TVP Dokument Poniedziałek, 31.01.2022 Zmiany z dnia 20.01.2022 w stosunku do raportu z dnia 12.01.2022 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 12:35 ZŁOTE ŁANY - ODC. 1 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, TVP 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek Bohaterami serialu są mieszkańcy dolnośląskiej wsi Złote Łany. Wbrew nieco sielsko brzmiącej nazwie, Złote Łany nie są wspaniałym miejscem z marzeń. To współczesna polska wieś, położona wprawdzie w bardzo pięknej okolicy, ale borykająca się z wieloma problemami. Pod jej dachami można odnaleźć wszystko, czym żyje polskie rolnictwo, z czym się zmaga i w czym odnajduje nadzieję na lepszą przyszłość. Jest tu trwanie na roli bez cienia myśli o jej porzuceniu, jest przymus bycia rolnikiem, ale i świadomy wybór. Jest upór, biedowanie, walka o byt, spokojne dorabianie się, poszukiwanie sposobów na dobrobyt i autentyczne bogactwo. Jest też świadomość nieuniknionych zmian, których wymaga nasze aspirowanie do Unii Europejskiej. Czy jednak taka wieś będzie w stanie się zmienić i czy zechce to zrobić? Być może serial w jakiś sposób na te pytania odpowie. Z tego względu może się stać atrakcyjny zarówno dla widzów ze wsi, jak i z miasta. Ci pierwsi będą mogli przejrzeć się w nim jak w lustrze, a może i znaleźć inspiracje. Ci drudzy - skonfrontować tradycyjne, często stereotypowe wyobrażenia o polskiej wsi i chłopach, urabiane z jednej strony przez znaną z lektur szkolnych literaturę, z drugiej - przez media, donoszące zazwyczaj o zdarzeniach i zjawiskach jaskrawych, niekoniecznie reprezentatywnych dla rolniczej codzienności. Prawdę mówiąc, nazwa Złote Łany jest wymyślona, lecz ludzie i ich sprawy - autentyczne. W pierwszym odcinku autorka przedstawia kilkoro z bohaterów, którzy będą się również pojawiać w następnych, aż do końca serialu. Akcja filmu toczy się w ciągu dwóch miesięcy: w lipcu, sierpniu i pierwszych dniach września 1999 r. , a więc w okresie żniw. To na wsi zawsze czas wytężonej pracy. W zeszłym roku towarzyszyło mu także zdenerwowanie. Pogoda była kiepska, dużo padało. W Złotych Łanach ludzie z niecierpliwością spoglądają w niebo. Zboże jest mokre. Nie da się go jeszcze kosić. Pani Wanda mieszka i pracuje wraz z synem Irkiem, któremu przekazała już gospodarstwo. Radzą sobie z trudem. I oni nie decydują się jeszcze na wyjście w pole. Pani Wanda udaje się po nasiona rzepaku do sklepu nasiennego. Jego właścicielką jest tutejsza bussineswomen, pani Stenia. Prowadzi nie tylko sklep. Uprawia także nieduże pole i do tego jeszcze jest radną. Dlatego właśnie wybiera się na mecz piłkarski, rozgrywany w oczekiwaniu na rozpoczęcie żniw. Radni grają przeciwko sołtysom. Mecz trzeba jednak przerwać. Jeden z zawodników musi zejść z boiska, lecz nie za przewinienie: dostaje wiadomość, że jego krowa zaczęła się cielić. Państwo Wełpowie radzą sobie z największym trudem. Mają niewielkie gospodarstwo, z którego muszą utrzymać i wykształcić czworo dzieci - starsi synowie już ciężko pracują, pomagając rodzicom. Biedują także państwo Kałczorowie - rodzice dziesięciorga dzieci, z których siedmioro opuściło już rodzinny dom, a z pozostałych trojga, dwoje to głuchoniemi. Kałczorowie próbują się ratować, stawiając na agroturystykę. Bracia Kazimierz i Edwar Gralowie należą do bogatszych mieszkańców Złotych Łanów. Gospodarują razem i we czworo, wraz z żonami, radzą sobie dzielnie. Leszek i Czesława Konopkowie natomiast, ku swemu zaskoczeniu, wygrali przetarg i stali się właścicielami blisko 1000 ha ziemi oraz tego, co zostało z majątku zlikwidowanego i rozgrabionego pegeeru. Radzą sobie zupełnie dobrze, a z trojga dzieci dwudziestoletnia Agnieszka już zdecydowała, że w przyszłości przejmie po rodzicach to ogromne gospodarstwo i podjęła studia na Akademii Rolniczej. W ślady ojca chce także pójść córka pana Szorca, który zajmuje się hodowlą koni rasy śląskiej. Filozofujący pan Franciszek jest najbarwniejszą postacią w Złotych Łanach. Ten tradycjonalista mówi o sobie: jestem pan rolnik. Powtarza, że ziemię należy szanować, a uprawia ją jak dziadowie, używając starych narzędzi i metod. Nie chce słyszeć o nowoczesności, a jednocześnie jest oczytany, interesuje się kosmosem, ma niezwykłą wyobraźnię i poczucie humoru. Jest wielkim miłośnikiem zwierząt, którym w swoim gospodarstwie stworzył prawdziwy raj. U niego się nie przelewa, a przecież oboje z żoną nie narzekają na swój los. Ciekawą postacią jest też z lekka zaciągająca po kresowemu pani Rozalia, baczna obserwatorka i komentatorka wiejskich wydarzeń. I ona bez zbytnich narzekań poprzestaje na tym, co ma, choć nie jest jej łatwo. Pani Rozalia posiada dar przepowiadania pogody. Twierdzi, że utrzyma się ładna pogoda, a zbliżająca się chmura nie jest groźna. Niektórzy gospodarze, mając już po uszy czekania, ruszają w pole. Zaczyna lać. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 17:00 ODKRYWAMY ŚWIAT. ODC. 6 LOFOTY (WORLD DISCOVERIES. EP. 6 LOFOTEN) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. W tym odcinku odwiedzamy Lofoty - archipelag na Morzu Norweskim u północno - zachodnich wybrzeży Norwegii. Położony 300 km na północ od koła podbiegunowego, składa się z 7 dużych wysp i wielu innych wysepek rozciągających się na ponad 150 km, tworząc poszarpaną barierę na skraju północnej Norwegii. Tamtejsza natura zapewniła im miejsce na liście najpiękniejszych wysp świata. Oświetlony od czerwca do połowy lipca słońcem o północy, jest również idealnym miejscem do obserwowania zorzy polarnej jesienią i zimą. Archipelag Lofotów to jedno z tych naturalnych miejsc, które pozostały autentyczne, zachowane przed masową turystyką, gdzie wciąż można zanurzyć się w wyjątkowym otoczeniu. To jeden z najpiękniejszych regionów Norwegii. Jest tu wszystko: niesamowite plaże, ośnieżone szczyty, zielone doliny, kolorowe i bajkowe rybackie miasteczka, a do tego wszystkiego zimą jeszcze zorza polarna. Lofoty są niesamowicie ukształtowane z racji wulkanicznego pochodzenia. Strome, skalne ściany wystające z morza wraz z malowniczymi fiordami tworzą niesamowity krajobraz. To dobry pomysł zarówno na zimowe, jak i na letnie wakacje. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 20:10 SZTUKA DOKUMENTU. BOGDAN DZIWORSKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2008 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bogusław Zmudziński Zdjęcia: Jan Paweł Pełech "Sztuka dokumentu" to cykl poświecony prezentacji dorobku najwybitniejszych realizatorów polskiego filmu dokumentalnego. Poszczególne odcinki cyklu będą autonomiczne, pozostając jednocześnie fragmentem większej całości, która stanie się w efekcie skondensowaną historią polskiego dokumentu. Film jest kolażem fragmentów filmów, wypowiedzi reżyserów, ich współpracowników (operatorzy, kompozytorzy, producenci itp.), opinii krytyków i historyków kina, a także zdjęć dokumentalnych. Bohaterem kolejnego odcinka "Sztuki dokumentu" jest Bogdan Dziworski (1941), operator, fotograf, reżyser, pedagog, jeden z najbardziej oryginalnych twórców w dziejach polskiego kina. Autor i współautor kilkudziesięciu krótkometrażowych filmów dokumentalnych i fabularnych, których bohaterami są sportowcy i artyści. Jego filmy, pozbawione dialogów i komentarza, oparte są na wyjątkowych, efektownych i po mistrzowsku nakręconych ujęciach i scenach filmowych, w których kapitalną rolę odgrywają efekty dźwiękowe i muzyka. Najsłynniejszym filmem Dziworskiego jest "Kilka opowieści o człowieku" (1983), poetycka opowieść filmowa o bezrękim artyście i sportowcu Jerzym Orłowskim. W 1990 Dziworski zrealizował na zamówienie brytyjskiego Channel 4 sequel tego filmu pt. "The Prisoner". Jako operator Dziworski współtworzył filmy Grzegorza Królikiewicza, Ryszarda Czekały, Andrzeja Trzos - Rastawieckiego, Sławomira Idziaka, Paula Pawlikowskiego. Trzy filmy zrealizował wspólnie ze Zbigniewem Rybczyńskim. Filmy Dziworskiego zdobyły nagrody na festiwalach w Oberhausen, Tampere, San Sebastian, New Delhi, Brukseli, Huesca, Colorado, Trento, Cortina d'Ampezzo, Montpellier, Autrans, Ołomuńcu, Krakowie i wielu innych. Profesor Bogdan Dziworski wykłada na Wydziale Radia, Telewizji i Filmu UŚ im. Krzysztofa Kieślowskiego w Katowicach. Współtwórcą tego odcinka "Sztuki dokumentu" jest sam Bogdan Dziworski, który zaaranżował specjalnie dla potrzeb tego filmu kilka scen na pokładzie jachtu i w suchym basenie, uznając, że znacznie lepiej niż jego wypowiedzi przed kamerą opowiedzą one, czym jest kino Dziworskiego.