TVP Dokument Środa, 02.02.2022 06:00 DZIKA POLSKA -ENERGIA NA ZIELONEJ NÓŻCE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Andrzej Szulkowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Hodują króliki popielniańskie białe i kury zielononóżki kuropatwiane, sadzą drzewa owocowe. EKO Szkoła Życia w Wandzinie to największy w Polsce ośrodek dla ludzi uzależnionych od narkotyków, zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS. Od 15 lat ludzie wyrzuceni poza nawias leczą się, pracują, zdobywają zawód. Uczą się szacunku do siebie i życia na zewnątrz. Podwaliny pod Wandzin położył Marek Kotański. Pierwsi bezdomni zjawili się tam jesienią 1992 roku. W grudniu tegoż roku w zrujnowanym pałacu - bez prądu, wody, ogrzewania, łóżek i jakichkolwiek mebli - zamieszkało 130 osób. Usytuowanie ośrodka było dogodne: w pięknym lesie, 5 km od najbliższej wsi. Można więc było uniknąć protestów miejscowej społeczności obawiającej się, że mają pod bokiem narkomanów. Mieszkańcy Wandzina pracowali ciężko. Sami kopali fundamenty, budowali, robili pustaki i zdobywali niezbędne materiały. Jednocześnie hodowali świnie, krowy, kury, uprawiali ziemię, zakładali tunele foliowe. Dziś Wandzin jest kwitnącym przedsiębiorstwem. W ramach opracowanego przez ONZ programu ochrony bioróżnorodności hoduje się tam zagrożonego wyginięciem królika białego, popielańskiego, a także mrozoodporne odmiany drzew owocowych. Z Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska ośrodek dostał środki na wprowadzenie systemu ogrzewania biomasą, m. in. na wymianę kosztownej w eksploatacji instalacji. Dzięki temu koszty ogrzewania zmniejszyły się do symbolicznej złotówki, także dzięki współpracy z nadleśnictwem. Pacjenci zbierają odpady drewna, które dostają za darmo, nadleśnictwo także na tym zyskuje, nie musi płacić za czyszczenie lasu. 06:30 DZIKA POLSKA - NAJJAŚNIEJSZY PUNKT BIESZCZADÓW Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski Jeszcze kilka lat temu diabeł mówił tu dobranoc. Dziś nawet zachodzące słońce nie mówi, bo choć znika za górami, jego energia pozostaje w akumulatorach. Właściciel gospodarstwa gościnnego o wdzięcznej nazwie Ranczo Eko - Frontiers, biolog dr Andrzej Czech nie bez dumy zapewnia, że w ogóle nie jest ono podłączone do sieci energetycznej. Ale na surowość zimy nie narzeka. Do wyjątków należą chwile, gdy musi się ratować agregatem spalinowym. Założeniem gospodarza zawsze było zgodne współdziałanie z przyrodą, a ta jest mu, jako badaczowi bieszczadzkich bobrów, bardzo bliska. Początki gospodarstwa nie były łatwe, musieli walczyć z trudnym terenem, mieszkając początkowo w namiotach, a gdy ostra zima przycisnęła, w niewykończonym domu. Już to samo nauczyło ekipę Andrzeja Czecha myślenia o racjonalnym wykorzystaniu energii. W 2004 roku postawili pierwszy, niewielki wiatrak. Dziś gospodarstwo korzysta na przemian z energii wiatru i słońca. Ogniwa fotogalwaniczne pozwalają skutecznie wykorzystywać światło naszej gwiazdy, zaś akumulatory tę naturalną energię zgromadzić. Nawet gdyby wciąż było pochmurno i nie wiało, starczy jej na dobre trzy tygodnie. Ale taka sytuacja się nie zdarza, bo jak są chmury, to przeważnie jest i wiatr - zauważa gospodarz przyrodnik. 07:10 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ. 2. USS LIBERTY, HEBAT ALLAH I PIERWOTNA SIŁA Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Film o historii legendarnego wraku u wybrzeża Bali i nowym życiu, podarowanym mu przez matkę naturę. W dokumencie również o pewnym nieudanym podwodnym przedsięwzięciu w Morzu Czerwonym. Wszystko w cieniu pierwotnej siły z wnętrza Ziemi. 08:05 STRUŚ - ŻYCIE W BIEGU (OSTRICH A LIFE ON THE RUN) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Mike Birkhead Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: James Barrett Struś to ptak naprawdę wyjątkowy. Mimo iż nie śpiewa ani nie lata, to posiada cechy, które świadczą o jego mistrzostwie. Biega z prędkością 70 km/h i mógłby zabić człowieka jednym kopnięciem potężnej nogi. Strusie są urodzone do biegania i są największymi żyjącymi ptakami na świecie. Mierzą 2 i pół metra i ważą do 150 kg. Zwłaszcza samce są pokaźnych rozmiarów. Mają poza tym po dwa palce, prowadzą życie stadne w niewielkich grupach. W przeciwieństwie do większości ptaków uszy strusia nie są przykryte piórami. Strusie mają świetny słuch i parę bardzo bystrych oczu. Oczy są o średnicy 50 mm, czyli jedne z największych w całym królestwie zwierząt. Tzw. trzecia powieka chroni przed piaskiem pustyni. Strusie nie potrafią śpiewać jak inne ptaki. Zamiast tego buczące zawołania dają znak, kto tu rządzi. Jajo strusia waży prawie 2 kg, co odpowiada 25 jajom kurzym. Kiedyś strusie zamieszkiwały tereny w zachodniej Azji. Obecnie żyją już tylko w Afryce, na terenach pół pustynnych. Struś ma bardzo długą szyję, która działa jak peryskop i umożliwia wczesne dostrzeżanie drapieżnika. Interesujące są zaloty strusia, który najpierw zjada z partnerką pokarm, a następnie kołysząc się, prezentuje jej swoje upierzenie i skręca szyję jak korkociąg. Będziemy mięli okazję obserwować strusia przez ponad pół roku. Zobaczymy, jak żyje, walczy, poznaje życiową partnerkę i jak ogólnie radzi sobie w środowisku naturalnym. 09:10 SZKOCJA. W POSZUKIWANIU DZIKIEJ PRZYRODY (WILD QUEST IN SCOTLAND / ECOSSE, LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Cocherel Film dokumentalny przybliżający Szkocję to wyjątkowa podróż w surowe szkockie krajobrazy i bogatą faunę. Laurent Cocherel jest fotografem przyrody. Przeniesie nas do sekretnych miejsc, abyśmy byli świadkami wspaniałego widowiska natury w różnych porach roku wraz z wydrami, koloniami ptaków morskich, fokami, rekinami i delfinami. Szkocja - jej nazwa to jak odgłos fali gwałtownie uderzającej o skałę, jak ryk rogaczy na bezkresnych wrzosowiskach, jak taniec godowy cietrzewi, jak nurkowanie głuptaków. Laurent Cocherel od 25 lat przemierza tę krainę, fotografując jej dziką przyrodę i pejzaże. To ląd, gdzie jeziora są celem, a morze dostawcą. To tu wydry bawią się w morskich wodorostach i jelenie przekraczają morze. Oglądał te krajobrazy po tysiąckroć i miał tysiąc okazji, by widzieć karnawał zmieniającego się światła. Między burzami to boskie światło rozjaśnia zimny, jałowy krajobraz jak nigdzie indziej na świecie. Poznamy Park Narodowy Cairngorms, zagubioną na morzu wyspę Bass Rock, niezamieszkaną wyspę Lunga, która jest rajem dla morskiego ptactwa. 10:15 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 7 MADERA (WORLD DISCOVERIES. EP. 7 MADEIRE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne, zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 11:15 .....CZY CI NIE ŻAL? Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1972 Autor: Kazimierz Kudroń W dawnych czasach Tatry, a szczególnie doliny w Tatrach Zachodnich, były miejscem intensywnej gospodarki pasterskiej. Wypas owiec rozwinął się po II wojnie światowej, kiedy to po polskiej stronie Tatr wypasano nawet około trzydzieści tysięcy owiec. Stopniowo nasilał się konflikt pomiędzy góralami a władzami Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kolejne obostrzenia uniemożliwiły wypas owiec w tych rejonach. Górale, nie mając innego wyjścia, przenieśli się z owcami na tereny Beskidów, z których po latach również musieli się wynieść. Podhale przez lata słynęło z futrzarstwa i produkcji kożuchów. Wypowiedzi władz i prezentacja fabryk Żywieckich Zakładów Futrzarskich oraz Spółdzielni Pracy Gorce w Nowym Targu. 11:45 WENEZUELA W CIENIU CHAVEZA (VENEZUELA: THE CHAVISTA REVOLUTION IN THE LAND OF OIL / VENEZUELA: L'OMBRE DE CHAVEZ) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2020 Reżyseria: Laurence Debray Film dokumentalny o Wenezueli. Odkąd do władzy w tym kraju doszedł Hugo Chavez w 1999 roku obserwuje się tutaj spore zamieszanie. Komentatorzy postrzegają ten kraj jako model i antymodel. Propaganda Chaveza uwodzi wielu, ale i wielu zraża, co powoduje bunt. Jak wygląda chavizm określany jako lewicowy nurt polityczny, pochodzący od nazwiska prezydenta Chaveza? Czy to autokratyczne przywództwo? Po 20 latach reżimu komentatorzy i dziennikarze postanowili ocenić te rządy, pojechali do Wenezueli, aby sprawdzić efekty rewolucji, sytuację ekonomiczną, wojskową i polityczną tego kraju. W historii ludzkości trudno o podobny przykład kraju, który bez żadnej wojny czy innego kataklizmu, zubożał do tego stopnia, że 94% jego obywateli żyje w nędzy. A był to najbogatszy kraj Ameryki Południowej. Gdyby sytuacja była normalna, dochód narodowy Wenezueli sięgałby siedmiuset miliardów dolarów. Teraz wynosi 100 miliardów. Nie wybrano Chaveza, żeby rządził przez 5 lat, lecz po to, by zmienił historię. W Wenezueli panuje przekonanie, że historię zmieniają wojskowi, nie cywile. Chavez miał wskrzesić to marzenie. Był silnym mężczyzną w mundurze i na koniu, który miał zaprowadzić porządek i przywrócić majątki, które ktoś nam odebrał. Film jest bogaty w wywiady z Wenezuelczykami. To próba zrozumienia zjawiska chavizmu, określanego jako socjalizm XXI wieku. 12:50 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - TBILISI OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 42 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Dwa samochody pędzą po krętych i stromych ulicach stolicy Gruzji: taksówka prowadzona przez wesołego i ciekawskiego uciekiniera z Suchumi i karetka pogotowia z ekipą ratowników medycznych, niosących pomoc w nagłych wypadkach. Przypadkowi pasażerowie, przypadkowe rozmowy, mikrospotkania, minirelacje. Karuzela twarzy, gestykulacji, spojrzeń, uśmiechów. Nieprzerwany potok słów. Tbilisi przez szybę samochodu wydaje się tętnić życiem, energią, ludzką zaradnością, choć rozmowy często bywają niewesołe. Bieda, bezrobocie, choroby, emigracja, konflikty polityczne - o tym mówią pasażerowie, to właśnie tym problemom codziennie stawiają czoła. Niekiedy kamera zagląda do wnętrza mieszkań, przysłuchać się toastom przy wieczerzy, zobaczyć jak wygląda egzamin szkolny, próba koncertu chóralnego, lekcja dla niewidomego, wiejskie wesele, czy ślubna ceremonia. I znowu powrót na rozgrzaną palącym słońcem, gwarną ulicę, pełną przechodniów, sprzedawców i kupujących. Strumień zdarzeń i ludzi rejestrowany jest płynnie i z szybkością przywodzącą na myśl teledyski. Po obejrzeniu tej panoramy nie pamięta się pojedynczych bohaterów, ale pozostaje silne wrażenie ich wspólnej obecności, która ma swoją niezatartą, osobliwą specyfikę. Jest w tym chyba jakaś magia. 13:50 ODGŁOSY NATURY (SOUNDS OF NATURE) Film dokumentalny, 47 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Phil Coles Film dokumentalny przybliżający widzom niezwykłe dźwięki i odgłosy przyrody. Gdziekolwiek jesteśmy, czy w lesie, czy w ogrodzie, prawie zawsze słyszymy zwierzęta. Ale powody, dla których przedstawiciele fauny wydają dźwięki, są tak różnorodne, jak same ich odgłosy. To tylko początek fascynującej historii adaptacji. Często myślimy, że jesteśmy wyjątkowi, ponieważ możemy się komunikować. Postrzegamy język jako cechę ludzką. Ale kiedy słuchasz, jak dużo zwierzęta mają do powiedzenia, zmieniasz zdanie. Głośno protestują, krzyczą na ostrzeżenie, odważnie flirtują, żeglują, a nawet polują używając swoich głosów. Tego głosu Afryki nie da się pomylić - to terytorialny ryk lwa. Dźwięki definiują miejsce - a zwierzęta urozmaicają głosami krajobraz i mają moc przenoszenia nas w wyobraźni do miejsc egzotycznych. Jesienią, w lasach północy powietrze jest pełne napięcia i ryków jeleni szlachetnych. Rykowisko. Staw w lesie na północy to scena konkursu śpiewaczego. Nadejście wiosny na bagnach ogłasza kumkanie żab. Tak jak żółwie, słonie używają dźwięków o niskiej częstotliwości. Wiele głosów przyrody, które cenimy za ich piękno jest de facto - aktem agresji. Gdy śpiewa wiele ptaków, trudno im w tłumie być słyszalnym, dlatego każdy ptak ma swój odrębny głos, a niektóre nauczyły się też imponujących technik dźwiękowych. Ptaki często gawędzą ze sobą w stadach. Nieustanny świergot to wiadomość, że istnieją i mają się dobrze. Ludzie uważają się za wyjątkowych, ale może to zwierzęta będą miały ostatnie słowo. 14:50 PIELGRZYM. CAMINO MARKA KAMIŃSKIEGO Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Jan Czarlewski Marek Kamiński, znany polski podróżnik i poszukiwacz przygód, człowiek, który w jednym roku zdobył biegun północny i południowy, wyrusza na nową wyprawę, tym razem w Europie. Ma zamiar przejść 4000 km w 100 dni z Kaliningradu do Santiago de Composteli historycznym szlakiem Św. Jakuba, potocznie nazywanym Camino. Będzie to jedna z najdłuższych tras pielgrzymkowych w Europie, która prowadzi przez Rosję, Polskę, Niemcy, Belgię, Francję i Hiszpanię. Dla Marka, Kaliningrad i Santiago de Compostela, tworzą dwa komplementarne bieguny. W Kaliningradzie mieści się grób wielkiego filozofa Immanuela Kanta, a w Santiago de Composteli znajduje się grób jednego z 12 Apostołów, św. Jakuba. W tym sensie, pierwsze miasto symbolizuje biegun rozumu, a drugie, wiary. Podczas tej wyczerpującej wyprawy, Marek jak pielgrzym, będzie prosił o gościnę przypadkowych ludzi. Kim będą Europejczycy, którzy mu jej udzielą lub zamkną przed nim drzwi? Co wniosą do tej drogi? Jak pomogą Markowi odkryć jego tajemnice Camino? Ten wyczerpujący marsz to również podróż w głąb siebie. 16:00 NIETYPOWY TRANSPORT (UNUSUAL TRANSPORTATION / TRANSPORTS EXCEPTIONNELS: DES AVIONS SUR LA ROUTE) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anthony Binst Scenariusz: Sonia Rusipini, Jessy Picard Film dokumentalny o tym, jak powstają największe samoloty pasażerskie świata. To istny wyścig do coraz większych podniebnych maszyn, które są produkowane coraz szybciej. Ich powstawanie to również logistyczne przedsięwzięcie. Poznamy od kulis stanowisko montażowe Airbusa w pobliżu Tuluzy, gdzie fragmenty samolotów są sprowadzane z czterech stron Europy drogą powietrzną, lądem lub wodą. Układanie puzzli części lotniczych i ładunków XXL wymaga potężnej i pomysłowej technologii. Ten film przenosi nas poza scenę tej technologicznej sprawności i niesamowitych maszyn używanych do jej osiągnięcia. 17:05 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 8 PERU (WORLD DISCOVERIES. EP. 8 PEROU) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 18:05 DAWNE ŚWIATY - ODC. 6/8 SYRIA. ŚPIĄCE SŁOŃCA. (SYRIA, THE MESOPOTAMIAN REVOLUTION) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2007 Ponad 12 tysięcy lat temu w tym zakątku świata rozegrała się wielka rewolucja. W promieniach palącego słońca człowiek po raz pierwszy wykonał ruch siewcy. Zasiał ziarno, zebrał je, a potem zaczął się organizować w większe społeczności. Powstały pra - miasta. W Syrii pojawił się nowy sposób życia, który do dziś jest istotą nowoczesnych społeczeństw. Kraina ta, dzięki swoim wynalazkom, bogactwu kultury i relacjom z sąsiadami, stała się tyglem wielu cywilizacji. Wszystkie odegrały zasadniczą rolę w historii ludzkości; w kształtowaniu jej losów i oblicza. Zachód do dziś korzysta z tego wspaniałego dziedzictwa. Jakim tradycjom hołduje się w obecnej Syrii? Co zostało z odległej, ale wspanialej przeszłości na tej niespokojnej ziemi? Połowa terytorium Syrii to tereny pustynne i stepowe. Żyją na nich plemiona Beduinów. Na tym ogromnym, suchym pustkowiu nieliczne źródła umożliwiły rozwój oaz, takich jak Palmyra, dawniej Tadmor. Na wschodzie znajdują się złoża fosforytów i pola naftowe, czyli dwa główne źródła surowców. Ziemie te nawadniają rzeki Eufrat i Chabor. Wzdłuż nich dawno temu rozkwitła cywilizacja mezopotamska. Jedna z najstarszych i najbardziej nowatorskich w historii ludzkości. Na zachodzie krajobraz jest bardziej zróżnicowany. Kształtują go bazaltowe płaskowyże Hauranu, dolina Orontesa i niziny przybrzeżne. Na ziemiach tych krzyżowało się wiele ważnych szlaków. Przyciągały Egipcjan, Hebrajczyków, Nabatejczyków, Persów, Greków i Rzymian. Po czym podbił je islam. Obecnie Syria jest największym krajem Lewantu. W starożytności używano innych nazw. Regiony te nazywano tym pojęciem dopiero w pierwszym tysiącleciu, szczególnie w czasach rzymskich. Określenia Wielka Syria używano w odniesieniu do obszaru geograficznego od Morza Śródziemnego po basen Eufratu, oraz od gór Taurus na północy po Synaj na południu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIKARAGUA. NATURALNE PIĘKNO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Nikaragua to państwo w Ameryce Środkowej. Słynie z serdecznych mieszkańców i ciekawej historii. Jej wyjątkowa przyroda to prawdziwe sanktuarium bioróżnorodności. Jeziora i wulkany nadają Nikaragui wyjątkowy charakter. Kilka lat temu ten barwny kraj otworzył się na podróżnych z całego świata. 20:10 WIELKIE RODZINY - ODC. 10 Telenowela dokumentalna TVP, 43 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Maciej Cuske, Filip Zubowski, Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Lewoccy na zakupach opowiadają o trudnej sztuce gospodarowania budżetem przy tak licznej gromadce dzieci. Po południu odwiedzają babcię, mamę Andrzeja. Tu podjęty zostanie temat życia niezwykle umuzykalnionego chłopaka z głuchoniemymi rodzicami. W finale koncert Andrzeja i jego zespołu, pierwszy od kilku miesięcy. Da Cruzowie znowu na siłowni, to już ostatnie treningi przed walką. Janu wreszcie wygrywa. Potem najada się do syta hamburgerem i frytkami. W tym roku małżeństwo Da Cruzów obchodzi 10. rocznicę ślubu. I Niezależnie od siebie, napomykają o planowanym szóstym dziecku. Kacprzykowie są przejęci zbliżającymi się narodzinami w gęsiej rodzinie. To będzie także chwila dla Michała i jego opowieści o pasji fotografowania. O jego autorskim projekcie fotograficznym Rodzina. Twarowscy wyjeżdżają na weekend sami, ale tylko zdążyli wsiąść do samochodu, zaczęły się telefony od dzieci, które nie są przyzwyczajone do nieobecności rodziców. W końcu jednak docierają do pięknego dworku, gdzie czeka ich romantyczna kolacja z muzyką na żywo. To wtedy padają ważne słowa Andrzeja: żebyśmy byli dobrymi rodzicami, to najpierw musimy być dobrym małżeństwem. Te słowa pięknie klamrą zamykają całą serię. 21:10 ZNAKI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Sylwester Kaźmierczak Muzyka: Tomasz Opałka Historia głuchej Miss Świata, Iwony Cichosz. Jej rodzice, siostra, dziadkowie nie słyszą. Dzięki uporowi babci nauczyła się mówić, lecz nie słyszy własnych słów. Obserwujemy jej codziennie życie, bariery jakie musi pokonywać, by funkcjonować w świecie słyszących. Iwonę poznajemy w szczególnym dla niej momencie - w przeddzień finałów Miss Deaf International (Miss Świata Głuchych) w Las Vegas. Wyrusza do Ameryki, by walczyć w konkursie piękności, który niespodziewanie wygrywa. Korona to przepustka do międzynarodowego środowiska osób głuchych, ale także obowiązki i wyrzeczenia. Iwona nie boi się wyzwań, bo już od najmłodszych lat podejmowała ryzyko, gdy jako 12 - latka wyjechała wraz z ulicznym teatrem w tournee po świecie. Aktywnie działa na rzecz swojego środowiska. Chce, by język migowy został uznany za język obcy. Walczy o to, by słyszący zrozumieli, że nie wystarczy napisać na kartce informacji dla głuchego, bo głusi w większości mają problem z językiem polskim, który jest dla nich językiem obcym. Pokonując wiele słabości i odnosząc sukcesy potwierdza swoją wartość. Widzimy jej drogę do tytułu i ciężką pracę Ambasadorki Głuchych po powrocie zza oceanu. Uczestniczy jako juror w konkursie Miss, Mister & Queen Deaf Tajlandii, zostaje zakwalifikowana do Tańca z Gwiazdami, aktywnie udziela się w mediach. W trakcie tych wydarzeń zupełnie niespodziewanie poznaje miłość swojego życia. 22:15 PARA MIESZANA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2005 Scenariusz i realizacja: Kinga Dębska, Lenka Wimmerova Zdjęcia: Wojciech Staroń, Michał Popiel - Machnicki, Viktor Smutny Wybór życiowego partnera to jedna z najważniejszych decyzji w życiu i zarazem wielka niewiadoma: może nam przynieść szczęście, nadać naszemu życiu sens, ale też - jeśli dokonaliśmy niewłaściwego wyboru - może zamienić je w piekło. Jeszcze więcej niepewności i dylematów towarzyszy nam, jeśli wybranek czy wybranka pochodzą z innego kraju czy kręgu kulturowego: mówią innym językiem, mają inną mentalność, inne doświadczenia. Przeciwnicy takiego rozwiązania mówią, że większość mieszanych małżeństw nie wytrzymuje próby czasu, że trudno im się dotrzeć, porozumieć. Zwolennicy twierdzą z kolei, że wielonarodowość czyni związek ciekawszym, nie pozwala popaść w rutynę. Dwie reżyserki: Polka Kinga Dębska i Czeszka Lenka Wimmerova postanowiły sprawdzić, jak jest w praktyce. Bohaterami swojego filmu uczyniły cztery polsko - czeskie pary w różnym wieku i na różnym etapie rozwoju ich związku. Lenka i Wojtek dopiero stoją u progu wspólnego życia. Poznali się dwa lata wcześniej na uniwersytecie. Ona - ładna i pełna wdzięku brunetka, on - trochę nieśmiały blondyn w okularach, przygotowują się do ślubu podekscytowani całą uroczystością i tym, co ich jeszcze czeka. Szczęśliwi, uśmiechnięci - są pewni, że się im uda: ślubowali sobie przecież "miłość, wierność i to, że się nie opuszczą aż do śmierci". Alice i Mateusz to niemal modelowe małżeństwo w średnim wieku z dwiema uroczymi córeczkami, wygodnym domem i samochodem. Poznali się nad polskim morzem, gdzie Ala przyjechała z koleżanką na studencki festiwal FAMA. Mateusz i jego kolega zaprosili następnie dziewczyny do Warszawy. To, co miało być wakacyjną przygodą, stało się związkiem na dobre i złe. Mateusz jest artystą: muzykiem i malarzem. Alice śpiewała. Marzenia o karierze musiała jednak poświęcić dla dobra rodziny. Kocha Mateusza, jest z nim szczęśliwa, ale czasami czuje się w Polsce trochę samotna, pozbawiona szerszego grona znajomych. Są dni, gdy zastanawia się, czy ich raczej zgodne małżeństwo przetrwałoby bez większych burz, gdyby mieszkali w Czechach. Silvie i Józio mieszkają razem, kochają się, ale nie mają ślubu. Oboje pracują w cieszyńskim teatrze. On ma za sobą zakończone rozwodem małżeństwo i dwóch niemal dorosłych synów, którzy przysparzają mu sporo zmartwień. Chłopcy mieszkają sami, jeden z nich ma problemy z narkotykami. Z ojcem utrzymują dość luźny kontakt, przypominają sobie o nim głównie wtedy, kiedy potrzebują pieniędzy. Józio opłaca im mieszkanie, ale nie jest w stanie zaspokoić wszystkich ich potrzeb. Na matkę synowie od dawna nie mają co liczyć. Silvie, sporo młodsza od Józia, czasami napomyka o małżeństwie: wyszłaby za Józia, gdyby przytrafiło im się dziecko. Ale wie, że byłoby im ciężko. Opowieść o "parach mieszanych" zamykają Ewa i Cestmir, którzy jesień życia spędzają w drewnianej chacie w Karkonoszach. Oboje mają już za sobą wcześniejsze małżeństwa zawarte w USC. Cestmir z długą, siwą brodą, niczym święty z obrazka, tchnie łagodnością i spokojem. Ochrzczony w Czeskim Kościele Husyckim nie praktykuje żadnej religii, Ewa jest przykładną katoliczką. "Dziwna" przynależność religijna męża sprawiła jednak, że nie udzielono im ślubu kościelnego. Ona zawsze marzyła o domu nad morzem. Wylądowała w górach, których nie lubią jej dotknięte artretyzmem nogi, ale przecież z tego powodu nie zostawi męża. Nie popiera związków, w których partnerów dzielą zbyt duże różnice kulturowe. Cestmira i ją dzieli tyle, ile trzeba, żeby po latach nadal chcieć być ze sobą. Łączy ich miłość. 23:15 WYJECHANI Telenowela dokumentalna TVP, 25 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Szatański, Katarzyna Kawecka Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. 23:50 MAŁE I NIESPODZIEWANE ODKRYCIE ŚMIERCI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1990 Scenariusz: Antoni Halor Zdjęcia: Marek Uhma, Jarosław Sikora Muzyka: Julian Gembalski Film dokumentalny Antoniego Halora, poświęcony historii fresków i polichromii w drewnianym kościółku w Bierdzanach koło Opola. Przypadkowego odkrycia dokonał ówczesny proboszcz parafii, ks. Marian Zagoń, w czasie remontu w 1968 roku. Dociekliwość i upór księdza wsparte intuicją i doświadczeniem artysty Pawła Szneli pozwoliły na odkrycie niezwykle starej polichromii, której istnienie negowali specjaliści. Koszt odsłonięcia cennych malowideł pokrywających całe wnętrze kościółka poniosła parafia, gdyż konserwator odmówił wsparcia. W latach 1972 - 1983 mieszkańcy sami wykonali większość prac pomocniczych u boku wynajętych konserwatorów. Legendarną Śmierć, właściwy powód poszukiwań, odkryto na samym końcu. Ten niezwykły wyczyn małej społeczności nigdy nie został należycie doceniony, ale pozostało dzieło i duma mieszkańców. 00:20 NOTACJE - KAROLINA KACZOROWSKA. MÓJ MĄŻ RYSZARD KACZOROWSKI Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia Karoliny Kaczorowskiej o mężu śp. Ryszardzie Kaczorowskim, ostatnim prezydencie RP na uchodźstwie. Karolina Kaczorowska ur. w 1930 r. w Stanisławowie, nauczycielka, wybitna działaczka emigracyjna. W czasie II wojny światowej wywieziona przez NKWD wraz z rodziną na Syberię. Od 1948 r. mieszka w Londynie. 00:35 BOCZNICA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Anna Kazejak Zdjęcia: Jakub Giza Muzyka: Daria Jabłońska Na bocznicy kolejowej na Półwyspie Helskim stoi rząd wagonów mocno już nadgryzionych zębem czasu, ale wciąż nadających się do użytku. I to użytku bardzo specyficznego: w wagonach od wielu lat organizowane są bowiem wczasy wagonowe. Tę formę wypoczynku wybiera niemałe grono ludzi: decydują się na nią, ze względu na niewysoki koszt takiego urlopu, przeważnie osoby niezbyt zamożne, ale także pasjonaci kolejnictwa i pracownicy kolei z rodzinami. Dla nich turkot przejeżdżających niedaleko pociągów i widok trakcji kolejowej jest codziennością, bez której - jak się wydaje - nie potrafią się obyć nawet na urlopie. Takie wczasy mają też swój specyficzny klimat: troszkę nostalgiczny, staromodny, ale też dający poczucie pełnej swobody, naturalności, wakacyjnego luzu. Tu, w przeciwieństwie do gwarnych kurortów, nikt nie popisuje się eleganckimi strojami, drogimi samochodami czy modnymi gadżetami. Wagony stoją właściwie już w lesie, z którego co i raz wyłaniają się dziki, dookoła pachnie sosnową żywicą, a żółty, nadmorski piasek tuż przy torach przypomina o bliskim sąsiedztwie morza, do którego mali i duzi chodzą się kąpać, nie bacząc na zimną wodę. Jeśli tylko jest pogoda, przed wagonami wyrastają leżaki i turystyczne stoliki. Jedni się opalają, inni grillują, jeszcze inni grają w siatkówkę albo w badmintona. Ktoś słucha radia, ktoś inny ogląda telewizję, bo nad dachami wagonów obowiązkowo górują anteny. Dzieci grzebią się w piasku, huśtają na skrzypiących huśtawkach. W pobliżu nie ma barów i dyskotek, więc można do woli napawać się ciszą, naprawdę odpocząć. Niektórzy tak polubili tzw. turystykę trakcyjną, że przyjeżdżają tu regularnie od 20 lat. Cenią sobie też szczególne więzi, jakie zawiązują się między uczestnikami wczasów wagonowych. Na bocznicy ludzie przyjeżdżający z całego kraju mają więcej czasu, by porozmawiać ze sobą, poznać się, opowiedzieć o sobie, swojej rodzinie, pracy, ale też razem pożartować czy ponarzekać. Czasami rozmawia się i o rzeczach całkiem poważnych: o sensie życia, Bogu, śmierci, umiejętności dostrzegania szczęścia. Podczas takich wczasów rodzą się przyjaźnie i pierwsze miłości. Ale świat wagonowych wczasów odchodzi w przeszłość. Pewnego dnia na bocznicy pojawia się ekipa, która demontuje stare wagony. Drewniane ściany zostają spalone, metalowe konstrukcje pocięte na kawałki. Po wagonach pozostaną tylko wspomnienia - wciąż żywe w pamięci tych, którzy spędzili tu niejedno lato. "Bocznica" była jednym z triumfatorów 49. Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Nagrody Prezesa TVP S. A. otrzymali reżyserka Anna Kazejak oraz Jakub Giza za najlepsze zdjęcia. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - JAŚLISK WIZERUNEK NOWY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Po latach funkcjonowania naszego programu, w całym kraju rozrosła się sieć naszych przyjaciół. To miejsca, które żartobliwie określamy naszymi oddziałami terenowymi. Do takich miejsc należy prywatne Muzeum Pól Bitewnych Podkarpacia w Krośnie. To jednostka niezwykła, gdzie pracownicy nie tylko odkurzają gabloty, ale i poszukują w terenie, gromadzą relacje i budują pewną środowiskową świadomość historyczną. Dziś przywiodła nas tu bardzo szczególna sprawa. W niedalekich Jaśliskach powstaje nowa placówka, Muzeum Regionalne - Kuźnia Tradycji, w której tworzenie zaangażowała się także ekipa z Krosna. 02:00 NAUKA CHODZENIA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Marcin Kopeć Główny bohater filmu to postać wielowymiarowa, gangster, który stara się być dobrym człowiekiem. W jego przypadku nie jest to jednak łatwe. Całe dotychczasowe życie sprawiał cierpienie innym i wzbudzał w ludziach strach. 45 - letni Piotr, były członek warszawskiej mafii, po wyjściu z więzienia próbuje ułożyć sobie życie od nowa. Jak twierdzi, pragnie odpokutować za grzechy przeszłości, podejmując pierwszą legalną pracę w hospicjum. Widz obserwuje bohatera, który stawia pierwsze kroki w normalnym społeczeństwie, przełamuje swoje wewnętrzne i zewnętrzne blokady, walczy ze słabością. Pod koniec filmu pozostajemy z pytaniem: czy Piotr dostosuje się do swojego nowego życia opartego na innych wartościach niż te dotychczas wyznawane, czy jego przemiana będzie trwała? 02:55 KAMIENNA CISZA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kopczyński Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Lucjan Wesołowski Afganistan - kraj szarpany kolejnymi wojnami. Reżyser filmu, Krzysztof Kopczyński, pokazuje na przykładzie jednej wioski zagmatwane losy ludzkie na tamtym terenie. Jest to film o miłości i pragnieniu szczęścia silniejszych od prawa i psychologii islamu, ale także o ludziach ślepo wiernych jego nakazom. W 2005 roku światowe agencje obiegła informacja, że w górach ukamienowano za cudzołóstwo 25 - letnią kobietę. Historia, którą opowiada film, zaczyna się 5 lat wcześniej, gdy Amina została wydana za mąż za Mohammeda. O małżeństwie zadecydowali rodzice. Zaraz po ślubie Mohammed wyjechał do pracy w Iranie i nie dawał znaku życia. Amina żyła w samotności. W jej życiu pojawił się Karim, z rodziny zwaśnionej z rodziną Aminy. Ale w wiosce nie ma miejsca na tajemnice. Przyłapani razem kochankowie zostali oskarżeni o naruszanie prawa. Karim przeżył karę i uciekł, Aminę zamordowano. W śledztwie nikt się do tego nie przyznał, poza matką Aminy, która powiedziała: "Musiałam ją zabić, bo zniesławiła mnie i moją rodzinę".