TVP Dokument Piątek, 21.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - NASI BRACIA ŻURAWIE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Do niedawna zaliczane do najdzikszych, nieprzystępnych i zagrożonych wymarciem ptaków, ostatnio imponująco się odrodziły i zbliżyły do człowieka. Zachowały jednak swą dzikość i dystans wobec nas, toteż nadal pozostaje w mocy powiedzenie "Ostrożny jak żuraw". Możemy jednak częściej niż dawniej, a nieraz nawet tuż za wiejskim płotem oglądać ich niezwykle efektowne gody i tańce, a także słyszeć donośne trąbienia, nazywane klangorem. Te głosy stanowią hejnał zbliżającej się wiosny. A zarazem - sygnał do wymarszu w teren dla śledzących efektowne ptaki fotografów i filmowców. W tym odcinku zarówno tacy tropiciele, jak i sami prowadzący opowiedzą o emocjonujących spotkaniach z żurawiami - płochliwymi, szaropiórymi rezydentami puszcz i mokradeł. 06:30 DZIKA POLSKA - DIALOG Z PUSZCZYKIEM Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. W głuchych, naturalnych lasach Roztoczańskiego Parku Narodowego od przedwiośnia pohukują sowy. Obok pospolitego puszczyka bywa tu, a nawet odbywa gody rzadki puszczyk uralski. Ornitolodzy, a wśród nich dr Przemysław Stachyra, inwentaryzują je i śledzą ich losy. Szukają stanowisk sów zarówno w dziuplach wiekowych buków, jak i na strychach kościołów. Naśladują głosy samców, by zwabić prawdziwe samce do rzekomych rywali. Nadawanie sowich pohukiwań z magnetofonu nie jest jednak tak skuteczne, jak pohukiwanie naśladowane przez badacza. Dlatego nasz bohater wciela się w sowę i osobiście pohukuje. Wtajemnicza nas przy tym w zagadki z życia sów, a zwłaszcza w niezwykły świat ich zmysłów. I daje nam szanse pogadania z puszczykiem. 07:00 MAŁPI GANG - CZ. 12. KOLEJNE WYSTĘPKI (MONKEY THIEVES - III SERIA) Serial dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Gangol i Ragin ruszają na kolejne łowy. Tym razem ich celem są jajka. Opiekunowie ze schroniska dla zwierząt muszą zająć się małpą, która wpadła w tarapaty. Miejski łapacz małp próbuje zrealizować swój najśmielszy plan, ale napotyka na kolejne przeszkody. 07:35 MAŁPI GANG - CZ. 13. SYNOWIE SWOJEGO OJCA (MONKEY THIEVES - III SERIA) Serial dokumentalny, 24 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Łapaczowi małp udaje się przemieścić gang bliźniaków, ale Bipin nie ma powodów do radości. Suresh Valmiki przygotowuje się do uwolnienia młodych makaków. Gangol, Ragin i spółka stają naprzeciw gangu z Galty. 08:05 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - POWSTAŁE Z OGNIA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSEY 1. BORN OF FIRE) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na ziemi. Położone między Australią i Azją, mają najbogatszą przyrodę na świecie. Są habitatami pięknych i dziwnych stworzeń. To świat, gdzie ptaki wykluwają się na zboczach aktywnych wulkanów, świnie się boksują, a kangury wspinają na drzewa. Te niezwykłe krajobrazy od dziesiątków milionów lat kształtują się za sprawą wulkanów. To tu 25 milionów lat temu kontynent australijski zderzył się z Azją. Na skutek kataklizmu Nowa Gwinea została wciśnięta między oba kontynenty. Ze szczytami gór dochodzącymi do blisko 5 tysięcy metrów jest to najwyższa wyspa na naszej planecie. Nogale melanezyjskie żyją w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk w przyrodzie. To miejsce jest śmiertelnie groźną strefą popiołów wulkanicznych i toksycznych gazów. Tymczasem gatunek tego ptaka w wyjątkowy sposób przystosował się i wykorzystuje niszczycielskie siły. Temperatura tuż pod powierzchnią sięga ponad tysiąca stopni Celsjusza. O dziwo ptaki te właśnie szukają ciepła. Nogale melanezyjskie wyposażone są w ogromne stopy, idealne do kopania. Mają niezwykłą zdolność wyczuwania temperatury. Za pomocą specjalnego gruczołu w gardle ptak ten wyczuwa różnicę nawet pół stopnia. Wokół wulkanu jest zaledwie kilka miejsc o odpowiedniej dla nich temperaturze 33 stopni ciepła. O takie miejsca warto powalczyć. Gorące zbocze jest znakomitym inkubatorem dla jaja. Pisklę wykluje się po 60 dniach. To jeden z najdłuższych okresów inkubacji u ptaków. Natychmiast po wykluciu pisklak jest w stanie odfrunąć. Aktywny wulkan jest jedynym rodzicem, jakiego zna, więc od pierwszej chwili małe jest samodzielne. 09:10 INTELIGENTNE MAŁPY ZNAD ZATOKI TAJLANDZKIEJ (THE MONKEY WHO WANTED TO SEE THE SEA / LES SINGES QUI VOLUAIENT VOIR LA MER / MONKEY REVOLUTION) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Cyril Ruoso, Dominique Hennequin Grupa naukowców podczas badań skutków wywołanych przez tsunami w 2004 roku na wyspie Piak Nam Yai na Morzu Andamańskim w Południowej Azji, odkryła makaki. Okazało się, że te zwierzęta potrafią radzić sobie doskonale w niemal każdych warunkach. Używają narzędzi między innymi do rozłupywania skorupek mięczaków, które są ich ulubionym pożywieniem. Potrafią pływać i nurkować. Walczą na śmierć i życie. Stanowią bardzo zgraną społeczność, która jest sprytna, zgrana i zaradna. To makaki jawajskie, zwane też krabożernymi. Pierwsze promienie słońca wyznaczają początek codziennego rytuału. Cała gromada zmierza ku miastu. Około trzystu małp podąża w dół świątynnego wzgórza. Wydaje się, że nic nie może ich powstrzymać. Makaki ruszyły do akcji. Wdzierają się do domów, wspinają na dachy, wypełniają ulice i bulwary. To prawdziwy najazd na miasto. Mieszkańcy nadmorskiego kurortu Hua Hin położonego nad Zatoką Tajlandzką pogodzili się z widokiem makaków oblegających chodniki i huśtających się na przewodach wysokiego napięcia. Buszujące po mieście małpy stały się elementem codziennego porannego krajobrazu. Makaki jawajskie to najliczniej występujące małpy na świecie. Ich populacja zwiększa się dzięki niezwykłym zdolnościom przystosowawczym tych zwierząt. Podobnie jak ludzie, potrafią dostosować się do różnorodnych środowisk. Psotne i zuchwałe małpy doskonale radzą sobie w rejonach miejskich. 10:10 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST. SOFIA (BALKAN BOOM TOWNS SOFIA / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku czwartym - Sofia. Miasto leży u stóp górskiego masywu Witoszy. Wiele budowli historycznych przypomina o jego długiej i bogatej historii. Trzydzieści lat po rozpadzie Związku Radzieckiego Sofia to nowoczesna stolica. Działają tu międzynarodowe korporacje i start - upy. Miasto uchodzi za europejską Dolinę Krzemową. Ma milion mieszkańców i jest znane z tolerancji oraz kultywowania tradycji. Tutaj wyznawcy trzech głównych religii żyją spokojnie obok siebie. To miasto w okresie przejściowym między swą przeszłością i przyszłością. Sofia to polityczny, gospodarczy i kulturalny ośrodek Bułgarii. Co siódmy mieszkaniec kraju mieszka w stolicy. Różne style architektoniczne minionych czasów to świadectwo liczącej ponad pięć tysięcy lat historii kraju. 11:10 MORSKI WETERAN Reportaż, 28 min, Polska, 1972 Autor: Danuta Małek Scenariusz: Danuta Małek Zdjęcia: Janusz Pietrzykowski, Lech Rydliński Opowieść o parowcu Sołdek, który był pierwszym statkiem zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej. Masowiec Sołdek powstał w Stoczni Gdańskiej, ale jego macierzystym portem został Szczecin. Nazwę swoją zawdzięcza ówczesnemu przodownikowi pracy w Stoczni Gdańskiej, Stanisławowi Sołdkowi, którego żona, Helena, została matką chrzestną statku. Film rozpoczyna się od wizyty w duńskim porcie Randers, a kończy uroczystością na Wałach Chrobrego w Szczecinie z okazji tysięcznego rejsu, gdzie nadano statkowi Order Sztandaru Pracy. Historia powstania statku, odbytych rejsów. W filmie wykorzystano zdjęcia archiwalne z WFD, które ilustrują wspomnienia budowniczych, kapitanów i załogi statku. 11:45 NIEUJARZMIONA CHANEL (BECOMING CHANEL / CHANEL L’INSOUMISE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Eric Bitoun Film dokumentalny opowiadający historię Coco Chanel - francuskiej projektantki mody, która od 1915 roku rewolucjonizowała damską modę, lansując ubrania o prostych, sportowych fasonach oraz pozbawione ozdób krótkie suknie, stając się na sześć dziesięcioleci ikoną paryskiej haute couture. Pierwszym punktem sprzedaży Chanel, założonym w 1910 roku, był sklep z kapeluszami. Rzeczywiście, Coco Chanel nie mogła sprzedawać tam ubrań, ponieważ krawcowa miała swoją firmę pod tym samym adresem. Dziś Chanel to jedna z najbardziej znanych, luksusowych marek na świecie. Symbol francuskiej mody z najwyższej półki, jego międzynarodowy urok nie zmienia się od ponad wieku. W 1921 roku stworzyła popularne do dziś perfumy Chanel No. 5. Jej pomysły: sukienki i kostiumy z dzianiny, fryzury na pazia, golfy, biżuteria (długie sznury pereł, łańcuchy, plastikowa biżuteria), mała czarna, spodnie dzwony, prochowiec - spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem i uważane są za klasyczny kanon elegancji. Od 1983 r. do śmierci w 2019 r. firmą Chanel kierował niemiecki projektant Karl Lagerfeld. W jaki sposób ta kobieta, urodzona pod koniec XIX wieku w biednej rodzinie, stała się tą mityczną postacią? Mademoiselle Chanel, ujęcie pierwsze. Definicję elegancji? To bardzo trudne pytanie. Mogę powtórzyć to, co zawsze mówię. Nie wszyscy rozumieją to, co dla mnie jest oczywiste. Kobiety zawsze są zbyt wystrojone i nie dość eleganckie. 12:50 ŁAZUKA DZIECKIEM PODSZYTY Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Andrzej Sapija Film dokumentalny o Bohdanie Łazuce to opowieść o jego życiu na tle epoki czasów PRL - u. Lata socjalistycznej Polski to czas najbardziej intensywny zawodowo, czas największych jego osiągnięć i sukcesów. Łazuka należał do grona najjaśniejszych gwiazd tego okresu. Był barwnym ptakiem, tworzył w ówczesnej kulturze masowej. Widzowie go uwielbiali. Niemal cała Polska śpiewała jego piosenki. Kim był artysta o statusie gwiazdy w czasach PRL - u? Co znaczył wtedy sukces? Jaką cenę za to się wtedy płaciło? Co się zyskiwało, co traciło? 13:55 MISTYCZNY LAS NIEMIEC (GERMANY'S MYSTIC FOREST / WILDES BERGISCHES LAND) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Sigurd Tesche Film dokumentalny o ciemnozielonych, nieprzeniknionych lasach pokrywających krajobraz Niemiec, z odosobnionymi dolinami i nierównymi grzbietami górskimi. To również 2 000 rzek i strumieni, które głęboko w ziemi transportują wodę do zbiorników wodnych i niemieckiej, dzikiej Amazonki, rzeki Wupper. Te lasy i rzeki, wraz z wrzosowiskami, są domem dla różnorodnej fauny. Borsuki, dziki, zające, sarny, jelenie i dziki, cietrzewie znajdują schronienie w tych ekosystemach. Dominują też wilki, nie wspominając o jaszczurkach, nietoperzach i wężach. To podróż, podczas której odkrywamy każdy zakątek tego surowego lądu. Wejdziemy pod ziemię, do krainy Bergisches, w rozległe, ukryte systemy jaskiń, które rozciągają się daleko pod lasami. Wiele do odkrycia jest też w wodzie. Zanurkujemy w krystalicznie czystych strumieniach i rzekach z ich różnorodną florą i fauną. 15:00 TINTORETTO. CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ MALARSTWO (TINTORETTO AND THE NEW VENICE / TINTORETTO. THE MAN WHO KILLED PAINTING / TINTORETTO UND DAS NEUE VENEDIG) Film dokumentalny, 52 min, Włochy/Niemcy, 2019 Reżyseria: Erminio Perocco Scenariusz: Costanza Casati Zdjęcia: Giovanni Andreotta Film dokumentalny o włoskim malarzu Jacopo Robusti Tintoretto, który urodził się w Wenecji ponad 500 lat temu i był znany w czasach strachu, niepewności i reformacji. Jego najsłynniejsze dzieła tworzą strukturę filmu i są znaczącymi elementami w jego twórczości. Film opowiada historię jego życia na tle jego czasów. XVI wiek był okresem rozkwitu Wenecji, jednego z najbogatszych miast handlowych Włoch i innowacyjnego centrum kulturalnego Europy. Połyskujące miasto poświęcone pięknu, z pałacami i kościołami pełnymi obrazów i fresków. To tło filmu. W tym mieście Tintoretto urodził się jako syn farbiarza. Ambitny artysta uczył się w pracowni Tycjana i szybko znalazł własny styl, co pomogło mu zyskać sławę za życia. Szybkie pociągnięcia pędzlem, przez co jest uważany za pierwszego malarza akcji w historii sztuki. Tintoretto był katolikiem, ale sympatyzował z reformatorskimi pomysłami. Ten film chronologicznie opowiada historię jego życia, od ambitnego młodego artysty, który wynalazł swój własny i innowacyjny język wizualny w rywalizacji z Tycjanem, Rafaelem i Michałem Aniołem, mistrzami swoich czasów. Ta biograficzna narracja przeplata się z historią Wenecji, republiki morskiej, która była bramą do Europy przez otwarte szlaki handlowe, a tym samym stała się odzwierciedleniem radykalnie zmieniającego się porządku światowego: kwestie religijne oczywiście zostały zakwestionowane, społeczne i polityczne pretensje upublicznione. Jego zdjęcia nadają filmowi strukturę narracyjną. Każdy temat jest inicjowany przez jedną z jego najważniejszych prac. Rekonstrukcja przed złotym tłem Wenecji, wysokiej jakości i kinowa inscenizacja, XVI wiek i Tintoretto wskrzeszają i zanurzają widza w świecie pompatycznej architektury. Animacje map, historyczne listy i dokumenty są dowodem czasu, który eksperci wyjaśniają i klasyfikują w wywiadach. 16:05 ENERGIA DO ŻYCIA - ENERGIA DO ŻYCIA 2. LOGISTYKA I TRANSPORT (ENERGY OF LIFE / STROM DES LEBENS / 2. ENERGY AND TRANSPORT.) Film dokumentalny, 50 min, Szwajcaria, 2018 Reżyseria: Andrea Hauner Rok 2018 charakteryzował się najwyższym zużyciem energii w historii. Prognozy przewidują, że w nadchodzących dziesięcioleciach nasze zużycie energii elektrycznej będzie nadal drastycznie rosnąć. Jednocześnie zasoby tzw. paliw kopalnych - ropy, gazu, węgla - powoli, ale zdecydowanie maleją. Wątpliwe jest jednak, czy źródła odnawialne będą w stanie zrekompensować popyt. W dobie technologii i wysoce zdigitalizowanego świata myśl o braku prądu przeraża. Jak możemy zapewnić dostawy energii elektrycznej do coraz bardziej zelektryfikowanego społeczeństwa? Jak możemy sprawić, by energia elektryczna była przechowywana i przenośna? Energia elektryczna to gorący towar przyszłości. Tylko ci, którzy mają elektryczność, mogą generować dobrobyt i wzrost. Żyjemy w epoce rozwoju energii słonecznej i wiatrowej. Przyjdzie czas, gdy będziemy musieli się obejść bez paliw kopalnych. Państwa uprzemysłowione zużywają dziś ogromne ilości energii. Czy wystarczy nam jej w przyszłości? Staliśmy się niezwykle mobilni, jednak nauka i przemysł muszą się zmierzyć z wielkimi problemami. Czym będziemy napędzać samochody, samoloty i statki? Przemysł wytwarza coraz więcej i coraz szybciej. Jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na prąd ze strony gigantów technologii informatycznej. Nasza energetyka musi się zmienić i zmiana ta nastąpi, ale czy zmieni się nasz sposób myślenia? Tak powróciliśmy do pytania: Ile wart jest dla nas czysty prąd? 17:10 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST. BUKARESZT (BALKAN BOOM TOWNS BUCHAREST / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku piątym - Bukareszt. Stolica Rumunii leży na wschodnim krańcu Europy. Ze względu na styl i architekturę podobną do francuskiej nazywano go Małym Paryżem. W czasie ponad dwudziestoletniej dyktatury Nicolae Ceausescu miasto przeszło brutalną transformację. W miejscu historycznych budowli wzniesiono pretensjonalne gmaszyska. Obecnie miasto poszukuje nowej tożsamości. Czeka na odkrycie wraz ze swoją różnorodnością stylów architektonicznych i kultury oraz rezerwatem przyrody. Burzliwa historia Bukaresztu zaczęła się na skraju starego miasta. Stało się ono metropolią dzięki temu, że tu krzyżują się drogi handlowe. Pierwszy zapis o Bukareszcie pochodzi z roku 1459. Dokument podpisał przywódca Vlad Țepes, czyli Wład Palownik, współcześnie lepiej znany jako hrabia Drakula. Zachowała się część jego posiadłości. W Bukareszcie modne stały się śluby w nieczynnych fabrykach, gdzie można urządzić wesele niewielkim kosztem. W krajobrazie Bukaresztu nadal dominuje pałac Ceausescu. To drugi po Pentagonie największy na świecie budynek administracji, pomnik, który Ceausescu postawił sam sobie. Wcześniej trzeba było wyburzyć całą dzielnicę. Zaprojektowano bulwar o kilka metrów dłuższy od Champs - Élyses. Dla Ceausescu inspiracją była wizyta północnokoreańskiego dyktatora Kim Ir Sena oraz monumentalna architektura Pjongjangu, ale nie zrealizował swych megalomańskich planów. Po jego upadku wielu domagało się rozbiórki tej budowli, lecz koszty okazały się ogromne. Obecnie pałac to atrakcja turystyczna, miejsce do robienia pamiątkowych zdjęć. 18:10 ZAKŁADNICY SS - ZAKŁADNICY SS. NA OSTRZU NOŻA (HOSTAGES OF THE SS. ON RAZORS EDGE / WIR GEISELN DES SS AUF MESSERS SCHNIEDE) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Christian Frey Scenariusz: Carsten Gutschmidt Film dokumentalny opowiadający o losach zakładników - jeńców SS pod koniec II wojny światowej, wiosną 1945 roku. Część pierwsza to historia ucieczki i tułaczki oparta na wspomnieniach ocalonych, która się rozpoczęła latem 1944 roku. W dramatycznych okolicznościach SS przetransportowało 139 więźniów w Alpy. Podczas podróży więźniowie zaplanowali ucieczkę i błądzili w górach przez sześć dni, tworzyli razem zgrany zespół i postępowali w bardzo sprytny sposób. Część druga to kontynuacja tułaczki pozostałych przy życiu członków ruchu oporu, razem z prominentnymi przeciwnikami Hitlera z całej Europy. W filmie śledzimy przedzieranie się uciekinierów przez Alpy pod koniec II wojny światowej. W góry uciekało również wielu członków dowództwa SS, którzy zamierzali wykorzystywać cywilów jako kartę przetargową w negocjacjach, bardziej żeby ratować własne życie niż dla dobra nazistowskiego państwa. 29 kwietnia 1945 roku armia amerykańska wyzwoliła obóz koncentracyjny w Dachau i zajęła Monachium. Radio niemieckie przekazało narodowi niemieckiemu wiadomość, że Adolf Hitler nie żyje. 2 maja Wehrmacht i SS skapitulowały we Włoszech. Włoskiego dyktatora Mussoliniego i jego kochankę zlinczowano kilka dni wcześniej. Wojna we Włoszech skończyła się prawie o tydzień wcześniej niż w pozostałej części Europy. Armia amerykańska bez przeszkód przedostała się przez przełęcz Brenner. Jedynie niektórzy fanatyczni esesmani i zaślepieni członkowie Hitler Jugend stawiali opór. Kapitulacja niemieckich sił zbrojnych we Włoszech oznaczała także koniec koszmaru aliantów, tak zwanej Alpejskiej Twierdzy, reduty nacjonalizmu. 4 maja pierwsze jednostki amerykańskie dotarły do jeziora Braies w Dolomitach w południowym Tyrolu. Nadszedł wytęskniony dzień wolności. 19:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO. W SERCU TRADYCJI (MOROCCO) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Podróż do Maroka to niezwykłe doświadczenie. Kraj ten wyróżnia się ogromnym bogactwem kulturowym, widocznym w tradycjach, mających korzenie w przeszłości i w życiu codziennym. Skromne warsztaty rzemieślnicze i pełne przepychu pałace działają na zmysły podróżnych. Jednak największym skarbem Maroka pozostają ludzie. Stolicą kraju jest Rabat. Jego historyczne centrum otoczone jest grubym murem obronnym, z którego rozpościera się niezwykły pejzaż. Widok spokojnie pracujących rybaków sprawia, że zapominamy o burzliwej przeszłości tego miasta. Począwszy od XV wieku, wybrzeże było atakowane przez wielkie europejskie mocarstwa i przez piratów. Ich terytorium stanowiło położone tuż obok miasto Sali, historyczny rywal Rabatu. Przybrzeżne miasta były dawniej stale narażone na niebezpieczeństwo od strony morza, dlatego chroniono je wysokimi murami obronnymi. Za murami cytadeli Kasba al - Udaja kryją się wąskie uliczki i biało - niebieskie fasady. To istny labirynt. Gra świateł i cieni sprawia, że miasto wygląda inaczej o różnych porach dnia. Mieszkańcy wybierają zacienioną stronę, szukając ochłody i świeżego powiewu od morza. 20:10 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY ODC. 1 U BRAM RZYMU (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN / EP. 1. AT THE GATES OF ROME) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Celtowie nie byli zjednoczeni jako lud czy naród. Ale zwierali szeregi, gdy ktoś zagrażał ich kulturze. Żyjemy, gdzie kiedyś żyli oni. Stanowią ważną część naszego dziedzictwa, a tak niewiele o nich wiemy. Wrogowie opisywali ich jako nieokiełznanych, swarliwych barbarzyńców. Przez długi czas zapiski Greków i Rzymian były naszym jedynym źródłem wiedzy o Celtach. Dziś to się zmienia. Poszukiwania rozpoczynamy we Włoszech. 21:15 MROCZNA SIEĆ ODC. 3 CZARNY RYNEK (THE DARK WEB EP. 3 BLACK MARKET BOOM) Serial dokumentalny, 45 min, Indie, 2019 Reżyseria: Ericson Gangoso Seria dokumentalna opowiadająca o ciemnych stronach sieci, w której aż roi się od portali, stron i użytkowników próbujących załatwić różne interesy związane z przemytem, seksem, oszustwami i innymi nieuczciwymi praktykami. Media społecznościowe, aplikacje komunikacyjne i platformy, które ułatwiły nam życie i sprawiły, że możemy się spotkać on - line, są niestety również pełne przestępców używających tych samych aplikacji i platform do prowadzenia nielegalnych i niebezpiecznych działań. Część trzecia: o cyfrowych czarnych rynkach działających anonimowo w sieci. W ciemnej sieci klasyczny model handlu internetowego służy do sprzedaży nielegalnych towarów. Można w niej kupić prawie wszystko - od narkotyków i fałszywych dokumentów po broń i usługi płatnych zabójców. Ciemna sieć umożliwia sprzedawanie tego, czym nie wolno handlować. Serwisy ciemnej sieci to czarny rynek Internetu. Tu można kupić dyplom prawie każdej szkoły za jedną dziesiąta bitcoina, czyli jakieś tysiąc dolarów. Za tysiąc funtów można kupić brytyjski paszport na dowolne nazwisko. Prawo jazdy, dowód tożsamości, wielka wyprzedaż. Chcesz mieć prawo jazdy norweskie albo duńskie? Litewski dowód osobisty? A może gram kolumbijskiej, 75 - procentowej kokainy? Są tu też rzeczy bardzo niebezpieczne. Na przykład broń. Kałasznikow. 500 dolarów. To się wkrótce zmieni. W marcu 2019 roku weszło w życie nowe prawo dotyczące cyberbezpieczeństwa. W roku 2018 FBI i Europol utworzyły specjalne oddziały do walki z przestępczością w ciemnej sieci. 22:05 MIASTO GNIEWU S.II - /3/ DZIKI WSCHÓD Serial dokumentalny, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Cykl dokumentalny opowiadający o początkach zorganizowanej przestępczości w Polsce. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej S. A. , materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. 22:45 SKANDYNAWSKA GWIAZDA CZ. 1. POŻAR (SCANDINAVIAN STAR EP. 1 THE FIRE) Serial dokumentalny, 58 min, Dania, 2020 Reżyseria: Mikala Krogh Serial dokumentalny opowiadający o statku wycieczkowym Scandinavian Star, płynącym między Oslo a Frederikshavn, na pokładzie którego w nocy 7 kwietnia 1990 roku wybucha pożar i 159 osób ginie. Katastrofa nadal pozostaje dotkliwym wspomnieniem dla ocalałych członków załogi i pasażerów, a także dla bliskich ofiar tragedii. Ale co naprawdę wydarzyło się tamtej nocy i dlaczego nigdy nie podano przyczyny i okoliczności podpalenia w Skandynawii? Pożar był podpaleniem i nadal jest największą nierozwiązaną sprawą morderstwa w Skandynawii. Dziś, 30 lat później, władze zrezygnowały z próby rozwiązania sprawy. Ale pomimo wielu lat śledztwa wciąż istnieją ślady i świadkowie, którzy nigdy nie byli badani ani przesłuchiwani przez duńską czy norweską policję. To rozgniewało i sfrustrowało pokrzywdzonych krewnych, którym trudno jest zaakceptować fakt, że nigdy nie otrzymali odpowiedzi. Serial dokumentalny poszukuje dowodów w tej sprawie i nowych świadków, aby zrozumieć, dlaczego doszło do tego tragicznego wydarzenia i dlaczego władze nigdy nie udzieliły odpowiedzi. Oto historia największej nierozwiązanej tajemnicy morderstwa w Skandynawii w ostatnim czasie. W pierwszym odcinku historia o tym, jak kilka godzin przed północą, 6 kwietnia 1990 roku, statek Scandinavian Star wyruszył z Oslo do Frederikshavn. To, co powinno być zwykłym rejsem, szybko przekształciło się w tragedię. Jak do tego doszło? Co się stało na początku? 23:55 NA PLANIE U WAJDY Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Autor: Andrzej Geber, Krzysztof Miklaszewski Prowadzący: Krzysztof Miklaszewski Praca reżysera Andrzeja Wajdy na planie serialu filmowego "Z biegiem lat, z biegiem dni". Serial jest opowieścią filmową o dwóch krakowskich rodzinach, usytuowaną w latach 1874 - 1914. Ekipa telewizyjna towarzyszy reżyserowi i jego aktorom podczas pracy w Zakopanem oraz w Teatrze Juliusza Słowackiego w Krakowie. Na planie wielu wybitnych aktorów scen krakowskich, m.in.: Jerzy Bińczycki, Anny Polony, Andrzej Buszewicz, Mieczysław Grąbka. Praca nad serialem zbiega się w czasie z 25 - leciem pracy reżyserskiej Andrzeja Wajdy. Obszerne fragmenty z planu zdjęciowego. 00:20 NOTACJE: WŁODZIMIERZ NAHORNY. JEGO PORTRET Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2012 Autor: Atena Sawidis Włodzimierz Andrzej Nahorny (ur. 5 listopada 1941 r. w Radzyniu Podlaskim), muzyk jazzowy, pianista, saksofonista, flecista, kompozytor i aranżer. 00:40 DORSZ, CZYLI GDAŃSKIE MIESIĄCE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1997 Scenariusz i reżyseria: Bohdan Kosiński Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Autor filmu w sposób bardzo subiektywny wybrał dwanaście zdarzeń opowiadających o dawnych i najnowszych dziejach Gdańska. Kolejność, w jakiej je przedstawił, nie jest chronologiczna, a poszczególne sekwencje różnią się formą, a także rangą podejmowanych w nich tematów. Motywem łączącym je w całość jest dorsz - ryba, która przez całe tysiąclecie figurowała w jadłospisach Kaszubów, Niemców i Polaków mieszkających w Gdańsku. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RYCERZ KRZYŻA I MIECZA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Rycerz Krzyża i Miecza. Ta historia zaczęła się dla nas od notatki prasowej z lipca 1930 roku, mówiącej o katastrofie wojskowego samolotu podczas nocnych ćwiczeń 2. pułku lotniczego w Krakowie. Miejsce zdarzenia to łęgi wiślane, u stóp klasztoru cystersów w Mogile. Nie mieliśmy wtedy pojęcia, jak pasjonująca przygoda się dla nas rozpoczyna. Bohaterem dzisiejszej opowieści będzie kpt. dypl. Władysław Polesiński. 02:05 DRAŻA - CZETNIK. LEGENDA KRESÓW. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Życie Dragana Sotirovića to historia niezwykła. Można powiedzieć, że to legenda partyzantki serbskiej i polskiej. Przez lata powojenne i czasy komunizmu była nie tyle zapomniana, co przemilczana. Nie mogło być inaczej, ze względu na jego działalność i poglądy. Pierwszy współpracownik generała Mihajlovića w antyhitlerowskim i antykomunistycznym ruchu oporu w Jugosławii. Później żołnierz i dowódca oddziału AK we Lwowie i na Rzeszowszczyźnie. Wielokrotnie aresztowany, torturowany (więzienia w Belgradzie, stalagi w Rawie Ruskiej i Stryju, więzienia we Lwowie, Jarosławiu i Moskwie tu skazany na 10 lat łagru, Rzeszowie) zawsze szczęśliwie wychodził z opresji. Zdolności dowodzenia, wymagania wobec podwładnych, brawurowe ucieczki i skuteczna walka w partyzantce budują jego autorytet i legendę wśród żołnierzy. To mieszanka niepokornej natury, bohaterstwa, przenikliwości, ale i odwagi do oddania swego życia w walce o niepodległość dwóch ojczyzn: Serbii i Polski. Jego wrogowie to hitlerowskie Niemcy i sowieci a dokładnie komuniści, którym nie zależy na niepodległości sojuszników. Szybko zrozumiał polityczne mechanizmy, które na zawsze pozbawiły go ukochanej ojczyzny i rodziny. To, co pomagało mu przetrwać, to głęboka wiara i religijność wpajana od najmłodszych lat przez rodziców i duchowych opiekunów. Pielgrzymki na świętą Górę Athos kształtują go w młodości i dają mu siłę po wojnie. Dodatkowo w czasach gdy nie mógł powrócić do ojczyzny, przebywając na emigracji, dają mu możliwość spotkania się z - pozostawionym w Serbii z mamą w czasie wojennej zawieruchy, później osieroconym - synem. 03:05 IZRAEL ZACZĄŁ SIĘ W POLSCE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Jan Grzyb Zdjęcia: Robert Wypych, Jacek Szatański, Andrzej Misaczek, Ładek Lipkowski Film jest próbą pokazania, że w powstaniu państwa Izrael swoją maleńką cząstkę ma także Polska, że w relacjach polsko - żydowskich były i takie, o których z sympatią mogą wspominać oba narody.