TVP Kultura Środa, 09.02.2022 08:10 DO DZIEŁA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Rybicki Scenariusz: Justyna Melonowska Wykonawcy: Justyna Melonowska (prowadząca) W dzisiejszym programie Justyna Melonowska porozmawia z doktorem religioznawstwa Tomaszem Dekertem o walce dobra ze złem i systemie aksjologicznym człowieka. Rozmówcy spróbują znaleźć odpowiedzi na wiele pytań. - Czy jest wśród nas ktoś, kto by nie pragnął być dobrym? Oczywiście, czasem upadamy, lecz przecież wiemy, w którym kierunku mamy iść, czy nie tak o sobie myślimy? Co jednak, jeśli właśnie wówczas, gdy sądzimy, że się szczególnie angażuję na rzecz człowieka, w istocie działam przeciw jego dobru? - rozważa prowadząca. W swej powiastce pt. "Antychryst" Włodzimierz Sołowjow kreśli postać wielkiego humanisty - człowieka wszelkich cnót, największego w historii ludzkości pacyfisty, ekologa i zwolennika ekumenizmu, którego jedynym pragnieniem jest być najlepszym człowiekiem i lekarzem wszystkich ran ludzkich. Kim on rzeczywiście jest? Audycja oparta na literaturze: Piotra Augustyniaka "Jezus Niechrystus"; Władimira Sołowjowa "Antychryst"; Bernarda McGinna "Antychryst"; Marka Twaina "Tajemniczy przybysz". 08:40 VIDEOFAN - PORTRETY: ŁUKASZ SUROWIEC Felieton, 12 min, Polska, 2017 Rozmowa z Łukaszem Surowcem o jego najważniejszych pracach wideo. Artysta opowiada o swojej społecznie zaangażowanej sztuce, m.in. o głośnej pracy Skup łez. Artysta otworzył w Lublinie sklep działający na zasadzie lombardu; mieszkańcy miasta mogli przyjść się "wypłakać", a "materialne" łzy były przeliczone na pieniądze. 08:55 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - TŁOCZNIA MISTYCZNA Magazyn, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Katarzyna Płonka - Baus Niepozorny barokowy obraz przyciąga na dłużej wzrok odwiedzających Pałac Ciołka w Krakowie. Namalowana scena zaskakuje. Jezus Chrystus jest na płótnie przedstawiony w bali z winoroślami. Jego krew miesza się z winem, a powstały płyn zbierają aniołowie. Bóg Ojciec, dokręcając śrubę, dociska Chrystusa krzyżem. Tajemnice symboliki obrazu i jego znaczenie w ikonografii kontrreformacyjnej przedstawi Tomasz Zaucha 09:10 MENINA (MENINA) dramat obyczajowy, 93 min, Francja, 2017 Reżyseria: Cristina Pinheiro Scenariusz: Ghislain Cravatte, Laura Piani Aktorzy: Naomi Biton, Nuno Lopez, Beatriz Batarda 8 - letnia Luisa razem z rodzicami uciekła z Portugalii do Francji na początku lat siedemdziesiątych. Widmo terroru jednak cały czas ją prześladuje, zwłaszcza że nie ma wsparcia ani u ojca, który jest alkoholikiem, ani u matki, która nie poświęca jej uwagi, zajęta jedynie swoja osobą. Luisa całkiem nieźle zaadaptowała się w nowym kraju, mówi bezbłędnie po francusku i czuje się jak Francuzka. Pewnego dnia ojciec oznajmia, że musi wyjechać i nie wróci prędko. Dziewczynka jest zrozpaczona. 2018 - główna nagroda na festiwalu w Goeteborgu. 11:00 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 7 POWOŁANIE Serial historyczny, 70 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Gustaw Lutkiewicz, Igor Przegrodzki, Andrzej Seweryn, Barbara Grabowska, Anna Nehrebecka, Jerzy Bińczycki, Piotr Machalica, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesław Rudzki, Andrzej Chrzanowski, Witold Dębicki, Eugeniusz Kamiński, Józef Duriasz Szczególną rolę w zaborze pruskim zaczyna odgrywać ksiądz Piotr Wawrzyniak. Poznajemy go jeszcze w gimnazjum. Młody człowiek dochodzi do wniosku, że najlepiej będzie służył ojczyźnie jako kapłan. Dlatego po ukończeniu gimnazjum wstępuje do seminarium duchownego. Pragnie zapomnieć o swojej miłości do Matyldy Hausner, bo jest przekonany, że ludzie tego pokroju co on nie powinni przedkładać szczęścia osobistego nad dobro wspólne. Biskupem Poznania i Gniezna w tym czasie jest Mieczysław Ledóchowski, który nie cieszy się sympatią rodaków. Prusacy wydają coraz więcej ustaw ograniczających działalność Kościoła i innych polskich instytucji państwowych. Biskup Ledóchowski nie godzi się z tym i zostaje aresztowany. Dowiedziawszy się o przeszłości Ludwika Franke, Joanna Frankowska wyjeżdża. Zrozpaczony Ludwik odmawia dalszej współpracy z pruską policją i przechodzi na emeryturę. 12:25 ANTEK Film obyczajowy, 50 min, Polska 1971 Scenariusz na podstawie noweli Bolesława Prusa i reżyseria: Wojciech Fiwek Zdjęcia: Janusz Czecz Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Ryszarda Hanin, Wacław Kowalski, Aleksander Fogiel, Ludwik Benoit, Michał Pietrzak, Andrzej Machalski, Halina Wohl - Billing, Zygmunt Zintel, Edward Radulski, Wiesław Mirewicz, Zbigniew Jabłoński, Czesław Mogieliński, Włodzimierz Kwaskowski, Zygmunt Sowiński, Elżbieta Jaros Zrealizowana na taśmie czarno - białej adaptacja jednego z najpoczytniejszych opowiadań Bolesława Prusa. Reżyser wiernie nakreślił portret bohatera na tle realistycznego obrazu polskiej wsi końca XIX w. Śledzimy koleje losu ubogiego, wiejskiego dziecka, którego niskie urodzenie pozbawia szans na edukację i lepsze życie. Kilkuletni Antek mieszka w jednej z nadwiślańskich wsi. Matka, uboga wdowa, ledwo wiąże koniec z końcem. Ciekawego świata, bystrego chłopca szczególnie interesuje widoczny po drugiej stronie rzeki wielki, drewniany wiatrak. Antek podejmuje nawet wyprawę na drugi brzeg, aby z daleka przyjrzeć się dziwnej budowli. Po powrocie dowiaduje się od matki, jak zwie się skrzydlaty budynek i do czego służy. Odtąd jego największym pragnieniem jest stawiać w przyszłości podobne wiatraki. Na razie jednak chłopiec próbuje konstruować małe drewniane wiatraczki i zajęty tą pracą nieraz przegapi, że krowa weszła w szkodę. Choć regularnie dostaje za to burę, nie potrafi porzucić marzeń. Ponieważ z chłopca niewielki pożytek w gospodarstwie, matka - za namową kuma Andrzeja - decyduje się posłać go do szkoły, by nauczył się czytać i pisać. Ale biednej wieśniaczki nie stać na regularne opłacanie szkoły i Antek musi wkrótce zrezygnować z nauki. Zostaje oddany do terminu u kowala. Pojętny, pracowity chłopaczyna szybko chwyta tajniki kowalskiego rzemiosła. Okazuje się, że nawet za szybko. Obawiając się, że pod bokiem wyrośnie mu konkurent, kowal odsyła Antka do domu. Chłopiec spędza całe dnie na struganiu drewnianych figurek ludzi i zwierząt oraz ukochanych wiatraków. Uważając, że w ten sposób tylko marnuje czas, kum Andrzej proponuje, żeby wysłać chłopca do miasta, może tam na coś się przyda. Ze skromnym tobołkiem i matczynym błogosławieństwem na drogę Antek rusza w świat. 13:30 NA PÓŁNOC OD KALABRII Film dokumentalny, 67 min, Polska, 2009 Reżyseria: Marcin Sauter Scenariusz: Marcin Sauter Zdjęcia: Radosław Ładczuk, Łukasz Gutt Muzyka: Maciej Cieślak "Dokument bajkowy" o wymarzonym miejscu do życia, gdzie czas płynie powoli, ludzie dobrze się znają, akceptują swoje niedoskonałości, spotykają się, żeby porozmawiać i po prostu być razem. Sauterowi i jego ekipie udało się do filmu zaangażować całe miasteczko. Wystarczyło tylko dać mieszkańcom parę lekcji kuchni śródziemnomorskiej i sztuki carpe diem, by polska prowincja zaczęła przypominać malowniczą Kalabrię, a film - włoską komedię. 17:00 SIEKIEREZADA Dramat psychologiczny, poetycki, 78 min, Polska 1985 Autor: Edward Stachura Scenariusz i reżyseria: Witold Leszczyński Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Edward Żentara, Ludwik Pak, Daniel Olbrychski, Ludwik Benoit, Wiktor Zborowski, Krzysztof Majchrzak, Franciszek Pieczka, Jerzy Block, Jan Jurewicz, Jadwiga Kuryluk, Joanna Sienkiewicz, Anna Milewska, Marta Żentara, Iga Cembrzyńska, Maria Ciunelis i inni Janek Pradera, wrażliwy poeta, nie może odnaleźć swego miejsca w świecie. Nie chce też pogodzić się z obłudą i zakłamaniem świata ani utracić swej niezależności. Dlatego też odchodzi od ukochanej, którą nazywa Gałązką Jabłoni, i z nieodłącznym workiem na plecach podąża w głąb puszczy. Odwiedza filozoficznie nastawionego do życia leśniczego, który zatrudnia go przy wyrębie lasu i kieruje na kwaterę do Babci Oleńki. Żyjący tu ludzie są inni niż w mieście - szczerzy, otwarci, przyjacielscy. Ciężka, fizyczna praca zbliża ludzi. Janek poznaje i zaprzyjaźnia się z Peresadą, Wasylukiem, Selpką i jego stale roześmianą żoną. Razem z nimi spędza czas po pracy. Niedziele spędzają w gospodzie w Hoplance, by przy wódeczce prowadzić długie rozmowy o naturze świata. W czasie wiejskiej zabawy Janek zostaje zaczepiony przez grupę pijanych mężczyzn. Z opresji ratuje go Michał Kątny, obieżyświat, który podobnie jak Janek przyjechał do pracy w lesie i również zamieszkał u Babci Oleńki. Tymczasem rozłąka z Gałązką Jabłoni jest dla Janka Pradery nie do zniesienia. Wyrusza więc z nieodłącznym workiem w drogę powrotną. Do ukochanej jednak nigdy nie dotrze. Scenariusz filmu Witold Leszczyński napisał na początku lat siedemdziesiątych wspólnie z Edwardem Stachurą, autorem powieści "Siekierezada". Jednak wówczas scenariusz nie został skierowany do produkcji. "Nie zdawałem sobie sprawy, jak Edkowi zależało wówczas na filmie. Uznał nawet, że to moja wina, iż scenariusz został odrzucony. Obraził się, nasze stosunki uległy ochłodzeniu, a nawet zostały zawieszone" - wspominał reżyser. Po trzynastu latach Leszczyński wrócił jednak do "Siekierezady", na nowo pisząc scenariusz (Stachura zmarł śmiercią samobójczą w roku 1979). Janek Pradera i Michał Kątny to postacie, które wyrażają wewnętrzne rozdarcie Stachury, którego jedna strona osobowości ciągnęła ku życiu, druga ku śmierci. Reżyser próbował wyrazić to za pomocą konstrukcji fabularnej. Na początku filmu Michał próbuje popełnić samobójstwo, rzucając się pod pociąg, ale szczęśliwym zbiegiem okoliczności nie udaje mu się to. Natomiast Janek Pradera dokonuje tego, kładąc głowę pod nadjeżdżającą białą lokomotywę - symbol śmierci, który występuje w kilku piosenkach Stachury. 18:55 SANDITON - ODC. 4 (SANDITON) Serial kostiumowy, obyczajowy, 46 min, Wielka Brytania, 2019 Autor: Jane Austen Reżyseria: Olly Blackburn Aktorzy: Theo James, Rose Williams, Crystal Clarke odc. 4 Clara, rywalizująca z Esther i Edwardem o spadek po Lady Denham, podgląda ich w dość intymnej sytuacji. Odkrywa, że Esther jest zakochana w przyrodnim bracie, co może ich skompromitować w oczach ciotki. Do Sanditon przyjeżdża na potajemne spotkanie z Georgianą jej ukochany, czarnoskóry Otis. Opiekun prawny dziewczyny, Sidney Parker, jest stanowczo przeciwny ich związkowi. Charlotte dowiaduje się od Georgiany mrocznych faktów na temat przeszłości Sidneya. Walczący z otyłością Arthur, za radą doktora Fuchsa, zażywa intensywnie ruchu na świeżym powietrzu. Niestety, zbyt intensywnie. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - SZRON (ŠERKNAS (AKA FROST)) Dramat, 115 min, Francja/Litwa/Polska/Ukraina 2017 Reżyseria: Šarunas Bartas Scenariusz: Šarunas Bartas, Anna Cohen - Yanay Aktorzy: Mantas Janciauskas, Lyja Maknaviciute, Andrzej Chyra, Vanessa Paradis, Weronika Rosati Film w reżyserii litewskiego twórcy, Šarunasa Bartasa. Fabuła dramatu będącego swoistym kinem drogi została osnuta wokół historii dwojga młodych wolontariuszy z Litwy, spieszących z pomocą humanitarną dla ukraińskich żołnierzy. Rokas i jego dziewczyna Inga wyruszają ciężarówką do targanego konfliktem zbrojnym regionu we wschodniej Ukrainie. Zdani tylko na własne siły przemierzają długą drogę narażeni na przemoc i śmierć w ogarniętym wojną Donbasie. Choć mają chwile zwątpienia, nie zważając na grożące im niebezpieczeństwo kontynuują swoją misję. W drodze poznają wielu ludzi, których życie naznaczyła wojna, sami doświadczają bolesnych przeżyć. Przekonują się, jaki ogrom zniszczeń i cierpień przynosi zbrojny konflikt, co zbliża ich bardziej do siebie. Poznają też reporterów wojennych, relacjonujących te dramatyczne wydarzenia. 22:05 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - MISTRZ ŚWIATA Film dokumentalny, 65 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kacper Lisowski Bohaterem filmu jest Jerzy Górski, triathlonista po przejściach, którego maksyma brzmi "Zawsze chciałem być najlepszy, cokolwiek bym nie robił". Historia pokazana w "Najlepszym" - fabularnym filmie Łukasza Palkowskiego, zyskuje w tym dokumencie walor osobistego świadectwa sportowca i byłego narkomana. Jerzy Górski jest mistrzem świata w podwójnym Ironmanie, które odbyły się 3 września 1990 roku. Droga do sukcesu sportowego Jerzego Górskiego nie była łatwa. W latach 1969 - 1982 był narkomanem, kilkakrotnie również znalazł się w więzieniu, był w bardzo złym stanie fizycznym. Jego przemiana zaczęła się w 1984 roku w Monarze. W ciągu sześciu lat intensywnego treningu pod okiem m.in. Antoniego Niemczaka osiągnął poziom sportowy, pozwalający mu wygrać Double Ironman w Huntsville. Jest obecnie organizatorem kilkudziesięciu imprez sportowych. 23:25 MIĘDZYNARODOWY JAZZOWY KONKURS SKRZYPCOWY IM. ZBIGNIEWA SEIFERTA - KONCERT LAUREATÓW Koncert, 32 min, Polska, 2018 Wykonawcy: Mario Forte, Layth Al - Rubaye, Gabriel Terracciano, Amalia Obrębowska, Dominik Wania Trio Koncert laureatów na Międzynarodowym Jazzowym Konkursie Skrzypcowym im. Zbigniewa Seiferta, który odbył się 28 lipca 2018 r. w Krakowie. Podczas koncertu wystąpili Mario Forte (I nagroda), Layth Al - Rubaye (II nagroda), Gabriel Terracciano (III nagroda) oraz Amalia Obrębowska (nagroda publiczności). Muzykom towarzyszyło trio Dominika Wani. 02:35 KINO NOCNE - DALEKO OD SIEBIE Dramat, 95 min, Polska 1995 Reżyseria: Feliks Falk Scenariusz: Feliks Falk, Maciej Karpiński Zdjęcia: Tomasz Wert Muzyka: Henryk Kużniak Aktorzy: Artur Żmijewski, Mateusz Kosiorowski, Małgorzata Foremniak, Joanna Jeżewska, Anna Gornostaj, Agnieszka Pilaszewska, Cezary Żak, Juliusz Berger, Paweł Nowisz, Henryk Talar i inni "Chciałbym, żeby to był film o uczuciach. O rodzeniu się uczuć w człowieku, który - z różnych powodów - dopiero uczy się kochać. I o uczuciach małego chłopca, który po stracie matki, w nieznanym mu dotąd ojcu stopniowo odnajduje najbliższego człowieka. Ten film opowiada również o wzajemnym przenikaniu kultur. Pojawiają się więc elementy ksenofobii i szowinizmu" - mówił tuż przed premierą "Daleko od siebie" Feliks Falk. Głównym bohaterem filmu jest Marcin - trzydziestoletni historyk sztuki z sukcesem parający się interesami. Podczas służbowego wyjazdu do Lwowa spotyka Marię - swoją dziewczynę z lat studenckich. Dochodzi do niełatwej dla obojga rozmowy, z której wynika, że Marcin ma z Marią syna - kilkuletniego Michała. Po powrocie do Warszawy młody biznesmen postanawia zaprosić oboje do siebie. Tragicznym zrządzeniem losu w czasie podróży Maria traci życie w bandyckim napadzie. Michałowi udaje się uciec. Chłopca odnajduje policja i doprowadza do Marcina. Mimo starań mężczyzny Michał źle się czuje w nowym domu i któregoś dnia ucieka. Marcin postanawia za wszelką cenę odnaleźć syna... "Daleko od siebie" to dramat psychologiczny. Feliks Falk nieraz udowodnił, że w tej konwencji czuje się szczególnie dobrze. Rolę ojca powierzył Arturowi Żmijewskiemu, grywającemu wcześniej głównie romantycznych kochanków i tzw. mocnych mężczyzn. W postać Michała wcielił się zaś debiutujący na ekranie Mateusz Kosiorowski, pochodzący z polskiej rodziny zamieszkałej we Lwowie. "Zależało mi na chłopcu, który mówi po polsku z silnym akcentem ukraińskim. Poza tym szukałem twarzy, która mogłaby wzruszyć widza" - motywował tę decyzję obsadową reżyser. Relacje między duetem Marcin - Michał napędzają fabułę filmu. Zapewniają mu też psychologiczną głębię. Obaj bohaterowie muszą bowiem wiele się nauczyć i zrozumieć, by stać się dla siebie ojcem i synem nie tylko z nazwy. Interesujący jest też wątek warszawskiej przyjaciółki Marcina, która nagle przestaje zajmować w jego życiu uczuciowym najważniejsze miejsce. Jak poradzi sobie z faktem, że jej partner pragnie kochać nie tylko ją, lecz także - a może przede wszystkim - syna? 04:25 POKÓJ SZYBKICH RANDEK Dramat obyczajowy, 42 min, Polska, 2007 Reżyseria: Anna Maliszewska Scenariusz: Anna Maliszewska Zdjęcia: Dominik Danilczyk Aktorzy: Magdalena Czerwińska, Łukasz Simlat, Bogusława Pawelec, Elżbieta Jarosik, Marian Dziędziel Natalia to młoda, atrakcyjna kobieta, której mąż odsiaduje wieloletni wyrok. Jej życie ulega stopniowej degradacji. Dziewczyna izolowana przez otoczenie, żyje w nędzy, nie radzi sobie z codzienną samotnością. Rytm jej życia wyznaczają więzienne widzenia z mężem. Są to jednak dla obojga bardzo ciężkie chwile. Ona jest spragniona czułości i bliskości drugiej osoby, której brak staje się nie do zniesienia.