TVP Historia Sobota, 26.02.2022 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1806 - początek budowy Łuku Triumfalnego w Paryżu; 1808 - urodził się Honore Daumier, francuski malarz i rzexbiarz; 1927 - sejm uchwalił, że hymnem RP jest "Mazurek Dąbrowskiego"; 1973 - wyprodukowano ostatni samochód marki "Warszawa"; 07:05 PASTERZ - KAZIMIERZ KARDYNAŁ ŚWIĄTEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Królak, Paweł Woldan Film biograficzny poświęcony kardynałowi Kazimierzowi Świątkowi, arcybiskupowi metropolicie mińsko - mohylewskiemu, administratorowi apostolskiemu diecezji pińskiej, wieloletniemu więźniowi łagrów sowieckich. 08:00 PRZYRODNIK NA TROPIE - /21/ - ŁOŚ Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Wykonawcy: Łukasz Bożycki (prowadzący) Bohater tego odcinka to łoś. Wygląda jak słodka maskotka, ale - uwaga! - to wrażenie jest mylące. Łosie potrafią ważyć aż 800 kg, mają imponujące poroże i są raczej samotnikami. Lubią tereny podmokłe i są roślinożerne. Mają też ciekawe relacje damsko - męskie, a o nich opowiada niestrudzony przyrodnik - Łukasz Bożycki. 08:30 PRZYSTANEK SLOW FOOD - ODC. 8 - SLOW FOOD W WIELKIM MIEŚCIE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Jacek Szklarek Wykonawcy: Jacek Szklarek (prowadzący) Magazyn o niezwykłych ludziach, ocalających tradycyjne produkty i potrawy, którzy poznali prawdziwy smak życia, gdy zdecydowali się żyć świadomie, zwolnić i spędzać więcej czasu wśród natury. To także opowieść o niezwykłych zakątkach regionalnej Polski, do których warto dotrzeć, by poznać piękną, (po)wolną Polskę i prawdziwy smak życia. W tym odcinku zobaczymy, jak może wyglądać slow food w wielkim mieście i poznamy historie ludzi, którzy mimo życia w metropolii postanowili zwolnić, żeby ich życie stało się smaczniejsze i zdrowsze. 09:05 JANOSIK - ODC. 13/13 - ZDRADA Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Ewa Ciepiela Janosik decyduje się na ożenek z Maryną. Szczęśliwa para bierze ślub. Niespodziewanie kościół otaczają oddziały wojska. Janosik i jego zbójnicy zostają skazani na śmierć. Świadkiem egzekucji jest młody góral, który postanawia podjąć dzieło tatrzańskiego zbójnika. 10:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ZAPOMNIANE POTRAWY LUBELSZCZYZNY Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Kontynuując swą kulinarną podróż przez Lubelszczyznę, Karol Okrasa zaprosi widzów na spotkanie z zapomnianymi potrawami regionu. Jak się okazuje, nie tylko Polacy z innych stron naszego kraju, ale nawet młodzi mieszkańcy województwa lubelskiego nie znają już dawnych potraw, takich jak golasy, zawijasy czy psiocha. A niegdyś były to przysmaki lokalnych smakoszy. Może wynika to po części z rosnącego dobrobytu, bo były to dania bardzo proste, wręcz biedne. Golasy to pamiątka czasów, gdy na przednówku nie było już mąki na ciasto pierogowe, więc farsz z kaszy gryczanej i ziemniaków podawano sam lub owinięty w liście, na przykład chrzanu. A psiocha to po prostu ziemniaki zaparzane z mąką podawane z odrobiną okrasy. Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane zapomnianymi daniami Lubelszczyzny: 1/opalona psiocha z wędzoną śmietaną i serem, 2/ golasy z kaszy gryczanej z serem, 3/ zawijasy z twarogiem na słodko. 12:45 WIELKI KAUKAZ (THE GREATER CAUCASUS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Henry M. Mix Dokument prezentuje stosunkowo mało znany obszar Kaukazu na południowo - wschodniej granicy Europy. Najwyższe góry kontynentu, obfitujące w liczne szczyty i najprzeróżniejsze rzadkie gatunki zwierząt (jak bizony górskie), tworzą panoramę spektakularnej przyrody, nietkniętej bezpośrednią działalnością człowieka. Poszczególne gatunki współegzystują w harmonijnym ekosystemie wzajemnych relacji i wpływów w sposób niezakłócony od wieków. Kolejne pory roku przynoszą kolejne etapy cyklu życia i egzystencji. Klasyczna konstrukcja dokumentu jest oparta na wysokiej jakości zdjęciach oraz lekkim komentarzu na wysokim merytorycznie poziomie. 13:45 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. KOLONIALNE MARZENIA. KUCHNIA EGZOTYCZNA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W kwietniu 1938 roku odbyły sie w Polsce Dni Kolonialne pod patronatem generała broni Kazimierza Sosnkowskiego. Tęsknota Polaków za egzotyką pzejawiała się również w propagowaniu przypraw i potraw pochodząych z odległych krajów. Jedną z takich potraw, które są pewnym wyobrażeniem na temat tego, jak smakuje egzotyka, jest sos kabulski. Podawano z nim zazwyczaj gotowane parówki. Potraw egzotycznych nie unikała również Maria Diesslowa. W swojej książce opublikowanej w 1930 roku wyjaśnia czytelnikom, co to są bakłażany. Kolejny przepis w programie pochodzi właśnie z książki Marii Disslowej. Dowiemy się jak przyrządzić bakłażany duszone. 14:20 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 15 WYCIECZKA W NIEDZIELĘ. ROK 1941 Serial historyczny, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Jacek Milczanowski, Dorota Pomykała, Grażyna Barszczewska, Eugeniusz Kujawski Czerwiec 1941 roku. Stanik po operacji leży w szpitalu, opiekuje się nim Wisia. Rekonwalescent musi jednak opuścić lecznicę, gdyż Wehrmacht rozkazuje zwolnić łóżka dla rannych hitlerowców. Tymczasem Zygmunt współpracuje z doktorem Kulickim w dostarczeniu specyfiku powodującego długotrwałą chorobę u Ślązaków, którzy nie chcą służyć w niemieckim wojsku. Pomaga mu w tym Gustek. W upalną niedzielę Zygmunt, będąc z Wisią na wycieczce za miastem, widzi śmierć więźnia, który podjął próbę ucieczki z transportu jadącego do Oświęcimia. Hitlerowcy nakazują dwojgu młodym wykopać grób dla niedoszłego zbiega. Po powrocie do domu Wisia długo nie może dojść do siebie. 15:55 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - STANISŁAW KRÓLAK Reportaż, 14 min, Polska, 2020 Autor: Krzysztof Miklas Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Stanisław Królak, legendarny kolarz, zwycięzca Wyścigu Pokoju 1956 roku. Następnie zdyskwalifikowany za to, że uczestniczył w pokazowych wyścigach w różnych miastach Polski. Do formy z 1956 roku już nie powrócił, choć bardzo tego pragnął. Sylwetka wspaniałego kolarza, ale także opowieść o Wyścigu Pokoju - imprezie tak sportowej, jak i wielce propagandowej, którą jednak żyła cała Polska. 16:25 AMSTERDAM, LONDYN, NOWY JORK. WSPANIAŁA TRÓJKA - SZOK NOWOCZESNOŚCI. LATA 1800 - 1880. ODC. 3/4 Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Pod koniec XVI wieku w Amsterdamie zainaugurowano spółkę akcyjną, giełdę, masową produkcję statków handlowych, a miasto rozwinęło się wokół uporządkowanego planu urbanistycznego - pierwszego w Europie. Na handlu przyprawami z Azją zbudowało swój dobrobyt i postawiło stopę w Ameryce wraz z wyprawą Henry ' ego Hudsona - Anglika, który wyruszył na podbój świata pod sztandarem Zjednoczonych Prowincji. Londyn, w okresie między rewolucją, wojną domową i odbudową położył fundamenty pod dobrobyt gospodarczy, który umożliwił mu wyprzedzenie Amsterdamu w następnym stuleciu. 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - WOJNA ZIMOWA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) W tajnym protokole do układu Ribbentrop - Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku Finlandia znalazła się w sowieckiej strefie wpływów. Po inwazji na Polskę, wymuszeniu ustępstw politycznych ze strony Estonii, Łotwy i Litwy, w październiku 1939 roku Związek Sowiecki wystąpił z nowymi roszczeniami pod adresem Finlandii. Żądano przesunięcia granicy w rejonie Leningradu o 70 km i dzierżawy położonego u wejścia do Zatoki Fińskiej strategicznego półwyspu Hanko na 30 lat. Rozmowy fińsko - sowieckie nie przyniosły rezultatu. 30 listopada 1939 roku samoloty sowieckie zbombardowały Helsinki i wiele innych miejscowości, a wojska lądowe i sowiecka marynarka rozpoczęły działania zbrojne przeciwko Finlandii. Jakimi siłami uderzyła Armia Czerwona? Jakim potencjałem dysponowała Finlandia? Stanowisko rządu fińskiego i dowódców wojskowych wobec agresji. Natychmiast ogłoszono powszechną mobilizację, marszałek Mannerheim mimo przytłaczającej przewagi sowieckiej bez chwili wahania nakazał bronić Ojczyzny. Jaką strategię przyjęła armia fińska? Taktyka Finów: wojna podjazdowa, partyzancka, koktajle mołotowa. Jak Europa przyjęła tę wojnę? Kto był skłonny pomóc Finlandii? Przyczyny militarnego i politycznego sukcesu Finlandii w wojnie zimowej z Sowietami w latach 1939 - 1940. Bilans wojny: straty fińskie i sowieckie; sytuacja polityczna Finlandii. Finlandia wobec wojny niemiecko - sowieckiej. Okrojona terytorialnie, niesuwerenna, ale niepodległa. Jak Finlandia wyszła z II wojny światowej? Co to była tzw. finlandyzacja? Goście: prof. Daniel Boćkowski Instytut Historii PAN, dr Adam Buława Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 18:10 CHŁOPI - ODC. 10/13 - ŚMIERĆ BORYNY Serial obyczajowy, 49 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Józef Nowak, August Kowalczyk, Aleksander Fogiel, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Janczar, Mieczysław Czechowicz, Bronisław Pawlik, Zofia Merle, Barbara Ludwiżanka, Wanda Łuczycka U Borynów wciąż wybuchają awantury między Hanką a Jagną, która nie chce pracować w polu, natomiast coraz częściej wraca do domu po nocy pijana. Z więzienia wychodzi większość chłopów, ale Antek nadal jest za kratkami. Ludzie z Lipiec znajdują w lesie wójta śpiącego obok Jagny. Ksiądz gromi ich za to w kazaniu. Tymczasem Jasio wyjeżdża do seminarium uczyć się "na księdza". Szymek, brat Jagny, chce się żenić z Nastką Gołębianką. Dominikowa sprzeciwia się planom syna, dochodzi do bójki. Szymek zabiera pieniądze, ale matka odmawia mu ziemi. Boryna ostatnie dni spędza w łożu ustawionym w sadzie. Umiera w nocy, na polu, jak gospodarz. 19:00 GIGANCI HISTORII - GENERAŁ STANISŁAW MACZEK. ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ Teleturniej, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Maciej Kurzajewski (prowadzący) Z wykształcenia filozof, z pasji żołnierz. Uczestnik dwóch wojen światowych. Doświadczenia z pierwszej wykorzystał w walkach o polską niepodległość. - Umysł rzutki, praktyczny, szybko się orientujący. Zdolności kierownicze wybitne - pisano o nim w opinii służbowej. Z uznaniem o talentach Maczka wypowiadał się marszałek Józef Piłsudski. Do historii przeszedł jako wybitny dowódca Pierwszej Dywizji Pancernej, z którą podczas II wojny światowej przeszedł szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. Mówiło się o nim, że nie przegrał żadnej bitwy. Uosabiał najlepsze cechy dowódcy nowoczesnych wojsk. Wynik wojny, którą wygrał dla świata, dla niego okazał się mniej łaskawy. Choć podobno słynął z permanentnego uśmiechu. Generał Stanisław Maczek. Jego życie i dokonania bedą tematem tego odcinka teleturnieju. 20:00 FESTIWAL KULTURY NARODOWEJ "PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ" - STUDIO FESTIWALOWE - DZIEŃ V Kameralne i studyjne (widowisko), 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Cyprian Ziąbski Druga edycja Festiwalu Kultury Narodowej "Pamięć i tożsamość" odbędzie się w dniach 22 lutego 1 marca 2022 roku. Na festiwal zgłoszono produkcje w kategoriach: Film i serial fabularny, Film i serial dokumentalny, Cykliczne programy o charakterze tożsamościowym, Teatr, Rekonstrukcja, Koncert i widowisko oraz Dla dzieci Polak mały. Przewidziane są dodatkowo dwie kategorie specjalne - Dziedzictwo bł. kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Ojczyzna w nutach Chopina. Nowością tegorocznej edycji będzie konkurs Pitching FKN - przestrzeń, w której zewnętrzni twórcy filmów dokumentalnych będą mogli zaprezentować swoje projekty w fazie developmentu. Zwycięzca konkursu będzie nagrodzony możliwością współpracy z TVP przy realizacji projektu. Jeszcze jedną nowością będzie nagroda publiczności, którą zdobędzie pozycja festiwalowa o największej liczbie zdobytych głosów oddanych podczas trwania plebiscytu. 20:50 900 DNI (900 DAYS) Film dokumentalny, 76 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Jessica Gorter Scenariusz: Jessica Gorter Przez 900 dni II wojny światowej trwało niemieckie oblężenie Leningradu. Nieliczni, jeszcze żyjący świadkowie, ludzie schorowani, często żyjący w nędzy, po upływie 65 lat od wydarzeń, z wielkim trudem podzielili się z realizatorami filmu wspomnieniami z czasów swego dzieciństwa. Twórcy dokumentu postarali się przedstawić rzetelny obraz wydarzeń historycznych z frontu wschodniego II wojny światowej: koszmar srogiej zimy 1941 - 42, śmierć zbierająca żniwo w tysiącach ofiar miesięcznie, częste bombardowania i odcięcie od reszty świata, a przede wszystkim głód zmuszający do żywienia się klejem, podeszwami butów, aż wreszcie do kanibalizmu. Wskutek tego w czasie oblężenia Leningradu zmarło około 1, 5 miliona mieszkańców. Po wojnie, dla podtrzymania mitu niezłomnych Rosjan, zakazano dzielenia się prawdziwymi wspomnieniami tamtych wydarzeń i zatajono prawdziwą liczbę ofiar. Wręczane licznie medale i odznaczenia miały podtrzymać patos niezłomnego miasta i wymazać z pamięci ocalałych przeżyte piekło. 01:15 BYŁ LUKSEMBURG... Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Boruszkowski Scenariusz: Piotr Boruszkowski Zdjęcia: Adam Jamróz Film opowiada o losach młodzieży, której w dorosłe życie przyszło wejść na przełomie lat 50 i 60. Po okresie stalinizmu przyszła gomułkowska "Mała stabilizacja". Ludziom zaczęło się wydawać, że teraz uzyskają przynajmniej namiastkę normalnego życia. W tym czasie nikt nie myślał jeszcze o Solidarności, wolnych związkach zawodowych i buncie przeciwko systemowi. A jednak ci młodzi ludzie na swój sposób postanowili się zbuntować i sprzeciwić otaczającej ich rzeczywistości. Chcieli po prostu żyć tak jak ich rówieśnicy po drugiej stronie żelaznej kurtyny. Łapczywie chłonęli wszystko, co choćby kojarzyło im się z Zachodem. Buty rollingstonki, czapka bitelsówka i kupiona na Bazarze Różyckiego płyta "The Animals" były synonimem Zachodu i luksusu, ale także stylu życia będącego w opozycji do tego, co prezentowała oficjalna propaganda. Dla nich muzyka była sposobem na osiągnięcie wolności. Radio Luksemburg, Klub Hybrydy i Rozgłośnia Harcerska są w filmie jedynie punktem wyjścia do opowieści o tamtych czasach. Nie jest przypadkiem, że Rozgłośnia Harcerska i Hybrydy powstają w kilka miesięcy po wydarzeniach Czerwca '56 roku i słynnym wystąpieniu Gomułki na placu Defilad, które miało przywrócić narodowi wiarę w ustrój i przekreślić okres błędów i wypaczeń. "... Wiatr odnowy wiał, darowano reszty kar. Znów się można było śmiać. W kawiarniany gwar jak tornado jazz się wdarł. I ja też chciałem grać..." Słowa "Autobiografii" Perfectu najlepiej oddają to wszystko, co czuli wtedy młodzi ludzie. Z jednej strony rozumieli, w jakim kraju przyszło im żyć, z drugiej po cichu liczyli na przynajmniej namiastkę normalności. Zezwolenie władz na koncerty Animalsów, Stonesów czy występ Niebiesko - Czarnych w Radiu Luksemburg miały ją dawać, paradoksalnie jednak przypominały o tym, jak gomułkowskiemu PRL - owi było do niej daleko...