TVP Kultura Środa, 19.01.2022 07:55 DO DZIEŁA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Wykonawcy: Justyna Melonowska (prowadząca) Zima. Tematem odcinka są rozważania o specyfice tej pory roku i jej wpływie na życie ludzi - zaduma przed okresem świąt Bożego Narodzenia, wspominanie nieobecnych przy wigilijnym stole, walka człowieka z żywiołem, jakim jest śnieg, życie ubogich w mieście zimą. Audycja oparta o literaturę: Charlesa Dickensa "Opowieści wigilijne", zbiorze "Opowieści bożonarodzeniowe" antologii rosyjskich pisarzy, "Z duchami przy wigilijnym stole", Jacka Londona "Serce kobiety". Rozmówcą Justyny Melonowskiej będzie dr Michał Gołębiowski. 08:25 RZECZPOSPOLITA MODERNISTYCZNA - ARCHITEKTURA DWORCÓW Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska, Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Scenariusz: Joanna Fido, Ewa Rozwadowska Zdjęcia: Karol Lindholm, Agata Grzybowska Film dokumentalny opowiada o architekturze modernistycznych dworców kolejowych, lotniczych, autobusowych i morskich, wybudowanych w przedwojennej Polsce. Przed władzami odradzającej się po 1918 roku II Rzeczypospolitej, wśród licznych zadań politycznych i gospodarczych, była też konieczność ujednolicenia i scalenia trzech różnych systemów kolejowych odziedziczonych po zaborach. Trzeba było odbudować zniszczone w czasie wojny sieci transportu. Tworzono nowe linie kolejowe łączące miasta, wybudowano ponad 2 tysiące torów. Podjęto m. in. decyzję o rozbudowie linii średnicowej oraz magistrali węglowej łączącej górny Śląsk z Gdynią. Powstały też nowe dworce. W pierwszej dekadzie niepodległości były to obiekty w stylistyce tradycyjnej, w latach 30. w stylu modernistycznym. "Rzeczpospolita modernistyczna" to cykl dwunastu filmów dokumentalnych pokazujących fenomen polskiej architektury modernistycznej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Cykl filmów jest obszerną prezentacją najlepszych polskich realizacji modernistycznych, które powstały w ciągu zaledwie dekady na terenie przedwojennej Polski. Architektura ta, choć w zamierzeniu twórców miała być nowoczesnym stylem międzynarodowym, stała się symbolem państwowości i materialnym świadectwem udanej modernizacji niepodległej Rzeczypospolitej. 09:15 MŁYN I KRZYŻ (MILL AND THE CROSS, THE) Dramat, 91 min, Polska/Szwecja, 2010 Reżyseria: Lech Majewski Scenariusz: Michael Francis Gibson, Lech Majewski Zdjęcia: Adam Sikora, Lech Majewski Muzyka: Lech Majewski, Józef Skrzek Aktorzy: Rutger Hauer, Michael York, Charlotte Rampling, Joanna Litwin, Dorota Lis Inspiracją stała się książka amerykańskiego pisarza, historyka i krytyka sztuki, Michaela F. Gibsona "Młyn i Krzyż", będąca wnikliwą analizą obrazu "Droga krzyżowa", Pietera Bruegla. W zrealizowanym z ogromną dbałością o szczegóły filmie, reżyser ukazuje losy 12 postaci z namalowanego w 1564 roku słynnego obrazu. Niezwykłe, ekranowe dzieło Lecha Majewskiego powstawało trzy lata, większość zdjęć kręcono w plenerach Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Sfilmowany materiał poddano precyzyjnej obróbce komputerowej, z wykorzystaniem najnowszych technologii. Rok 1564. Niderlandzki malarz Pieter Bruegel (w tej roli Rutger Hauer), na zamówienie antwerpskiego bankiera i kolekcjonera dzieł sztuki, Nicolaesa Jonghelincka, rozpoczyna prace nad obrazem, przedstawiającym procesję na Kalwarię. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 8 NIEPOKÓJ I GNIEW. ROK 1919 Serial historyczny, 63 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Scenografia: Bolesław Kamykowski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Marek Litewka, Tomasz Zaliwski, Adam Bauman, Jan Szurmiej, Eugeniusz Kujawski, Leszek Piskorz, Lidia Bienias, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Cnota, Dagmara Foniok, Marek Frąckowiak, Jan Frycz, Wojciech Górniak, Stanisław Kosmalewski, Bernard Krawczyk, Jan Krzyżanowski, Jerzy Kuczera, Adam Kwiatkowski, Teresa Lipowska, Tadeusz Malak, Ferdynand Matysik, Ryszard Nadrowski, Gabriel Nehrebecki, Sławomir Rokita, Henryk Stanek, Czesław Stopka, Janusz Sykutera, Tadeusz Szaniecki, Leszek Świgoń, Jerzy Trela, Ewa Ziętek, Adam Żukowski i inni Nadchodzi listopad 1919 roku. Pierwsze Powstanie Śląskie upada. Jednak sytuacja na Śląsku daleka jest od normalizacji. Antagonizm między Polakami a Niemcami staje się coraz bardziej zaciekły. Odczuwa to dotkliwie rodzina Pasterników. Nawet wkroczenie oddziałów Międzynarodowej Komisji Plebiscytowej złożonych z wojsk francuskich i angielskich nie poprawia nastrojów ludności. Drugie Powstanie wisi w powietrzu. 12:15 WRONY Dramat, 63 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Wykonawcy: Karolina Ostrożna, Kasia Szczepanik, Małgorzata Hajewska, Anna Prucnal, Ewa Bukowska, Krzysztof Grabarczyk, Agnieszka Pilaszewska i inni Poetycka opowieść o samotności i dziecięcych marzeniach. Bohaterka filmu, Mała, wychowywana jest przez samotną matkę, która nie poświęca jej specjalnej uwagi. Dziecko dorasta w ubogim i pustym uczuciowo domu. Wracając pewnego dnia ze szkoły, widzi przez okno, jak jacyś rodzice z czułością zajmują się trzyletnim bodaj dzieckiem. Mała wraca do swego domu, rano mówi do śpiącej matki, że odchodzi, by nie być dla niej ciężarem. Wraca pod dom, w którym poprzedniego dnia widziała scenkę rodzinną. Cierpliwie czeka, a kiedy dziecko pojawia się w końcu przed domem samo, uprowadza je. Maleństwo idzie bez protestu usłyszawszy, że będą się bawić. Razem wędrują przez miasto. Wstępują do kościała, a w końcu docierają do domu Małej. Matki jak zwykle nie ma, Mała próbuje nakarmić swoją podopieczną zupą, ubiera ją w swoje rzeczy. Po jakimś czasie wychodzą ponownie i idą nad morze. Mała znajduje łódkę, którą - jak mówi - popłyną w świat. Noc spędzają na plaży. Następnego dnia dziewczynka odprowadza Maleństwo pod drzwi domu i sama wraca do mieszkania matki, która tym razem jest w domu. Nieśmiało prosi matkę, by ją przytuliła. "Kończąc każdy kolejny film, obiecuję sobie, że w następnym opowiem o ludziach dorosłych - i nic z tego nie wychodzi. Tęsknota do dzieciństwa? Wtedy wystarczyło chłonąć życie, przyszłość czekała nienaruszona. A może po prostu robię filmy o dzieciach, bo lubię z nimi pracować? Są prawdziwe, otwarte" - powiedziała w jednym z wywiadów Dorota Kędzierzawska, autorka "Diabłów, diabłów" i wielu filmów krótkometrażowych. Przy realizacji filmu Kędzierzawska miała kłopoty z obsadą dwóch najważniejsyzch ról. Po dwóch dniach zdjęciowych okazało się bowiem, że wybrana spośród dwóch tysięcy kandydatek dziewczynka grająca Małą nie wytrzymuje psychicznie i fizycznie trudów realizacji. A ponieważ zdjęcia kręcone były w Toruniu, na miejscu trzeba było szukać kolejnej małej aktorki. Po 24 godzinach poszukiwań Dorota Kędzierzawska przypadkowo spotkała na toruńskim rynku dziewczynkę grającą w gumę, która głośno klęła, gdyż coś jej nie wychodziło. To była Karolina Ostrożna i to ona w końcu zagrała w filmie Małą. Po tygodniu pracy okazało się, że trzeba także znaleźć nową odtwórczynię młodszej bohaterki, bowiem wybrana do tej roli dziewczynka tak naprawdę wcale nie chciała grać, chciał tego jedynie jej ojciec. Po wyjeździe taty dziecko odmówiło współpracy. Po radiowym ogłoszeniu przyprowadzono pięć dziewczynek, wśród których była wybrana ostatecznie przez Dorotę Kędzierzawską Kasia Szczepanik. "Wrony" otrzymały w Cannes nagrodę przyznawaną przez Fundację na Rzecz Dzieci Upośledzonych, nagrodę dystrybutorów w Awinionie, Nagrodę Specjalną na festiwalu w Gdyni - wszystkie w roku 1994. 13:30 ARTYŚCI ANTAGONIŚCI: EMIL NOLDE I MAX LIEBERMANN - ODC. 3 (THE ANTAGONISTS: RIVALRY IN ART: EMIL NOLDE VS MAX LIEBERMANN - EP. 3) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Sylvie Kürsten,, Andreas Gräfenstein, Henrike Sandner Na początku XX stulecia Berlin jest widownią konfliktu dwóch artystów: ekspresjonisty Emila Noldego i powszechnie szanowanego, zamożnego impresjonisty Maxa Liebermanna. Awangardowy impresjonizm staje się atakowaną klasyką. W walce z autorytetami młody, ubogi samouk Nolde nie przebiera w środkach. Po pierwszej wojnie światowej jego wizja sztuki zyskuje uznanie, a on - sławę i pieniądze. Kiedy do władzy dochodzą naziści, Liebermann umiera, a Nolde uparcie zabiega o ich przychylność. Z jakim skutkiem? 16:55 TATARAK Dramat obyczajowy, 92 min, Polska 2009 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Paweł Mykietyn Wykonawcy: Jakub Mazurek Aktorzy: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Julia Pietrucha, Roma Gąsiorowska, Krzysztof Skonieczny, Paweł Tomaszewski, Mateusz Kościukiewicz, Marcin Łuczak "Tatarak", film oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, wydaje się na początku subtelną i wzruszającą historią o niemożliwej miłości, jednak Andrzej Wajda idzie dalej, tworząc wielowymiarową opowieść o miłości, która przychodzi za późno, i o śmierci, która zawsze przychodzi za wcześnie. Marta, kulturalna kobieta w średnim wieku, która jest żoną Doktora (Jan Englert) z małego miasteczka, nie wie o tym, że jest śmiertelnie chora. Od lat opłakuje śmierć swoich dwóch synów, którzy zginęli w powstaniu warszawskim. Pewnego dnia Marta poznaje znacznie młodszego od siebie mężczyznę, prostego robotnika Bogusia, który oczarowuje ją swoją młodością i niewinnością. Ich spotkania na brzegu rzeki porośniętej tatarakiem są naznaczone wzajemną fascynacją dwóch istnień, z których jedno zmierza do przedwczesnego końca, drugie zaś wkracza dopiero w dojrzałość. Jednak los obchodzi się z nimi okrutnie. To dopiero pierwsza warstwa historii, bo "Tatarak" to również film o tworzeniu filmu, a główna bohaterka jest nie tylko fikcyjną Martą, ale i aktorką, która ją gra. Andrzej Wajda wplótł w opowiadanie Iwaszkiewicza autentyczne monologi Krystyny Jandy na temat przedwczesnej śmierci jej męża, cenionego operatora Edwarda Kłosińskiego, któremu film jest dedykowany. W ten sposób obie kobiety - Krystyna i Marta - zlewają się w jedną głęboko zranioną istotę, która musi znaleźć w sobie siłę i poradzić sobie z perspektywą nieuniknionej śmierci. 18:50 CZARNA ŻMIJA - SEZON 2, ODC. 3 (BLACK ADDER) Serial komediowy, 29 min, Wielka Brytania, 1986 Reżyseria: Mandie Fletcher Scenariusz: Richard Curtis, Ben Elton Aktorzy: Rowan Atkinson, Tony Robinson By zaimponować królowej Elżbiecie I, Edmund postanawia zostać odkrywcą na wzór Sir Waltera Raleigh. Czarna Żmija planuje więc wynająć statek i wyruszyć w daleką wyprawę. 19:20 CZARNA ŻMIJA - SEZON 2, ODC. 4 (BLACK ADDER) Serial komediowy, 29 min, Wielka Brytania, 1986 Reżyseria: Mandie Fletcher Scenariusz: Richard Curtis, Ben Elton Aktorzy: Rowan Atkinson, Tony Robinson Edmund musi pilnie zwrócić pożyczkę zaciągniętą w banku czarnych mnichów, o ile chce uniknąć straszliwych tortur. Wpada więc na śmiały plan, który ma mu pomóc w zdobyciu pieniędzy. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - ZAGUBIONY CZAS (REMEMBRANCE AKA DIE VERLORENE ZEIT) Dramat, 106 min, Niemcy 2011 Reżyseria: Anna Justice Scenariusz: Pamela Katz Aktorzy: Alice Dwyer, Dagmar Manzel, Mateusz Damięcki, Susanne Lothar, Joanna Kulig Ona Żydówka Hannah Silberstein, on Polak Tomasz Limanowski. To oni są bohaterami tego niezwykłego filmu o wielkiej miłości, dramatycznym rozstaniu i nadziei na ponowne spotkanie po latach. Film inspirowany rzeczywistymi wydarzeniami przedstawia historię miłości pomiędzy dwojgiem więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz. Wspólna niedola zbliża ich do siebie, Polak i Żydówka zakochują się w sobie. On planuje ucieczkę z piekła dla nich obojga, gdzie czeka ich tylko pewna śmierć. Ale okrutny wojenny los rozdziela miłującą się parę. Tracą nadzieję, że jeszcze kiedykolwiek mogą się zobaczyć. Po kilkudziesięciu latach Hannah, żyjąca teraz w Nowym Jorku, w szczęśliwym związku małżeńskim, widzi w telewizji mężczyznę łudząco podobnego do jej ukochanego Tomasza. Wracają wojenne wspomnienia. Hannah postanawia za wszelką cenę go odnaleźć. Czy mają szansę spotykać się w jesieni życia? 22:00 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - ANALOGOWY WIZJONER (AN IMPOSSIBLE PROJECT) Film dokumentalny, 94 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Jens Meurer Zdjęcia: Torsten Lippstock, Bernd Fischer Dr Florian Doc Kaps to ekscentryczny wiedeński biolog, który od zawsze zafascynowany był analogowymi nośnikami obrazu i dźwięku. Gdy w 2008 roku, w rok po pojawieniu się na rynku pierwszego iPhone’a, ostatniej fabryce Polaroida w Enschede w Niderlandach groziła rozbiórka, postanowił zebrać 180 000 euro potrzebnych do jej odkupienia, żeby uratować ją od upadku. Początkowo nie mógł używać nazwy Polaroid, więc nazwał swoją firmę Impossible i otworzył biuro w Berlinie, gdzie zatrudnił grupę kreatywnych cyfrowych zapaleńców. Marzenie na przywrócenie popularności Polaroida było trudne do spełnienia, bo formuła polaroidowego filmu została utracona. Nie było chemikaliów potrzebnych do jego produkcji i w ten sposób rozpoczął się proces jego ponownego odkrywania. Doc okazał się wizjonerem, ale nie był zbyt przedsiębiorczy. Gdy na horyzoncie pojawił się polski fotograf osadzony w Nowym Jorku Oskar Smołokowski wraz z ojcem - multimilionerem Wiaczesławem Smołokowskim, Doc musiał opuścić założoną przez siebie firmę, dzieląc los Steve’a Jobsa (cytowanego w filmie kilka razy). Film dokumentuje działalność Doca i innych pasjonatów analogowej rewolucji. Poznajemy jej technologię i zaplecze: telefony stacjonarne, odtwarzacze płyt i prasy drukarskie. I oczywiście wiele ciekawych polaroidowych zdjęć: od Andy Warhola po Lady Gagę. Film, kręcony przez sześć lat na taśmie 35 mm, z pełną partyturą orkiestrową nagraną na żywo bezpośrednio na płytę winylową, pokazuje, że w epoce cyfrowej Polaroid jest nie tylko alternatywną rozrywką, ale także szansą na ponowne zaufanie naszym zmysłom. 23:50 JAZZ - MUSIC LIVE COLLECTION - AVISHAI COHEN (AVISHAI COHEN) Koncert, 92 min, Francja, 2017 Reżyseria: Didier Oustrie Wykonawcy: Avishai Cohen, Yonathan Avishai, Yoni Zellik, Nasheet Waits Występ Avishai Cohena na 17. Festiwalu Jazz Saint - Germain - des - Pres zarejestrowany w Paryżu w Maison des Oceans. Muzyka Cohena jest połączeniem wpływów bliskowschodnich, wschodnioeuropejskich i afroamerykańskich. Nazywany jest wizjonerem gatunku i jednym z najciekawszych muzyków ostatnich lat. 02:10 LEKKIE OBYCZAJE - BASEN (PISCINE, LA (SWIMMING POOL)) Thriller psychologiczny, erotyczny, 98 min, Wielka Brytania/Francja, 2003 Autor: Emmanuele Bernheim Reżyseria: Francois Ozon Scenariusz: Francois Ozon Zdjęcia: Yorick Le Saux Aktorzy: Charlotte Rampling, Ludivine Sagnier, Charles Dance, Maurice Chevit Sarah, angielska autorka kryminałów, ma na koncie serię bestsellerów, które przyniosły jej sławę i pieniądze, ale nie zaspokoiły twórczych ambicji. Wydawca proponuje więc, by oderwała się od codzienności i wyjechała do jego domu w Prowansji, gdzie może popracować nad nową powieścią. Jej spokój zostaje jednak zburzony niezapowiedzianym przyjazdem córki wydawcy, Julie. Zuchwałe zachowanie młodej dziewczyny i brak jakichkolwiek zahamowań bardzo irytują Sarah. Jednak im dłużej pisarka obserwuje dziewczynę, tym bardziej jest jej ciekawa. A ciekawość podsyca wyobraźnię, wyzwala seksualne sny i marzenia. (dystr. Gutek Film) 04:05 KINO NOCNE - XAVIER DOLAN: NIEMOŻLIWE NIE ISTNIEJE (XAVIER DOLAN: BOUND TO IMPOSSIBLE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Benot Puichaud Dokumentalny portret młodego kanadyjskiego reżysera Xaviera Dolana, który pierwszy film, "Zabiłem swoją matkę", nakręcił w wieku siedemnastu lat, od razu odnosząc sukces na festiwalu w Cannes. Tam również zauważono jego kolejne filmy: "Wyśnione miłości", "Na zawsze Laurence" oraz "To tylko koniec świata", za który otrzymał Grand Prix w Cannes w 2016 roku. Z kolei sukces filmu "Mama" utorował mu drogę do Hollywood. O fenomenie Xaviera Dolana rozmawiają współpracujący z nim aktorzy: Nathalie Baye, Anne Dorval, Monia Chokri, Vincent Cassel oraz operator zdjęć, a także krytycy i producenci filmowi.