TVP Historia Wtorek, 25.01.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1858 - prawykonanie "Marsza weselnego" Mendelssohna 1924 - w Chamonix odbyła się pierwsza olimpiada zimowa; 1975 - premiera "Sprawy Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej w Teatrze Powszechnym w Warszawie; 1982 - głosowanie w sejmie nad wprowadzeniem stanu wojennego - jeden głos sprzeciwu; 07:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 2/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W 1939 r. , w czasie przekazywania przez NKWD więźniów oficerom gestapo, obecny tam przedstawiciel MSZ, Johann Jorg, zażądał wydania jednego z więźniów - oficera polskiego wywiadu lotniczego, kpt. Andrzeja Czernego. Marzec 1945 r. Beer, sprawdzający na rozkaz Globckego akta Jorga, znajduje wzmiankę o tym wydarzeniu. Globcke przypomina sobie, że opowiadał mu o tym Harry Sauer, szef bezpieczeństwa w zamku Książ. Postanawia do niego pojechać. W czasie nocnej libacji Sauer potwierdza, że Jorg zabrał więźnia, co rozzłościło Heydricha. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy uznał, że Jorg działał na polecenie szefa Abwehry, adm. Canarisa, zamierzającego zdradzić Zachodowi najściślej strzeżoną tajemnicę Niemiec: osiągnięcia naukowców pracujących nad rozszczepieniem atomu. Sauer otrzymał rozkaz, aby znaleźć tego dowody, więc uprowadził i torturował Jorga. Nie wydobył od niego informacji o działaniach Canarisa, gdyż ludzie admirała uwolnili Jorga. Ten, po wygojeniu złamanej szczęki, został wysłany przez Canarisa do bezpiecznego miejsca: Jeleniej Góry, gdzie rozpoczął pracę w tajnym ośrodku kryptologicznym. Jorg, wciąż pod baczną obserwacją Globckego, poznaje piękną dziewczynę, którą widział na schodach w zamku. To Anna Maria Solof (Anna Dereszowska), siostrzenica właściciela zamku, hrabiego Gütschowa. Dziewczyna ostrzega Jorga, że jego zwierzchnicy nie będą tolerować ich znajomości. Myli się. Globcke uważa, że to sprzyja jego planom. Jorg jedzie z nią do pobliskiego miasteczka Leśna, gdzie przybyła już jego łączniczka Natalia; dzięki niej Jorg będzie mógł nawiązać kontakt z centralą. 08:15 UCIECZKI PRZEZ DRUTY - PODZIEMNY SCHRON Dokument fabularyzowany, 38 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Celiński Scenariusz: Andrzej Celiński Aktorzy: Paweł Kumięga, Miłosz Pietruski, Paweł Sanakiewicz, Ryszard Starosta, Przemysław Puchała, Jan Kochanowski, Jakub Giel, Mikołaj Dróżdż, Błażej Wójcik, Jan Nosal, Tomasz Tywoniuk, Wojciech Masacz, Przemysław Pankowski, Grzegorz Grecas, Zbigniew Kozłowski Ucieczka z Auschwitz. Akt szalenczej brawury i wyrafinowanej kalkulacji w sytuacji skrajnego wyczerpania sił fizycznych i duchowych. Czym jest spiskowanie i działanie w warunkach totalnego ubezwłasnowolnienia, wszechobecnej inwigilacji i zagrożenia torturami? Zaczyna się od dylematu moralnego dotyczącego losu współwięźniów, ktorzy w ramach zbiorowej odpowiedzialności mogą zostać zabici w odwecie, rozwija się poprzez nieprawdopodobne zbiegi okoliczności, które o mały włos nie kończą się wpadką i śmiercią uciekinierów, kończy na przełamywaniu własnej słabości, strachu i pokonywaniu ogromnym kosztem kolejnych przeszkód w drodze do wolności. Walka z samym sobą, jako fundament sensacyjnej akcji, to główny motyw fabularyzowanego dokumentu w konwencji wojennego thrillera z refleksją historyczną w tle. Film opisuje ucieczkę grupy Józefa Papugi, która odbyła się w trzech nieprzewidzianych przez uciekinierów etapach. Podstępy, fortele, wybiegi i pomysły grupy zdecydowanych na wszystko desperatów. Grupa uciekinierów rozpracowała wywiadowczo system obozowych zabezpieczeń i uniknęła pościgu. To wygrany pojedynek między konspiratorami i obozowym gestapo. Wątek sensacyjny, uzupełniony przez ideowy i historyczny rysunek tła ucieczki. Zawarty w rzeczowych komentarzach historyka, dr. Piotra M. A. Cywińskiego - dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz - Birkenau, który przedstawia wydarzenia na tle dziejów II wojny światowej. Obraz sytuacji granicznej, tak jak definiował ją Karl Jaspers, w sytuacji, gdzie miarą człowieczeństwa staje się wybór wolności i związanego z tym wyborem ryzyka smierci. Zaakcentowanie roli czynników psychologicznych - woli oporu, inteligencji, buntu przeciw złu i hartu ducha, jako najważniejszych czynnikow decydujących o przeżyciu w obozie koncentracyjnym i powodzeniu ucieczki. 09:35 PRASA DONOSI - PRAWA PRACOWNIKÓW W II RP Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska "Prasa donosi" to cykl krótkich programów filmowych. Ich celem jest przedstawienie II Rzeczpospolitej z perspektywy codziennej prasy, która ukazywała się w Polsce, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Tematem odcinka jest sytuacja i prawa pracownicze w okresie międzywojennym. ILUSTROWANA REPUBLIKA, Łódź, 4 marca 1926 donosi: Budowa kanalizacji zacznie się od konferencji - na konferencji tej zostaną ustalone warunki pracy i płacy robotników zatrudnionych przy budowie kanalizacji. Zdenerwowany przemysłowiec podarł protokół inspektora pracy i został za to skazany na 3 dni aresztu. Inspektor pracy, uważając to za obrazę, skierował sprawę do sądu i sąd pokoju skazał przemysłowca na 3 dni aresztu. Restauratorzy nie godzą się na kompromis, trwając uparcie przy swoich postulatach. Inspektor pracy uznał słuszność stanowiska kelnerów. Strajk kelnerów dotyczył wysokości procentu wypłacanego przez restauratorów. Majstrowie podpisali deklarację, że mogą być wydaleni bez wymówienia. Ci, którzy nie podpisali tej deklaracji, zostali zwolnieni z widzewskiej Manufaktury. Nawet ci z 40 - letnim stażem. Komentarz historyka: prawo pracy, prawa pracownika - jak rozwiązywano te problemy w latach 20.? 09:50 SENSACJE XX WIEKU - "PSEUDONIM"PUCH" Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 11:45 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - REZERWAT ARCHEOLOGICZNY GENIUS LOCI NA OSTROWIE TUMSKIM Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Syberia to nie tylko nazwa geograficzna. To także doświadczenie cierpienia wielu pokoleń Polaków, które głęboko wrosło w naszą historię. To miejsce zsyłki. Jako pierwsi na Syberię trafili jeńcy wojenni wzięci do niewoli podczas wojen Stefana Batorego z Iwanem IV Groźnym, prowadzonych z Moskwą na początku XVII wieku. Na Syberię zostało zesłanych co najmniej pięć tysięcy konfederatów barskich. Ich los podzielili później uczestnicy insurekcji kościuszkowskiej. Na Sybir władze carski pognały około półtora tysiąca uczestników powstania listopadowego. Zsyłka była metodą karania "polskich buntowników". Taki los spotkał około 40 tys. pojmanych powstańców styczniowych, a później uczestników rewolucji 1905 roku i wszystkich, którzy aż do wybuchu wielkiej wojny w 1914 roku walczyli o odzyskanie niepodległości i wyrwanie się spod dominacji rosyjskiej. Związek Sowiecki traktował Syberię jako miejsce pozbycia się politycznych przeciwników. Zanim jednak tak się stało, czerpał korzyści z niewolniczej pracy osadzonych tu więźniów. Tu wywożono Polaków w ramach tzw. "operacji polskiej" przeprowadzonej w Związku Sowieckim w latach 1937 - 1938. Tu trafiali obywatele polscy po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 roku, w czterech deportacjach, a także po zakończeniu II wojny światowej. To tym pokoleniom Polaków dedykowane jest Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. 12:15 KRÓLOWA BONA - ODC. 10 Serial historyczny, 55 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Jerzy Zelnik, Anna Dymna, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jerzy Trela, Bogusław Sochnacki, Marek Kondrat, Stanisław Ptak, Wieńczysław Gliński, Mariusz Benoit, Stefan Szmidt Długa i dramatyczna walka Zygmunta Augusta o uznanie jego małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną zostaje uwieńczona pełnym sukcesem. Przestraszeni groźbą abdykacji posłowie poddają się woli króla. 7 grudnia 1550 r. w katedrze wawelskiej odbywa się koronacja Barbary na królową Polski. Szczęście królewskiej pary nie trwa długo. Pół roku później Barbara umiera. Po raz drugi trzydziestoletni monarcha zostaje sam, skłócony z matką i nadal bezdzietny. Kierując się dobrem dynastii, Zygmunt August decyduje się na kolejne małżeństwo. Pragnąc rozbić koalicję cara Iwana z Ferdynandem Habsburgiem, planuje ślub z Katarzyną Austriaczką. 14:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - NIEZWYKŁE DZIEJE JOANNY D’ARC (JEANNE D`ARC. AU NOM DE DIEU) Film dokumentalny, 111 min, Francja, 2015 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel W tym odcinku poznamy losy Joanny d'Arc - legendarnej kobiety, dziewicy orleańskiej, świętej kościoła katolickiego. Jej życie w tajemniczy sposób splotło się z historią Francji. Była osobą, która za sprawą Ducha Świętego przekazała królowi wezwanie do obrony kraju przeciwko koalicji angielsko - burgundzkiej. To ona doprowadziła do koronacji młodego króla Karola VII w katedrze w Reims. Jednakże mimo że zmobilizowała Francję, budząc w rycerzach ducha skutecznej walki z wrogiem, dopuszczono do jej pojmania przez Anglików i do tragicznego procesu, zakończonego męczeńską śmiercią na stosie. 16:20 ŻYWOT SARMACKI - KONFEDERACJA WARSZAWSKA ODC. 4 Dysk./wywiad/debata, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W tym odcinku cyklu prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, zmierzy się z wielkim dziedzictwem religijnej tolerancji czasów sarmackich i poszuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego w Polsce udało się uniknąć wojen religijnych, co było fenomenem na skalę ówczesnej Europy. Rzeczpospolita ze względu na swoje położenie była krajem wieloreligijnym. Położone na styku Zachodu ze Wschodem Królestwo Polskie już od samego początku swej kultury podlegało wpływom dwu ośrodków wiary chrześcijańskiej - Rzymu i Konstantynopola, czyli katolicyzmu i prawosławia. Na wschodzie Rzeczypospolitej, szczególnie po 1569 roku, czyli po Unii Lubelskiej, szlachta była prawosławna. Sytuację zdynamizowała Unia Brzeska (1596), czyli próba połączenia Kościołów Wschodniego z Zachodnim. Tak powstało wyznanie unickie. Czyli greckokatolickie. Od średniowiecza na ziemiach polskich osiedlali się Żydzi, a kolejne fale ich prześladowań w Europie Zachodniej powodowały, że pojawiało się tu ich coraz więcej. Stanowili osobny stan w państwie, ze specjalnymi przywilejami, własnym sądem, samorządem i sejmem. Polska była zwana przez żydów Paradisus Judaeorum. Na terytorium Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego było więcej Żydów niż we wszystkich pozostałych państwach Europy razem wziętych. Na terenie Rzeczpospolitej ukształtował się ruch chasydzki, który z czasem rozprzestrzenił się po całym świecie. Współistnienie wielu religii nie obyło się bez konfliktów. Katolicy zarzucali protestantom, że zrabowali dobra kościelne pod płaszczykiem wolności religijnej, a protestanci nie pozostawali dłużni: próbowali wykluczyć biskupów katolickich z udziału w obradach parlamentarnych, widząc w nich poddanych Rzymu. Jednak do eskalacji konfliktu nie doszło, gdyż w okresie największego zagrożenia dla wspólnoty politycznej - w okresie bezkrólewia część przedstawicieli szlachty podpisała akt konfederacji warszawskiej, której postanowienia zawierały klauzulę o zachowanie pokoju między różniącymi się w wierze. Niezwykły jest to fakt, zważywszy na niemieckie wojny religijne wieku czy na Noc Św. Bartłomieja. Dzięki temu aktowi, ale też dzięki afirmacji dla różnych wyznań przez cały okres swego istnienia Rzeczpospolita znana była w Europie jako azyl niespokojnych religijnych duchów. 16:45 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - VIKINGOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Zaczęliśmy od sztormu i wikingowie mieli dość niespokojne charaktery. Zarówno ci prawdziwi jak i ci, których przedstawiono w serialu o losach Ragnara Lodbroka i jego niespokojnych znajomych. "Wikingowie" to dziś jeden z najpopularniejszych seriali historycznych, jakie powstały. Faktycznie, trudno się od nich oderwać, jest dużo krwi i seksu, ale też podróże po całym świecie, kręcone z rozmachem sceny batalistyczne. Te sceny siłą rzeczy, oczywiście, dla milionów ludzi stały się źródłem wiedzy historycznej o Średniowieczu. Michael Hirst, twórca scenariusza do filmu twierdzi, że jest on tak prawdziwy jak się tylko da. Czy naprawdę? Dziś będziemy sprawdzać, a przy okazji opowiadać prawdziwą historię skandynawskich wojowników. Tu zastrzeżenie. Wiemy, że autorzy filmu fabularnego mają prawo do swoich pomysłów, tworzenia fikcyjnych postaci i sytuacji, ale czy świat serialowych wikingów był taki jak świat tych prawdziwych? 17:15 W ODMĘTACH RAVENSBRUCK Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski Scenariusz: Marek Zając, Joanna Zając Zdjęcia: Mirosław Krzyszkowski, Manuel Frauendorf Muzyka: Krzysztof Odrobina Filmy "W odmętach Ravensbruck" i "W czeluściach Gusen" tworzą dyptyk dokumentalny. Tragizm rzeczywistości niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych został w nich pokazany z perspektywy kobiet i mężczyzn, którzy doznali cierpień, przekraczających granice ludzkiej wyobraźni. KL Ravensbrück położony nad idyllicznym jeziorem, gdzie przed wojną odpoczywali berlińczycy. A potem największy w III Rzeszy obóz koncentracyjny dla kobiet, w którym najliczniejszą grupę stanowiły Polki. Rytm wyznaczały mordercza praca i głód, przemoc i wszechobecna śmierć. Przerażających obozowych dni i nocy nie jest w stanie oddać żadna forma sztuki. Dlatego głos oddajemy więźniom, ich wrażliwości i woli przetrwania. 18:05 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - KS. JAN ZIEJA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Tadeusz Pużański Ks. Jan Zieja urodzony 1 marca 1897 r. w Ossie, zmarł 19 października 1991 r. w Warszawie Od września 1939 r. zaangażowany w walkę z Niemcami. 10 listopada 1939 r. w Kościele Garnizonowym przy ul. Długiej w Warszawie przyjmował przysięgę organizatorów Tajnej Armii Polskiej, wśród nich Witolda Pileckiego. Kapelan AK, Szarych Szeregów oraz Batalionów Chłopskich. Współpracował z Radą Pomocy Żydom Żegota. Podczas Powstania Warszawskiego był kapelanem pułku Baszta walczącego na Mokotowie. Przez obóz przejściowy w Pruszkowie wywieziony na roboty do Niemiec. W latach 1950 - 1959 był rektorem kościoła sióstr wizytek w Warszawie. W grudniu 1975 r. podpisał List 59 - przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Współpracownik NSZZ Solidarność. 19:05 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 3/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Marzec 1945 r. Do ośrodka szkoleniowego cichociemnych w Szkocji przyjeżdża tajemnicza Joanna, która poszukuje majora Andrzeja Czernego. Nakazuje mu pojechać do willi wywiadu brytyjskiego w Duxford. Czerny usiłuje protestować, gdyż rozkaz nie pochodzi od jego przełożonych, ale Joanna oświadcza, że są sprawy, o których przełożeni nie chcą wiedzieć. W Duxford Czerny poznaje kmdr. Compiegne'a, Amerykanina, dowódcę specjalnej grupy wywiadu, która ma poszukiwać niemieckich kryptologów i szyfrów. W zamku Czocha szef kryptologów, profesor Kunze, rozzłoszczony, że Globcke tak długo nie pozwala Jorgowi podjąć pracy, zmusza szefa bezpieczeństwa do wystawienia przepustki do tajnej strefy zamku. Jorg poznaje "Aparat" - niezwykłą maszynę łamiącą radzieckie szyfry jednorazowe, uchodzące za całkowicie pewne. Jednakże maszyna źle funkcjonuje. Wraz z Kerstin Nowolk oboje mają znaleźć błąd. 20:55 AZJATYCKIE STULECIE S.I - ŚMIERĆ MAO (THE DEATH OF MAO) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2018 Jak Korea Północna zbudowała swoją bombę nuklearną? Jak doszło do podziału Indii? Dlaczego śmierć Mao była początkiem nowej ery w Chinach? Gdy oczy świata zwracają się na Azję, zrozumienie najnowszej historii największego kontynentu na świecie, nigdy nie było tak ważne. Seria przybliża kluczowe wydarzenia, które ukształtowały obecną Azję. W filmach znajdziemy wyjątkowe materiały archiwalne i relacje naocznych świadków, które kwestionują utarte poglądy o najważniejszych osobach i wydarzeniach z historii Azji. 21:50 GENERAŁ NIL Dramat biograficzny, polityczny, 120 min, Polska, 2008 Reżyseria: Ryszard Bugajski Scenariusz: Krzysztof Łukaszewicz, Ryszard Bugajski Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Shane Harvey Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Alicja Jachiewicz, Magdalena Emilianowicz, Anna Cieślak, Zbigniew Stryj, Jacek Rozenek, Leszek Lichota, Adam Woronowicz Przedstawiona w filmie Ryszarda Bugajskiego historia - to próba rekonstrukcji ostatnich lat życia Augusta Emila Fieldorfa, ps. "Nil", legendarnego dowódcy Kedywu Armii Krajowej, generała brygady Wojska Polskiego, który został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Akcja rozpoczyna się w momencie powrotu bohatera filmu z zesłania w głąb Związku Sowieckiego. Po aresztowaniu w marcu 1945 roku przez NKWD został wywieziony do obozu pracy na Uralu, skąd powrócił do Polski w 1947 r. Film kończy się wykonaniem wyroku śmierci na Fieldorfie. Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. Egzekucja odbyła się w lutym 1953 roku w mokotowskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej. W fabułę filmu osnutą wokół ostatnich lat życia Fieldorfa wplatają się wątki retrospekcyjne z okresu okupacji i konspiracyjnej działalności generała, a w szczególności dotyczące wydania przez niego rozkazu likwidacji kata Warszawy, generała SS Franza Kutschery. 23:55 STRAŻNICY IZRAELA (THE GATEKEEPERS) Film dokumentalny, 96 min, Izrael/Francja, 2012 Reżyseria: Dror Moreh Sześciu byłych oficerów izraelskiej służby specjalnej - Szin Bet, po raz pierwszy w historii, dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat działań tej organizacji. Szin Bet, znany także po nazwą Szabak, to służba odpowiedzialna za kontrwywiad i bezpieczeństwo wewnętrzne Izraela. Od roku 1967 i Wojny Sześciodniowej Izraelowi nie udało się osiągnąć trwałego pokoju, mimo ogromnej przewagi militarnej. Przez cały ten okres kolejni szefowe Szin Bet odgrywali ważna rolę w procesie podejmowania decyzji dotyczących bezpieczeństwa państwa. Każdy z nich ściśle współpracował z premierem Izraela, a ich oceny miały głęboki wpływ na politykę całego kraju. Dokument jest wyjątkowym podsumowaniem ich działalności: sukcesów i porażek. Rzuca światło na kontrowersje związane z okupacją ziem arabskich, która była następstwem działań armii izraelskiej w 1967 roku. Film został nominowany do Oscara w kategorii najlepszy dokument pełnometrażowy. 02:10 SENSACJE XX WIEKU - PSEUDONIM "PUCH" Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 03:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - WOJNA I GOSPODARKA CZ. 2 Magazyn, 23 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego związkom wojny z gospodarką. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe z okresu wojny.