TVP Historia Wtorek, 08.02.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 8 LUTEGO ODC. 466 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1828 - urodził się Jules Verne; 1865 - Gregor Mendel wygłosił odczyt o swoich odkryciach w kwestii dziedziczenia; 1951 - egzekucja w mokotowskiej katowni UB mjr. Zygmunta Szendzielarza - legendarnego "Łupaszki"; 1981 komunikat PAP o śledztwie przeciw KOR; 07:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 12/13 Serial wojenny, sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W Niemczech komandosi rozstają się: Compaigne i Czerny jadą do Rosenheim, skąd nadeszło hasło, o którym informował ich Jorg. Wciąż nie wiedzą, co oznacza hasło "Orillo". Do pustoszejącej Czochy przybywa Wolf, wysłany przez Sauera, aby wyrównać rachunki z Jorgiem. W podziemiach zamku nieświadom zagrożenia Jorg i Afgan przygotowują się do jego opuszczenia. Jorgowi udaje się uniknąć zasadzki, jaką przygotował Wolf, i wraz z Afganem umyka z Czochy. Obaj mają jeszcze jedną misję do spełnienia. Docierają do pobliskiej elektrowni, która zasila pompy w odbudowanym ośrodku nuklearnym. Wysadzenie generatorów ma doprowadzić do zalania betonowych tuneli. Przedzierają się do elektrowni i niszczą ją. Teraz muszą dostać się do Rosenheim, gdzie są już Compaigne i Czerny, którzy od miejscowego komendanta dowiadują się, że telefonicznie zgłosił się człowiek nazwiskiem Orillo. Teraz mają czekać na następną wiadomość. Beer zawozi Sauera do sztolni w pobliżu Książa, gdzie SS ukryło skrzynie ze złotem Wrocławia. Sauer, oszołomiony widokiem złotych sztab i wizją ogromnego bogactwa, nie zauważa, że Beer zatknął pochodnię w wieko skrzyni i zniknął w ciemnościach, unikając śmierci. Jorg i Afgan, przedzierając się przez tereny zajęte przez wojska radzieckie, są świadkami egzekucji niemieckich oficerów. Wśród nich jest Kerstin Nowolk. Jorg zaczyna strzelać do Rosjan, ratując w ten sposób Kerstin. Sam zostaje ranny w nogę. Afgan osłania go, dzięki czemu Jorg może się wycofać. Ale sam Afgan przepada. Czy zabili go Rosjanie? W górach Sauer i Wolf nadzorują wysadzanie sztolni i rozstrzeliwanie więźniów. Nagle Wolf strzela do Sauera. Ranny Jorg dociera do Rosenheim, gdzie z Czernym i Compaignem mają czekać na tajemniczego Orillo. 08:15 HISTORIA POLSKI - PRAWNIK W CZASACH BEZPRAWIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jolanta Kessler Scenariusz: Jolanta Kessler Zdjęcia: Andrzej Adamczak Fragment biografii wybitnego prawnika, byłego premiera Jana Olszewskiego na tle wydarzeń historycznych w Polsce. Olszewski zapisał się jako obrońca w procesach politycznych, domagając się sprawiedliwości w sądach komunistycznych. Wcześniej był jednym z redaktorów pisma "Po prostu" (1956 / 7), gdzie starał się poszerzać sferę wolności, poruszając tematy zakazane w PRL - u. W latach 70. był jednym z autorów Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, kręgu intelektualnej opozycji, która z myślą o wolnej Polsce publikowała poza cenzurą teksty o ważnych problemach społecznych. Jan Olszewski angażował się w działania Komitetu Obrony Robotników i bronił robotników Ursusa. Od pierwszych dni strajków 1980 roku był razem z hutnikami w Katowicach, a potem ze stoczniowcami w Gdańsku. Po ogłoszeniu stanu wojennego Olszewski bronił wybitnych działaczy opozycji. W procesie morderców księdza Popiełuszki uczestniczył jako oskarżyciel posiłkowy. Przy rozmowach okrągłego stołu przyjął funkcję doradcy i nie kandydował do tzw. sejmu kontraktowego. Kiedy nadeszły wolne wybory w Polsce, w 1991 roku, Olszewski objął stanowisko premiera. Film przypomni działania jego rządu w warunkach zapaści ekonomicznej, braku lustracji i silnych wpływów agentury rosyjskiej. 09:15 PRASA DONOSI - MOTORYZACJA W II RP Felieton, 5 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska W nowo odrodzonej Polsce w okresie międzywojennym nastąpił rozwój motoryzacji. W kolejnym odcinku z cyklu "Prasa donosi" opowiemy o tym, kto w tamtych czasach mógł sobie pozwolić na zakup auta, jakie zagrożenia czyhały na użytkowników samochodów i jak wyglądała sieć dróg, po których mogły się one poruszać. 10:25 LEON PRAUZIŃSKI - Z OŁÓWKIEM I KARABINEM Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2019 Reżyseria: Zbysław Kaczmarek Scenariusz: Zbysław Kaczmarek Portret Leona Prauzińskiego, poznańskiego malarza, rysownika i patrioty, uczestnika Powstania Wielkopolskiego. Stworzył niepowtarzalną galerię obrazów z Powstania Wielkopolskiego, szkicując na gorąco wydarzenia, w których uczestniczył. Pracował w prasie poznańskiej. Niemcy nie cierpieli jego rysunków satyrycznych. Nic więc dziwnego, że gdy wpadł w ich ręce zamordowali go, w styczniu 1940 roku. Leon Prauziński - żołnierz i malarz Powstania Wielkopolskiego, który z bronią w ręku walczył o Polskę w roku 1918, a później w wojnie polsko - bolszewickiej. Należał do międzywojennej elity intelektualnej, a jego obrazy i ilustracje o wymowie patriotycznej rozwścieczały Niemców. Nazwisko Prauzińskiego znalazło się na liście proskrypcyjnej. Wkrótce po wybuchu II wojny światowej artysta został przez Niemców aresztowany, osadzony w Forcie VII i rozstrzelany. Film rozgrywa się w kilku planach. Z jednej strony mamy cykl dwunastu obrazów, a właściwie reprodukowanych pocztówek, gdyż oryginały zostały zniszczone w czasie wojny. Leon Prauziński namalował obrazy na początku lat 20. XX wieku, na podstawie szkiców i rysunków, wykonanych podczas powstania. Wyłania się z nich obraz Powstania Wielkopolskiego widziany oczami uczestnika i artysty. Na jednym z obrazów, przedstawiającym bitwę o most Chwaliszewski, przedstawił siebie jako artystę - powstańca, we fraku, meloniku, eleganckich butach, z karabinem w ręku. Film jest zapisem historii widzianej przez naocznego świadka uczestniczącego w historycznych wydarzeniach, które związane są odzyskiwaniem niepodległości. Na jednym planie mamy historię człowieka - Leona Prauzińskiego, drugi to jego obrazy i ilustracje oraz przedstawiona na nich rzeczywistość i wreszcie trzeci plan, to pamięć o Prauzińskim, kultywowana przez jego rodzinę. W filmie wykorzystane zostaną fragmenty wspomnień spisanych przez synów bohatera. 11:00 TRYKOT Z ORŁEM Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Marek Szczepanek Film dokumentalny opowiada o kulisach pierwszego oficjalnego meczu polskiej reprezentacji w piłce nożnej, który został rozegrany z Węgrami w Budapeszcie, w grudniu 1921 r. Występują w nim polscy i węgierscy dziennikarze oraz historycy futbolu. W filmie można zobaczyć miejsca w Budapeszcie związane z pobytem polskich piłkarzy i działaczy ponad 100 lat temu. W 1921 r. odbyły się również pierwsze oficjalne rozgrywki ligowe w Polsce, a mistrzem została Cracovia. Uczestnicy filmu przybliżają specyfikę ówczesnych meczów piłkarskich, prezentujemy także unikalne fotografie z tamtego okresu oraz sprzęt piłkarski. 11:25 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH W KRAKOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Ten obraz jest sercem kolekcji Czartoryskich - "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci. Jest to jedyne dzieło tego artysty w Polsce. Na świecie jest kilkanaście obrazów Leonarda da Vinci. To podkreśla rangę krakowskiej kolekcji Czartoryskich. Kolekcja Czartoryskich, najstarsze polskie muzeum oraz pierwsze muzeum na świecie poświęcone pamięci narodu, początkowo znajdowało się w Puławach. Oświecone elity doszły do wniosku, że mimo klęski rozbiorów, naród może przetrwać, jeśli nie zapomni o swojej dawnej wielkości. Temu celowi miała służyć Świątynia Pamięci, którą Czartoryska zbudowała w sąsiedztwie swojej rezydencji. Ambicją księżnej było przedstawienie historii Polski od czasów legendarnych do współczesności. Na frontonie budynku, udostępnionego publiczności w 1801 r. kazała umieścić hasło "przeszłość przyszłości". Po upadku powstania listopadowego księżna zdołała ewakuować najcenniejszą część zbiorów z obleganych przez Rosjan Puław do Sieniawy, stamtąd Jerzy wywiózł je do Paryża. W 1876 r. kolekcja wróciła do Polski, ale już do Krakowa. Pierwszą wojnę światową zbiory przeczekały w Dreźnie. Podczas drugiej zaginął, zrabowany przez Niemców, obraz Rafaela oraz tak zwana Szkatuła Królewska, zawierająca klejnoty i pamiątki po polskich władcach. Komuniści nie ośmielili się upaństwowić zbiorów. W 1950 r. bez formalnego wywłaszczenia właścicieli, włączono je do Muzeum Narodowego w Krakowie jako jeden z jego oddziałów. Pięć lat temu zbiory Czartoryskich wraz z budynkami zostały ostatecznie wykupione przez państwo od spadkobiercy Izabeli za 100 milionów euro. 11:55 OSIECKA - ODC. 4 Serial biograficzny, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Rosa Scenariusz: Aneta Wróbel 50 %, Maciej Karpiński 50 % Muzyka: Adam Lepka Aktorzy: Eliza Rycembel (Agnieszka), Maria Pakulnis (Maria Osiecka), Jan Frycz (Wiktor Osiecki) Jędrzej Hycnar (Marek Hłasko), Barbara Garstka (Elżbieta Czyżewska), Wiktoria Gorodeckaja (Józefina Pellegrini), Jerzy Giedroyć (Mariusz Bonaszewski), Adam Turczyk (Jerzy Markuszewski), Jan Marczewski (Andrzej Jarecki), Marcin Januszkiewicz (Jarosław Abramow), Mateusz Kmiecik (Wojciech Solarz) Agnieszka jest zakochana w Marku Hłasce. Chcąc pomóc ukochanemu w osiągnięciu międzynarodowej sławy, decyduje się przemycić jego opowiadania do paryskiej Kultury. Tymczasem Hłasko po rozmowie z Gomułką odwołuje całą akcję, bo liczy na Nagrodę Wydawców. Osiecka przeżywa bolesne rozczarowanie. Czy dwie wybitne osobowości, wielcy artyści będą razem mimo przeciwności losu? 12:45 PASJA WEDŁUG TUSZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Reżyseria: Henryk Jantos Scenariusz: Hanryk Jantos Bogdan Tuszyński - wybitny dziennikarz i sprawozdawca sportowy Polskiego Radia, historyk prasy i sportu. Pomysłodawca Studia S13, redaktor "Przeglądu Sportowego" i redaktor naczelny Redakcji Sportowej Polskiego Radia. Legendarny sprawozdawca Wyścigu Pokoju. Trzykrotny zdobywca "Złotego pióra". Autor ok. 30 publikacji książkowych. Ojciec trzech córek. W filmie biograficznym o Bogdanie Tuszyńskim wykorzystano materiały filmowe z zasobów archiwalnych TVP i Polskiego Radia, w tym fragmenty nagrań telewizyjnych i sprawozdań radiowych. 13:55 WIDZIEĆ W CIEMNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Górski Zdjęcia: Grzegorz Liwińśki Są osoby skromne i ciche, które wszystko wokół siebie przemieniają w dobro. Są i takie, które dodatkowo są niepełnosprawne, a mimo to osiągają rzeczy wielkie, tworzą dzieła, które pozostają na lata, promieniując dobrem i zostawiają trwały ślad na ziemi. Taką osobą była siostra Róża Elżbieta Matka Czacka założycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. To właśnie ona stworzyła miejsce niezwykłe na mapie Polski: Laski. Ośrodek nie tylko formacji duchowej sióstr i polskiej inteligencji, ale przede wszystkim miejsce, w którym pomaga się, prowadząc nauczanie i zajęcia z osobami niewidomymi. Laski to także miejsce, w którym otwierają się oczy widzącym. Znane tylko nielicznym. Czas to zmienić. Z okazji zbliżającej się beatyfikacji został zrealizowany dokument o tym niezwykłym miejscu, jego wychowankach i ludziach, którzy tworzą i tworzyli to miejsce, a przede wszystkim o Róży Czackiej. Jej życie starczyłoby z pewnością nie tylko na dokument, ale i pełen zwrotów akcji serial. Beatyfikacja Matki Czackiej miała miejsce 12 września 2021 roku w Warszawie. Była beatyfikowana razem z księdzem Prymasem Stefanem Wyszyńskim. Film jest opowieścią także o ich przyjaźni. 15:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA II (QUEEN ELISABETH II) Film dokumentalny, 104 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" tym razem przedstawia historię najsłynniejszej kobiety na świecie, brytyjskiej królowej Elżbiety II. Elżbieta podczas swoich rządów poznała Johna Kennedy’ego, Charles ' a de Gaulle 'a, Ronalda Reagana, Mahatmę Gandhiego, Marilyn Monroe, Beatlesów i Lady Gagę. Sama jest ikoną rozpoznawaną na całym świecie, ale czy ktoś naprawdę ją zna? Wiadomo, że lubi żartować, jest odważna i wytrwała w dążeniu do celu, rzadko pokazuje swoje uczucia, ale zawsze jest pełna godności. Dzięki filmowi widzowie mogą poznać prywatne życie królowej, towarzysząc jej w apartamentach w Windsorze, w pałacu Buckingham czy na jachcie Britannia. A poznać ją warto, bo przypuszczalnie już nikt nigdy nie wstąpi na tron w wieku 25 lat i pozostanie na nim ponad 60. 16:55 ŻYWOT SARMACKI - KARIERA ODC. 6 Dysk./wywiad/debata, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) Prof. Krzysztof Koehler poeta, historyk literatury, krytyk literacki, w tym odcinku "Żywota sarmackiego" przedstawia ścieżki kariery, jakie czekały młodego szlachcica w XVI i XVII wieku. Mógł zostać kapłanem, ale raczej miał być ziemianinem, jak jego ojciec czy dziad. Jednak zanim osiadł na swoich włościach, poznawał wielki świat: wstępował na służbę dworską albo doskonalił się w rzemiośle rycerskim; niektórzy młodzieńcy oddawani byli do palestry, by być przydatnymi rodzicom w różnych, niekończących się sądowych sprawach, które w owym czasie były codziennością. Każdy z obywateli Rzeczypospolitej, czyli każdy ze szlachty był w świetle prawa w czasach sarmackich równy. Do XVI wieku krajem współrządziły z monarchą wielkie i stare rody możnowładcze. Z nich w XVI wieku wyłoniła się magnateria. Magnackie rody były bogate i właśnie z bogactwem wiązała się ich pozycja w państwie. Skupiała się głównie w senacie, dzierżąc tytuły wojewodów, kasztelanów czy starostów. Najwyższe urzędy w państwie zazwyczaj były obsadzane przez magnatów. Unia Polski z Litwą wprowadziła na arenę polityki Rzeczypospolitej wielkie rody litewskich bojarów. Kolejny po unii wiek to pojawienie się w Polsce niewyobrażalnie bogatych rodów kresowych takich jak Radziwiłłowie, Pacowie, Sapiehowie, Wiśniowieccy, Sobiescy, Czartoryscy, Poniatowscy itd. Oni odgrywali zasadniczą rolę w wieku XVII czy XVIII. To właśnie przedstawiciele magnackich rodów stawali się mecenasami szlacheckiej młodzieży na ich dworach, ale także na dworach biskupich młodzieńcy odbywali służbę i poznawali wielki świat. Osobnym miejscem była kancelaria królewska. Z nią związana była cała elita polityczna i artystyczna polskiego renesansu. Teksty Klemensa Janickiego, Łukasza Górnickiego i Jana Kochanowskiego przybliżą klimat tamtego czasu. 17:20 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - THE CROWN Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Scenariusz: Wiktor Świetlik Wykonawcy: Wiktor Świetlik (prowadzący) Czy królowa Elżbieta czasem płacze? Czy ma braki w wykształceniu? Co łączy wielki smog, Winstona Churchilla i pewną uroczą sekretarkę? Odpowiemy na te pytania, a także porozmawiamy o czarnych owcach rodziny królewskiej z gośćmi kolejnego odcinka, w którym to przyjrzymy się serialowi "The Crown". 17:50 HISTORIA POLSKI - PAN MAJOR "ŁUPASZKA" Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołebiewski Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka, major kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej, dowódca V Wileńskiej Brygady AK. Uczestniczył w II wojnie światowej, po zakończeniu działań wojennych włączył się do pracy konspiracyjnej w Wilnie w ramach ZWZ - AK. Potem zaangażował się w konspirację. Pseudonim Łupaszka przyjął po słynnym zagończyku z okresu walk z bolszewikami w latach 1919 - 1920, ppłk. Jerzym Dąbrowskim. 30 czerwca 1948 roku w Osielcu pod Jordanowem Szendzielarz został aresztowany. Obława była ściśle utajniona, UB pozornie szukało niezidentyfikowanego góralskiego rozbójnika. Gdy niczego niepodejrzewający Szendzielarz wyszedł przed swoją chatę, został natychmiast otoczony przez funkcjonariuszy bezpieki i aresztowany. Zaraz po aresztowaniu, Łupaszka został przewieziony do Warszawy i osadzony w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Jego proces rozpoczął się 23 października 1950 roku. Szendzielarz nie zaprzeczył swojemu udziałowi w podziemiu antykomunistycznym, ani nie poprosił o łaskę. 2 listopada 1950 r. został skazany przez sędziego Mieczysława Widaja na osiemnastokrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku w więzieniu na Mokotowie. Ciało zostało pochowane w tajemnicy w nieznanym przez lata miejscu. Osią filmu są poszukiwania szczątków majora na warszawskiej Łączce na Cmentarzu Powązkowskim, a także przygotowania do pogrzebu, który odbędzie się 24 kwietnia 2016 roku. Kamera towarzyszy pracom poszukiwawczym ofiar terroru komunistycznego, prowadzonym przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka, wzruszającym chwilom, kiedy zostaje ogłoszone odnalezienie ciała majora, a także więziennym wspomnieniom Lidii Lwow Eberle, która wraz z ekipą filmową wraca do więzienia na Rakowieckiej. Ponadto zostaną pokazane wzruszające momenty przygotowań do pogrzebu, złożenia ciała majora do trumny wraz z mundurem oraz szablą oficerską, ryngrafem i obrazkiem św. Antoniego z Padwy, który dała Lidia Lwow Eberle, kobieta życia majora Łupaszki. W filmie zawarto również wspomnienia bliskich Łupaszki, m.in. Mikołaja Sprudiniego, żołnierza V Wileńskiej Brygady AK, Józefa Bandzo ps. Jastrząb, żołnierza III i V Wileńskiej Brygady AK, Lidii Lwow Eberle, sanitariuszki V Wileńskiej Brygady AK, rodziny oraz krewnych, a także prof. Krzysztofa Szwagrzyka, który przewodził pracom poszukiwawczym na warszawskiej Łączce, Jacka Pawłowicza, pracownika Instytutu Pamięci Narodowej i dyrektora Muzeum Żołnierzy Wyklętych przy Rakowieckiej w Warszawie oraz dr. Kazimierza Krajewskiego z Instytutu Pamięci Narodowej. Film przedstawia majora Szendzielarza poprzez pryzmat ostatnich lat jego życia oraz walki innych o godną pamięć o nim. 18:25 KSIĘŻA WOLNOŚCI 1914 - 1981 - BP EDWARD FRANKOWSKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Tadeusz Pużański W cyklu opowiadamy o księżach wolności, którzy przyczyniki się do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. , umacniali tradycyjne wartości w wolnej II Rzeczpospolitej, a następnie przeciwstawiali się dwóm okupantom Polski: niemieckiemu nazizmowi i sowieckiemu komunizmowi, i także tych, którzy byli współautorami suwerennej Polski po 1989 r. Bp Edward Frankowski Urodzony 15 sierpnia 1937 r. w Kępie Rzeczyckiej. Absolwent studiów teologicznych i socjologicznych. W 1967 r. skierowany do Stalowej Woli, aby do tego komunistycznego miasta wprowadzić Boga. Zorganizował tam m. in. Klub Inteligencji Katolickiej i filię Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1980 r. został kapelanem NSZZ Solidarność, wspierając szczególnie robotników Huty Stalowa Wola. W stanie wojennym udzielał wszechstronnej pomocy represjonowanym. Wspierał strajk w 1988 r. Sam był prześladowany przez komunistów. Święcenia biskupie otrzymał w 1989 r. z rąk ordynariusza przemyskiego bp. Ignacego Tokarczuka. Od 2012 r. do dziś biskup pomocniczy senior diecezji sandomierskiej. Odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 19:05 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 13/13 Serial wojenny, sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W komendanturze w Rosenheim stawia się Orillo. Takie nazwisko przybrał Globcke, chroniąc się przed kolegami z SS. Gotów jest oddać "Aparat" w zamian za dokument in blanco umożliwiający mu uzyskanie nowej legalnej tożsamości i uniknięcie sądu. Zawozi Amerykanów do miejsca, gdzie ukrył "Aparat". Jorg sprawdza skrzynie i potwierdza, że esesman mówi prawdę. Natalia, przetrzymywana w pobliskim kościele, zostaje zwolniona przez Globckego i spotyka się z Jorgiem. Wkrótce "Aparat" zostaje uruchomiony. Amerykanie orientują się, że dzięki temu będą mogli odczytywać radzieckie depesze. Do Rosenheim przybywa przedstawiciel Departamentu Stanu, który nie chce ujawniać, że szpiedzy zostaną zdemaskowani dzięki niemieckiemu urządzeniu. Nakazuje zatuszować całą sprawę. Compaigne zostaje zwolniony z wojska. W Paryżu spotykają się Czerny, Joanna i Natalia. Wciąż nie wiedzą, co się stało z Afganem. Prawdopodobnie dostał się do niewoli, ale Rosjanie nie chcą tego potwierdzić. Z paryskiego hotelu dzwonią do Compaigne'a, który szykuje się do powrotu do Stanów. Globcke nie cieszy się długo nową tożsamością. Odnajduje go generał Kroll z organizacji "Pająk" i nakazuje powrót do Książa zajętego przez NKWD. Globcke zjawia się tam i przedstawia jako niemiecki komunista i antyfaszysta. Oferuje pomoc, ale czeka go przykra niespodzianka: Rosjanie nie wierzą niemieckim komunistom. W ruinach niemieckiego miasta Anna Maria, która zajmuje się osieroconymi dziećmi, dostrzega Jorga jadącego jeepem z Czernym i Compaignem. Woła go, ale uliczny hałas zagłusza jej głos. 20:55 AZJATYCKIE STULECIE S.I - MARCOS. MIĘDZY MITEM A CZŁOWIEKIEM (MARCOS: THE MAN AND THE MYTH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2018 Jak Korea Północna zbudowała swoją bombę nuklearną? Jak doszło do podziału Indii? Dlaczego śmierć Mao była początkiem nowej ery w Chinach? Gdy oczy świata zwracają się na Azję, zrozumienie najnowszej historii największego kontynentu na świecie nigdy nie było tak ważne. Seria przybliża kluczowe wydarzenia, które ukształtowały obecną Azję. W filmach znajdziemy wyjątkowe materiały archiwalne i relacje naocznych świadków, które kwestionują utarte poglądy o najważniejszych osobach i wydarzeniach z historii Azji. 21:50 STEPY (BEYOND THE STEPPES) Dramat, 79 min, Polska/Belgia 2010 Scenariusz i reżyseria: Vanja d’Alcantara Zdjęcia: Ruben Impens Muzyka: Eric Bribosia Aktorzy: Agnieszka Grochowska, Aleksandra Justa, Tatiana Tarskaja, Borys Szyc, Ahan Zolanbiek Poruszająca historia młodej matki, którą wraz z nowo narodzonym dzieckiem wojenne losy rzuciły w głąb stepów Azji Środkowej. Film pokazuje ogromną determinację, z jaką kobieta walczy o przetrwanie. Pierwsze lata II wojny światowej przyniosły najazd Związku Radzieckiego na Polskę. W latach 1940 - 1941 duża liczba cywilów została zesłana na Syberię i do Azji Środkowej. Taki właśnie los spotkał bohaterkę filmu, Ninę, żonę polskiego oficera. Kiedy jej mąż, po krótkim spotkaniu z rodziną, wraca na front, rankiem kobietę budzi łomot do drzwi. Celujący do niej z karabinu sołdat, pogania wystraszoną Ninę, oświadczając, że natychmiast wyrusza w daleką podróż. Wraz z maleńkim synkiem Antosiem i innymi wygnańcami w samym środku mroźnej zimy bohaterka przemierza na piechotę surowe i niedostępne stepy. Kobiety zostają przydzielone do ciężkiej pracy w sowchozie, pod nadzorem NKWD. Mieszkają w fatalnych warunkach w barakach, dostają niewielkie porcje żywności. Choć wszyscy wiedzą, że stąd nie ma ucieczki, Nina marzy, że na wiosnę uda się jej wyrwać z koszmaru i odnaleźć ukochanego Romana. Kiedy jednak okazuje się, że mały Antoś ma czerwonkę, wszystko inne staje się nieważne. Matka za wszelką cenę próbuje dostać się do szpitala po lekarstwa. Musi najpierw zdobyć pozwolenie na opuszczenie obozu pracy, co wcale nie jest takie łatwe. Więźniarki mogą bowiem poruszać się jedynie po określonym terytorium. Tymczasem szpital znajduje się w innym obwodzie. Belgijska reżyserka i autorka scenariusza "Stepów", Vanja d’Alcantara, zrealizowała film zainspirowana przeżyciami z czasów wojny swojej babci Haliny Czarnockiej, poświęcając to dzieło właśnie jej pamięci. 23:15 ŁUKASIEWICZ - NAFCIARZ, ROMANTYK Dokument fabularyzowany, 58 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Wójcik Fabularyzowany dokument o twórcy przemysłu naftowego, Ignacym Łukasiewiczu. Film opowiada o życiu i działalności wynalazczej, przemysłowej oraz społecznej Ignacego Łukasiewicza. 00:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA ŚCIEŻKACH PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku pt. "Na ścieżkach pamięci" głównym bohaterem opowieści jest generał broni Stanisław Szeptycki, jedna z najciekawszych postaci wojska II Rzeczpospolitej. Karierę zaczynał w c.k. armii austrowęgierskiej, ale w momencie narodzin Legionów natychmiast poprosił o przeniesienie do nich. 4 listopada 1918 roku Rada Regencyjna mianowała go generałem dywizji i inspektorem generalnym broni oraz powierzyła mu tymczasowo dowództwo nad wszystkimi oddziałami Wojska Polskiego na obszarze byłej okupacji austro - węgierskiej, a także tej części Galicji, która znajdowała się pod polską władzą. 16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski mianował go szefem Sztabu Generalnego. Dalej w karierze zaliczył stanowisko ministra Spraw Wojskowych, a co ciekawe po II Wojnie, już w wieku niemal 80 lat, ciągle działał społecznie w PCK. Był świetnym żołnierzem i wielkim patriotą. W Korczynie planujemy poszukiwania na terenie pałacowych ogrodów, a znalezione przedmioty będą zalążkiem ekspozycji muzealnej w gnieździe rodowym wielkiego generała. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PIRAMIDY XX WIEKU Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony fortyfikacjom Linii Maginota, Linii Zygfryda oraz Wałowi Atlantyckiemu.