TVP Kultura Poniedziałek, 21.02.2022 08:10 OPOWIEŚCI OFFENBACHA (TALES OF OFFENBACH) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania/Francja, 2019 Reżyseria: Reiner E. Moritz Jacques Offenbach (1819 - 1880), twórca operetki francuskiej. W związku z inscenizacjami swych utworów odbywał podróże po Europie i Ameryce Północnej. Jego operetki (ok. 90) wystawiane po raz pierwszy na ogół w Paryżu, cechuje lekkość, wdzięk i zręczna instrumentacja, libretta są często dowcipną satyrą na życie francuskiej arystokracji II Cesarstwa; największą popularność zyskały: "Orfeusz w piekle" (1858) i "Piękna Helena" (1864), będące parodiami mitów greckich; ponadto "Życie paryskie" (1866), "Wielka księżna Gerolstein" (1867), "La Prichole" (1868), "Madame Favart" (1878). Z kilku oper Offenbacha trwałą pozycję zdobyły "Opowieści Hoffmanna" do libretta J. Barbiera i M. Carrgo według opowiadań fantastycznych E. T. A. Hoffmanna. 09:20 DZIEWCZYNY DO WZIĘCIA Komedia obyczajowa, 45 min, Polska 1972 Scenariusz i reżyseria: Janusz Kondratiuk Zdjęcia: Wiesław Pyda Muzyka: Czesław Niemen Aktorzy: Jan Mateusz Nowakowski, Jan Stawarz, Ewa Szykulska, Ewa Pielarz, Regina Regulska, Zbigniew Buczkowski, Jadwiga Chojnacka, Jan Himilsbach, Iga Cembrzyńska, Stanisław Mikulski Dziewczyny są do wzięcia raz w tygodniu: w sobotę. Przyjeżdżają do stolicy z podwarszawskich miejscowości z nadzieją na rozrywkę, na przerwanie monotonii szarej egzystencji, na poznanie mężczyzny, może - w perspektywie - na trwały związek. Wyprawiają się po męża i po odrobinę wielkomiejskiego blichtru. Z takim zamiarem przybywają pewnej soboty do Warszawy trzy panny. Są nieładne i bezbarwne, tandetnie ubrane, ale bardzo starają się utwierdzić w swojej wyjątkowości i atrakcyjności. Trzymając się sztywno żelaznej zasady, że porządna dziewczyna "nie zawiera znajomości na ulicy", dają się poderwać dopiero w kawiarni, gdzie wpadają w oko dwóm młodzieńcom z miasta, równie niezdecydowanym i skrępowanym jak one. By dodać sobie odwagi i wypaść jak najlepiej w oczach dziewcząt, panowie przedstawiają się jako "Inżynier" i "Magister". Ale ich ubogi repertuar metod podrywania sprowadza się do fundowania wybrankom kolejnych porcji kremu, co przynosi dość opłakane skutki żołądkowe. Pójście do kina okazuje się już przedsięwzięciem za trudnym do zrealizowania, gdyż cała piątka nie może się zdecydować na konkretny tytuł i z góry zakłada, że nie starczy dla nich biletów. Gdy wydaje się, że z braku pomysłów przyjdzie zakończyć przed czasem tak dobrze rozpoczętą znajomość, honor męski ratuje znajomy kelner, "światowiec", właściciel mieszkania w stolicy, który zaprasza całe towarzystwo do siebie. Bohaterowie filmu Kondratiuka: nudni i rozpaczliwie przeciętni, nieporadnie szukają wzajemnego kontaktu, są żałośni w tworzeniu mitów z własnych, niezrealizowanych marzeń. Z uporem oszukują się, że wyjazd był opłacalny, a zawarte znajomości będą miały swój dalszy ciąg. Reżyser obserwuje ich wnikliwie, chłodno i beznamiętnie, bez cienia napastliwości, ale i bez sympatii. Sposobem narracji, ujęcia tematu, specyficznym gorzko - ironicznym humorem "Dziewczyny do wzięcia" przypominają wczesne filmy Milosza Formana ("Czarny Piotruś", "Miłość blondynki") i innych reżyserów czeskiej "nowej fali" końca lat 60. , szalenie trafne i wnikliwe w swej prostocie. 10:15 MONIDŁO Film obyczajowy, 32 min, Polska, 1969 Autor: Jan Himilsbach Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze Zdjęcia: Mieczysław Lewandowski Aktorzy: Henryk Hunko, Tadeusz Kwinta, Kazimiera Utrata, Andrzej Michalczyk Podstawą scenariusza "Monidła" (debiut Antoniego Krauzego) stało się opowiadanie Jana Himilsbacha pod tym samym tytułem. Utwór Krauzego zachował kameralność prozatorskiego pierwowzoru. Akcja filmu toczy się niemal zupełnie w jednym pokoju. Przebywają w nim tylko cztery osoby. Jedną z nich jest pospolity cwaniak, chcący wyłudzić od gospodarza pieniądze w zamian za namalowanie rzekomych monideł (portretów z fotografii). Po namowach i "prezentacji" nagabywany wypłaca "agentowi" sumę równą swemu dwutygodniowemu zarobkowi. Krytycy chwalili debiut Krauzego za zmysł obswerwacji, zjadliwą ironię i satyrę na nieuleczalną ludzką naiwność. Podkreślano też dobrą rolę Henryka Hunki, dotychczas obsadzanego głównie w epizodycznych rolach czarnych charakterów i typów spod ciemnej gwiazdy. W "Monidle" Hunko potrafił zerwać z tym stereotypem. Zagrał postać pełną ciepła, delikatności i dobroci. 11:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 7 Serial historyczny, biograficzny, 59 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Bożena Adamek, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Jerzy Kamas, Jan Machulski, Piotr Fronczewski, Aleksander Gąssowski, Anna Dymna, Henryk Bista, Marek Kondrat, Bogusław Sochnacki Nad pierwszymi krokami młodej królowej na polskim dworze czuwa Marsupin, agent Ferdynanda i dwórka Katarzyna Holzelin. Pierwsza próba zbliżenia między małżonkami wywołuje u Elżbiety atak epilepsji. Zygmunt, nie mogąc pokonać fizycznego wstrętu do żony, wyjeżdża na Litwę. Na zamku w Gieranonach spotyka młodą wdowę po wojewodzie trockim. Jest zafascynowany urodą i osobowością Barbary Radziwiłłówny. Związek tej pary z niepokojem, a zarazem z nadzieją, obserwują bracia Radziwiłłowie: Rudy i Czarny. 12:10 KRÓLOWA BONA - ODC. 8 Serial historyczny, biograficzny, 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Jerzy Zelnik, Piotr Garlicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jan Machulski, Piotr Fronczewski, Jerzy Kamas, Anna Dymna, Bogusław Sochnacki, Marek Kondrat, Tadeusz Janczar, Bożena Adamek 15 lipca 1545 roku na zamku w Wilnie umiera Elżbieta, żona Zygmunta Augusta. Młody król już niemal jawnie odwiedza Barbarę w zamku Radziwiłłów. W czasie nocnego spotkania, zaskoczony przez braci Barbary, składa obietnicę małżeństwa. 1 kwietnia 1548 roku umiera Zygmunt Stary. Zygmunt August, niepodzielny już władca Rzeczypospolitej, przed wyruszeniem na uroczystości żałobne do Krakowa ogłasza na Litwie swoje zaślubiny z Barbarą Radziwiłłówną. 13:30 ARENA Film animowany, 8 min, Polska, 1968 Reżyseria: Zdzisław Kudła Scenariusz: Maciej Szumowski Krótki film animowany. Mężczyzna, który przypadkowo znalazł się na cyrkowej arenie, zostaje zmuszony do wykonywania sztuczek akrobatycznych ku uciesze cyrkowców siedzących na widowni. 13:35 PUNKT OBSERWACYJNY Film animowany, 9 min, Polska, 2019 Reżyseria: Aleksander Józefczyk Scenariusz: Aleksander Józefczyk Krótki film animowany. Fotograf jest trochę znudzony swoją dotychczasową pracą. Przez przypadek zauważa ogłoszenie w gazecie o nagrodzie za zrobienie zdjęcia jakiejś tajemniczej istoty. Przypomina sobie, że kiedyś zrobił takie fotografie, ale niewyraźne. Powraca do miejsca, które kiedyś stworzył, gdy był ambitnym młodym człowiekiem. W skromnym punkcie obserwacyjnym podpatruje to, co dzieje się wokół. Znudzony codziennością życia, w samotni oddalonej od innych ludzi może realizować swój plan. Przy okazji oswaja samotnego, zagubionego i nieco zdziczałego psa. (opis producenta) 13:45 ŁUSKA Film animowany, 4 min, Polska, 2016 Reżyseria: Alicja Kot Scenariusz: Alicja Kot Krótki film animowany. Film animowany w tradycyjnej technice rysunkowej. W humorystyczny sposób opowiada historię człowieka, mieszkającego w ponurym, deszczowym mieście rządzonym przez koty, którym nie może zdradzić swojej prawdziwej tożsamości. (opis producenta) 14:05 REŻYSERZY - SERGIO LEONE 10/10 SEZON 3 (THE DIRECTORS - SERGIO LEONE) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Sergio Leone, reżysera spaghetti westernów, m.in. "Dawno temu w Ameryce", "Dobry, zły i brzydki" czy "Za kilka dolarów więcej". 15:00 ICH NOCE (IT HAPPENED ONE NIGHT) Komedia romantyczna, 101 min, USA 1934 Reżyseria: Frank Capra Scenariusz: Robert Riskin Zdjęcia: Joseph Walker Muzyka: Howard Jackson, Louis Silvers Występują: Clark Gable, Claudette Colbert, Walter Connolly, Roscoe Karns, Jameson Thomas, Ward Bond, Claire McDowell i inni Stare, dobre kino drogi, utrzymane w konwencji komedii romantycznej. Film odniósł niespodziewany sukces artystyczny i komercjyny, co było dużym zaskoczeniem nawet dla samych twórców. "Ich noce" zostały uznane za najgłośniejszą produkcję roku. Po raz pierwszy przyznano Oscary w pięciu głównych kategoriach - za najlepszy film, reżyserię, scenariusz oraz dla najlepszych głównych aktorów: Claudette Colbert i Clarka Gable'a. Ten rekord powtórzył dopiero 41 lat później słynny "Lot nad kukułczym gniazdem". Colbert była pierwszą urodzoną we Francji aktorką, która została uhonorowaną zaszczytną nagrodą Oscara. Prawdziwą sensację wzbudził 33 - letni Clark Gable, przyszły wielki amant starego kina, który po raz kolejny triumfował po pięciu latach w niezapomnianej roli Rhetta Butlera w "Przeminęło z wiatrem". Autora scenariusza zainspirowało opowiadanie "Night Bus" Samuela Hopkinsa Adamsa, opublikowane w sierpniu 1933 roku na łamach magazynu "Cosmopolitan". To urokliwa i zabawna opowieść o córce magnata z Wall Street, która wbrew woli ojca zamierza poślubić pilota - playboya. Uciekając przed rodziną, bohaterka poznaje w autobusie bezrobotnego dziennikarza. Wspólna podróż całkowicie odmieni ich życie. Wielka miłość pokonuje wszelkie bariery - to motyw często wykorzystywany w hollywoodzkich filmach romantycznych w latach 30. i na początku 40. Rozpieszczona i kapryśna Ellie Andrews poślubia wbrew woli rodziny pilota Kinga Westleya (Jameson Thomas). Rozwścieczony ojciec, który uważa Westleya za łowcę fortuny, porywa córkę i więzi ją na swoim jachcie. Zamierza anulować małżeństwo. Tymczasem Ellie ucieka, by połączyć się z mężem. Podczas podróży autobusem z Miami do Nowego Jorku poznaje dziennikarza, Petera Warne'a, który właśnie stracił pracę. Początkowo nie przypadają sobie do gustu, zwłaszcza że znajomość rozpoczyna się od kłótni o miejsce. Z czasem nawiązuje się jednak między nimi nić sympatii, choć na razie sami nie zdają sobie z tego sprawy. Rozpoznawszy w Ellie córkę multimilionera, Peter wpada na pomysł, jak pozbyć się problemów finansowych. Chce napisać sensacyjny artykuł, który z łatwością sprzeda każdej gazecie za duże pieniądze. Aby nakłonić dziewczynę do zwierzeń, obiecuje, że w zamian pomoże jej dotrzeć do męża. Tymczasem Alexander Andrews oferuje 10 tysięcy dolarów nagrody za wskazanie miejsca pobytu córki. Jeden z pasażerów rozpoznaje ją na zdjęciu. Chcąc uniknąć kłopotów, Ellie i Peter rezygnują z podróży autobusem, w dalszą drogę ruszają autostopem. Rozpoczyna się pełna przygód ucieczka. Ellie dociera wreszcie do Westleya, lecz nagle uświadomia sobie, że zakochała się w Peterze. Wskutek nieporozumienia jest jednak przekonana, że on odszedł od niej. Ale Peter postanawia odnaleźć ukochaną. Uczciwy, skromnychłopak zdobywa też zaufanie i sympatię Andrewsa. 16:55 WYPRAWA W PRZESZŁOŚĆ (CESTA DO PRAVEKU) Film fantasy, przygodowy, 82 min, Czechosłowacja, 1955 Reżyseria: Fred Ladd, Karel Zeman Scenariusz: Karel Zeman, J. A. Novotny Zdjęcia: Antonin Horak, Vaclav Pazdernik Muzyka: E. F. Burian, Frantisek Strangmuller Aktorzy: Vladimir Bejval, Petr Herrman, Zdenek Hustak, Josef Lukas Jeden z najciekawszych dziecięcych filmów przygodowych w historii światowej kinematografii. O jego popularności świadczyło wprowadzenie go do amerykańskiej dystrybucji (z rozszerzonym prologiem i epilogiem), które nastąpiło po fenomenalnym sukcesie filmu "Diabelski wynalazek". To popularnonaukowe dzieło opowiada o czterech chłopcach, którzy na najzwyklejszej łódce wyruszają w podróż do prehistorii. Wyprawa w pełną tajemnic przeszłość naszej planety przypomina ciekawy podręcznik, pełen użytecznych uwag i wniosków, prezentowanych w formie chłopięcej zabawy. Dzięki temu anegdotycznemu evergreenowi już kilka generacji dzieci i dorosłych zapoznało się z prehistorią ludzkości. Pomysłowe triki i efekty specjalne należą do podręcznikowych metod tworzenia filmowych iluzji. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - SZPIEG, KTÓRY MNIE KOCHAŁ (SPY WHO LOVED ME, THE) Film sensacyjny, 120 min, Wielka Brytania 1977 Reżyseria: Lewis Gilbert Scenariusz na podstawie powieści Iana Fleminga: Christopher Wood, Richard Maibaum Aktorzy: Roger Moore, Barbara Bach, Curt Jurgens, Richard Kiel, Caroline Munro, Walter Gotell, Geoffrey Ken, Bernard Lee i inni "Szpieg, który mnie kochał" od razu zajął w cyklu filmów o przygodach Jamesa Bonda jedną z wyższych pozycji, a trzy nominacje do Oscara (za kierownictwo artystyczne, muzykę i piosenkę) potwierdzały jego klasę w swoim gatunku. W rodzimej Wielkiej Brytanii, podobnie jak poprzednie obrazy z tej serii, został kasowym rekordzistą roku. Nic w tym dziwnego, ma bowiem wszystkie atuty klasycznego "bonda": wartką akcję pełną nieoczekiwanych zwrotów, okraszoną dużą dawką humoru i wyjątkowo bogatą w efekty specjalne (na uwagę zasługuje zwłaszcza pomysłowy samochód zamieniający się w małą łódź podwodną), erotyczny smaczek i piękne, egzotyczne plenery. Niezwykli są też przeciwnicy superagenta 007; oprócz tradycyjnego już wroga - milionera owładniętego żądzą władzy nad światem, James Bond musi tym razem zmierzyć się z olbrzymem o stalowych (dosłownie!) szczękach i nieziemskiej wprost sile, podnoszącym jedną ręką bloki skalne i rozrywającym samochody na strzępy. Gra go mierzący 218 cm Richard Kiel, jeden z najwyższych aktorów w historii kina, który pojawia się także w następnym filmie z tej serii - "Moonrakerze". Specjalnie na potrzeby relizatorów "Szpiega" zbudowano w 1976 r. wówczas największą na świecie halę zdjęciową "007 Stage" w Pinewood Studios w Wielkej Brytanii. Dzięki swym potężnym rozmiarom (102, 5 m długości, 42, 5 m szerokości, 12, 5 m wysokości) mogła ona pomieścić 264 tys. litrów wody, makietę ogromnego tankowca naturalnych rozmiarów i trzy łodzie podwodne. W tajemniczych okolicznościach giną dwa nuklearne okręty podwodne: brytyjski i radziecki. Sprawcą "kradzieży" jest szalony milioner Stromberger, który kieruje całą operacją ze swej supernowoczesnej podwodnej stacji u wybrzeży Sardynii. Udało mu się wytropić łodzie, a następnie ukryć je w potężnym tankowcu, dzięki specjalnemu urządzeniu służącemu do śledzenia okrętów podwodnych. Znajdujące się na ich pokładzie rakiety atomowe mają zostać wystrzelone w kierunku Nowego Jorku i Moskwy, dając początek nuklearnej zagładzie. Mikrofilm zawierający plany urządzenia dostał się jednak w ręce niejakiego Fekkesha z Kairu. Milioner wysyła tam swoich ludzi: Sandora i Szczęki z rozkazem odebrania mikrofilmu. Takie samo zadanie otrzymują od swych rządów James Bond i jego radziecka koleżanka po fachu, major Ania Amasova. Pierwsze spotkanie obojga pod piramidami zapowiada ostrą rywalizację. Dopiero na mocy międzynarodowego porozumienia Bond i Amasova razem przystępują do akcji. Starcie w Egipcie z ludźmi szalonego milionera nie przynosi efektu. Oboje udają się na Sardynię w nadziei, że cenną taśmę lub rozwiązanie zagadki zaginionych okrętów znajdą w siedzibie Strombergera. 22:20 POWIDOKI - THOMAS BERNHARD MRÓZ Dysk./wywiad/debata, 12 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) "Powidoki" to program publicystyczny poruszający istotne zagadnienia z zakresu filozofii, etyki i socjologii. Dwoje prowadzących: dziennikarka Barbara Schabowska i filozof prof. Piotr Nowak na przykładach wybranych przez siebie książek podejmą dyskusję nad zawartością tych dzieł i ich społeczną recepcją. W tym odcinku przedmiotem dyskusji jest książka "Mróz" Thomasa Bernharda. "Mróz" to debiut prozatorski Thomasa Bernharda, wydany w 1963 roku. Powieść została przyjęta z ogromnym zainteresowaniem przez krytykę literacką. 22:45 PANORAMA KINA POLSKIEGO - SERCE MIŁOŚCI Dramat, 74 min, Polska, 2017 Reżyseria: Łukasz Ronduda Scenariusz: Robert Bolesto Zdjęcia: Łukasz Gutt Muzyka: Wojciech Bąkowski Aktorzy: Justyna Wasilewska, Jacek Poniedziałek, Magdalena Cielecka, Rafał Domagała Historia związku artystów Zuzanny Bartoszek i Wojtka Bąkowskiego, w którym sztuka i miłość bez przerwy się przenikają. Ona - poetka przed debiutem i On - uznany artysta wizualny i muzyk. Kochają się, ale artystycznie konkurują ze sobą coraz bardziej. Bohaterowie bardzo podobni fizycznie i artystycznie, cały czas walczą ze sobą o autonomię twórczą i osobistą. Stopniowa emancypacja dziewczyny w relacji ze starszym partnerem oraz jej debiut artystyczny wystawiają ich związek na próbę. Para stanie przed wyborem: własna artystyczna droga czy wspólne życie. (ŹRÓDŁO: filmpolski.pl) 00:15 SCENA MUZYCZNA - PROJEKT LEŚMIAN Koncert, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Monika Bubniak, Przemysław Książek, Marek Horodniczy (prowadzący) W kolejnej odsłonie cyklu Scena muzyczna zaprezentuje się Projekt Leśmian. Monika Bubniak i Przemysław Książek od 2019 proponują słuchaczom nowe podejście do poezji śpiewanej: poezjom Bolesława Leśmiana towarzyszą elektroniczne brzmienia inspirowane HVOB, twórczością Stephana Bodzina oraz muzyką ludową. 01:20 POKÓJ (ROOM) Dramat, 112 min, Kanada/Irlandia 2015 Reżyseria: Lenny Abrahamson Scenariusz na podstawie własnej powieści: Emma Donoghue Aktorzy: Brie Larson, Jacob Tremblay, Joan Allen, Sean Bridgers, William H. Macy Dramat, którego scenariusz napisała Emma Donoghue na podstawie własnej powieści "Room", wydanej w 2010 roku. Uhonorowany m.in. Oscarem 2016, Złotym Globem i nagrodą BAFTA dla najlepszej aktorki (Brie Larson) oraz trzema innymi nominacjami do Oscara znakomity, przejmujący dramat nakręcił irlandzki reżyser Lenny Abrahamson (rocznik 1966). To historia młodej kobiety, która była przetrzymywana w zamkniętym pomieszczeniu przez 7 lat. Jej syn, który teraz ma pięć lat, przyszedł na świat w niewoli i do tej pory nie widział nic poza czterema ścianami ich obskurnej budy. W Akron, w stanie Ohio, 24 - letnia Joy Newsome i jej 5 - letni syn Jack żyją w ciasnym, prymitywnym pomieszczeniu, nazywanym przez nich pokojem. Są przetrzymywani przez mężczyznę, który każe mówić do siebie Nick. Mały Jack, który jest jego synem, spędził w zamkniętej budzie swoje dotychczasowe życie, uznając tę klitkę za cały świat i myśląc, że po drugiej stronie jest już tylko pustka. Aby nie stresować dziecka, matka pozwala mu w to wierzyć. Nadchodzi jednak czas, kiedy Joy zdecyduje się powiedzieć synowi prawdę. Pragnie przy jego pomocy wyrwać się w końcu z niewoli, choć Nick strzeże ich pilnie, izoluje od świata, grożąc, że za próbę ucieczki czeka ich śmierć. Joy obmyśla ryzykowny plan wydostania się na wolność, a główną rolę ma tu odegrać właśnie 5 - letni Jack. Ostatecznie udaje im się wrócić do rodzinnego domu Joy, a Nick zostaje aresztowany. Okazuje się, że po tylu latach, wiele się zmieniło. Upragniona wolność przynosi nowe trudności i wyzwania. Matka i syn muszą odnaleźć się w innej teraz rzeczywistości. 04:00 JÓZEF MARIA BOCHEŃSKI (JOSEPH BOCHEŃSKI) Film dokumentalny, 54 min, Szwajcaria, 1970 Zdjęcia: Leo Lederrey W 1970 roku, na zlecenie szwajcarskiej telewizji RTS, dziennikarz Guy Ackermann przeprowadził wywiad z ojcem Józefem Marią Bocheńskim, rektorem Uniwersytetu we Fryburgu. Dominikanin Józef Maria Bocheński o polskich korzeniach (ur. 30 sierpnia 1902 pod Krakowem - zm. 8 lutego 1995 roku we Fryburgu) to światowej sławy filozof, politolog, historyk logiki, sowietolog. Znany z niespożytej energii i niekonwencjonalnych form zachowania; mając już prawie 70 lat, uzyskał licencję pilota. 3 maja 1987 roku został odznaczony przez władze RP na uchodźstwie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.