TVP Dokument Wtorek, 08.02.2022 06:00 DZIKA POLSKA - USKRZYDLONE ZWIĄZKI Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterami odcinka jest małżeństwo naukowców z Centrum Badań Ekologicznych PAN, dr Dariusz Bukaciński i dr Monika Bukacińska. Od dwudziestu lat obserwują gniazda kolonii mewy pospolitej. Głównym ich poligonem badawczym są wyspy i piaszczyste ławice w nurcie Wisły między Dęblinem i Kobylnicą. Przekleństwem mew pospolitych jest ich nazwa. Mało kto bowiem chce wydawać pieniądze na ochronę ptaka "pospolitego". Tymczasem ten gatunek mewy nie dość, że nigdy w Polsce liczny nie był, to ostatnio znalazł się wręcz na krawędzi wymarcia. 06:35 DZIKA POLSKA -ŚLIMAKI NA ZAKRĘCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W Polsce występuje ponad 170 gatunków ślimaków lądowych. Zdecydowanie najpopularniejszym wśród nich jest winniczek, największy europejski ślimak lądowy. Jest faktycznie gigantem w porównaniu do ślimaków zaliczanych do poczwarówek. Jedna z największych poczwarówek krajowych, poczwarówka jajowata osiąga zwykle 2, 7 mm wysokości muszli. Nie jest wykluczone, że małe rozmiary przedstawicieli Vertigo oraz rzadkość ich występowania, sprawiają, że niewielu malakologów na świecie zajmuje się tą grupą maluczkich. Jednym z największych jest prof. Beata Pokryszko z Uniwersytetu Wrocławskiego, którą gościmy w naszym programie w towarzystwie dr Tomasza Maltza. 07:05 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ 7. NOCNE ŻYCIE I POŁOWA KSIĘŻYCA Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin To filmowa opowieść o dwóch stronach życia. Pod osłoną nocy drapieżniki polują na swoje ofiary. Nie wszystkim będzie dane oglądać wschód słońca nad Morzem Czerwonym. Po drugiej stronie świata, przy małej wyspie Half Moon Caye, głębiny Morza Karaibskiego skrywają tętniącą życiem rafę koralową. 08:00 WILDLIFE SOS - NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 1 (WILDLIFE SOS EP. 1) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W pierwszym odcinku do Wildlife Aid Centre, pewnego ciepłego, wiosennego wieczoru, zostają przywiezione dwa małe borsuki, a do Simona dołącza ich nowa pielęgniarka weterynarii, Lucy, która dokładnie sprawdza je pod kątem jakichkolwiek problemów zdrowotnych. Są problemy z karmieniem małych borsuków. Poznamy też uroczą wydrę. Podróże Simona zmierzają wyraźnie dalej, tym razem na wschód, kiedy odwiedza The Moon Bear Rescue Center w Wietnamie, aby obserwować cenną pracę wykonywaną w celu ochrony azjatyckiego niedźwiedzia. Simon jest głęboko poruszony tym, co tam znajduje. 08:55 SAMOTNOŚĆ LIKAONA (A WILD DOG'S TALE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Richard Matthew Historia, która rozegrała się w samym sercu Afryki. To opowieść o przyjaźni i walce z przeciwnościami losu. Jej bohaterką jest Solo, samica likaona. Mieszka na wyspie Mombo w sercu Okawango. Została zupełnie sama i musi radzić sobie w pojedynkę. Solo to likaon z charakterem. Jest uparta i inteligentna. Dlatego zawiera niezwykłe przymierze z innymi drapieżnikami. Dawni przeciwnicy stają się jej sojusznikami. Czy to jednak wystarczy, by przetrwać? Botswańskie bagna Okawango to zdumiewające miejsce. Co roku przychodzi tutaj powódź, choć na deltę nie spada kropla deszczu. W wodzie brodzą wielkie koty, które zwykle jej unikają. Tutaj też mieszka samica Solo. Ona jedna ocalała ze swojej watahy. Zobaczymy, jak pewnego dnia wybrała się na polowanie w nietypowym towarzystwie. Zwykle likaony walczą o pożywienie z hienami, a natrętne szakale nawet zabijają. Tymczasem ona dzieli się zdobyczą. Szakale i hieny zastąpiły jej watahę. Idą za nią jak cień. Solo mieszka w miejscu, w którym do niedawna żyło mnóstwo likaonów. Ich watahy liczyły nawet po 40 psów. Ta sielanka skończyła się wraz z pojawieniem się potężnego rywala. Hieny cętkowane próbują wykraść likaonom zdobycz. Psy są zawołanymi myśliwymi, hieny - sprytnymi padlinożercami. Oba gatunki są inteligentne. Oba żyją w dużych grupach i oba walczą o dominację. W 2008 roku na Mombo została tylko Solo i dwa samce. Pewnego dnia one też zniknęły. Solo przeszukuje wyspę, bezskuteczne nawołując rodzinę. Likaony to zwierzęta społeczne. Wataha jest dla nich całym światem. Tymczasem Solo nie może znaleźć ani swojej grupy, ani drugiego psa, z którym mogłaby się sprzymierzyć. Ma jednak coś, co ułatwia jej przetrwanie: upór i pewność siebie. To pozwoli jej przetrwać. 09:55 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 11 TAHITI (WORLD DISCOVERIES. EP. 11 TAHITI) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 10:50 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 9 SZKOCJA. ŁODZIĄ PRZEZ KANAŁ KALEDOŃSKI (AROUND THE SEA II EP. 9 ECOSSE, AU FIL DES LOCHS ET DES ECLUSES) Serial dokumentalny, 23 min, Francja, 2018 Reżyseria: Magali Serre Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. Odcinek dziewiąty to Szkocja i kraina dzikich, rozległych przestrzeni. W sercu dziewiczej przyrody wije się Kanał Kaledoński, zbudowany na początku XIX wieku i łączący Morze Szkockie z Morzem Północnym. Biegnie od Fort William do Inverness. Przecina Szkocję od wschodu do zachodu i przepływa przez serię jezior, z których najsłynniejsze jest Loch Ness. Każdej wiosny odbywają się tu tradycyjne regaty, które przenoszą uczestników do dawnej Szkocji, pełnej legend i mitycznych potworów. Choć regaty to świetna rozrywka, wymagają również wysiłku. Podczas wyścigu pogoda sprawi uczestnikom kilka niespodzianek. Żaglowce pokonają trasę długości dziewięćdziesięciu siedmiu kilometrów, aż do Morza Północnego. Pierwszy etap - schody Neptuna, jedna z największych atrakcji Kanału Kaledońskiego: osiem śluz zbudowanych w 1807 roku. W tym miejscu łodzie unoszą się na wysokość dwudziestu metrów nad poziomem morza. Kanał powstał, by żaglowce handlowe nie musiały opływać Szkocji od północy - to bardzo niebezpieczny szlak. Potrzeba dwudziestu minut, by pokonać każdą ze śluz. W sumie - dwie i pół godziny na podziwianie Ben Nevis, najwyższego szczytu Wielkiej Brytanii. 11:20 LUDZIE I ICH PASJE - MISTRZ ŚWIATA Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Audycja z cyklu "Ludzie i ich pasje", poświęconego osobom, które mają nieprzeciętne i warte uwagi zainteresowania. W tym odcinku opowieść o młodym mężczyźnie, którego wielką pasją jest pływanie. Ze względu na trudną sytuację finansową nie może zająć się tym sportem zawodowo. Na co dzień pracuje w fabryce, a na basen uczęszcza tylko w czasie wolnym od pracy. Jedynie okazjonalnie zdarza mu się wziąć udział w zawodach pływackich, często z sukcesami. Ma na swoim koncie kilka medali. Mężczyzna wyjaśnia, po co trenuje, co daje mu pływanie, jak godzi obowiązki zawodowe ze sportem. Wspomina pierwszego trenera, Edwarda Jędrucha, który namówił go do uprawiania tego sportu. W rozmowie z przyjaciółką mówi na temat najbliższych planów oraz trudnej sytuacji finansowej swojego klubu sportowego. W audycji wykorzystano fragmenty piosenki "Obracam w palcach złoty pieniądz" (sł. Bogdan Olewicz, muz. Zbigniew Hołdys) w wykonaniu zespołu Perfect. 11:45 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 12:45 BIEDA, SPÓŁKA AKCYJNA (POVERTY INC.) Film dokumentalny, 53 min, USA, 2014 Reżyseria: Michael Matheson Miller Afryka jest biedna, ponieważ jest biedna, ponieważ jest biedna... Długoletnie i skoncentrowane wysiłki międzynarodowych organizacji charytatywnych, akcje CSR - owe dużych korporacji, apele celebrytów w niczym tej sytuacji nie zmieniają. Dlaczego? Czy Afryka i inne regiony Trzeciego Świata są skazane na permanentną biedę, niesamodzielność i odcięcie od światowych rynków? W programie kulisy pracy międzynarodowych organizacji dobroczynnych. Autorzy dokumentu zabierają widzów w podróż do najodleglejszych, dotkniętych biedą rejonów świata i w rozmowach z lokalnymi aktywistami, a także na podstawie konkretnych przykładów szukają odpowiedzi na pytanie jak pomagać skutecznie? Okazuje się bowiem, że obecnie funkcjonujący system pomocowy jest często dobrze prosperującym biznesem, który mimo szlachetnych założeń służy bardziej organizacjom charytatywnym niż ludziom, którym mają one pomagać. Bazując na ponad 200 wywiadach przeprowadzonych w 20 krajach, film Michaela Mathesona Millera odkrywa niewygodną stronę dobroczynności i przedstawia konkretne pomysły na rozwiązanie tej zdawałoby się nierozwiązywalnej sytuacji. 13:50 PRYWATNA RAFA FIDELA (CASTRO’S SECRET REEF) Film dokumentalny, 49 min, Republika Południowej Afryki, 2015 Reżyseria: John Boyle Zdjęcia: Santiago Cabral Muzyka: Al Lethbridge Film dokumentalny o oceanicznych ekosystemach okalających Kubę. To ostatnie takie dzikie miejsce w tym regionie. Wizyta tutaj to jak podróż do przeszłości. Rzadko spotykane, egzotyczne gatunki tu nadal wspaniale się rozwijają. To istny karaibski Park Jurajski. Jak długo jednak przetrwa ten dziewiczy, dziki zakątek? Ogromny archipelag Jardines de la Reina (Ogrody Królowej) leży w samym sercu Morza Karaibskiego. Archipelag był kiedyś prywatnym miejscem Fidela Castro do nurkowania. Dostęp do zapomnianego raju był dla innych zakazany przez 50 lat. Rozciągająca się na 140 mili wzdłuż wybrzeży Kuby rafa jest trzecią najdłuższą rafą barierową na świecie. Dzika i dziewicza rafa kubańska jest prawdopodobnie najważniejszym rezerwatem przyrody na Karaibach. Rezerwat powstał przypadkowo, ale i celowo. Fidel Castro przez pół wieku zakazał tu wstępu. Po rewolucji 1959 roku wielu Kubańczyków starało się wyjechać z kraju na czymkolwiek, co pływało. Większość z nich próbowała dopłynąć do Florydy. By temu zapobiec, rząd Castro zabronił łodziom wypływać tak daleko na połowy, ponieważ ilość paliwa tam i z powrotem z łatwością wystarczyłaby na dopłynięcie do Stanów. Gdy resztę raf w regionie nadmiernie eksploatowano, najcenniejszy klejnot Karaibów przez ponad pół wieku był omijany i zapomniany przez świat. To ostatni raj dzikich stworzeń na lądzie, w morzu i w powietrzu. Jednak przy nowych relacjach Kuby z Stanami Zjednoczonymi niewykluczone, że będzie to tylko kwestią czasu, gdy fala turystów odciśnie złowrogie piętno na tym zapomnianym i delikatnym świecie. Tymczasem codzienny cykl życia i śmierci w Jardines de la Reina jak zawsze trwa dalej. 14:50 EASY RIDER Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Poza powrotem do czasów chwały Tomasza Tłuczkiewicza (lata 60. do 90. XX w.), ważnym elementem filmu jest pokazanie upływu czasu, tempa przemian w pojmowaniu sztuki i roli artysty oraz zmieniający się świat pod względem technologii i sposobu reagowania na sztukę. Narratorem opowieści jest Tomasz Tłuczkiewicz. Jego opowieść snuje się z off - u. Jest to podróż przez miejsca oraz z życia wzięte anegdoty opowiadane przez bohatera i spotykanych przez niego ludzi. Ważną składową jest wykorzystanie materiałów dokumentalnych w tym zdjęć, prac graficznych i fragmentów filmów, kronik filmowych czy amatorskich zapisów. Wykorzystano archiwalia pokazujące życie miast, ulicy, klimat tamtej epoki, obrazyh obnażające socjalistyczną rzeczywistość. Z bohaterem odwiedzamy dzisiejszą Warszawę, Wrocław, Kalisz i Polanicę. Przeplatają się współczesne zdjęcia z ujęciami archiwalnymi. Wśród są muzycy, organizatorzy życia kulturalnego, przyjaciele, naukowcy, szefowie wytwórni płytowych, którzy współpracowali z Tomaszem Tłuczkiewiczem. Ważną rolę odgrywa muzyka, autorstwa Konrada Kucza (polski artysta grafik oraz instrumentalista i kompozytor specjalizujący się w muzyce elektronicznej. Występuje w zespole Futro, współpracuje z nim m.in. Gaba Kulka) 16:00 WIEŻA EIFFLA - ARCYDZIEŁO INŻYNIERII (SECRETS OF THE EIFFEL TOWER / QUAND LA TOUR EIFFEL SE DEVOILE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2012 Reżyseria: Martin Blanchard Film dokumentalny prezentujący słynną, paryską Wieżę Eiffla w jak najszerszym spektrum. Każdego roku to miejsce odwiedzało około 7 milionów turystów. Ponad 120 lat od jej powstania ta wspaniała konstrukcja - symbol stolicy Francji - nadal fascynuje, po prostu dlatego, że jest czymś więcej niż zwykłą wieżą o długości 324 metrów. Wieża Eiffla to radosny symbol, który porusza wyobraźnię wszystkich ludzi. Za tym mitem stoi, a raczej pracuje 300 agentów Socit d'Exploitation de la Tour Eiffel (Sete) i jego wykonawców. Od bunkra zakopanego pod Champ de Mars po najwyższe piętro, codziennie ożywiają i dbają oni o słynną Grande Dame; poznamy ich oraz inne sekrety Wieży. Wielka Dama jest wieżą, ale też symbolem miasta, narodu, nowoczesności i elegancji. Symbolem radosnym. Za to ją podziwiamy. Odwiedziło ją 250 milionów ludzi. Wieża nadaje się do ważnych wydarzeń. To symboliczna budowla. Podczas targów rolniczych zawsze pojawia się zadanie, czy można wciągnąć krowy na pierwszy poziom. Być może kiedyś się to uda. Raz już wciągnięto słoniątko. Wieża zawsze była kojarzona ze szczęśliwymi wydarzeniami. Restauracja Jules Verne stała się ulubionym miejscem oświadczyn. Co rano Pole Marsowe przed wieżą zmienia się w platformę logistyczną. Tutaj są dostarczane produkty żywnościowe. Restauracja na 120 miejsc ma jedną gwiazdkę Michellina i ceny.... na miarę widoków. 17:05 ODKRYWAMY ŚWIAT - ODC. 12 LAOS (WORLD DISCOVERIES. EP. 12 LAOS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Daniel Lafarge Scenariusz: Sylvain Dommergue Seria dokumentalna, w której będziemy mogli poznać najwspanialsze miejsca świata, styl życia, odwieczne tradycje lub realia historyczne, zanim znikną one na tle nowoczesności. To świadectwa niesamowitego bogactwa kultur ludzkich na całym świecie. W ciągu kilku dziesięcioleci nasza planeta przeszła bardziej dramatyczne zmiany niż kiedykolwiek w historii ludzkości. Globalizacja, postęp gospodarczy i technologiczny prowadzą do normalizacji na całym świecie. Jednak różnice kulturowe i różnorodność wciąż mogą zaskakiwać, a czasem oczarować podróżnika. 18:10 TAJNE STOWARZYSZENIA - ODC. 2 ILUMINACI (SECRET SOCIETIES - MYTHS AND REALITIES OF A PARALLEL WORLD) Cykl dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Kay Siering, Jens Nicolai Scenariusz: Gisela Grachen Historyk Marian Füssel bada tajemnice porządku stowarzyszenia iluminatów. W ciągu dziejów istniało kilka struktur zakonnych używających nazwy Zakon Iluminatów. Do najbardziej znanych należeli: Iluminaci Bawarscy, Awiniońscy i Nowożytni Iluminaci. Mniej znani to Iluminaci Sztokholmscy. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa illuminatus (oświecony). Iluminaci zakładają sobie cel ostateczny - ustanowienie Nowego Porządku Świata, Rządu Światowego. Cel ten rozpisali na różne kierunki totalnej destrukcji w świecie chrześcijańskim. Jest ich wszystkich siedem, lecz każdy zaczyna się od słów: zniszczenie lub likwidacja. Dzieło niszczenia należy zacząć od nadbudowy, czyli kanonu wartości chrześcijańskich; etycznych, moralnych, solidaryzmu rodzinnego i narodowego. Dopiero potem nastąpi ostateczne uderzenie w państwo, własność prywatną itd. z zastosowaniem przemocy i terroru. Wyznawana przez Zakon Iluminatów iluministyczna doktryna była radykalna. Na tle masońskiego trójkąta logicznego teza - antyteza - synteza, co w dziedzinie polityki oznaczało naprzemienność trzech elementów: prawicy/konserwatyzmu, lewicy/postępu i środka/kompromisu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYSPY KANARYJSKIE - ATLANTYCKI TYGIEL (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Wulkaniczne Wyspy Kanaryjskie zachowały swój dziki i majestatyczny wygląd, pomimo napływu turystów. Ten należący do Hiszpanii, atlantycki archipelag w pobliżu wybrzeży Afryki Północnej, leży na szlaku przetartym przez Krzysztofa Kolumba. Każda z wysp zachowała własny charakter, własny krajobraz i własne tradycje. Największą i najsłynniejszą wyspą archipelagu jest Teneryfa. Podpływając do niej od strony północnej, możemy wyobrazić sobie zasięg kataklizmu, który wstrząsnął wyspą zaledwie 300 lat temu. Garachico było najważniejszym portem na Teneryfie. W 1706 roku miasto zalała lawa po potężnym wybuchu wulkanu. Dziś zastygła lawa tworzy naturalne baseny przy brzegach. Niecki napełniają się wodą w czasie przypływów. 20:10 UKRAIŃSKI SŁUGA NARODU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega fenomen popularności Wołodymyra Zełenskiego i w jaki sposób wykorzystuje on ogromny mandat społeczny. Czy pełnia władzy, przy słabości instytucji państwa, nie stanie się pokusą do autorytarnych rządów? Będzie to swoista anatomia sukcesu Sługi Narodu i konsekwencji (także międzynarodowych) skupienia władzy w rękach człowieka, który robi najbardziej spektakularną karierę polityczną w Europie. Wszystko w atrakcyjnej formie kina akcji. Bez patosu i nadęcia. 21:20 ANGLIA. PO BREXICIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski, Marcin Kopeć Scenariusz: Konrad Zagórski Zdjęcia: Siarhei Marchyk W 2016 roku w narodowym referendum większość Brytyjczyków opowiedziała się za tzw. Brexitem. Pięć lat później, po opuszczeniu przez Wielką Brytanię struktur Unii Europejskiej, świat obiegły zdjęcia pustych półek sklepowych oraz kolejek na stacjach benzynowych ze Zjednoczonego Królestwa. Film opowiada historię mieszkańców Wielkiej Brytanii, którzy stanęli po dwóch stronach barykady - pozostania oraz wyjścia z Unii. Stara się zrozumieć, jakie były przyczyny Brexitu oraz jakie są jego konsekwencje. Jak zmieniła się sytuacja Wielkiej Brytanii po wyjściu z Unii Europejskiej? 22:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LIDERA ZESPOŁU MLODZIEŻOWEGO W PETERSBURGU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Jegorem, który jest liderem grupy Multifilmy. Mieszka w Petersburgu, pisze teksty, komponuje i śpiewa. Rówieśnicy Jegora to pierwsze rosyjskie pokolenie, które rozpoczęło dorosłe życie w zupełnie nowych warunkach. Dla nich Związek Radziecki jest jedynie mglistym wspomnieniem z dzieciństwa. 22:50 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - KISZYNIÓW OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Życie w Kiszyniowie to nie bajka. Filmowy portret stolicy Mołdawii niesie ze sobą obrazy, które są tego potwierdzeniem. Oglądamy morderczą harówkę robotników w niesamowitym wnętrzu fabryki cegieł, ukrytym pod ziemią w zboczu góry, śledzimy codzienną krzątaninę sprzedawczyni, która w sklepie, jak na posterunku, pojawia się już bladym świtem. Mieszkańcy Kiszyniowa są zaradni: jeśli nie mogą inaczej, zakładają małe biznesy w swoich mieszkaniach. Wchodzimy do takiego zakładu fryzjerskiego w bloku. Nieco ironiczny wydźwięk w tym kontekście zyskuje scena degustacji wina, podczas której przyszli koneserzy goszcząc się w luksusowej restauracji, poznają tajniki receptorów smakowych i uczą się rozpoznawać właściwe kolory i zapachy trunku stanowiącego naturalne bogactwo Mołdawii i jej znak rozpoznawczy. Największą siłą tego filmu są jednak wypowiedzi bohaterów. Z nich dowiadujemy się konkretnych informacji o zarobkach, warunkach pracy, służbie zdrowia, bezrobociu, polityce i emigracji. Te zdania padające w rozmowach, brzmiące naturalnie i bez dziennikarskich intencji stają się źródłem konkretnej wiedzy o życiu mieszkańców Kiszyniowa, przypominają, że prawdziwy dokument żywi się okruchami realności. 23:45 HISTORIA JEDNEGO POMNIKA Film dokumentalny, 31 min, Polska, 1990 Scenariusz: Ewa Kozik Zdjęcia: Jerzy Haida Po wyzwoleniu Rogowa, wsi w województwie śląskim, spod okupacji hitlerowskiej, na przełomie marca i kwietnia 1945 roku, z rąk żołnierzy Armii Czerwonej zginęło czterdziestu mieszkańców wsi. Krasnoarmiejcy wypędzali ludzi z domów, grabili i palili zabudowania. Pijani żołnierze strzelali do siebie. Prawdopodobnie w trakcie wymiany ognia zginął ich dowódca. Z zemsty za śmierć pułkownika, żołnierze rozstrzeliwali Polaków. W 1967 roku ówczesne komunistyczne władze uznały za stosowne wznieść pomnik dowódcy oddziału Armii Radzieckiej. Miejscowa ludność do tego stopnia czuła się zastraszona, że nie protestowała, ale i swojej krzywdy nie chciała upamiętnić. O tamtych tragicznych wydarzeniach opowiadają rodziny ofiar i świadkowie. 00:20 NOTACJE - ARNOLD MOSTOWICZ. ZEMSTY NIE BYŁO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Dariusz Król Arnold Mostowicz (1914 - 2002), pisarz, lekarz, dziennikarz, tłumacz i popularyzator nauki. Polak pochodzenia żydowskiego. W odcinku opowiada o ostatnich tygodniach i dniach wojny, gdy paradoksalnie esesmani zaczęli dbać o więźniów, którzy stali się ich jedyną obroną przed wysłaniem na front wschodni. Fakt życia i konieczność pilnowania więźniów ukazywał potrzebę istnienia esesmanów. Mostowicz opisuje też jeden z najbardziej przerażających widoków, jaki może w ogóle zobaczyć człowiek - powolne dogorywanie ludzi w baraku w Kolcach, gdy esesmani już uciekli, a więźniowie nie wiedzieli, co mają robić i umierali w tym absurdzie wojny. Jest też przerażająca refleksja o naturze człowieka, jego wrodzonej agresji, która każe mu zabijać innych ludzi. 00:35 ŚLADY MOJEGO ISTNIENIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Paulina Ibek Kobieta o anielskim głosie, niesamowicie wrażliwa, ale jednocześnie bardzo konsekwentna, co podkreślił Grzegorz Turnau, nazywając ją artystką sformułowaną. Ania Szałapak - Biały Anioł Piwnicy pod Baranami, pieśniarka, ale jednocześnie, a może przede wszystkim, naukowiec. Wielbicielka kotów, kapeluszy, szopek krakowskich i aniołów. Mówiła, że nie jest kolekcjonerką, tylko przywiązuje się do rzeczy i do wspomnień. Zauważyć to można w jej mieszkaniu, w którym pełno wszystkiego. Ale śladami jej istnienia nie są tylko rzeczy, które pozostały po niej w mieszkaniu. Są nimi także piosenki w jej wykonaniu, są nimi publikacje naukowe poświęcone szopkom krakowskim, a także krakowskim tradycjom i obrzędom i wreszcie są nimi wspomnienia przyjaciół i rodziny. Anna Szałapak urodziła się 22 września 1952 r. , zmarła 14 października 2017 r. Całe swoje życie spędziła w Krakowie. Była jedną z najwybitniejszych artystek Piwnicy pod Baranami, z którą związana była od 1979 r. Obok kariery artystycznej prowadziła także karierę naukową. Ukończyła studia etnograficzne i pracowała jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. W 2012 r. obroniła pracę doktorską dotyczącą szopki krakowskiej. Była laureatką licznych nagród i wyróżnień. W 2016 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury i osiągnięcia w pracy artystycznej. Film stanowi próbę stworzenia portretu Anny Szałapak córki, siostry, artystki, naukowca, przyjaciółki. Opowieść została podzielona na rozdziały, w których ludzie związani z artystką opowiadają o Annie Szałapak (rodzina: Maria, Piotr i Janina Szałapak, przyjaciele z Piwnicy pod Baranami, m.in. Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Jacek Wójcicki, Ewa Lipska, Konrad Mastyło). 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OSTATNI LOT PORUCZNIKA URBANA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Na mapie dramatów polskiego, lotniczego września jest pod Grudziądzem miejsce szczególne, zaznaczone trzema krzyżami, gdzie niemal jednocześnie polegli piloci myśliwscy ze 141. toruńskiej eskadry. Dziś zajmiemy się losami jednego z nich, porucznika Władysława Urbana, poszukując też pozostałości po samolocie PZL 11 w miejscowości Rogóźno. 02:05 HALO, TU RIO - RIO, MIASTO BEZ BOGA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2016 Scenariusz: Justyna Szubert - Kotomska Zdjęcia: Adam Kowalczyk Rio de Janeiro było gospodarzem Letnich Igrzysk Olimpijskich. Miasto w powszechnej opinii uznawane jest za światową stolicę tańca, muzyki, pięknych plaż i nagich ciał. Dokument ukazuje inne oblicze metropolii, dalekie od obrazków znanych z widokówek. Odsłania też ciemne strony organizacji sportowego święta. Igrzyska doprowadziły do jeszcze bardziej zmilitaryzowanej polityki bezpieczeństwa publicznego w mieście. Przy wysiedlaniu mieszkańców z terenów przeznaczonych pod inwestycje olimpijskie łamane były prawa człowieka. Dokument dowodzi, że o tym miejscu Bóg zapomniał, odszedł dawno temu, nie chcąc patrzeć na biedę, przemoc, narkotyki. Jednym z bohaterów opowieści jest Paulo Lins, autor głośnej książki "Miasto Boga". 03:00 PIERWSZY POLAK NA MARSIE Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Elbanowska Zdjęcia: Paweł Chorzępa Kazimierz Błaszczak to 68 - letni mieszkaniec jednej z polskich miejscowości. Jest emerytem, który pasjonuje się podróżami kosmicznymi, a jego największym marzeniem jest podróż na Marsa. Kiedy usłyszał, że Amerykanie chcą tam wysłać człowieka, od razu zainteresował się wzięciem udziału w kosmicznej misji. Dając z siebie wszystko, spróbował swoich sił w rekrutacji do misji Mars One. Kosmos fascynował go całe życie, więc postawił wszystko na jedną kartę. Na terenie Cieszęcina w powiecie wieruszowskim zainstalował radioteleskop o średnicy 13 m. Po zgłoszeniu swojej kandydatury do programu Mars One, przystępował do kolejnych etapów selekcji. Dowiemy się, czy udało mu się wygrać eliminacje, i czy będzie pierwszym człowiekiem w historii ludzkości, który wyląduje na obcej planecie, zasiedli ją i już nigdy nie wróci. Na Marsie miała powstać baza, do której w kolejnych latach mieliby docierać kolejni astronauci tak, by w końcu na czerwonej planecie powstała kolonia. Film "Pierwszy Polak na Marsie" przedstawia historię pana Kazimierza. Premiera filmu dokumentalnego Agnieszki Elbanowskiej odbyła się w ramach Warszawskiego Festiwalu Filmowego.