TVP Historia                         Czwartek, 20.01.2022


Zmiany z dnia 05.01.2022
w stosunku do raportu z dnia 29.12.2021


(dodano pozycję programową)
21:00 80 - TA ROCZNICA KONFERENCJI W WANNSEE. DEBATA

Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2022
Scenariusz: Piotr Mielech

W południe 20 stycznia 1942 r. w willi w Wannsee, dzielnicy Berlina, zebrało się piętnastu wysokich przedstawicieli, 
partii nazistowskiej (NSDAP), policji bezpieczeństwai administracji Trzeciej Rzeszy. Organizator spotkania, szef Głównego 
Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) Reinhard Heydrich poinformował w rozesłanym zaproszeniu, że celem spotkania
"połączonego ze śniadaniem" będzie omówienie "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej" w Europie. 20 stycznia 
2022 roku minie 80. rocznica tej niesławnej konferencji. 
Często mówi się, że w willi nad jeziorem Grosser Wannsee zapadła decyzja o wymordowaniu wszystkich europejskich 
Żydów. Sprawa jest bardziej złożona. Masowe mordy Żydów Niemcy rozpoczęli już wcześniej - bezpośrednio po ataku
na Związek Radziecki latem 1941 r. Do końca tego roku w egzekucjach przeprowadzanych przez podległe Himmlerowi 
i Heydrichowi Einsatzgruppen oraz wysłane na wschód bataliony policji zginęły setki tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci. 
Jesienią 1941 r. Niemcy prowadzili eksperymenty z wykorzystaniem zasilanych spalinami komór gazowych na 
ciężarówkach. Zaczęli je regularnie stosować 8 grudnia 1941 r. w nowo utworzonym ośrodku zagłady w Chełmnie nad 
Nerem. Najnowsze badania wskazują, że pomysł Hitlera i Himmlera, by "ostateczne rozwiązanie" polegało na eksterminacji 
wszystkich Żydów jeszcze przed końcem wojny, dojrzał późną jesienią 1941 r. 
Z polskiej perspektywy kluczowa wydaje się obecność na konferencji w Wannsee Josefa Bühlera (zastępcy generalnego 
gubernatora Hansa Franka) i szefa Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Generalnym Gubernatorstwie, 
Eberharda Schöngartha. Bühler usilnie prosił Heydricha, aby "rozwiązywanie tego problemu" rozpocząć od okupowanej 
Polski, tak aby "jak najszybciej usunąć Żydów z Generalnego Gubernatorstwa". Zadeklarował wszelką pomoc dla Policji 
Bezpieczeństwa ze strony administracji GG i wspomniał, że na podległym mu terytorium "pewne przygotowania" już się 
rozpoczęły. Rzeczywiście, w tym czasie trwała budowa obozu zagłady w Bełżcu. 
Niespełna dwa miesiące po konferencji w Wannsee, 17 marca 1942 r. Niemcy wysłali na śmierć do Bełżca Żydów z getta 
w Lublinie. Rozpoczęła się akcja eksterminacji Żydów w Generalnym Gubernatorstwie oznaczona na cześć Heydricha 
kryptonimem "Reinhard". 
Do udziału w debacie zaprosimy najwybitniejszych historyków, którzy od wielu lat zajmują się zagadnieniem zagłady. 
Z pewnością wytłumaczą oni widzom niezwykle złożoną historię konferencji i jej wpływu na dalszy przebieg zagłady.