenie nowego prezydenta, a także oficjalne kolacje z udziałem przywódców obcych krajów. W 2003 r. prezydent Bush podejmował uroczystą kolacją osobistość z Kenii. Ronald Mesnier postawił wówczas na trzy kenijskie bogactwa: kawę, czekoladę i banany. Zrobił czekoladowy młynek do kawy, z którego wysypywały się niby ziarna kawy gałki lodu, a tace ozdobił figurkami afrykańskich zwierząt. Na 16. urodziny córki Clintona, Chelsea, wiedząc że nastolatka marzy o samochodzie, zrobił jeepa z czekolady w jej ulubionych kolorach: fioletowym, różowym, żółtym. Była nawet tablica rejestracyjna z napisem: śliczna szesnastka. Po skandalu z Moniką Lewinsky na różne sposoby próbował osłodzić życie rodzinie Clintonów, przygotowują im ich ulubione desery. W 2004 roku Ronald Mesnier przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale nie rozstał się z Białym Domem. Wciąż bierze czynny udział w przygotowaniach oficjalnych uroczystości. Białego Domu nie omijały tragedie. Nelson Pierce, ówczesny mistrz ceremonii, nigdy nie zapomni piątku 22 listopada 1963 r. , feralnego dnia, w którym dokonano zamachu na prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna Fitzgeralda Kennedy’ego. Najgorszym dniem w najnowszej historii Białego Domu był dla jego mieszkańców i personelu niewątpliwie 11 września 2001 r. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA. BALI, MITYCZNA WYSPA AZJI (FLAVORS BALI, LE MYTHIQUE DE L’ASIE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku udamy się na wyspę Bali. Pod koniec lutego mieszkańcy świętują, zgodnie z tradycją, wejście w nowy rok. To wyjątkowy moment w życiu wyspiarzy i odwiedzających Bali turystów. Zajrzymy za kulisy tego niezwykłego święta, odkrywając całkiem inne oblicze wyspy, znanej na świecie przede wszystkim z pięknych plaż. Turyści najczęściej zapamiętują z Bali piękne, lecz przeludnione plaże Kuty i liczne, przybrzeżne knajpki, okupowane przez australijskich surferów. Kuta może pochwalić się najdłuższymi plażami na wyspie. Właśnie tu najchętniej i najliczniej spędzają czas turyści. Choć plaże są bardzo rozległe, trudno tu znaleźć spokojniejszy zakątek. Miasto również tętni życiem. Butiki z pamiątkami, restauracje i sklepy oferujące sprzęt do surfingu rywalizują o uwagę gości. W barach można obejrzeć transmisję meczów rugby i wypić tanie piwo. Zaledwie kilkaset metrów dalej krajobraz całkowicie się zmienia. Jest luty, mieszkańcy przygotowują się do obchodów balijskiego Nowego Roku. Od kilku dni trwają procesje poprzedzające to święto. O świcie mieszkańcy okolicznych wiosek zbierają się na brzegu. Ceremonie odbywają się na plaży, w ściśle ustalonym porządku i czasie. Tu nic nie jest dziełem przypadku. Starszyzna wioski wyznaczyła osoby, które przyniosą ze świątyni figury bóstw, osoby, które zajmą się ofiarami oraz te, które zatańczą na plaży. 20:10 LITWA. W CIENIU WIEŻY. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Głównym założeniem filmu jest pokazanie wydarzeń sprzed 30 lat w kontekście całego regionu i znaczenia, jakie miały one nie tylko dla samej Litwy, ale też dla jej sąsiadów oraz państw byłego Związku Radzieckiego. Pokazuje ponadto międzynarodowy proces polityczny, jaki się odbył. Stąd włączenie do zdjęć wyjazdów na Łotwę, Estonię, Białoruś i Ukrainę. 21:10 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - POWIEDZCIE ŚWIATU Magazyn, 9 min, Polska, 2021 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Prowadząca: Barbara Włodarczyk Rozmowy z twórcami filmów dokumentalnych. 21:20 POWIEDZCIE ŚWIATU (TELL THE WORLD) Film dokumentalny, 45 min, Australia, 2019 Reżyseria: Sophie Mcneill Film dokumentalny o kulisach chińskich obozów internowania i reedukacji muzułmanów. Muzułmanie z chińskiego regionu Xinjiang stali się celem projektu homogenizacji kulturowej Xi Jinpinga. Dzieci są oddzielane od rodziców i trafiają do szkół z internatem reedukacyjnym, a dorośli są internowani w więzieniach rozproszonych po całym kraju. Bezprecedensowy poziom inwigilacji oznacza, że nikt nigdzie nie ukryje się przed wścibskimi oczami Komunistycznej Partii Chin, która dąży do wymazania starożytnego dziedzictwa kulturowego. Co 200 metrów są punkty kontrolne. Sprawdzają identyfikatory i smartfony. Ludzie zaczęli dosłownie znikać. Mocno uzbrojona policja sił specjalnych napada na domy i zabiera mieszkańców. Oto jak są naruszane prawa człowieka, do czego doszło w wyniku chińskiej polityki masowego przetrzymywania. Pokażemy, jak masowe aresztowania muzułmańskiej ludności w Chinach rozbijają australijskie rodziny. Prześwietlimy prowadzoną przez partię komunistyczną kampanię eksterminacji kulturowej i wyjaśnimy, dlaczego Australia nie może pozostać obojętna. Pekin wypowiedział ostateczną wojnę religii i kulturze tych tureckich mniejszości w Sinciangu i nie spocznie, dopóki nie zostaną one zmienione na zawsze. 22:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA WLAŚCICIELA BIURA PODRÓŻY W UZBEKISTANIE Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Gieorgijem - właścicielem biura podróży w Uzbekistanie, który pochodzi z Gruzji, a mieszka w Taszkiencie - stolicy Uzbekistanu. Życie w tym azjatyckim i muzułmańskim kraju nie przystaje do europejskich miar. Od rozpadu Związku Radzieckiego Uzbekistanem rządzi prezydent, który wymaga od obywateli bezwzględnego posłuszeństwa. W Uzbekistanie nie ma opozycji, a o władzach mówi się tylko dobrze lub wcale. 22:50 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - TOKIO OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2011 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński W tym filmie świt jest rzeczywiście przebudzeniem miasta. Ludzie wstają z łóżek, a widz ma okazję zobaczyć, jak śpią Japończycy. Potem poranna gimnastyka na ulicach i skwerach; tłumy przechodniów wykonują skłony, wymachy, podskoki. Zwyczajny obrazek, choć nagle w grupie ćwiczących pojawiają się nadzy zapaśnicy sumo. Olbrzymi i dobroduszni. Ćwiczą razem z dziećmi i staruszkami. Właśnie ta podwójność obrazów jest najciekawsza. Oko kamery cierpliwie rejestruje zwykłe sytuacje (seans portretowy, wizyta w sklepie mięsnym czy w gabinecie wróża), które objawiają swoje drugie, zagadkowe znaczenie. Gdzieś między kadrami, kryje się inność, odrębność i niedostępność tego świata, mimo dobrze znanych, czasem zawet zbanalizowanych konturów. Fragmenty filmu, w których pojawia się wątek zbiorowej pamięci, dotyczącej horroru wojny czy niedawnej katastrofy w Fukushimie stanowią silny kontrapunkt dla zwykłych, rodzajowych scenek odzwierciedlających tokijską codzienność. 23:35 MAMITA Reportaż, 15 min, Polska, 1977 Autor: Jacek Kamiński, Bogdan Wojtczak Scenariusz: Jacek Kamiński, Bogdan Wojtczak Wspomnienia Polaka, byłego emigranta sprzed II wojny światowej, o jego pobycie w Argentynie. Bohater reportażu opowiada o wyjeździe z Polski do Argentyny, tułaczce, więzieniach, o poznaniu przyszłej żony, wstąpieniu do partii komunistycznej. Syn i córka polskiego emigranta opowiadają, jak wyglądały ich pierwsze dni w Polsce, jak zostali przyjęci w szkole, jak wygląda ich teraźniejszość, czym jest dla nich patriotyzm. 23:55 NOTACJE: HELENA KOŁACZKOWSKA. PISAŁAM DLA PRZYJEMNOŚCI Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Więckowska Helena Kołaczkowska (ur. 4 stycznia 1916 w Charkowie), literatka, autorka książek dla dzieci oraz tekstów piosenek. Debiutowała w czasie okupacji jako autorka i wykonawczyni własnych utworów. Tworzyła też po wojnie. W latach 1959 - 60 była dyrektorem współtworzonego przez siebie Radiowego Teatru Piosenki. Autorka tekstów wielu pieśni, utworów estradowych i piosenek (m.in. "Na lewo most, na prawo most"), w tym nowych polskich wersji zagranicznych przebojów, takich jak "Ramona" (Mabel Wayne) czy "Piosenka o Sekwanie" (Guy Lafarge). Wydała także zbiór piosenek dla dzieci z muzyką Marii Kaczurbiny. 00:10 CYRK ZE ZŁAMANYM SERCEM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Marek Pawłowski Cyrk polski odchodzi w przeszłość, z dawnych artystów została tylko garstka, reszta zmienia branżę albo wymiera. Niewielu chce doświadczać niepewności, jaka jest udziałem odwiedzającego małe miejscowości cyrku Bojaro. Film stanowi zapis pracy cyrkowców od wczesnego rana do wieczora, kiedy odbywa się spektakl. Ale dzisiejszy cyrk, symbol trochę jarmarcznej zabawy, coraz rzadziej jest wesoły. Jeśli jeszcze się śmieje, to jest to śmiech przez łzy. "Zawód artysty cyrkowego jest zawodem, który daje człowiekowi poczucie wolności, gdyż człowiek jedzie tam, dokąd pozwala mu jego klasa, umiejętności, kontakty" - opowiada przed kamerą dyrektor cyrku Bojaro. - Ale przestaliśmy być komukolwiek potrzebni, więc radzimy sobie sami, występując na małych podwórkach, organizując wszystko własnym sumptem". Ze smutkiem przyznaje, że zainteresowanie cyrkiem maleje, nawet dzieci nie reagują już entuzjazmem na wieść, że cyrk przyjechał. A dorośli cynicznie odpowiadają, że"cyrk to mają w domu". A jeszcze w latach 70. przyjazd trupy był świętem, wozy cyrkowe z trudem sunęły ulicami pełnymi ciekawskich. Dziś ludzie nawet nie zwracają uwagi na kolorowy tabor albo reagują niechęcią, że rozbija się w pobliżu, bo to oznacza hałas i zamieszanie. W trudnych czasach cyrki muszą więc walczyć o klienta. Zdzierają zatem plakaty konkurencji, oszukują ludzi wmawiając im, że przedstawienia rywali odwołano, podkupują sobie artystów. Zmienił się również status artysty cyrkowego: w dawnych dobrych czasach to był ktoś, a jego jedynym zadaniem był udany występ. Dziś musi pomagać przy stawianiu namiotu, areny, garderoby. Na próby już nie starcza czasu ani sił. Artyści cyrkowi chwalą sobie dawne czasy także dlatego, że cyrki były wtedy państwowe. Oni sami nie musieli się troszczyć o finanse, sprzedaż biletów, mieli zapewnione emerytury. "Obecnie - mówi dyrektor, który przez dwadzieścia parę lat był linoskoczkiem - moje życie nie różni się od życia linoskoczka. Nadal muszę balansować: spadnę - nie spadnę, zagramy - nie zagramy". Dlatego przedstawienia są coraz skromniejsze: kiedyś na arenie występowało jednego wieczoru 30 - 40 artystów. Dzisiaj dziesięciu to już bogaty program. I najlepiej, jeśli każdy z nich potrafi wykonać kilka numerów. Ścisła specjalizacja nie jest mile widziana, podobnie jak wysokie oczekiwania finansowe. Drogich artystów zastąpili Rosjanie pracujący nawet za jedną czwartą stawki, jakiej żądali Polacy. Tyle że Rosjanie szybko wyjechali stąd na Zachód i nagle powstała luka. Cyrkowcy to specyficzny gatunek ludzi: zawsze w drodze. Jedni to lubią, bo życie wtedy ciekawsze, stale poznaje się nowych ludzi, a każdy dzień przynosi jakieś niespodzianki. Ale z drugiej strony to bardzo niepewny kawałek chleba. Dlatego coraz trudniej znaleźć chętnych do pracy w cyrku: nie tylko na arenie, ale i na zapleczu. Rekrutacja w noclegowniach załatwia sprawę tylko do pierwszej wypłaty, kiedy to nowo zatrudniony pracownik najczęśąciej"odpływa"w siną dal. W zawodzie pozostają tylko zapaleńcy, tacy, którzy bez cyrku żyć nie mogą. Chociaż czasami mówią sobie, że rzucą to wszystko, osiądą gdzieś, żeby żyć jak ludzie, to potem znów ruszają w drogę. Ale w kolejnej miejscowości spotyka trupę Bojaro wyjątkowo przykra sytuacja. Zjawia się tylko dwudziestu paru widzów, wygląda na to, że spektakl trzeba będzie odwołać. Ale jak to powiedzieć dzieciom, które już zasiadły na widowni? Może jednak dać występ? 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 199 ZBRODNIA WRZEŚNIOWA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Kolejna sowiecka zbrodnia. W siedemnastym dniu wojny polsko - niemieckiej, ze wschodu uderzyli Sowieci. Na rubieżach Rzeczypospolitej skrzyżowały się wtedy dwa wielkie szlaki odwrotu polskich oddziałów. Jedne, jak Korpus Ochrony Pogranicza, ruszyły, by wesprzeć walczącą Warszawę. Inne, forsownymi marszami zmierzały na przedmoście rumuńskie, skąd miało wyjść polskie kontruderzenie, rozstrzygające losy zmagań. Rozpoczęło się też polowanie na rozproszone grupki polskich żołnierzy. Myśliwymi byli miejscowi chłopi, urządzający zasadzki po drogach. W zbrodniczym dziele miejscowi konkurowali z Armią Czerwoną, a liczbowego rezultatu tej rywalizacji nie poznamy zapewne nigdy. Niemiej mimo upływu lat ciągle ujawniane są nieznane fakty. Dziś też zamierzamy tak uczynić, a opowieść zaczynamy w Bieszczadach, a dokładnie w Krościenku, na granicy z Ukrainą. 01:40 SZWEDZKIE TANGO Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Śladkowski Zdjęcia: Gunnar Kallstrom, Michel Reisler Hans i Kerstin Stralstromowie, bohaterowie dokumentu, żyją w Kirunie, niewielkim szwedzkim miasteczku za kołem polarnym. Mają dorosłą już córkę Karin, syna Olego i pięcioro wnucząt. Wiodą spokojny żywot, w dostatku i harmonii, którą czasem zakłóca Hans - z natury porywczy i szorstki - besztając żonę, kiedy ta na przykład prowadzi samochód w sposób budzący jego zgrozę i gniew. Hans grywa jeszcze w tenisa, choć zaawansowany wiek sprawia, że żona potem musi długo masować mu obolałe mięśnie. Kerstin zaś raz na jakiś czas spotyka się z przyjaciółkami, by poplotkować o mężczyznach. Niekiedy małżonkowie ruszają na wyprawę na nartach albo na tańce. Próbują tańczyć tango, na które moda, ogarniająca całą Europę, dotarła też za krąg polarny. Kerstin jednak nie jest zadowolona z ich wspólnego tańczenia. Uważa, że tango zupełnie im nie wychodzi. W styczniu 1998 roku namawia męża, by pojechali do Sztokholmu, gdzie powstały już szkoły tańca, w których pod okiem mistrzów można poznać tajniki kroków, obrotów i przejść. Hans początkowo nie chce o tym słyszeć, w końcu ulega żonie: w lutym wsiadają do samochodu i mkną do stolicy. Odwiedzają tam Szkołę Tańca Petera Kleinviksa i Szkołę Mistrzów Tanga Toma i Kristiny. Po wielu próbach pani Stralstrom dochodzi do wniosku, że tango jest dla niej za trudne i marzy o powrocie do domu. Jej mąż natomiast, tak na początku przeciwny przedsięwzięciu, upiera się, że musi się tanga nauczyć i wpada na pomysł, by po tę naukę udać się do źródeł. Kerstin, przerażona perspektywą wyprawy do Argentyny, próbuje męża odwieść od zamysłu. Na próżno. W marcu wsiadają do samolotu i wkrótce lądują w Buenos Aires. Tam dostają się w ręce dwóch domorosłych przewodników i rozpoczynają wędrówkę po szkołach i milongach - miejscach, w których tańczy się tango. I nawet jeśli nadal najlepiej wychodzi im tańczenie go na sposób kiruński, dowiadują się, czym jest ten taniec, a wspólne przeżycia zbliżają ich jeszcze bardziej. Najlepiej widać to w ostatniej scenie filmu, kiedy w kwietniowy dzień pokonują zaśnieżone ulice miasteczka, stojąc razem na płozach sanek. Popychają je w doskonałej harmonii i wyglądają, jakby płynęli w tangu - w jego wyjątkowej, szwedzkiej odmianie. "Szwedzkie tango" to film dokumentalny o codzienności i przygodach sympatycznej pary Szwedów i o tym, czym może być starość. Dokument przypominajacy momentami film fabularny jest efektem współpracy czterech telewizji: Telewizji Polskiej, szwedzkiej telewizji publicznej SVT, satelitarnego programu kulturalnego Arte i programu II niemieckiej telewizji publicznej ZDF. 02:45 WSZYSTKO CO NASZE Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2004 Reżyseria: Przemysław Młyńczyk, Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Jacek Grzelak Film prezentujący losy pokolenia urodzonego w II Rzeczypospolitej na przykładzie postaci Ryszarda Kaczorowskiego - ostatniego prezydenta RP na obczyźnie. Zaprezentowano drogę życiową tych ludzi: harcerstwo, Szare Szeregi, więzienia i łagry, Armia Polska w ZSRR, Monte Cassino i działalność emigracyjna dla odzyskania wolnej Polski.