TVP Kultura Czwartek, 24.02.2022 08:35 NIEDZIELA Z... ROLAMI DANUTY SZAFLARSKIEJ Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska(Prowadzący) Program poświęcony jest wybitnej aktorce filmowej i teatralnej Danucie Szaflarskiej. Danuta Szaflarska wystąpiła w ponad 40 filmach i 80 spektaklach. Pamiętamy ją z takich obrazów jak "Zakazane piosenki", "Skarb", ale też "Pora umierać" czy "Między nami dobrze jest". Do końca życia nie schodziła ze sceny, grając w młodym zespole teatru TR Warszawa. 09:30 GENERAŁ (THE GENERAL) Film komediowy, 76 min, USA, 1926 Reżyseria: Buster Keaton, Clyde Bruckman Zdjęcia: Devereaux Jennings, Bert Haines Muzyka: William P. Perry Aktorzy: Buster Keaton, Marion Mack, Richard Allen, Glen Cavender Zwariowana burleska, wyśmiewająca napuszony styl opowieści o wojnie oraz pokazująca wspaniałą walkę człowieka z przeciwnym mu zmechanizowanym światem. Fabuła filmu została oparta na prawdziwym zdarzeniu z czasów wojny secesyjnej. Jest to historia człowieka, który dokonał bohaterskich czynów, by odzyskać porwaną przez wroga lokomotywę "Generał". Filmowy bohater, Johnnie Gray, naprawdę nazywał się William Fuller. Akcja rozpoczyna się w roku 1863. Bohater, Johnnie Gray, jest mieszkańcem Południa i maszynistą kolejowym prowadzącym lokomotywę "Generał". Chce wziąć udział w wojnie, ale nie zostaje przyjęty do wojska, gdyż jego zawód jest przydatny dla zaplecza. Jednak jego narzeczona Marty traktuje go jak tchórza, gdyż narzeczony nie walczy na froncie. Pewnego dnia pociąg Johnniego, w którym przypadkowo znajduje się Mary, porywają dywersanci z Północy. Bohater rzuca się w pogoń za swoją lokomotywą. 11:00 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, historyczny, 51 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Katarzyna Pawlak, Janusz Zakrzeński, Marta Lipińska, Ewa Decówna, Bożena Rogalska, Michał Pawlicki, Adam Marjański, Andrzej Precigs Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 12:05 NAD NIEMNEM - ODC. 2/4 Serial obyczajowy, historyczny, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Zygmunt Korczyński chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się, z wzajemnością, w Janku Bohatyrowiczu. Jej pierwsza wizyta w zaścianku staje się wielkim wydarzeniem; jedni okazują jej życzliwość, drudzy wylewają przed nią pretensje do dworu. Anzelm i Jan Bohatyrowiczowie prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także mogiłę, w której leżą brat Benedykta Korczyńskiego i brat Anzelma Bohatyrowicza. Tymczasem Teofil Różyc prosi swoją kuzynkę Kirłową, by wybadała, czy Justyna zechciałaby go poślubić. 13:30 WŁADZA W RĘCE DZIECI (POWER TO THE CHILDREN) Film dokumentalny, 59 min, Indie, 2018 Reżyseria: Anna Kersting W Indiach dzieci zaczęły przejmować kontrolę nad swoim życiem, ustanawiając parlamenty dziecięce. Pokazujemy, jak razem mogą coś zmienić dzięki zadziwiającej determinacji, odwadze i kreatywności. Nie chcą już dłużej tolerować krzywd społecznych i zanieczyszczenia środowiska. Prowadzą kampanię przeciwko małżeństwom dzieci, pracy dzieci i przemocy domowej. Walczą o lepszą infrastrukturę i czystsze środowisko. Wybierają swoich ministrów, piszą petycje i organizują demonstracje, aby podnieść świadomość społeczną. Podążamy za Shaktiwelem, Swarną, Sri i wieloma innymi dziećmi w Indiach, które zmieniają na lepsze nie tylko swoje życie, ale także życie ludzi w swoich społecznościach. 16:55 CHŁOPIEC NA GALOPUJĄCYM KONIU Dramat psychologiczny, 73 min, Polska 2006 Scenariusz na podstawie opowiadania Tarjeia Vesaasa i reżyseria: Adam Guziński Zdjęcia: Jolanta Dylewska Zdjęcia: Jolanta Dylewska Aktorzy: Piotr Bajor, Aleksandra Justa, Krzysztof Lis, Krzysztof Radkowski, Anna Seniuk, Małgorzata Hajewska, Teresa Sawicka, Bartłomiej Bobrowski, Anna Sarna, Stanisław Penksyk Debiut fabularny Adama Guzińskiego: czarno - biały, ascetyczny w formie, a zarazem bardzo nastrojowy i refleksyjny, przesycony poezją film zrealizowany na podstawie opowiadania norweskiego pisarza i poety Tarjeia Vesaasa "Dziki jeździec". Nieśpiesznej narracji towarzyszą sugestywne zdjęcia i skąpe dialogi, ograniczone do pojedynczych zdań. Bohater tej kameralnej opowieści, trzydziestoparoletni pisarz Jerzy Dobrowolski, laureat prestiżowej nagrody literackiej, tuż po jej otrzymaniu porzucił nagle miasto i przeniósł się z żoną Marią i synkiem Jaśkiem na wieś. Ale nie czuje się tam dobrze: przeżywa głęboki kryzys twórczy, na próżno wysiadując całymi dniami nad pustą kartką. Co gorsza, oboje z żoną przechodzą też kryzys małżeński: praktycznie nie rozmawiają ze sobą, mijając się w domu jak para obcych ludzi. A przecież niedawno kochali się, obdarzali pieszczotami, o czym świadczą piękne, artystyczne zdjęcia, które Maria sama zrobiła i porozwieszała na ścianach. Teraz oboje unikają nawet wzajemnie swojego wzroku. Między nimi krąży ukochany syn, nie pojmujący jeszcze, że w domu źle się dzieje. Pewnego dnia Maria zauważa, że synek jest dziwnie osowiały i smutny. Podejrzewa, że może być chory. Rodzice jadą z nim do lekarza, ten zleca dodatkowe badania, a wreszcie stawia diagnozę: chłopca trzeba jak najszybciej operować. Kieruje go do gdańskiej kliniki, gdzie pracuje jego znajomy profesor. Nieoczekiwanie Maria oznajmia mężowi, że nie pojedzie z nim i synem do miasta. Woli zostać w domu, prosi, żeby mąż sam zawiózł dziecko. Jerzy, chociaż zaskoczony jej decyzją, nie protestuje. Maria pakuje im niezbędne rzeczy, odprowadza do autobusu. Jasiek, nieświadom, że czeka go szpital, jest przejęty wyprawą do dużego miasta i obiecaną mu przez ojca wizytą w sklepie z samochodzikami, które wprost uwielbia. Na miejscu ojciec i syn kierują się najpierw do owego sklepu, ale przybywają za późno, już po zamknięciu. Później udają się do szpitala. Syn zostaje przyjęty na oddział, ojciec spędza noc w hotelu. Dręczy go sen, że doszło do komplikacji i Jasiek znalazł się w stanie agonalnym. Nazajutrz dzwoni do szpitala, dowiaduje się, że operacja przebiegła pomyślnie. Ale nerwowe godziny spędzone na oczekiwaniu na tę wiadomość sprawiają, że zaczyna inaczej patrzeć na swoją rodzinę i siebie. Uświadamia sobie, jak bardzo zależy mu na bliskich, jak potrzebne mu było w takich chwilach wsparcie żony. Gdy dzwoni do Marii z pomyślnymi wieściami o synu, ta przeprasza go, że w ważnej chwili zawiodła, że już wcześniej oddaliła się od niego. Ona także potrzebowała chwili samotnej refleksji, aby zrozumieć, że wciąż kocha męża, że za nim tęskni. Jerzy wraca do domu już w całkiem innym nastroju. Gdy ponownie zasiada nad pustą kartką, zaczyna pisać. 18:15 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - LADY BARBARA HAMILTON Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski, Anna Szałańska Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria filmowych wywiadów przeprowadzonych w Londynie z wybitnymi ludźmi pióra, teatru, polityki, gospodarki. Rozmowy będą szczególnie dotyczyć związków bohaterów z Polską i polską kulturą. Bohaterką tego odcinka jest malarka i portrecistka, lady Barbara Hamilton. Lady Hamilton jest organizatorką wielu wydarzeń związanych z Polską. Przyjaźni się z członkami rodziny królewskiej i ludźmi ze świata polityki. Bywają u niej między innymi Donald Trump i maharadża egzotycznego Dżajpuru. Jej portrety zdobią pałace i muzea na całym świecie. Malowała królową matkę i papieża Polaka św. Jana Pawła II. Była prezesem prestiżowego ogniska polskiego w Londynie. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - HAIR Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2020 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Hair". 20:05 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - HAIR (HAIR) Musical, 121 min, USA 1979 Reżyseria: Milos Forman Scenariusz: Michael Weller Zdjęcia: Miroslav Ondricek Muzyka: Galt MacDermot Piosenki: Gerome Ragni, James Rado Występują: Treat Williams, John Savage, Annie Golden, Dorsey Wright, Don Dacus, Beverly D'Angelo, Miles Chapin, Cheryl Barnes, Richard Bright, Nicholas Ray, Fern Tailer, Charlotte Rae, Charles Deney i inni Trzeci amerykański film Milosa Formana, urodzonego w Czechosłowacji wybitnego reżysera, twórcy "Czarnego Piotrusia", "Miłości blondynki", "Lotu nad kukułczym gniazdem", "Amadeusza". Forman był w 1967 roku zaproszony na jedno z pierwszych przedstawień teatralnych musicalu "Hair", który potem odniósł oszałamiający sukces na Broadwayu. Płyty ze szlagierowymi songami sprzedawały się w milionowych nakładach na całym świecie, trafiały na czołowe miejsca list przebojów. Zachwycony musicalem Forman zapragnął przenieść go na duży ekran. Swoje marzenia zrealizował dopiero przeszło 10 lat po scenicznej premierze "Hair", tworząc ciepły, choć nie pozbawiony ironii obraz dzieci - kwiatów. Uwagę zwracają znakomita reżyseria, zaskakująca dynamizmem choreografia, wspaniała muzyka. Lata 60. , wielka eksplozja kultury młodzieżowej. Hipisi zrywający z wszelkimi obowiązującymi normami, występujący przeciwko wojnie, nawołujący do pokoju i miłowania prawdy noszą kolorowe stroje, długie włosy, obwieszają się naszyjnikami, wisiorkami i dzwoneczkami, jeżdżą samochodami pomalowanymi w kwiaty i słuchają głośnej muzyki. Żyją według własnych, nowych wzorów i nowych wartości, buntują się przeciwko purytańskiemu wychowaniu, przemocy, kultowi pieniądza. W oparach LSD i innych środków halucynogennych oddają się marzeniom o miłości i życiu bez wojen. 29 - letni Claude Hooper Bukowski (John Savage) opuszcza Oklahomę, by stawić się w Nowym Jorku przed komisją wojskową. Rankiem w Parku Centralnym spotyka hipisów George ' a Bergera (Treat Williams), Joannie Ryan (Annie Golden), Woofa Daschunda (Don Dacus) i Murzyna Laffayette Johnsona (Dorsey Wright). Ratuje z opałów panienkę z dobrego domu Sheilę (Beverly D'Angelo), którą ponosi koń. Zachwyceni jego kowbojskimi umiejętnościami hipisi przyjmują go do komuny. Berger, który właśnie spalił kartę powołania do wojska, stara się mu wytłumaczyć bezsens wojny w Wietnamie. Jednak Claude nie zamierza wymigiwać od spełnienia obywatelskiego obowiązku. Młodzi ludzi nie dają za wygraną, postanawiają pokazać mu uroki hipisowskiego życia. 22:15 ŁOM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Tadeusz Pikulski Scenariusz: Tadeusz Pikulski Wykonawcy: Tadeusz Łomnnicki Aktorem został mimo woli. Chciał studiować dramatopisarstwo, ale zdając do Studia Teatralnego przy Starym Teatrze, pomylił drzwi sali egzaminacyjnej... Anegdoty, autorefleksje i opinie innych, wypowiedzi, wywiady i fragmenty programów telewizyjnych z jego udziałem oraz prawdziwy kalejdoskop różnorodnych ról składają się na filmowy portret Tadeusza Łomnickiego, artysty uwielbianego przez publiczność i nieakceptowanego przez środowisko, uwikłanego w politykę, ideologię. Przedstawiając niebywałą osobowość artystyczną, rozterki i dramaty wielkiego aktora, autor telewizyjnego dokumentu wykorzystał bogate materiały archiwalne TVP oraz fragmenty filmów fabularnych - od debiutu kinowego z 1946 r. ("Dwie godziny" w reż. Stanisława Wohla) po ostatni spektakl w Teatrze TV ("Stalin" w reż. Kazimierza Kutza z 1992 r.) i ostatni, nieukończony spektakl w Poznaniu. Tadeusz Łomnicki zmarł na scenie Teatru Nowego 22 lutego 1992 podczas próby "Króla Leara". Aktorstwo uważał za najstarszą ze sztuk, ponieważ zawsze istniała twarz człowieka i jego ciało, ten najczulszy instrument. Lubił swój zawód, ale nie lubił o nim mówić. Wolał zademonstrować, jak "wtapiał się w postać", chociażby Leara ze sztuki Bonda, Artura Ui Brechta czy Łatki z "Dożywocia" Fredry (wielkie kreacje stworzone w Teatrze Współczesnym opatrzył autokomentarzem w programie tv "Sam na sam"). Jak twierdził, w pierwszym dziesiątku lat na scenie przekonywał dyrektorów, reżyserów i siebie, że może być aktorem. Później przyszedł niebezpieczny "okres zachwytu, że się coś potrafi". Miał w dorobku wiele niezapomnianych kreacji teatralnych, w tym Kordiana, bodaj jedyną wielką rolę romantyczną. Widzowie podziwiali, krytycy doceniali jego umiejętności i styl gry. "Jego znużenie, omdlałe członki, wysychające gardło i chrypienie miały nową duszę. Ciało i dusza Łomnickiego i postaci, w które wchodził i które w niego wchodziły, były nierozerwalne" - pisał Jan Kott. Grał u Wajdy, Munka, Skolimowskiego w najważniejszych filmach lat 50. i 60. - "Piątka z ulicy Barskiej", "Pokolenie", "Baza ludzi umarłych", "Eroica", "Niewinni czarodzieje", "Bariera". Niezrównany "Pan Wołodyjowski" z filmów Hoffmana, zaznaczył też swą obecność w kinie lat 70. i 80. ("Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie", "Klucznik", "Lawa" i in.). Czy czuł się sławny? Na to pytanie również odpowiadał żartem. Był cenionym rektorem warszawskiej PWST. "Szkoła kocha swojego rektora, gdy ten gra role eleganckie. Stąpa wtedy lekko, zwraca się do kolegów z kurtuazją. Szkoła drży, gdy rektor gra w teatrze łajdaka. Klnie, miota się, mówi brutalnym Prysypkinem i ordynarnym Głumowem. Od jego wybuchów sekretarka dostaje spazmów" - zanotowała Magdalena Grochola. Zdobywał Srebrne Maski i Złote Ekrany, ale w teatrze wciąż odczuwał niedosyt akceptacji. Żalił się - "Gdyby nie publiczność, gdyby nie jej poparcie, pewnie nie umiałbym zdobyć się na znoszenie tego wszystkiego, na szamotanie się z przeciwnościami. Ale widownia ma do mnie zaufanie. Ona nie wątpi, traktuje mnie serio, jest gorąca i oddana. Pozwala zapomnieć o przeszkodach, a nawet goryczy". W połowie lat 70. doprowadził do założenia swojego wymarzonego Teatru Na Woli. "Warszawka" z przekąsem mówiła o robotniczym teatrze dla "szemranej publiczności", środowisko się dystansowało. "Partia kupiła go, a on uznał, że cena, jaką płaci za możność działania nie jest za wysoka. Jednocześnie był w roli tego dostojnika partyjnego zabawny, grał go serio - nie serio" - zauważył Erwin Axer. W archiwach TVP znalazły się materiały ilustrujące działalność niezwykłej sceny, zarówno spotkania z robotniczą publicznością, jak i fragmenty głośnych spektakli, "Amadeusza" z Łomnickim i Polańskim, czy jawnie antytotalitarnych ztuk, "Gdy rozum śpi" i "Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna". Kazimierz Kutz wyznał - "To mnie bawiło, jak ten partyjny Tadeusz grać będzie partyjną kanalię. Jak partyjne jadło przenosić będzie na scenę". Los Teatru Na Woli przypieczętowało wystawienie "Do piachu". Łomnicki przestał być dyrektorem teatru, wystąpił z partii. Już z żadną sceną nie związał się na stałe, gościnnie zagrał Feuerbacha w sztuce Dorsta, Krappa w "Ostatniej taśmie..." Becketta, Bruscona w "Komediantce" Bernharda. Na scenie był wspaniały. W głębi duszy skrywał rozczarowanie i gorycz. "Sam nie zauważyłem, jak i kiedy wyżarzyło się we mnie i stliło do reszty to, co pozwala działać: niespodzianka, przygoda, nadzieja i wiara". 02:15 KINO NOCNE - TYLKO BEATRYCZE Dramat historyczny, psychologiczny, 129 min, Polska, 1975 Autor: Teodor Parnicki Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Stefan Szlachtycz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Zygmunt Krauze Aktorzy: Mirosław Gruszczyński, Stanisław Igar, Joanna Sobieska, Hugo Krzyski, Zbigniew Zapasiewicz, Jan Nowicki, Piotr Wysocki Scenariusz filmu oparty został na powieści Teodora Parnickiego. "Z pomysłem adaptacji tej książki nosiłem się od dawna, nie było jednak partnera." - mówił w jednym z wywiadów reżyser. Proza Parnickiego jest bowiem bardzo trudna, pełna psychologicznych analiz i filozoficznych dociekań, jest wielopłaszczyznowa w czasie i wielowarstwowa w formie, zmusza przez to czytelnika do intelektualnego wysiłku. Jednak Stefan Szlachtycz znalazł w koncu partnera. Film powstał w "Poltelu" i jest produkcją typowo telewizyjną. Bohaterem "Tylko Beatrycze" jest młody Polak, Stanisław oskarżony o udział w buncie chłopskim (akcja rozgrywa sie pod koniec XIII wieku) i spalenie klasztoru cystersów w Mochach wraz z mnichami, przez których został wychowany. Zaopatrzony w list polecający królowej Polski i Czech, Ryksy Elżbiety udaje się przed sąd papieski Jana XII w Awinionie. Njawyższy sąd duchowny chce jednak nie tylko osądzić czyny oskarżonego, ale także uzyskac od niego informacje o sytuacji politycznej w Polsce i uczynić ze Stanisław swego zausznika.