TVP Dokument Czwartek, 27.01.2022 06:00 DZIKA POLSKA - ZAKOCHANE ŁOPATY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Jesień to czas godów łosi. Byki, które noszą teraz poroża różnych rozmiarów i kształtów od skromnych badyli po okazałe łopaty przez całe noce tęsknie postękują i jęczą, podążając śladami upatrzonych klęp. Widowisko odbywa się nocą, ale zwierzęta pozostawiają pewne znamienne ślady swojej obecności. Próbujemy je odnaleźć z pomocą ludzi, którzy obserwacji tych zwierząt poświęcili długie lata przemierzając bagniste ostoje łosi w północno wschodniej Polsce. 06:30 DZIKA POLSKA - WISŁA NA BIEGUNACH Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są szaleńcy natury, ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Artur Tabor będą spotykać tych szaleńców w terenie i ruszać śladem ich fascynacji. Bohaterowie będą ich wciągać w swe działania, a przynajmniej aktywnie je demonstrować. Dzika Polska rusza tropem Ekspedycji Wisła, kajakowej wyprawy międzynarodowej, zorganizowanej przez znanego podróżnika, polarnika, zdobywcę dwóch biegunów ziemi, Marka Kamińskiego. Ideą tej wyprawy jest przywrócenie Wisły Polakom jako źródła życia, historii i kultury oraz zwrócenie uwagi na zagrożenia, które niesie ze sobą zanieczyszczenie środowiska i zanik źródeł czystej wody na świecie. Dlatego w czasie ekspedycji przeprowadzone zostaną badania Wisły z wody, lądu i powietrza. Na ich podstawie zostanie stworzona dokumentacja stanu Wisły, historia rzeki, z której możemy się uczyć i wyciągać wnioski na przyszłość. Ekspedycja Wisła ma być kroplą, która zmieni sposób myślenia o Wiśle, rzece, od której Polacy się odwrócili. Wisła jest wciąż naturalna, dynamiczna i żywa. Jest ostoją rzadkich, prawie niespotykanych już gdzie indziej gatunków ptaków. Sąsiadują tu ze sobą wielki busz i wielka, piaskowa pustynia. To ważny szlak wędrówkowy ptaków i ryb. Tutaj można jeszcze spotkać mieszkańców nadrzecznych wsi na tradycyjnych łódkach wśród wezbranych wód. Wisła staje się magnesem dla przyrodników i ludzi przygody. 07:05 STANDARD DOSKONAŁOŚCI: POKAZ BYDŁA (STANDARD OF PERFECTION: SHOW CATTLE) Film dokumentalny, 56 min, Australia, 2006 Reżyseria: Mark Lewis Bydło ozdobne zdobywa coraz większą popularność wśród amerykańskich rolników i ich rodzin. W trakcie corocznych Targów we Fryeburgu w stanie Maine, miłośnicy bydła prezentują możliwości swoich zwierząt. Są one wystawiane w rozlicznych konkurencjach i oceniane według ustalonych norm. Do zdobycia jest sześć nagród Grand Champion i jedna Supreme Champion. 08:15 WIELKI PACYFIK - OCEAN NAMIĘTNOŚCI (3/5) (BIG PACIFIC. PASSIONATE. (3/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest to, co ogromne i kultowe, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryte stworzenia. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na ikonicznej charakterystyce: namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition, serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji - odkrywając potworność co do minuty; obcy intymności. Przetrwanie to cel wszystkich mieszkańców Pacyfiku. Różne gatunki osiągają go w różny sposób. Rozmnażają się w monogamicznych związkach bądź decyzją królowej. Mogą nawet zmieniać role płci. Część działa w świetle księżyca, a inne wolą promienie słońca. Niektóre poddają się zgubnemu zauroczeniu. Wszystko po to, by się rozmnażać. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, morze pełne namiętności. Wody u wybrzeży wyspy Guadalupe w Meksyku skrywają tajemnicę. Grupa badaczy przybywa, by ją wyjaśnić. Dotąd nikt nie widział kopulacji rekinów białych. Z najnowszych danych wynika, że dzieje się to właśnie tutaj. Poznamy też park morski God’s Pocket w Kanadzie. 09:15 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. LABIRYNT JEZIOR (WILD BRAZIL) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Dokument o Brazylii. Pantanal to największa tropikalna równina bagnista na naszej planecie. Cudowna kraina z mokradłami i źródłami jak sznury klejnotów - jest domem wielu gatunków zwierząt. Wygląda jak raj. Ten raj ma jednak ciemną stronę. Losy żyjących tu zwierząt nieustannie się zmieniają, ponieważ co roku cały region znika pod wodą, a potem znowu wysycha. W Pantanal przetrwanie nawet dla tych najsilniejszych nigdy nie jest stuprocentowo pewne. Pantanal znajduje się w samym sercu kontynentu południowoamerykańskiego. To łagodna niecka w południowo - zachodniej części wyżyny brazylijskiej. Rzeki płyną z otaczających nieckę gór, tworząc labirynt lasów, łąk, rzek i jezior. Pod koniec pory deszczowej Pantanal jest zalana. Staje się wodną krainą, a stworzenia tu żyjące - muszą sobie radzić z nieustannie zmieniającym się krajobrazem. Największe na świecie gryzonie i wydry zdane są na te tropikalne wody. Pantanal jest siedzibą zadziwiająco dużej liczby jaguarów, które polują w labiryncie rzek. To kraina obfitości i głodu. Tu los każdego stworzenia zależy od pory roku, a zagłada jednego oznacza zysk innego. 10:20 ODKRYWAMY ŚWIAT. ODC. 3 KOSTARYKA (WORLD DISCOVERIES. EP. 3 COSTA RICA) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. W odcinku trzecim poznamy Kostarykę, potocznie nazywaną małą Szwajcarią Ameryki, choć jest nieco większa od konfederacji szwajcarskiej i nieprzerwanie zajmuje pierwsze miejsce w światowym rankingu Happy Planet. Dobrobyt, bezpieczeństwo, długość życia, zasoby naturalne, ochrona ekologiczna i edukacja to czynniki brane pod uwagę. Prawdziwy rajski ogród na Kostaryce, ze swoją różnorodnością niesamowitych krajobrazów, lasów tropikalnych i dziewiczej dżungli, jest domem dla wyjątkowej flory i fauny. Jej majestatyczne wulkany, które wciąż działają i są źródłem wód termalnych to kolejny atut turystyczny. 11:15 NARODZINY STOCZNI Reportaż, 22 min, Polska, 2020 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Lech Rydliński Morska Stocznia Remontowa w Świnoujściu powstała w latach 70. XX wieku. Młoda stocznia zatrudniała młodą kadrę pracowników, którzy odkryli tutaj dla siebie perspektywy rozwoju. Specjalistów kształciło przyzakładowe technikum i szkoła zawodowa. Stocznia naprawiała statki polskich i zagranicznych armatorów. Nie brakowało zamówień, zakład rozwijał się, rozbudowywał, a jego pracownicy planowali w nim swoją przyszłość. 11:45 MIŁOŚĆ WIĘKSZA NIŻ STRACH Film dokumentalny, 64 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Bartas - Witan Zdjęcia: Łukasz Korzeniowski Film dokumentalny poświęcony rodzinom wychowującym dzieci z niepełnosprawnościami. Dokument ukazuje odwagę, bohaterstwo, ale również trud, którego podjęli się rodzice odmawiając dokonania aborcji i decydując się przyjąć dziecko na świat. To najnowsza produkcja filmowa Centrum Życia i Rodziny, która przedstawia autentyczne historie rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnościami. Bohaterami filmu są rodzice oraz ich dzieci, które ze względu na podejrzenie lub stwierdzenie choroby, mogły się nigdy nie urodzić. 13:00 PIERWSZY POLAK NA MARSIE Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Elbanowska Zdjęcia: Paweł Chorzępa Kazimierz Błaszczak to 68 - letni mieszkaniec jednej z polskich miejscowości. Jest emerytem, który pasjonuje się podróżami kosmicznymi, a jego największym marzeniem jest podróż na Marsa. Kiedy usłyszał, że Amerykanie chcą tam wysłać człowieka, od razu zainteresował się wzięciem udziału w kosmicznej misji. Dając z siebie wszystko, spróbował swoich sił w rekrutacji do misji Mars One. Kosmos fascynował go całe życie, więc postawił wszystko na jedną kartę. Na terenie Cieszęcina w powiecie wieruszowskim zainstalował radioteleskop o średnicy 13 m. Po zgłoszeniu swojej kandydatury do programu Mars One, przystępował do kolejnych etapów selekcji. Dowiemy się, czy udało mu się wygrać eliminacje, i czy będzie pierwszym człowiekiem w historii ludzkości, który wyląduje na obcej planecie, zasiedli ją i już nigdy nie wróci. Na Marsie miała powstać baza, do której w kolejnych latach mieliby docierać kolejni astronauci tak, by w końcu na czerwonej planecie powstała kolonia. Film "Pierwszy Polak na Marsie" przedstawia historię pana Kazimierza. Premiera filmu dokumentalnego Agnieszki Elbanowskiej odbyła się w ramach Warszawskiego Festiwalu Filmowego. 13:45 BRAZYLIA. HISTORIA NATURALNA. RAJSKIE WYBRZEŻE (WILD BRAZIL) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Reżyseria: Christian Baumeister, Paul Reddish Wybrzeże brazylijskie jest jednym z najbardziej spektakularnych na świecie, choć bardziej znana jest czterokilometrowa plaża Copacabana. Brazylijskie wybrzeże atlantyckie to nie tylko pas suchego piachu. Są tu dziwnie ukształtowane wydmy, dalekie skaliste wysepki i unikalne rafy tropikalne. Płytkie wody to miejsce bogatego, podwodnego świata: pływają w nim humbaki, ośmiornice, mureny, groźne węże i delfinki długoszczękie. Wszystkie te zwierzęta żyją wzdłuż niezwykłego wybrzeża Brazylii. Wybrzeże rozciąga się na blisko 7500 km - od umiarkowanych klimatów południa po tropiki. Linia wybrzeża to dzikie, skaliste brzegi i tropikalne, rajskie plaże. Olbrzymie stada ptaków korzystają z obfitości pokarmu w tych wodach. Wiele z nich leci na żer tysiące kilometrów z Ameryki Północnej. Bekasy potrzebują lagun, by odbudować rezerwy tłuszczu przed długą drogą powrotną do domu. Również szlamniki amerykańskie. Długimi dziobami sięgają w głąb piasku. Migranci mieszają się z tutejszymi rezydentami. Flamingi najpierw przeszukują łapami grząskie podłoże, potem filtrują pożywienie z mętnej wody. Laguna jest tak bogata w pokarm, że flamingi nigdy nie muszą emigrować. To jedyne miejsce w Brazylii, gdzie można je zobaczyć przez okrągły rok. Prawdziwy mistrz wód wybrzeża to fregata wielka, unosi się bez wysiłku na skrzydłach o rozpiętości 2 m. Żywi się rybami bez zamoczenia łap. Fregaty wielkie można napotkać wzdłuż całych 7500 kilometrów brzegu brazylijskiego. Gniazdują na wielu wysepkach, jednak nie na tych wyglądających tak idyllicznie. 32 km od głównego lądu leży Quelmada Grande Wyspa Węży - tuż przy zwrotniku Koziorożca. Wyspa jest domem tysięcy węży żażaraków wyspowych. To jedne z najbardziej jadowitych węży na świecie. Szacuje się, że jest ich 4 tysiące na malutkiej wyspie, jeden wąż przypada na metr kwadratowy. Najbliższy krewny żażaraki wyspowej to wąż żywiący się ssakami. Na wyspie nie ma jednak ssaków, dlatego węże wpełzły na drzewa, by polować na ptaki, co nie jest prostym zadaniem. Ciepłe i płytkie wody są idealne dla raf koralowych, a Abrolhos jest największą i najważniejszą rafą Atlantyku Południowego. Rafa jest unikalna, ponieważ występują tu koralowce, które można znaleźć wyłącznie w Brazylii. Gdy korale rosną, tworzą przedziwne formacje. To pradawne gatunki, które przetrwały jedynie tutaj, odseparowane od pobliskich raf karaibskich. Rafa Abrolhos to dom dla sporej liczby gatunków ryb. Ławice patrolują otwarte wody ponad rafą. Mniejsze ryby wykorzystują szczeliny i zakamarki, by kryć się przed tymi większymi. Humbaki wykorzystują Abrolhos jako miejsce do wychowywania młodych. Ale wyspy te są równie ważne dla fregat wielkich. Samce rywalizują o samice w dziwaczny sposób: nabierają powietrze do płuc i wyglądają jak wielkie, czerwone balony. Samice oceniają samców z góry i wybierają partnerów w locie. Im większe nadęcie i głośniejsze wezwanie, tym samiec jest atrakcyjniejszy. 14:50 JA WAM TO ZAGRAM (WANDA WIŁKOMIRSKA) (JA WAM TO ZAGRAM) Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2008 Reżyseria: Kristine Jezior Cała jest muzyką, drogowskazem, jedną z najwybitniejszych skrzypaczek. Gra genialnie. To fascynująca, barwna osobowość i szczery przyjaciel. Postać legendarna. Prawdziwe żywe srebro, porywający temperament. Coś promiennego. Wielki człowiek - tak o Wandzie Wiłkomirskiej mówią jej przyjaciele i znajomi, rodzina i studenci, polscy i zagraniczni artyści. Wśród wypowiadających się jest aktor Daniel Olbrychski, reżyser Krzysztof Zanussi i kompozytor Krzysztof Penderecki. Wiłkomirską chwalą dyrygenci, między innymi Kazimierz Kord i Tadeusz Strugała oraz Kurt Masur; pochwał nie szczędzą jej muzycy, skrzypkowie Nigel Kennedy i Konstanty Andrzej Kulka, skrzypaczki Maria Sławek i Olga Winkowska, pianista i zarazem wieloletni przyjaciel Andrzej Ratusiński. Przed kamerą na temat artystki wypowiadają się również: syn, wnuki, były mąż, premier Mieczysław Rakowski. Dokument w reżyserii Kristine Jezior przedstawiający sylwetkę wybitnej polskiej skrzypaczki został zbudowany według schematu koncertu smyczkowego Johannesa Brahmsa. Pierwszy etap opowieści, Allegro, ukazuje błyskotliwą i błyskawiczną karierę Wiłkomirskiej, począwszy od występu w nowojorskim Carnegie Hall w 1961 roku, gdy przebojem zdobyła serca słuchaczy i wprawiła w zachwyt krytyków. Część druga, Adaggio, przybliża dzieciństwo urodzonej 11 stycznia 1929 roku skrzypaczki, życie rodzinne i małżeńskie u boku Mieczysława Rakowskiego. Przed kamerą Wiłkomirska opowiada o swoim stosunku do ideologii komunistycznej, sprzeciwie wobec sytuacji w Polsce, wreszcie o rozstaniu z mężem i wyjeździe na Zachód po wprowadzeniu stanu wojennego. Ostatnia, trzecia część dokumentu, Vivace, poświęcona jest pasji nauczania młodych muzyków, którą realizuje w Konserwatorium Muzycznym w Sydney w Australii. W dokumencie wykorzystano liczne materiały archiwalne, zdjęcia, filmy i nagrania, a także wycinki prasowe. Ekipa telewizyjna towarzyszyła bohaterce przez cały rok, na trzech kontynentach. Z blisko 44 - godzinnego nagrania powstał półtoragodzinny film. 16:00 WIEŻA EIFFLA - ARCYDZIEŁO INŻYNIERII (SECRETS OF THE EIFFEL TOWER / QUAND LA TOUR EIFFEL SE DEVOILE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Martin Blanchard Film dokumentalny prezentujący słynną, paryską Wieżę Eiffla w jak najszerszym spektrum. Każdego roku to miejsce odwiedzało około 7 milionów turystów. Ponad 120 lat od jej powstania ta wspaniała konstrukcja - symbol stolicy Francji - nadal fascynuje, po prostu dlatego, że jest czymś więcej niż zwykłą wieżą o długości 324 metrów. Wieża Eiffla to radosny symbol, który porusza wyobraźnię wszystkich ludzi. Za tym mitem stoi, a raczej pracuje 300 agentów Socit d'Exploitation de la Tour Eiffel (Sete) i jego wykonawców. Od bunkra zakopanego pod Champ de Mars po najwyższe piętro, codziennie ożywiają i dbają oni o słynną Grande Dame; poznamy ich oraz inne sekrety Wieży. Wielka Dama jest wieżą, ale też symbolem miasta, narodu, nowoczesności i elegancji. Symbolem radosnym. Za to ją podziwiamy. Odwiedziło ją 250 milionów ludzi. Wieża nadaje się do ważnych wydarzeń. To symboliczna budowla. Podczas targów rolniczych zawsze pojawia się zadanie, czy można wciągnąć krowy na pierwszy poziom. Być może kiedyś się to uda. Raz już wciągnięto słoniątko. Wieża zawsze była kojarzona ze szczęśliwymi wydarzeniami. Restauracja Jules Verne stała się ulubionym miejscem oświadczyn. Co rano Pole Marsowe przed wieżą zmienia się w platformę logistyczną. Tutaj są dostarczane produkty żywnościowe. Restauracja na 120 miejsc ma jedną gwiazdkę Michellina i ceny.... na miarę widoków. 17:00 ODKRYWAMY ŚWIAT. ODC. 4 GWADELUPA (WORLD DISCOVERIES. EP. 4 GUADELOUPE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. W odcinku czwartym - Gwadelupa. Składa się ona z dwóch wysp, Basse - Terre i Grande - Terre, oddzielonych wąskim przesmykiem zwanym Rivire Sale. Na północy, na zachodnim zboczu łańcucha Basse - Terre widoczne są liczne skarpy i przybrzeżne klify, na południu wulkan Soufrire wznosi się na prawie 1500 metrów. Złożona z delikatnie zanurzonych warstw wapienia Grande - Terre, na jej południowo - zachodniej krawędzi, jest praktycznie płaska. Zatopiona między szmaragdem a lazurem, między tropikalnym Atlantykiem a Morzem Karaibskim, Gwadelupa rozwija się w archipelag oryginalnych wysp i dziesiątki bezludnych wysepek. 18:05 DAWNE ŚWIATY - ODC. 2/8 MAROKO, TYSIĄC LAT TWÓRCZEGO RZEMIOSŁA (MOROCCO, A THOUSAND YEARS OF CREATIVITY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2007 Niewiele państw ma tak dogodne położenie geograficzne, jak Maroko. Kraj leży na styku dwóch kontynentów i dwóch mórz. Jest Zachodem świata muzułmańskiego. Jego arabska nazwa brzmi Al - Maghrib al - Aqsa - Kraj zachodzącego słońca. Maroko ma cechy śródziemnomorskie, atlantyckie, saharyjskie i orientalne. Znajduje się tu wiele społeczności i kultur. Już w starożytności ziemia ta i jej pierwsi mieszkańcy, Berberowie, znaleźli się w sferze wpływów wielkich cywilizacji: Fenicji, Kartaginy, Rzymu, Bizancjum i Arabii. Maroko. Nazwa ta przywodzi na myśl wspaniałe pałace otoczone barwnymi ogrodami, pachnące suki, zaklinaczy węży i niezwykłe rytuały. Tymczasem za tą fasadą kryją się mniej znane skarby. Marokańczycy chętnie otwierają podwoje dla cudzoziemców, którzy chcą zgłębić starożytną wiedzę nowoczesnego kraju kultywującego swe tradycje. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 20:10 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 15 Telenowela dokumentalna TVP, 21 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 20:40 ZŁOTE ŁANY - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, TVP, 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Bohaterami tego serialu są mieszkańcy dolnośląskiej wsi Złote Łany. Wbrew nieco sielsko brzmiącej nazwie, Złote Łany nie są wspaniałym miejscem z marzeń. To współczesna polska wieś, położona wprawdzie w bardzo pięknej okolicy, ale borykająca się z wieloma problemami. Pod jej dachami można odnaleźć wszystko, czym żyje polskie rolnictwo, z czym się zmaga i w czym odnajduje nadzieję na lepszą przyszłość. Jest tu trwanie na roli bez cienia myśli o jej porzuceniu, jest przymus bycia rolnikiem, ale i świadomy wybór. Jest upór, biedowanie, walka o byt, spokojne dorabianie się, poszukiwanie sposobów na dobrobyt i autentyczne bogactwo. Jest też świadomość nieuniknionych zmian, których wymaga nasze aspirowanie do Unii Europejskiej. Czy jednak taka wieś będzie w stanie się zmienić i czy zechce to zrobić? Być może serial w jakiś sposób na te pytania odpowie. Z tego względu może się stać atrakcyjny zarówno dla widzów ze wsi, jak i z miasta. Ci pierwsi będą mogli przejrzeć się w nim jak w lustrze, a może i znaleźć inspiracje. Ci drudzy - skonfrontować tradycyjne, często stereotypowe wyobrażenia o polskiej wsi i chłopach, urabiane z jednej strony przez znaną z lektur szkolnych literaturę, z drugiej - przez media, donoszące zazwyczaj o zdarzeniach i zjawiskach jaskrawych, niekoniecznie reprezentatywnych dla rolniczej codzienności. Prawdę mówiąc, nazwa Złote Łany jest wymyślona, lecz ludzie i ich sprawy - autentyczne. W pierwszym odcinku autorka przedstawia kilkoro z bohaterów, którzy będą się również pojawiać w następnych, aż do końca serialu. Akcja filmu toczy się w ciągu dwóch miesięcy: w lipcu, sierpniu i pierwszych dniach września 1999 r. , a więc w okresie żniw. To na wsi zawsze czas wytężonej pracy. W zeszłym roku towarzyszyło mu także zdenerwowanie. Pogoda była kiepska, dużo padało. W Złotych Łanach ludzie z niecierpliwością spoglądają w niebo. Zboże jest mokre. Nie da się go jeszcze kosić. Pani Wanda mieszka i pracuje wraz z synem Irkiem, któremu przekazała już gospodarstwo. Radzą sobie z trudem. I oni nie decydują się jeszcze na wyjście w pole. Pani Wanda udaje się po nasiona rzepaku do sklepu nasiennego. Jego właścicielką jest tutejsza bussineswomen, pani Stenia. Prowadzi nie tylko sklep. Uprawia także nieduże pole i do tego jeszcze jest radną. Dlatego właśnie wybiera się na mecz piłkarski, rozgrywany w oczekiwaniu na rozpoczęcie żniw. Radni grają przeciwko sołtysom. Mecz trzeba jednak przerwać. Jeden z zawodników musi zejść z boiska, lecz nie za przewinienie: dostaje wiadomość, że jego krowa zaczęła się cielić. Państwo Wełpowie radzą sobie z największym trudem. Mają niewielkie gospodarstwo, z którego muszą utrzymać i wykształcić czworo dzieci - starsi synowie już ciężko pracują, pomagając rodzicom. Biedują także państwo Kałczorowie - rodzice dziesięciorga dzieci, z których siedmioro opuściło już rodzinny dom, a z pozostałych trojga, dwoje to głuchoniemi. Kałczorowie próbują się ratować stawiając na agroturystykę. Bracia Kazimierz i Edward Gralowie należą do bogatszych mieszkańców Złotych Łanów. Gospodarują razem i we czworo, wraz z żonami, radzą sobie dzielnie. Leszek i Czesława Konopkowie natomiast, ku swemu zaskoczeniu, wygrali przetarg i stali się właścicielami blisko 1000 ha ziemi oraz tego, co zostało z majątku zlikwidowanego i rozgrabionego pegeeru. Radzą sobie zupełnie dobrze, a z trojga dzieci dwudziestoletnia Agnieszka już zdecydowała, że w przyszłości przejmie po rodzicach to ogromne gospodarstwo i podjęła studia na Akademii Rolniczej. W ślady ojca chce także pójść córka pana Szorca, który zajmuje się hodowlą koni rasy śląskiej. Filozofujący pan Franciszek jest najbarwniejszą postacią w Złotych Łanach. Ten tradycjonalista mówi o sobie: jestem pan rolnik. Powtarza, że ziemię należy szanować, a uprawia ją jak dziadowie, używając starych narzędzi i metod. Nie chce słyszeć o nowoczesności, a jednocześnie jest oczytany, interesuje się kosmosem, ma niezwykłą wyobraźnię i poczucie humoru. Jest wielkim miłośnikiem zwierząt, którym w swoim gospodarstwie stworzył prawdziwy raj. U niego się nie przelewa, a przecież oboje z żoną nie narzekają na swój los. Ciekawą postacią jest też z lekka zaciągająca po kresowemu pani Rozalia, baczna obserwatorka i komentatorka wiejskich wydarzeń. I ona bez zbytnich narzekań poprzestaje na tym, co ma, choć nie jest jej łatwo. Pani Rozalia posiada dar przepowiadania pogody. Twierdzi, że utrzyma się ładna pogoda, a zbliżająca się chmura nie jest groźna. Niektórzy gospodarze, mając już po uszy czekania, ruszają w pole. Zaczyna lać. 21:15 POŁOŻNA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2019 Stanisława Leszczyńska w lutym 1943 roku za pomoc osadzonym w łódzkim getcie zostaje aresztowana przez gestapo i wraz z trójką dzieci zesłana do obozu Auschwitz - Birkenau. Tam przechodzi straszliwą próbę życiową. Zostaje akuszerką i w nieludzkich warunkach, na skraju wyczerpania, odbiera 3000 porodów, nie tracąc ani jednego dziecka. Jej nazwisko, jako jednej z czterech najwybitniejszych Polek ostatniego tysiąclecia, zostaje umieszczone na Kielichu Życia i Przemiany Narodu złożonym przez kobiety polskie na Jasnej Górze. Na czym polegał fenomen tej niezwykłej kobiety? W czym tkwiła jej siła? Dlaczego nawet w obliczu śmierci nigdy nie straciła wiary w sens tego, co robi? 22:20 KARSKI I WŁADCY LUDZKOŚCI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2015 Reżyseria: Sławomir Grünberg Scenariusz: Katka Reszke, E. Thomas Wood Zdjęcia: Sławomir Grünberg Muzyka: Tomasz Dukszta Film dokumentalny o słynnym polskim emisariuszu Janie Karskim, autorstwa Sławomira Grünberga, zdobywcy prestiżowej nagrody Emmy, reżysera i autora zdjęć do filmów dokumentalnych nominowanych do Oscara i Emmy. Dokument składa się z trzech warstw: wywiadów nakręconych przez reżysera, materiałów archiwalnych oraz fabularyzowanych scen zrealizowanych techniką animacji. Filmy archiwalne i fotografie zostały skrupulatnie wybrane spośród licznych źródeł historycznych, dotyczących II wojny światowej oraz z Archiwum Jana Karskiego (The Karski Papers), które znajduje się w Instytucie Hoovera (Uniwersytet Stanforda). Wśród materiałów archiwalnych w filmie pokazane są nigdy wcześniej niewykorzystane wywiady przeprowadzone przez Thomasa Wooda, autora książki: "Karski: How One Man Tried to Stop the Holocaust". Podstawową narrację stanowi głos Jana Karskiego z zachowanych na taśmie filmowej oraz taśmie wideo rozmów i wywiadów. Poza tym została wykorzystana konwencja "narratora zbiorowego", a składają się na nią tzw. off - y osób, które blisko znały Karskiego lub z nim współpracowały. 23:25 WYJECHANI Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Szatański, Katarzyna Kawecka Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. 23:55 PLEBISCYT Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1971 Scenariusz: Zbigniew Bożyczko, Jerzy Bałłaban Zdjęcia: Norbert Boronowski Z tryptykiem powstańczym wiąże się nierozerwalnie obraz plebiscytu górnośląskiego, który został przeprowadzony 20 marca 1921 roku. Poprzedziły go dwa powstania śląskie, w których wzięła udział część ludności Górnego Śląska, domagając się przyłączenia tego regionu do Polski. Plebiscyt został z góry przesądzony postanowieniami artykułu 88 Traktatu Wersalskiego, który stanowił, że o przyszłej przynależności państwowej tego regionu ma zadecydować plebiscyt ludności Górnego Śląska. Plebiscyt został nie tylko narzucony, ale postawił też stronę polską w niekorzystnej sytuacji. Wspomnienia uczestników tamtych wydarzeń, ilustrowane ikonografią z tamtego okresu. W filmie wykorzystano fragment utworu "Już zachodzi czerwone słoneczko", słowa - Adam Kowalski. 00:25 NOTACJE: JACEK GMOCH. CUD NA WEMBLAY Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia byłego selekcjonera reprezentacji Polski w piłce nożnej (1976 - 1978) Jacka Gmocha o jednym z najsłynniejszych spotkań reprezetacji Polski - meczu z Anglią na Wembley. Mecz, który odbył się 17 października 1973 roku zakończył się remisem 1:1. Taki wynik oznaczał, że Polska awansowała do mistrzostw świata. Jacek Gmoch, który w tym czasie współpracował z ówczesnym selekcjonerem Kazimierzem Górskim zdradza kulisy tego historycznego spotkania. 00:35 A GDYBY TAK SIĘ STAŁO Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Muzyka: Małgorzata Jaworska Osiemnastolatek wraca do parku, gdzie dwanaście lat wcześniej jeździł na hulajnodze, przyglądał się dumnym pawiom, a napotkanym starszym osobom zadawał pytania na temat życia, śmierci, miłości, samotności. Pytania głębokie, przenikliwe, często poważne, a często zabawne w swej dziecięcej prostocie odbierania świata. Czy były one tylko chwilą ulotnej fantazji i z czasem wypłowiały, rozmyły się i odeszły do przeszłości tak, jak odchodzi do niej dzieciństwo? Czy też może dotykały spraw wiecznych, uniwersalnych, eschatologicznych? Młody człowiek w tym samym parku, po którym już zapewne wędrują tylko cienie jego dawnych rozmówców, powraca pamięcią do tamtego letniego dnia. A to, co z tej pamięci wskrzesi, zabiera w dalszą drogę życia jak najcenniejszą wskazówkę i ponadczasową mądrość. W 2008 roku film był jednym z ośmiu najlepszych światowych dokumentów, ubiegających się o nominację do Oscara. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICE DOLINY KACANKI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Tajemnice Doliny Kacanki. To bardzo zaskakująca cecha naszego czasu - świat coraz szerzej staje przed nami otworem, rzeczy i miejsca niegdyś niewyobrażalnie odległe okazują się osiągalne, ale jednocześnie uważniej rozglądamy się wokół i odkrywamy niezwykłość najbliższej okolicy. Tak właśnie jest ze Świętokrzyską Grupą Eksploracyjną. To ludzie różnych zawodów, połączeni wspólną pasja. Dziś razem z nimi cofniemy się w czasie do pierwszej wojny światowej, by odwiedzić zabytkową szkołę z tamtego czasu i zbadać zapomniany wojenny cmentarz. 01:55 WYŻEJ NIŻ HIMALAJE Reportaż, 47 min, Polska, 1996 Scenariusz: Anna Teresa Pietraszek Zdjęcia: Sławomir Woźniak Wykonawcy: Andrzej Zawada Polacy są jedynymi zdobywcami na świecie najwyższych gór zimą. To Polacy pierwsi zdobyli zimą Mount Everest, a potem kolejne sześć szczytów 8 - tysięcznych w Himalajach. O najtrudniejszych wyprawach i największych sukcesach sportowych Polaków opowiada najwybitniejszy kierownik wypraw wysokogórskich Andrzej Zawada. Pełne anegdot wspomnienia z ekstremalnych, zimowych wspinaczek między innymi: Jerzego Kukuczki, Wandy Rutkiewicz, Krzysztofa Wielickiego i innych. Dramatyczne zdjęcia filmowe z wyprawy w Hinduksz i Himalaje, zimą w skrajnym klimacie. 02:50 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema.