TVP Dokument Czwartek, 24.02.2022 06:00 DZIKA POLSKA - TANIEC ŻYWIOŁÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Jerzy Abramowicz Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński W kolejnym już odcinku razem z naszymi prowadzącymi wyruszyliśmy na największą Polską wyspę Wolin. Jej tajemnice odkryje przed widzami Prof. Stanisław Musielak z Instytutu Nauk o Morzu Uniwersytetu Szczecińskiego. Wody Bałtyku utworzyły tu najwyższe na polskim wybrzeżu klify. Nieustannie atakowany przez fale brzeg klifowy, cofa się tu co roku o około metr. Wyspa Wolin ukształtowana przez ostatni lodowiec 11 tysięcy lat temu, wciąż zmienia się. Mamy przed sobą jeden z najbardziej gwałtownie i dynamicznie zmieniających się krajobrazów na ziemi, a dochodzące do głosu siły przyrody nieożywionej są motorem napędzającym te zmiany. Przemieszczanie się całych kontynentów, huraganowe wiatry, falowanie morskie, ruchy lodowców, wędrujące piaski - to wszystko sprawia, że życie na ziemi rozwija się, różnicuje i doskonali. To, co po ludzku określane jest mianem niszczących katastrof, jest dla życia błogosławieństwem. 06:30 DZIKA POLSKA - UKOCHANA WATAHA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy odcinek to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są "szaleńcy natury" - ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. W tym odcinku wizyta w okolicach Górzna i spotkanie z dzikami, ukochaną watahą Marcina Kostrzyńskiego. 07:05 PO DWÓCH STRONACH LUSTRA WODY Serial dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Seria "Po dwóch stronach lustra wody" zabiera widza w podróż na dwa krańce Oceanu Spokojnego. Z jednej strony archipelag Komodo, w którym na lądzie niepodzielnie królują słynne smoki, a pod powierzchnią wody silne prądy omiatają usiane życiem rafy koralowe. Indonezja to także kraina niszczycielskich wulkanów, których erupcje niejednokrotnie naruszały porządek świata. Po drugiej stronie oceanu znajduje się, gęsto porośnięta lasem deszczowym, Kostaryka. Plaże obmywane są wodami zatoki, której nazwa pochodzi od nazwiska legendarnego, angielskiego korsarza Francisa Drake'a. Wody te zamieszkałe są przez niezliczone formy życia, które mogą być zarówno piękne, jak i niebezpieczne. Serial nie tylko odkrywa przed widzem tajemnice świata dzikiej przyrody, ale także buduje ludzką świadomość w kontekście wspólnej egzystencji wszystkiego, co żyje na Niebieskiej Planecie. "Po dwóch stronach lustra wody" to niezwykła wyprawa przez dwa światy, która prowadzi do pytania o miejsce człowieka za Ziemi. Seria składa się z 10 epizodów czterdziestopięciominutowych, a reżyserem jest Andrzej Misiuk autor wielu podwodnych produkcji dokumentalnych. Narratorem filmu jest magiczny głos Krystyny Czubówny. 08:00 DZIKI BAŁTYK - ODC. 3 MIĘDZY FINLANDIĄ A SZWECJĄ (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 3. BETWEEN FINLAND AND SWEDEN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Trzeci odcinek przenosi nas nad Zatokę Botnicką. Zimą dom dla nerpy. 300 kilometrów dalej na południe miliony ryb udają się na wybrzeże, aby złożyć jaja. Finlandia jest siedliskiem latającej wiewiórki. Wiosną samce zaczynają szukać samic. Do końca lutego to zamarznięty, biały ocean - blisko 300 - kilometrowej długości i szerokości 150 km. Pokrywa lodowa, grubości nawet 120 cm, kryje cały Bałtyk Północny. W miesiącach zimowych słońce jest nisko nad horyzontem i wyzwala barwną grę świateł na niebie. Zorza polarna lśni, gdy wiatr słoneczny przenika do atmosfery ziemskiej. Północna część Bałtyku jest pod lodem od połowy października do maja. W Zatoce Botnickiej jest zasolenie zaledwie półprocentowe, więc woda zamarza tu szybciej niż w innych rejonach Bałtyku. To Bałtyk - dziecko ostatniej epoki lodowcowej. 09:05 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 2 VANIL NOIR (UNTAMED SWITZERLAND 02. VANIL NOIR / WILDE SCHWEIZ 02. DAS VANIL NOIR) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku drugim - Vanil Noir. Jest to szczyt w Alpach Fryburskich, części Alp Zachodnich. Leży w Szwajcarii w kantonach Vaud i Fryburg. Należy do głównego łańcucha Alp Berneńskich. Można go zdobyć ze schroniska Chalet Les Marrindes (1868 m). Czas się tu zatrzymał. Zaczarowana okolica. Dla wielbicieli przyrody to główna atrakcja górskiego świata Szwajcarii. W rezerwacie Vanil Noir nadal można znaleźć dziewiczą przyrodę. Znajdujemy się na granicy płyt kontynentalnych Afryki i Europy. Po lewej z tyłu mamy Afrykę. Przy podziale na płyty tektoniczne nazwalibyśmy je Alpami Środkowo - Wschodnimi lub Południowymi. Miejsce, w którym stoimy, to już Europa. Naukowa nazwa to płaszczowiny pennińskie. Okolica przełęczy położonej wysoko nad krainą jezior przypomina krajobraz wulkaniczny. Ogród rzeźb stworzony przez naturę z różnych rodzajów skał. Pozostałości dawnej aktywności tektonicznej, pamiątka po ogromnej energii. Żyją tu wyjątkowe zwierzęta. Głównie owady i żaby, które mogą przetrwać w środowisku kwaśnym. 10:10 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 1 ANDORA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 1 ANDORRA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek pierwszy to wycieczka do Andory. Jest to małe państwo w południowo - zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Leży w Pirenejach, granicząc od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią. Niektórym kojarzy się wyłącznie z zakupami w strefie bezcłowej, innym z jazdą na nartach zimą, ale to fascynujący kraj w pięknych górach - świetne miejsce na spędzenie wakacji. 11:05 LUD DA SIŁĘ SWOJEMU POECIE Reportaż, 20 min, Polska, 1981 Scenariusz: Adam Kinaszewski, Marian Terlecki Zdjęcia: Włodzimierz Resiak Reportaż o budowie Pomnika Poległych Stoczniowców, upamiętniającego ofiary wydarzeń Grudnia 1970 oraz spotkanie z Czesławem Miłoszem w czerwcu 1981 r. w Gdańsku. Poeta jest autorem wiersza, którego fragment umieszczono na pomniku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami znajduje się na Palcu Solidarności w Gdańsku, w pobliżu Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie zabito pierwszych stoczniowców. Odsłonięto go 16 grudnia 1980 roku. 11:35 NASZA MAŁA POLSKA. Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2018 Reżyseria: Matej Bobrik Zdjęcia: Michał Stajniak Muzyka: Tymoteusz Witczak Co roku kilkanaścioro młodych Japończyków rozpoczyna studia na Wydziale Polonistyki Tokijskiego Uniwersytetu Studiów Zagranicznych. Mają po kilkanaście lat, nie umieją wymówić słowa kiełbasa i sądzą, że ludzie w Polsce piją mleko z olbrzymich kartonów. Jednym z obowiązkowych zadań studentów drugiego roku jest wystawienie sztuki teatralnej w języku polskim. W tym roku będzie to "Męczeństwo Piotra Oheya" Sławomira Mrożka. Matej Bobrik w swoim filmie dokumentalnym "Sztuka zrozumienia" z dystansem godnym antropologa i ciepłym humorem, opowie o ich zmaganiach nie tylko z językiem polskim, lecz także ze zderzeniem wyobrażeń z rzeczywistością. 12:55 POWIEDZ MI COŚ JESZCZE Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Barbara (67) od pięciu lat choruje na stwardnienie zanikowe boczne. Poznajemy ją w momencie, gdy jest przykuta do łóżka, a jedyne mięśnie, które nigdy nie odmawiają jej posłuszeństwa, to mięśnie gałek ocznych. Mimo choroby jest w pełni świadoma. Barbarą na co dzień opiekuje się jej mąż i opiekunki. Raz w roku mąż jeździ na dłuższy urlop. Wówczas Barbarą opiekuje się jej córka, Martyna (36). Film jest zapisem trzytygodniowych wakacji Martyny u mamy. Córka z werwą opiekuje się mamą, gotuje, karmi ją, pielęgnuje, sprząta mieszkanie. Przede wszystkim jednak traktuje ten pobyt jako szansę na zbliżenie się z mamą. Mimo że klasyczna komunikacja werbalna nie jest możliwa, Martyna próbuje dowiedzieć się od mamy jak najwięcej. Komunikację umożliwia spisany alfabet, wzrok Barbary zatrzymuje się na konkretnych literach, a Martyna układa z nich słowa. Barbara potwierdza lub zaprzecza gotowe słowo, patrząc w lewo na tak, a w prawo na nie. Martyna zadaje mamie pytania: czasem pyta ją błahostki, czasem porusza najbardziej egzystencjalne tematy. Patrząc na mamę, która najprawdopodobniej wkrótce odejdzie, Martyna konfrontuje się z największymi egzystencjalnymi lękami. Córka szuka w mamie oparcia, wtula się w nią, chcąc czerpać jak najwięcej ze wspólnie spędzonego czasu. Czasu, którego nie zostało im wiele. Zarówno Martyna, jak i Barbara te chwile wykorzystują do maksimum, komunikując się coraz częściej pozawerbalnie, po prostu patrząc sobie w oczy. Wracają do pierwotnych instynktów, do tej magicznej więzi, która łączy matkę z córką. Wpatrując się w siebie nawzajem, odnajdują harmonię. 13:45 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 3 LODOWIEC ALETSCHGLETSCHER (UNTAMED SWITZERLAND 03. THE GREAT ALETSCH GLACIER / WILDE SCHWEIZ 03. ALETSCHGLETSCHER) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku trzecim - Aletschgletscher. Grosser Aletschgletscher, największy lodowiec Alp leży w Alpach Berneńskich, w kantonie Valais w Szwajcarii. Aletsch ma długość 23, 6 km (2002 r.), zajmuje powierzchnię 117, 6 km² i składa się z ok. 27 mld ton lodu. U schyłku małej epoki lodowej w roku 1850 lodowiec miał długość 27 km. Lodowiec jest objęty rezerwatem znajdującym się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, razem ze szczytami Bietschhorn i Jungfrau. 14:50 RYSZARD SZURKOWSKI - WYŚCIG PRZEZ ŻYCIE Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Zbigniew Rytel Zdjęcia: Ładysław Lipkowski, Marian Kostra Dla każdej telewizji trudnym momentem jest sytuacja, kiedy odchodzi jakaś wybitna postać ze świata sportu i nagle okazuje się, że nie ma żadnego materiału, który sumowałby jej/jego osiągnięcia. Okazuje się też, że już nie uda się porozmawiać z bohaterem dawnych czasów. Może warto rozpocząć produkcję filmów biograficznych, opisujących wielkich sportowców z naszej przeszłości. One są cenne nie tylko w momencie śmierci bohatera, ale też są atrakcyjnym uzupełnieniem bieżącej oferty programowej. Pierwszym przykładem jest Ryszard Szurkowski. Jego sportowe osiągnięcia wystarczą, żeby zrobić film z wykorzystaniem materiałów archiwalnych i wspomnień samego kolarza. 16:00 KREATORZY PRZYSZŁOŚCI ODC. 7 STATKI POWIETRZNE (SHAPERS OF TOMORROW 07 - AIR AND SPACE TRAVELS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Quentin Domart, Clemence Rabeau Seria dokumentalna opowiadająca o ciekawych rozwiązaniach technologicznych w różnych dziedzinach życia. Na całym świecie ludzie wymyślają i projektują przedmioty, które zmienią naszą codzienność. Zasługują na uwagę, ponieważ ich dzieła mogą uczynić nasze życie jaśniejszym, łatwiejszym i bardziej zrównoważonym. Oni kształtują nasze jutro! Wyruszamy z nimi w podróż do przyszłości. W każdym odcinku skupimy się na jednym, określonym temacie, poznamy innowacje, które zmienią nasze życie w dziedzinach takich jak: mieszkania, transport, recykling, odzież, energia, żywność, robotyka. Dowiemy się, co nowego wynaleźli naukowcy, aby chronić i badać dzieła sztuki. W odcinku siódmym - statki powietrzne. Dzięki postępom nauki w dzisiejszych czasach możemy w krótkim czasie dotrzeć do odległych zakątków świata, a nawet wszechświata. Niestety, powietrzne podróże mają duży wpływ na środowisko. Każdego dnia startuje blisko 100.000 samolotów, czyli ponad 3 miliony rocznie. W ostatnich dwudziestu latach bardzo się zwiększył wpływ podróży powietrznych na środowisko. Postęp techniczny sprawił, że zwykli ludzie mogą polecieć na wycieczkę w kosmos. Czy można skonstruować samolot, który by mniej szkodził środowisku? Jak będą wyglądały statki powietrzne przyszłości? Samolot zasilany energią elektryczną, zbudowanie silnika, który zużywałby mniej paliwa, zredukowanie hałasu wywoływanego przez samoloty, loty w kosmos w innowacyjnych, lekkich rakietach czy latający samochód. Wszyscy ci wynalazcy poświęcają swój czas badaniom. Chcą, by podróże powietrzne mniej szkodziły środowisku. To prawdziwi kreatorzy przyszłości. 16:55 NOTACJE - PROF. SZEWACH WEISS. NIENAWIDZĘ NIENAWIDZIĆ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia prof. Szewacha Weissa, byłego ambasadora Izraela w Polsce, o dramatycznych losach jego rodziny w czasie II wojny światowej w Borysławiu (koło Drohobycza i Truskawca). "Polska jest moją pierwszą Ojczyzną, czuję się między wami jak między swoimi" - rozpoczyna swoją opowieść prof. Szewach Weiss. 17:15 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 2 MONAKO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 2 MONACO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek drugi to wycieczka do Monako, niewielkiego miasta - państwa, położonego w Europie Południowej, nad Morzem Śródziemnym, w obrębie Riwiery Francuskiej. Od 1866 r. jest w unii celnej z Francją, od 1918 r. francuskie wojsko może stacjonować na terenie Monako, a Francja ma prawo zatwierdzania zawieranych przez to państwo umów międzynarodowych. Piękne, bogate, wymarzone miejsce turystyczne, owiane atmosferą luksusu. 18:15 LUWR PONADCZASOWY (THE TIMELESS LOUVRE / LE LOUVRE) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2019 Reżyseria: Anne - Claire Danel Przez ponad 200 lat położony w Paryżu Luwr jest obowiązkowym miejscem odwiedzin oraz źródłem wzruszeń, marzeń i fantazji. Muzeum mieści się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. Znajduje się tu ponad 38 000 dzieł sztuki. Nigdy nie przestaje urzekać, zadziwiać i angażować gości. Ten dokument to podróż do tego pięknego miejsca, w którym pracują dwa tysiące ludzi, aby zadbać o wszystko i utrzymać w dobrej kondycji. Spotkamy tych, którzy są od dawna związani z tym miejscem. Skorzystamy z wyjątkowych archiwów i opinii ważnych osób. Zbadamy, co powoduje, że to miejsce jest tak ponadczasowe i wieczne. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 20:10 ZŁOTE ŁANY - ODC. 7 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek W Złotych Łanach wielkie rolnicze święto - dożynki. Ksiądz proboszcz święci wieńce dożynkowe, a także nowy hydrant, bo wieś wzbogaciła się o wodociąg właśnie oddany do użytku. Gospodarze uczestniczący w uroczystości rozmawiają o efektach swojej pracy. Pan Franciszek uważa, że plony nie były najlepsze, ale mogły być gorsze. Irek jest zadowolony: wszystko wskazuje na to, że wreszcie wykaraska się z długów. Pan Marian zauważa, że pogoda była fatalna i wielu rolników poniesie straty. On radzi sobie tylko dlatego, że jeździ do Niemiec i tam dorabia. Bez tego nie byłby w stanie utrzymać rodziny. Atrakcją dożynek jest loteria i występ siłacza. Właśnie z tego powodu na zabawie zjawił się też Jan "wróżący ze stołu". Chce się przekonać, czy wyczyny siłacza są wynikiem magii, czy też raczej sprytu. Pani Wanda stroi się, by pójść na dożynki, kiedy przyjeżdża jej zięć. Rozmawiają o Irku. Matka jak zawsze martwi się, że chłopak nie może znaleźć sobie żony, zięć pociesza ją jednak, że być może już znalazł sobie dziewczynę na trwającej od jakiegoś czasu zabawie. Do pana Franciszka przyjeżdżają zaprzyjaźnieni letnicy. Zainstalowali grill nad jeziorem. Rozmawiają z gospodarzem o opłacalności uprawy ziemniaków i o sprzedaży gospodarstwa, na które pan Franciszek od dawna ma kupca. U Wełpów jeszcze nie wszystkie plony zwieziono z pól. Pozostała do skoszenia gryka. W jej sprzęcie pomaga gospodarzowi pan Kałczar. Tymczasem żony obu rozmawiają o życiu, drożyźnie, kłopotach i zadłużeniu w miejscowym sklepie. W świetlicy trwają przygotowania do wesela. Pan Marian wydaje za mąż jedyną córkę. 20:40 ZŁOTE ŁANY - ODC. 8 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Muzyka: Bartosz Straburzyński Konsultacja językowa i narracja: prof. Jan Miodek W gospodarstwie pana Mariana trwają przygotowania do wesela. Kury idą pod nóż, gościom bowiem, jak chce tradycja, trzeba podać rosół. Dzwonnik uderza w dzwon. Słysząc jego dźwięk, pani Rozalia snuje rozważania o braku pobożności w dzisiejszym świecie. Pan Szorc jest jednym z najbogatszych i najbardziej szanowanych gospodarzy w Złotych Łanach. Postawił na hodowlę koni rasy śląskiej i zupełnie dobrze na tym wychodzi. Córka Dorota ma zamiar iść w jego ślady. Pani Wanda uważa, że wystawne wesela, które ciągle jeszcze urządza się we wsiach, zupełnie nie mają sensu. Lepiej przeznaczone na nie pieniądze dać młodym, żeby mieli od czego zacząć wspólne życie. W domu pana Mariana państwo młodzi szykują się do wyjazdu do kościoła. Nim to nastąpi, otrzymają błogosławieństwo od rodziców. Potem, zgodnie z miejscowym zwyczajem, orszak weselny przejedzie przez całą wieś. Sąsiedzi na drodze ustawią bramki - przeszkody, a z im bogatszych domów pochodzą młodzi, tym przeszkód jest więcej. Młodzi zatrzymają się przed każdą, by czekające tam dzieci obdarować słodyczami, a dorosłych poczęstować czymś mocniejszym - w podzięce za życzenia. Edward Wełpa i jego syn Maniek chorują na oczy z powodu niedostatecznego ich zabezpieczenia podczas pracy ze spawarką. Założyli więc ciemne okulary i wychodzą w pole. Mają zwozić słomę. Od trzech lat sąsiadem Wełpów jest artysta malarz. Osiadł w Złotych Łanach zmęczony miastem. Każdego lata urządza u siebie plenery dla przyjaciół plastyków. Na co dzień zaś obserwuje z boku wieś, ciekaw, jak radzą sobie rolnicy w niełatwym dla nich okresie. Pan Franciszek jest zadowolony. Ostatecznie odrzucił ofertę Belga, który chciał kupić jego ziemię. Pani Stenia natomiast doszła do wniosku, że jako businesswoman powinna mieć jakieś hobby i właśnie w pobliskiej stadninie pobiera pierwszą lekcję jazdy konnej. U Kałczorów wesele Marianowej córki staje się okazją do wspomnień. Pani Grażyna opowiada, jak mąż zakochał się w jej pięknym warkoczu, którego do dziś nie pozwala obciąć. Tymczasem państwo młodzi dziękują rodzicom za wszystko. Zaraz odbędą się oczepiny połączone z przyśpiewkami. 21:15 LARISSA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Alexandre Dayet Koniec 1942 roku; dziesięcioletnia dziewczynka, Larysa, ucieka z getta warszawskiego. Jej matka, Dorka, została deportowana do Treblinki dwa miesiące wcześniej. Ojciec Larysy, Jakob, organizuje ucieczkę. Pomaga mu wujek Marian, który działa w ruchu oporu poza gettem. Dziewczynka wspina się po drabinie i przeskakuje na drugą stronę muru. Po aryjskiej stronie Warszawy Larysa znajduje schronienie w mieszkaniach ludzi zaprzyjaźnionych z wujkiem Marianem. W lutym 1943 roku ukrywa się u rodziny Jasików. Dom znajdował się tuż przy granicy getta. Córka gospodarzy, nastoletnia Helena, opiekuje się małą Żydówką. To podczas całej wojny jedyny moment normalnego życia. Mimo zagrożeń polska rodzina zapewnia jej miłość i otacza ją bezinteresowną opieką. Larysa musi jednak po kilku tygodniach się wyprowadzić z powodu gróźb oprawców. Gdy mała dziewczynka opuszcza rodzinę Jasików, dziewczęta widzą się po raz ostatni. Mimo wybuchu Powstania Warszawskiego i zniszczenia stolicy małej Larysie udaje się przetrwać. Najbliższa rodzina dziewczynki ginie w skutek obław i deportacji. Pod koniec wojny bohaterka trafia do sierocińca w Otwocku, gdzie zaczyna pisać Czarny Notatnik, w którym opisuje codziennie swoje losy w powojennej Polsce. Po roku tułaczki po Łodzi i Częstochowie odnaleziona przez dalszą rodzinę matki wyjeżdża do Francji. 70 lat po tych wydarzeniach Larysa otrzymuje e - mail z Polski. Nadawcą niespodziewanej wiadomości jest Mariusz, wnuk Heleny Jasik, który odnalazł ślad po Larysie w internecie. Kontakt ten sprawia, że Larysa decyduje się na wyjazd do Polski, aby spotkać się z Heleną. 22:15 PRZEMYŚL - ZŁAMANE MARZENIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Magierski Zdjęcia: Maciej Magowski Arianka Spiegel jest cudownym dzieckiem, nazywana przez prasę polską Shirley Temple. W wieku lat siedmiu występuje na scenie "Cyrulika Warszawskiego", grając na fortepianie, śpiewa i recytuje wiersze między innymi Tuwima i Brzechwy. Arianka gra też epizody w paru polskich przedwojennych filmach, między innymi w "Gehennie" Michała Waszyńskiego. Ma 9 lat, kiedy wybucha wojna. Starsza o sześć lat Renia jest niebywale wrażliwa, skryta i romantyczna. Od stycznia 1939 roku pisze swój pamiętnik, w którym zamieszcza wspaniałe wiersze, czasem miłosne, a czasem inspirowane rzeczywistymi wydarzeniami. 700 - stronicowy dziennik opisuje jej samotność, pierwszą miłość, życie codzienne, najpierw podczas sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji Przemyśla. Oddaje okrucieństwa i poniżenia doświadczane w przemyskim getcie. Renia pisze do ostatniego dnia swojego życia. Dwa tygodnie po skończeniu 18 lat, pojedynczym strzałem, zostaje zamordowana na ulicy Przemyśla. Arianę ratuje z getta chłopak Reni. Do Warszawy, do mamy przewozi ją ojciec koleżanki z klasy, który jak dzisiaj wiemy, pracował z oddziale Żegoty w Przemyślu. W Warszawie zostaje ochrzczona i umieszczona w stosunkowo bezpiecznym klasztorze urszulanek. Matka na aryjskich papierach pracuje w biurze Hotelu Europejskiego. Poznaje tam niemieckiego oficera, który się w niej zakochuje i wysyła ją razem z córką do bezpiecznej wtedy jeszcze Austrii. Dzieje się to tuż przed wybuchem powstania warszawskiego. W Austrii zostają wyzwolone przez Amerykanów. Chłopak Reni przeżył obóz w Oświęcimiu i po wojnie doprowadził to tego, że dziennik Reni wrócił do jej siostry, obecnie mieszkającej w Nowym Jorku. To dzięki niemu mamy szansę tę historię opowiedzieć w całości. 23:20 WYJECHANI Telenowela dokumentalna TVP, 24 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Szatański, Katarzyna Kawecka Telenowela dokumentalna przedstawiająca losy polskich emigrantów - osób, które wyjechały do różnych krajów Europy. 23:55 MODA, STYLE, ZWYCZAJE Film dokumentalny, 36 min, Polska, 1973 Autor: Czesław Kruszelnicki Prowadzący: Aleksandra Piotrowska, Ewa Olejniczak, Ewa Wiśniowska Wykonawcy: Alicja Kamińska, Halina Kwiatkowska, Marta Stebnicka, Marian Cebulski, Julian Jabczyński, Wiktor Sadecki, Marek Walczewski, Irena Walczak, Tadeusz Walczak W programie "Moda, style, zwyczaje" autor, Czesław Kruszelnicki, wcieli się w rolę spikera, a w jego zastępstwie Aleksandra Piotrowska, Ewa Olejniczak i Ewa Wiśniowska zaproszą i przeprowadzą rozmowy z gośćmi programu. W tym świątecznym odcinku prof. Karol Estreicher, Wiktor Zin i Stanisław Broniewski będą opowiadali o tradycjach szopki krakowskiej. 00:35 NOTACJE - PROF. SZEWACH WEISS. POLITYK OD DZIECKA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia prof. Szewacha Weissa, byłego ambasadora Izraela w Polsce. Prof. Szewach Weiss opowiada o swoim dzieciństwie, o decyzji rodziny o wyjeździe z Polski w 1946 r. Mówi również o nauce i pracy w szkole rolniczej w Izraelu, przeżyciach związanych z deklaracją niepodległości Izraela w 1948 r. , a także swojej działalności politycznej. Prof. Szewach Weiss urodził się w 1935 r. w Borysławiu. Profesor nauk politycznych, dziennikarz, były przewodniczący Knesetu (1992 - 1996), były ambasador Izraela w Polsce (2000 - 2003). Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (2006), Uniwersytetu Warszawskiego (2011) i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi (2011). 00:50 CZASEM ŚNIĘ, ŻE LATAM Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Aneta Popiel-Machnicka Pełen dramatycznych zwrotów akcji film dokumentalny, który opowiada o przekraczaniu granic w dążeniu do spełnienia marzeń i uzyskaniu aprobaty ze strony rodziców. Bohaterką tej przejmującej opowieści jest 18 - letnia, wybitnie utalentowana tancerka. Balet jest jej jedynym światem, perfekcja w tańcu - celem istnienia, wielka scena - spełniającym się snem. Stale towarzyszący jej ból, życie prywatne, samotność i zmęczenie pozostają gdzieś na marginesie, aż do chwili poważnego wypadku, któremu ulega dwa dni przed kluczową dla jej kariery premierą w Operze Berlińskiej. Poetycka narracja, piękne zdjęcia i muzyka, a także los tancerki, która postawiła wszystko na jedną kartę, rozbudzają emocje i nakłaniają do refleksji nad ceną, jaką Weronika płaci za wybór, którego dokonano, gdy miała 10 lat. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZA BITWA O SZYNY ODC. 227 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Powstańcza bitwa o szyny Kolej żelazna zmieniła raz na zawsze oblicze wszystkich konfliktów militarnych. Możliwość szybkiego przerzutu ogromnych mas wojska i sprzętu na znaczne odległości zwolniła sztabowych planistów od obowiązku planowania niekończących się przemarszów wraz z kwestią zapewnienia po drodze ogromnej ilości żywności i kwater dla maszerujących. Dziś jesteśmy w Łochowie. W czasie powstania styczniowego przez Łochów przebiegała świeżo wybudowana linia kolejowa. To tu 23 stycznia 1863 roku na dworzec od strony Warszawy wjechał pociąg z powstańcami, którzy z pomocą miejscowej ludności w wyniku walki wyparli stąd Rosjan. Chwila chwały trwała krótko. Pod gradem rosyjskich kul nastąpił odwrót powstańców. Być może to właśnie wydarzenie tak mocno zapadło w pamięć inżyniera kolejowego Ignacego Mystkowskiego, że w maju 1863 roku legło u podstaw jego planu ataku na tę samą linię kolejową, gdy dowodził powstańczym zgrupowaniem. Potwór na gąsienicach. Nasza kolejna opowieść też pokaże, jak technika odmieniała oblicze pola walki. W przypadku broni, którą zamierzamy pokazać, na szczęście tylko teoretycznie. To 2S7 Pion - największa armata, jaka była na wyposażeniu Wojska Polskiego. 02:15 MROŻEK I BALTAZAR Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Śmiarowski Zdjęcia: Grzegorz Ruzik, Piotr Wąsowski, Andrzej Adamczak Wykonawcy: Antoni Libera, Susana Osario Mrożek, Sławomir Mrożek, Maciej Englert, Piotr Adamczyk, Krzysztof Masłoń, Ludwik Flaszen, Prof. Anton Maria Raffo, Emilio Lerici, Georges Werler, Prof. Pierro Marchesiani, Torsten Bauer, Michaił Mokiejew, Aleksander Fieklisow, Wiaczesław Ziła Film dokumentalny o Sławomirze Mrożku - jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy i dramaturgów. Pisał od dwudziestego roku życia. Jest autorem co najmniej 43 dramatów, dwóch powieści, ponad 400 opowiadań, jednej autobiografii oraz Dziennika 1962 - 1989, na którego opublikowanie zdecydował się po blisko 20 latach od dokonania ostatniego wpisu... Mrożek wyjechał z Polski w 1963 roku i mieszkał kolejno we Włoszech, Francji, Niemczech i Meksyku. Do Polski powrócił w 1996 roku. W 2003 roku, po przejściu choroby, której rezultatem była utrata zdolności mowy, przeżył sen, w którym poznał swoje nowe imię i nazwisko zarazem Baltazar. Tak zatytułował też swoją autobiografię, napisaną w ramach terapii. W 2008 roku przeprowadził się do Nicei. W Polsce jako dramaturg zadebiutował sztuką Policja. Od 1962 rozpoczęła się jego kariera międzynarodowa. O twórczości i życiu Mrożka opowiadają żona Susana Osario Mrożek, polscy i zagraniczni pisarze, reżyserzy, aktorzy, krytycy (m. in. Ludwik Flaszen, Maciej Englert, Antoni Libera, Piotr Adamczyk, Georges Werler, prof. Anton Maria Raffo, prof. Pierro Marchesiani, Michaił Mokiejew, Torsten Bauer, Wiaczesław Ziła), a także sam bohater filmu Sławomir Mrożek. 29 czerwca 2010 roku Sławomir Mrożek ukończył 80 lat. Ekipa Telewizji Polskiej jako jedyna uczestniczyła w urodzinowym kameralnym spotkaniu w gronie bliskich znajomych i przyjaciół Sławomira Mrożka, które odbyło się w czerwcu w Nicei. 03:20 IKONA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Kasperski Zdjęcia: Łukasz Żal Muzyka: Antoni Komasa - Łazarkiewicz Film opowiada o szpitalu psychiatrycznym Aleksandrowski Central we wsi Aleksandrowskoje obwodu irkuckiego (Syberia). Bohaterami są pacjenci, lekarze i cała okoliczna wieś utrzymująca się głównie z pracy w szpitalu. W Aleksandrowskim Centralu pracuje 3 lekarzy, wszyscy w średnim bądź już podeszłym wieku. Liczba pacjentów waha się w granicach 1520 - 1530, co daje ponad 500 chorych na jednego lekarza. Już dwukrotnie próbowano zamykać Aleksandrowski Central, i dwukrotnie udało się go obronić. Poprzedni gubernator obiecał nawet pieniądze na remont, wymierzono działki, trwały prace przygotowawcze. Niestety, nie zdążył zdjęto go z urzędu. Teraz szpital ma już podpisany wyrok śmierci, a dr Masłow chce zostać na posterunku do momentu jego wykonania. Kiedy zamkną szpital, wieś prawdopodobnie zginie, stanie się martwa jak wiele innych syberyjskich wiosek. Upiorny szpital więzienie razem z opustoszałą wsią Aleksandrowskoje pochłoną błota.