TVP Dokument Środa, 16.02.2022 06:00 DZIKA POLSKA - POKUMAĆ RZEKOTKĘ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Godowe skrzeczenie rzekotek, rechotanie żab czy kumkanie kumaków to głosy natury, których nie sposób nie usłyszeć. Przynajmniej tam, gdzie jeszcze w miarę licznie występują, bo jest ich w naszej przyrodzie coraz mniej. Ale trudniej pokumać, czyli zrozumieć życie rzekotek, żab, kumaków czy innych płazów, bo kryje ono przed nami jeszcze wiele tajemnic. Jak to na przykład jest, że aby otrzymać jedną pospolitą, zieloną żabę wodną, potrzeba żab dwóch innych gatunków. A z dwóch prawidłowych żab wodnych nie powstanie jedna prawidłowa. Wspólnie z przedstawicielami nielicznej u nas garstki badaczy płazów próbujemy zjeść tę poznawczą żabę. 06:30 DZIKA POLSKA - DODAĆ SKRZYDEŁ ORLIKOM Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Orlik krzykliwy należy do mniejszych i mniej popularnych gatunków orłów, jednak skrzydła ma imponujące. Są szersze, niż zasięg rozłożonych ramion dorosłego człowieka. Ostatnio dodały orlikom skrzydeł poświęcone im projekty ochronne. Te do niedawna zagrożone w swej egzystencji ptaki, dzięki projektom, współfinansowanym przez Unię Europejską przy współudziale NFOŚ i Lasów Państwowych, odzyskują swoje dawne środowiska życia. A przede wszystkim śródleśne podmokłe łąki i małe zbiorniki wodne, które je żywiły, ale zaczęły zanikać wraz z dawną, odchodzącą w przeszłość gospodarką rolniczą. Powstaje jednak nowa jej forma, służąca ochronie tych i innych ptaków. Można też obejrzeć transmisję internetową bezpośrednio z gniazd tych rzadkich, tajemniczych orłów. 07:00 NOTACJE - EWA STAROWIEYSKA. BIAŁA KARTKA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Maria Nockowska Ewa Starowieyska urodziła się w 1931 roku w Katowicach, zmarła w 2012 roku w Warszawie. Jedna z największych polskich scenografów o światowej renomie. Wraz z Erwinem Axerem współtworzyła profil artystyczny Teatru Współczesnego w Warszawie. Zrealizowała ponad 300 scenografii między innymi do spektakli, które weszły na trwałe do historii Teatru Polskiego ,, Kariera Artura Ui"Bertolda Brechta,"Trzy siostry"Antoniego Czechowa,"Tango" Sławomira Mrożka. Pracowała w teatrach zagranicznych m.in. w Niemczech, Rosji i Austrii 07:15 ZIEMIA - PODWODNY ŚWIAT - CZ. 14. KORALOWE JASKINIE I MANTY RAY Cykl dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wodna Świątynia na Bali została wzniesiona ludzką ręką. Są jednak zwierzęta, które potrafią budować niezwykle okazałe podwodne konstrukcje, wielkością przyćmiewające dzieła człowieka. Film przybliży proces ich powstawania, a także zabierze widza na niezwykłe spotkanie z ogromnymi manta ray - królami podwodnego nieba. 08:10 WILDLIFE SOS - NA RATUNEK DZIKIEJ PRZYRODZIE ODC. 8 (WILDLIFE SOS EP. 8) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: James Incledon Serial dokumentalny, który śledzi pracę personelu i wolontariuszy w Wildlife Aid Foundation - organizacji zajmującej się ratowaniem, opieką i rehabilitacją chorych, rannych lub osieroconych zwierząt. Seria jest pełna ekscytujących i rozdzierających serce akcji ratunkowych, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na całym świecie. W odcinku ósmym Simon zabiera swoją córkę Lou na wezwanie do ratowania gęsi kanadyjskiej, która wydaje się mieć uszkodzoną nogę. Kiedy w końcu udaje się ją schwytać, ratujący są zszokowani tym, co znaleźli! Simon postanawia sprowadzić fizjoterapeutę, który pomoże w powrocie do zdrowia myszołowowi, który zostanie poddany pionierskiej operacji w ostatnim odcinku. Podczas swoich międzynarodowych podróży Simon odwiedza Mossel Bay w RPA i spotyka się z jednym z najbardziej przerażających drapieżników na ziemi: żarłaczem białym! Zespołowi badawczemu, pracującemu nad zachowaniem tych stworzeń, udaje się przekonać Simona, że jedynym sposobem, w jaki naprawdę zmieni swoje uprzedzenia do jednego z najbardziej przerażających drapieżników, jest dołączenie do nich! W Wielkiej Brytanii afrykański jeż karłowaty zostaje przywieziony do kliniki z problemem oka; jest w bardzo złym stanie. Okazuje się, że jest to w rzeczywistości zwierzę domowe i że jest trzymane w maleńkiej, szklanej klatce, Simon jest wściekły! 09:15 WYSPA SMOKÓW (DRAGON ISLAND) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Boris Von Schoenebeck Scenariusz: Kira Ivanoff Film dokumentalny, którego bohaterem jest waran zwany też smokiem z Komodo. To największa współcześnie żyjąca jaszczurka, odkryta w 1910 roku. Aby ją chronić, założono w 1980 roku Park Narodowy Komodo. To wyspa, gdzie nadal żyją smoki - istny park jurajski, w którym wciąż rządzą pradawni władcy. Aktywny w dzień, noc spędza w wygrzebanych przez siebie norach. Poluje z zasadzki, do upatrzonej zdobyczy zakrada się od tyłu. Atakując mniejszą zdobycz, może rzucić się wprost do jej szyi. W tym filmie będziemy mogli obserwować to niezwykłe zwierzę z bardzo bliska. Waran jest drapieżnikiem, może zjeść konia lub jelenia. Odnotowano także kilka śmiertelnych ataków na ludzi, warany są także kanibalami. Te zwierzęta nie mają wrogów naturalnych w łańcuchu pokarmowym, jedynym zagrożeniem dla młodych waranów są dorosłe osobniki. Głęboko w odległym Pacyfiku leży Pierścień ognia. Ten region, tworzący 75 procent ziemskich wulkanów i odpowiadający za 90% trzęsień ziemi jest jednym z najtrudniejszych habitatów na naszej Planecie. To pradawne królestwo ognia piekielnego, idealne tło dla opowieści o smokach. Ten smok to kolos: ma blisko 4 metry długości i waży 100 kg. Podstępny i wytrwały drapieżnik - nie ma tu wrogów. Śmiertelnie groźny gad z ogonem jak rapier biega z prędkością 40 km/godz. Życie na Wyspie Smoków toczy się zgodnie z rytmem pływów. Odizolowani od stałego lądu wyspiarze to istny tygiel gatunków, które nie mając wielkiej konkurencji, wspaniale się rozwijają. Niszowe środowisko jest chronione przez ogromną fosę z oceanu, a tutejsze stworzenia znakomicie się przystosowały, co pozwala im przetrwać. Życie na Wyspie Smoków to nieustanne przypływy i odpływy. Także populacja smoków maleje i powiększa się. 10:15 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 5 NEAPOL, UDUCHOWIONY I WULKANICZNY (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 5. NAPLES, SPIRITUAL AND VOLCANIC) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Odcinek piąty to podróż po Neapolu - mieście pełnym duchowości i magii, pamiątek z przeszłości. Nie bez znaczenia jest też wulkaniczne sąsiedztwo w tym zakątku Europy. Jego mieszkańcy mają podobno równie wybuchowy charakter jak pobliski wulkan. A religijność równie silną jak wiarę w zabobony. Niezwykłe noce i dnie, muzea, zabytki, uciechy. Początki miasta osnute są mitologią. W "Odysei" syrena Partenope i jej siostry oczarowały swymi głosami żeglarzy. Odyseusz oparł się im, zatykając uszy woskiem. Nie mogąc oczarować herosa, Partenope umarła z żalu. Jej ciało zdryfowało aż do wysepki Megaride, na której wznosi się Castel dell’Ovo. Od tamtej pory Neapol bywa nazywany miastem Partenope. 11:10 NOTACJE - JERZY POŁOMSKI. PAMIĘTAJ, ZMIEŃ NAZWISKO Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Maria Nockowska Jerzy Połomski urodził się w 1933 roku w Radomiu, właściwe nazwisko to Jerzy Pająk. Jeden z największych polskich piosenkarzy, którego apogeum sławy przypada na lata 60. i 70. Absolwent Wydziału Estradowego Warszawskiej PWST. Uczestnik i laureat festiwali w Sopocie. Jego najbardziej znane przeboje, "Cała sala śpiewa z nami" i "Bo z dziewczynami", nuciła cała Polska. 11:25 POWRÓT Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1978 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Jankowski Zdjęcia: Krzysztof Kalukin, Tadeusz Roman, Jerzy Augustyński, Romuald Farat Po samotnym rejsie dookoła świata na jachcie "Mazurek" kapitan żeglugi wielkiej, Krystyna Chojnowska - Liskiewicz, powróciła 18 czerwca 1978 roku do Gdańska. Przybyła w towarzystwie innych jednostek pływających, przy dźwiękach okrętowych syren, powitały ją tłumy ludzi, które czekały na nadbrzeżu. Po przywitaniu się z rodziną złożyła meldunek o zakończeniu rejsu dookoła świata. Trasa rejsu wynosiła 31166 mil, odwiedziła 21 portów w 10 krajach. Po meldunku odegrano hymn Polski. W Sali Białej Ratusza Głównego Miasta Gdańska, kapitan zameldowała I sekretarzowi KC PZPR, Edwardowi Gierkowi, o zakończeniu pierwszego, kobiecego, samotnego rejsu dookoła świata i złożyła banderę jachtu na jego ręce. Edward Gierek wręczył kwiaty, wygłosił przemówienie i udekorował żeglarkę Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 11:45 ANGLIA. PO BREXICIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski, Marcin Kopeć Scenariusz: Konrad Zagórski Zdjęcia: Siarhei Marchyk W 2016 roku w narodowym referendum większość Brytyjczyków opowiedziała się za tzw. Brexitem. Pięć lat później, po opuszczeniu przez Wielką Brytanię struktur Unii Europejskiej, świat obiegły zdjęcia pustych półek sklepowych oraz kolejek na stacjach benzynowych ze Zjednoczonego Królestwa. Film opowiada historię mieszkańców Wielkiej Brytanii, którzy stanęli po dwóch stronach barykady - pozostania oraz wyjścia z Unii. Stara się zrozumieć, jakie były przyczyny Brexitu oraz jakie są jego konsekwencje. Jak zmieniła się sytuacja Wielkiej Brytanii po wyjściu z Unii Europejskiej? 12:40 ŚWIAT OD ŚWITU DO ZMIERZCHU - EREWAŃ OD ŚWITU DO ZMIERZCHU Cykl dokumentalny, 42 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Maciej Drygas, Mirosław Dembiński Jeden z bohaterów tego filmu, operator wielkiego dźwigu budowlanego, patrzy na miasto z wysoka. Widzi niejedno. Ten dystans i samotność na wysokościach prowokują do przemyśleń, którymi chętnie się dzieli z twórcami filmu. Kamera i my, widzowie, razem z nią przejmujemy ten punkt widzenia. Oglądamy z góry dachy domów, wijące się wśród nich pasma ulic i nagle zauważamy młodą dziewczynę, robiącą fotografie. Ona też lubi odgórną perspektywę. Maluje panoramy miasta z widokami dachów o spokojnej, nieco melancholijnej kolorystyce. Paradoksalnie jednak, ten film trzyma się blisko ziemi. Widzimy, jak żyje wielodzietna rodzina, w której ojciec zbiera złom, a jeden z synów sprzedaje na środmiejskich ulicach święte obrazki za grosze. Widzimy, jak w piwnicznej piekarni pracują kobiety wypiekające starodawnym sposobem lawasze, ormiańskie chleby. Przyglądamy się także codziennym rytuałom starego małżeństwa, ich pogodnym pogwarkom, niespiesznym gestom i milczeniu, w które się pogrążają. Spokojna narracja filmu próbuje uchwycić coś, co wypełnia przestrzeń pomiędzy wzniosłą perspektywą dźwigu z widokiem na Ararat a przyziemną krzątaniną wokół codziennych spraw, walką o przeżycie kolejnego dnia. Każdy widz będzie musiał nazwać to po swojemu. 13:30 LISIE OPOWIEŚCI (FOX TALES) Film dokumentalny, 52 min, Republika Południowej Afryki, 2017 Reżyseria: Susan Fleming, Roderick Deogrades Film dokumentalny o rudym lisie, który walczy o dominację niemal od urodzenia. To bardzo inteligentne, zaradne i nieustraszone stworzenie. Film przedstawia tego poszukiwacza przygód w różnych miejscach, od miejskich środowisk do mroźnych dziczy arktycznej tundry. Zobaczymy, jak niesamowicie adaptuje się do każdego otoczenia. Można je spotkać na prawie każdym kontynencie świata. Od Australii... po koło podbiegunowe. Od najdalszych krańców wsi po serca miast. Ich różnorodność zwiększa się wraz z ekspansją człowieka, a do nowych środowisk wprowadzają się z prędkością zdumiewającą nawet badaczy. Lisy rude są inteligentne. Zmieniają swoje zachowania, by wykorzystać każdą nadającą się okazję. Znakomicie się przystosowują, więc to fascynujące obiekty badawcze. Już myślisz, że je dobrze znasz, a potem uzmysławiasz sobie, że nie bardzo. Niech was nie zwiedzie ich przewrotny urok. Te stworzenia rywalizują z człowiekiem o dominację w krajobrazie. Jednak czy możemy się z nimi mierzyć? Każdej wiosny przychodzą na świat miliony rudych lisków. Niezależnie od tego, gdzie się urodziły, nory mają podobne na całym świecie. Niemniej historia każdej lisiej rodziny jest inna. Przez pół roku będziemy śledzić losy lisków - od pierwszych chwiejnych kroczków po dorosłość. To długa i trudna droga. Mimo to młody lisek podejmuje ryzyko porzucenia terytorium rodziców, w nadziei założenia własnej rodziny. Gdy wkracza na nowy teren, kontynuuje tradycję swoich przodków zdobywania nowych obszarów. To najinteligentniejsze ze stworzeń, nieustępliwe i łatwo się przystosowujące, które wspaniale się rozwija w różnych miejscach i kolicznościach. Czy jest to miasto, czy tereny wiejskie, zimna tundra czy skalista plaża, rudzielce zawsze znajdą sobie miejsce na dom. 14:30 PORTRETY DOKUMENTALNE - TOMASZ WOLSKI. ZWYCZAJNY KRAJ. Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2021 Cykl opowiadający o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców zajmujących się sztuką dokumentu. 14:45 ARTHUR MILLER, CZŁOWIEK SWOJEGO STULECIA (ARTHUR MILLER MAN OF THE CENTURY) Film dokumentalny, 59 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Henrike Sandner Film dokumentalny o Arthurze Millerze, który w ciągu siedmiu dekad stworzył jedne z najbardziej pamiętnych sztuk teatralnych światowej literatury, a poślubiając Marilyn Monroe, stał się ikoną Ameryki. Przez całe życie był rozdarty między przepychem, sukcesem, krytyką społeczną i miłością. Nigdy nie przestawał być ciekawy świata i otwarty na szukanie nowych dróg, przekraczając przy okazji różne granice. Urodził się w Nowym Jorku, w latach dwudziestych XX wieku, a jego biografia jest ściśle związana z wielkimi datami i wydarzeniami tego stulecia: drugą wojną światową, bombą atomową, amerykańskim snem ucieleśnionym przez Marilyn Monroe i światem teatru na Broadwayu. Był rozdarty między sukcesem, miłością, buntem i poczuciem winy. Jeden z najbardziej uznanych, amerykańskich dramaturgów został pochowany 10 lutego 2005 roku, pod lasem w stanie Connecticut. Nie było przy tym medialnych fanfar, rozgorączkowanych fotografów ani kamer. Miał już to wszystko za sobą. 15:55 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI - KREATORZY PRZYSZŁOŚCI ODC. 1 ROBOTY (SHAPERS OF TOMORROW 01 ROBOTS: A CHANCE FOR HUMANITY?) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku pierwszym - roboty. Mamy nadzieję, że wkrótce maszyny zastąpią ludzi w wykonywaniu żmudnych i pracochłonnych zadań. Robotyka poczyniła postępy w sterowaniu robotami, inteligentne maszyny zaczęły się pojawiać nawet w zwykłych gospodarstwach domowych, nie mówiąc już o szkołach, szpitalach czy fabrykach. Roboty są już praktycznie wszędzie. Jak będą wyglądały w przyszłości i w jaki sposób ułatwią nam życie? Renaud Didier pracuje nad technologiami, które pozwolą nam na wirtualne wycieczki. Roboty zaprojektowane przez Robin Murphy ratują ludzkie życie. Kathrine Simon chce przy pomocy robotów zmienić metody produkcji. Frank Geffard projektuje egzoszkielety, a Vincent Dupourque pracuje nad maszynami, które pomagałyby w domu seniorom. Ci niezwykli ludzie stają przed ambitnymi wyzwaniami, żeby sprostać wciąż nowym potrzebom ludzkości. To prawdziwi kreatorzy przyszłości. 16:55 PORTRETY DOKUMENTALNE - ROBERT KACZMAREK. DEFILADA ZWYCIĘZCÓW. Cykl dokumentalny, 4 min, Polska, 2021 Cykl opowiadający o najważniejszych, najciekawszych filmach wybitnych polskich filmowców zajmujących się sztuką dokumentu. 17:05 PRZEWODNIK PUTIFARA - ODC. 6 KONSTANTYNOPOL, WSCHÓD SPOTYKA ZACHÓD (PUTIPHAR'S TRAVEL GUIDE A 19TH CENTURY GLOBE - TROTTER 6. CONSTANTINOPOLE, EAST MEETS WEST) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sebastien Lafebvre, Stanislas Valroff Scenariusz: Helene Chevereau Petrus Putifar jest fikcyjnym podróżnikiem i autorem przewodników turystycznych. Odkrywa zabytki do odwiedzenia, muzea, ogrody, miejsca do zwiedzenia, spaceruje po miastach i dzieli się swoimi spostrzeżeniami. Szósty odcinek to Konstantynopol, nazwa Bizancjum nadana miastu przez Konstantyna Wielkiego, który wybrał je na swoją siedzibę. Tu Wschód spotyka się z Zachodem, kulturowo i narodowościowo. Konstantynopolitańskie noce i dnie, muzea, zabytki, uciechy... Z Paryża do wrót Orientu. Wiedeń, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt i w końcu boski Konstantynopol. Od 1889 roku podróżuje się bezpośrednio znad Sekwany na wybrzeże Bosforu. Spełniły się marzenia. Podróżujemy luksusowym Orient Ekspresem, jedząc wykwintne dania w wagonie restauracyjnym i sypiając w wygodnym przedziale. Dawniej podróżni wysiadali na nabrzeżach, przy których cumowały niezliczone statki, krzyczały mewy i pachniały przyprawy z Dalekiego i Bliskiego Wschodu. 18:10 ZATOPIONE MIASTO PIRATÓW (DRAIN THE SUNKEN PIRATE CITY) Film dokumentalny, 46 min, USA, 2017 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Pod wodami portu Kingston na Jamajce leżą ruiny największego pirackiego miasta wszech czasów, Port Royal. Miasto o bardzo złej sławie 7 czerwca 1692 r. zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi i tsunami. Część wybrzeża, na której było umiejscowione, osunęła się do Morza Karaibskiego, zabierając ze sobą budynki i prawie wszystkich mieszkańców. Archeolog morski, Jon Henderson bada, co się stało, aby poznać dawne sekrety i ostatnie chwile tego miejsca. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 20:10 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 3 Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Malwina i Dagmara dziś się nie kłócą i zgodnie zapraszają koleżanki do dziwnej zabawy. Adaś natomiast, ten bardzo mądry chłopczyk z grupy zuchów, który postanowił doliczyć do trylionów 9, nadal liczy. Tymczasem przedszkole odwiedzają wyjątkowi goście: kucyki. Pani Jola, dyrektorka przedszkola, chce osobiście pokazać dzieciom, że nie ma się czego bać. Filip jest jednak przerażony. Ostatecznie prawie wszystkie maluchy próbują jazdy na sympatycznych zwierzętach, tylko Emre, mały przybysz z Turcji, w żaden sposób nie daje się na to namówić. Karola ze starszaków coś różni od kolegów. Często bawi się udając, że prowadzi swój sklep. Nie jest to zabawa typowa dla chłopców, ale on to wprost uwielbia. Asia ze średniaków jest najweselszą dziewczynką w przedszkolu. Pełni obowiązki dyżurnej i codziennie zanosi wychowawczyniom dzienniki, w których zaznaczają obecności dzieci. Asia bardzo to lubi. Wypełnia swoje obowiązki z przejęciem i bardzo sumiennie. 20:45 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 4 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska 2001 Scenariusz i reżyseria: Barbara Pawłowska Zdjęcia: Józef Szymura Opracowanie muzyczne: Grzegorz Martecki Marta przysiada się do Karola. Chłopiec tym razem nie bawi się w sklep, lecz zajmuje się zabawką, którą przyniósł z domu. Dziewczynka pyta kolegę, gdzie pracuje jego tata. Robi to zapewne po to, by powiedzieć mu, że jej tata jest w Europie - tam, gdzie igloo i pingwiny. Ojciec małego Emre przyniósł kartkę, na której napisał po turecku kilka podstawowych słów. Spoglądając w ten słowniczek, wychowawczyni próbuje porozumieć się z chłopcem, lecz ten rozpaczliwie płacze. Dyrektorka przedszkola uprzedza ojca Emre, że jeśli malec nie zaaklimatyzuje się i nadal będą z nim kłopoty, będzie musiał opuścić przedszkole. W tym odcinku serialu dzieci mówią o różnicy między kobietą a mężczyzną i do czego potrzebne są kobiety, a do czego - mężczyźni. Ich zabawy doskonale ilustrują, jak postrzegają te role. Chłopcy ze starszaków z przejęciem kopią doły w piaskownicy. Wydobywają z nich kamienie i patyki - to pozostałości po dinozaurach. Przy okazji okazuje się, że naprawdę sporo wiedzą o tych wymarłych zwierzętach, których wyginięcie staje się punktem wyjścia rozmowy o nieuchronnym końcu naszej ery. Dziewczynki tymczasem bawią się w salon fyzjerski. Naśladując kobiety, opowiadają o swojej niewesołej sytuacji rodzinnej i mężach, na których nigdy nie można liczyć. A Adam ciągle liczy, by w końcu kiedyś dojść do tryliardów 9. Chłopcy z najmłodszej grupy, bawiąc się plastikowymi samochodami, opowiadają o wypadkach. Powodują straszliwe kraksy. Bardzo fajnie jest bawić się w wypadki, ponieważ wiadomo, że wszystko to jest na niby. Także na niby Dagmara i Patrycja spotykają się w wyimaginowanej kawiarni. Popijając nieistniejącą kawę i paląc niewidzialne papierosy, udają nastolatki rozmawiające o chłopakch. Ciekawe, że podobnie jak niezbyt szczęśliwym w swych związkach kobietom, które przyszły do fryzjera, odgrywanym nastolatkom także nie układa się z chłopakami. Nie najlepiej też rozwija się i kończy rzeczywista zabawa dziewczynek z chłopcami. Do salonu fryzjerskiego przychodzi Marta. Z wielką pewnością siebie opowiada, że jest słynną gwiazdą i ma więcej pieniędzy niż królowa Bona i prezydent. Kacper, który pierwszego dnia w przedszkolu bardzo płakał, wrzeszczał i nie chciał zostać z dziećmi, teraz nie chce iść do domu. Ucieka przed tatą, który próbuje go ubrać. Biega po korytarzu, udając samolot. 21:20 HAND MADE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Przedstawiony projekt stanowi bardzo ciekawą propozycję. Dokument o niezwykłej pracy chirurgów w trzebnickim szpitalu, którzy od początku lat 70. dokonują rzeczy wyjątkowych w Europie i na świecie. To tu po raz pierwszy w Europie, już w roku 1971 reinplantowano z pełnym sukcesem rękę. W 1988 roku reinplantowano małej dziewczynce dwie odcięte nóżki tak dobrze, że do dziś już jako dorosła kobieta uwielbia tańczyć. Z kolei w 2006 roku, 12 lat po wypadku pacjenta, dokonano transplantacji ręki. I tak co roku lekarze ze szpitala w Trzebnicy mogą poszczycić się mnóstwem przyszytych kończyń i zdumiewających transplantacji. Główną osią filmu są bohaterowie, do których dotarli autorzy. Po latach poznajemy ich historie. 22:25 O OJCACH I SYNACH (OF FATHERS AND SONS) Film dokumentalny, 55 min, Liban/Niemcy/Katar/USA/Austria, 2017 Scenariusz i reżyseria: Talal Derki Jak wygląda z bliska życie dżihadystów? Po filmie "Powrót do Homs", który pokazywał radykalizację buntu przeciwko dyktaturze al - Assada, reżyser ponownie odwiedził rodzinny kraj. Udało mu się zdobyć zaufanie rodziny islamskiego fundamentalisty, z którą spędził ponad dwa lata, filmując domową codzienność i walkę z wrogiem. W cieniu toczącej się wojny dorasta najmłodsze pokolenie bojowników dżihadu pozbawione dzieciństwa, poddawane praniu mózgów i morderczym treningom. 23:25 WYJECHANI Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Szatański, Katarzyna Kawecka Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. 24:00 ZŁOTA KOLEKCJA - PIERWSZY POCIĄG Cykl reportaży, 16 min, Polska, 1985 Scenariusz: Ewa Kostańska Film dokumentalny o polskich kolejarzach, pionierach na Pomorzu Zachodnim w 1945 roku. Historia zaczyna się jeszcze przed zakończeniem działań wojennych. Posuwający się w kierunku Berlina front wymaga sprawnego transportu i zabezpieczenia szlaków. Wojsko potrzebuje odciążenia i wsparcia. Zapada decyzja o przejmowaniu kolei na wyzwalanych ziemiach przez Polaków. Po przejściu frontu w 1945 roku na Pomorze Zachodnie trafiają przybysze z Kresów Wschodnich, Małopolski, Lubelszczyzny i Wielkopolski. Przejmują zniszczone stacje, lokomotywownie, tworzą administrację, odbudowują szlaki. Pierwszą siedzibą Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych na Pomorzu Zachodnim zostaje mało zniszczony Szczecinek. Następnie funkcję tę będzie pełnił Szczecin. 40 rocznica odbudowy polskiego kolejnictwa na Ziemiach Odzyskanych. Specjalny pociąg, wtedy już Pomorskiej DOKP, wiezie kolejarzy - pionierów na okolicznościowe obchody do Szczecinka. Szlak wiedzie m.in. przez Stargard, Złocieniec, Szczecin Gumieńce. Wspomnienia czasów powojennej rzeczywistości: ciężkiej pracy, walki z szabrownikami, codziennego ryzyka utraty życia. 00:20 NOTACJE - BOGDAN DZIWORSKI. OKIEM DZIWORA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Anna Więckowska Bogdan Dziworski (rocznik 1941) operator filmowy, fotograf i reżyser. Przez wiele lat związany z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych, gdzie stworzył wiele znakomitych filmów dokumentalnych. Były dziekan Wydziału Radia i Telewizji na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jest autorem ok. 40 filmów krótkometrażowych, średniometrażowych i fabularnych oraz wystaw i albumów fotograficznych. 00:35 MAŁY LALKARZ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Thierri Paladino Zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak Sergio Dotti jest jednym z ostatnich mistrzów sztuki lalkarskiej we Francji. Mieszka na południu Francji. Tutaj Nicea nazywa się Nissa. Duchy Catherine Sgurane i Giuseppe Garibaldiego są tu ciągle żywe. Pewnego dnia po spektaklu Sergio spotyka dziewięcioletniego chłopca o imieniu Thomas. Występ zaciekawił malca do tego stopnia, że powrócił następnego dnia, aby znowu znaleźć się w tym magicznym świecie. Latem wyruszą w trasę po raz pierwszy razem, aby odkrywać gościnne i malownicze okolice Nicei. Jeżdżąc z miasteczka do miasteczka, będą pokazywać ich świat wyobraźni dla przyjemności dzieci i dorosłych. Kamera będzie im towarzyszyła w tej przygodzie. Jest to historia o sielskim świecie, w którym czas płynie powoli i ludzie żyją w zgodzie z rytmem natury. Jest to świat nadal istniejący i jeszcze dostępny. "Mały Lalkarz" to dziennik tej podróży, historia relacji między mistrzem a uczniem, pokazana w naturalnych i ciągle autentycznych plenerach południa Francji. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 221 Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski W tym odcinku dwie historie: ŻOŁNIERZE - POWSTAŃCOM Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach Powstania Sstyczniowego, niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. ŚLADAMI JEDNEGO Z WIELU Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 02:05 ZAUNGAESTE - ZZA PŁOTU Film dokumentalny, 51 min, Polska/Niemcy, 2008 Scenariusz, zdjęcia i reżyseria: Leszek Dawid, Matl Findel Muzyka: Wojciech Błażejczyk Pomysł filmu był prosty: Polak w Niemczech i Niemiec w Polsce mieli w ciągu tygodnia zarejestrować garść obrazków z codziennego życia. Każdy taki obrazek to statyczne, kilkudziesięciosekundowe ujęcie z jednej kamery. O tym, czy jesteśmy w Niemczech czy w Polsce, informują nazwy dni tygodnia, których nazwy ukazują się na ekranie w dwóch językach: polskim i niemieckim. Jeśli jest Sonntag, Montag czy Dienstag to znaczy, że jesteśmy w Niemczech. Odpowiednio: niedziela, poniedziałek czy wtorek przenoszą nas do Polski. Za sprawą Leszka Dawida oglądamy więc migawki ze zlotu starych samochodów, rodzinę planującą wyjazd na wyspę Rugię, starego organistę grającego organach, lekcję tańca dla najmłodszych adeptek szkoły baletowej czy obwoźną sprzedaż tanich produktów spożywczych dla ubogiej klienteli w Niemczech. Mati Findel pokazuje z kolei ludzi wychodzących z kościoła po niedzielnej mszy, pensjonariuszy domu opieki prowadzonego przez zakonnice, przygotowania do występu pod gołym niebem zespołu muzycznego czy wodzireja prowadzącego zabawę weselną w sali bankietowej gdzieś w Polsce. Niektóre obrazki pokazują odmienne sytuacje, inne są niemal bliźniaczym odbiciem życia po obu stronach granicy: np. rybak łowiący ryby w Polsce i para łowiąca ryby w Niemczech, mężczyzna grający na ganku na gitarze dla swojej żony czy syn grający na gitarze dla słuchających go rodziców. Po latach przemian społeczno - gospodarczych różnice między oboma krajami w znacznym stopniu się zatarły, wyrównuje się poziom życia. I tu i tam ludzie miewają te same radości i smutki, borykają się z podobnymi problemami finansowymi czy zdrowotnymi. Za płot nie musimy już patrzeć zazdrośnie, lepiej z ciekawością i życzliwością. 03:05 W ROGATYWCE I TYGRYSIEJ SKÓRZE Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jerzy Lubach Scenariusz: Dawid Kolbaia, Jerzy Lubach Historia losów oficerów gruzińskich, którzy znaleźli się w szeregach Armii Krajowej w czasie II wojny światowej. Obecnie żyją w różnych krajach świata. W Polsce ma nastąpić odsłonięcie ich pomnika na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.